30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/1

1.1

Het Comité staat geheel achter initiatieven voor het formuleren van een EU-beleid inzake duurzame productie en consumptie dat volledig wordt geïntegreerd in ander EU-beleid met het doel:

1.2

Het Comité doet de aanbeveling om in het kader van duurzame ontwikkeling en consumptie definities van de begrippen „milieuvriendelijk product/milieuvriendelijke dienst” en „milieuvriendelijke consumptie” vast te stellen die in de gehele EU geldig zijn en internationaal worden aanvaard, en die gebaseerd zijn op eenduidige milieucriteria, milieu-indicatoren en milieunormen die ruimte bieden voor innovatie en verbetering.

1.3

Het Comité dringt er bij het Europese bedrijfsleven en de distributie- en dienstensector op aan om zich duidelijk te houden aan een geïntegreerde sectorale aanpak met een tijdschema en controleerbare doelstellingen; in deze aanpak moeten de drie pijlers van duurzaamheid — milieu, economie en sociale kwesties — worden gecombineerd. Van de ontwerpfase van het product tot het einde van de levenscyclus ervan moeten de milieu-eisen worden nageleefd, waarbij steeds wordt gestreefd naar een hogere kwaliteit, meer innovatie en een grotere tevredenheid van de klant.

1.4

Het Comité beveelt aan dat bedrijven en particuliere en overheidsorganen vaker gezamenlijk gebruik maken van bestaande instrumenten op Europees en nationaal niveau om het onderzoek naar schone technologieën en producten te intensiveren.

1.5

Het Comité benadrukt dat de technische normalisering van milieuvriendelijke producten en productiemethoden moet worden geïntensiveerd en versneld.

1.6

Het Comité dringt erop aan dat in de gehele interne markt zekerheid wordt verschaft met betrekking tot de criteria en de uniformiteit van minimumnormen voor keurmerkregelingen voor milieuvriendelijke producten. Hiermee moet worden gewaarborgd dat consumenten in de gehele EU dezelfde keuzes kunnen maken, dat overal in de EU dezelfde controles worden gehouden en dat overal het beginsel van het vrije verkeer van echt „groene” producten wordt geëerbiedigd. Het Europese milieukeurmerk (eco-bloem) moet gepromoot blijven worden en moet naast nationale en sectorale keurmerkregelingen kunnen bestaan.

1.7

Het Comité vindt dat de „productdimensie” in milieubeheersystemen moet worden versterkt om haar verbreiding onder producenten en distributeurs te bevorderen en haar beter af te stemmen op de beheersystemen van lokale overheden, zodat het gemakkelijker wordt om synergieën met andere instrumenten ter bevordering van duurzame ontwikkeling op gang te brengen.

1.8

Volgens het Comité moet de verbreiding van EMAS (Eco Management and Audit Scheme; milieubeheer- en milieuauditsysteem) worden gesteund. Dit kan geschieden door financiële en fiscale maatregelen, administratieve vereenvoudigingen, reclame- en marketingactiviteiten, de erkenning van EMAS als hoogste norm (ook internationaal), en de vaststelling van maatregelen om kleine ondernemingen te begeleiden bij het gefaseerd toepassen van deze regeling.

1.9

Het is van cruciaal belang dat de prestaties van een product in hun totaliteit worden beoordeeld, dus niet alleen de milieuprestaties maar bijvoorbeeld ook de prestaties op het gebied van rentabiliteit, veiligheid, functionaliteit en gezondheid, het rationele gebruik van hulpbronnen en materialen, innovatieve eigenschappen, marketing, de extra keuzemogelijkheden die het product aan de consument biedt, de levensduur en sociale aspecten. Zowel consument als producent moeten van deze prestatiebeoordeling profiteren.

1.10

Het EESC adviseert om „groene” overheidsopdrachten te bevorderen door middel van: het vaststellen van de technische specificaties van „groene” producten (te beginnen met de producten die de grootste impact op het milieu hebben); het vermelden van de kosten van de levensduur van het product of de dienst; het aanleggen van een online beschikbare databank met deze gegevens; het actualiseren van EG-richtlijnen inzake overheidsopdrachten door verwijzingen naar normen, milieubeheersystemen, milieukeurmerken en ecologische ontwerpen op te nemen; en tot slot het publiceren van nationale actieplannen voor de invoering van „groene” overheidsopdrachten.

1.11

Het Comité wijst er andermaal op dat artikel 153 van het EG-Verdrag als rechtsgrondslag zou moeten dienen, aangezien dit artikel het meest geschikt is om een hoog niveau van consumentenbescherming en het recht van consumenten op volledige, juiste, duidelijke, passende, begrijpelijke en tijdige voorlichting te waarborgen.

1.12

Het Comité vindt dat met het oog op zelfregulering zou kunnen worden overwogen om een gedragscode te ontwikkelen zoals beschreven in Richtlijn 2005/29/EG, zodat wordt voorkomen dat in reclameboodschappen onjuiste beweringen inzake milieuprestaties worden gedaan en misleidende reclame te allen tijde wordt vermeden. Deze gedragscode zou naast milieuheffingen en milieuwetgeving moeten bestaan. Het EESC pleit ervoor om beweringen inzake milieuprestaties te baseren op een betrouwbaar en erkend keurmerk.

1.13

Behalve voor gerechtelijke procedures die voor iedereen toegankelijk zijn, pleit het Comité voor de oprichting van buitengerechtelijke organen voor toezicht en geschillenbeslechting ten behoeve van consumenten, welke flexibel, efficiënt, tegen lage kosten en op geloofwaardige wijze opereren. Aldus kan worden gewaarborgd dat wordt voldaan aan milieunormen voor producten en dat op de markt gebrachte producten in overeenstemming zijn met de beginselen van ecologische duurzaamheid.

1.14

Gezien de pluriformiteit van de regelgeving inzake de voorlichting van consumenten en duurzame producten is het Comité van mening dat het dringend noodzakelijk is om een uniform en vastomlijnd kader te formuleren in de vorm van een „Europees handvest voor duurzame consumptie en milieuvriendelijke producten op de interne markt”.

2.1

Doel van het communautair systeem voor de toekenning van milieukeuren (1) is om producten met een geringe milieu-impact te bevorderen en consumenten te voorzien van nauwkeurige en wetenschappelijk gefundeerde informatie. Dit systeem van milieukeuren is niet van toepassing op levensmiddelen, dranken, farmaceutische producten, medische hulpmiddelen (2) en evenmin op gevaarlijke of giftige producten of stoffen (3).

2.1.1

Het ontwerpen, produceren, distribueren en consumeren van milieuvriendelijke producten vormt een onlosmakelijk onderdeel van het milieubeleid van de EU zoals dat is vastgelegd in de doelstellingen en prioriteiten van het zesde milieuactieprogramma (4), die in 2010 moeten zijn gerealiseerd. In dit programma, waarover het Comité herhaaldelijk adviezen heeft uitgebracht, wordt nauwkeurig beschreven welke maatregelen een bijdrage kunnen leveren aan de tenuitvoerlegging van de strategie voor duurzame ontwikkeling.

2.1.2

Onder de EU-initiatieven op dit gebied neemt het geïntegreerd productbeleid een centrale plaats in (5). Het Comité heeft hierover reeds een advies uitgebracht (6). Het geïntegreerd productbeleid heeft betrekking op alle producten en diensten die impact hebben op het milieu.

2.1.3

Om te komen tot een doeltreffender geïntegreerd productbeleid moeten producenten worden aangemoedigd om meer milieuvriendelijke producten te vervaardigen, en consumenten om deze producten te kopen. Dat kan onder meer op de volgende manier:

2.1.4

Een andere positieve stap was de invoering van een nieuw wetgevingskader voor het vaststellen van eisen inzake het ecologisch ontwerp van energieverbruikende producten, zoals geregeld door een kaderrichtlijn uit 2005 (8).

2.1.5

De kaderrichtlijn bepaalt dat de eerste voorschriften in 2008 in werking moeten treden. Momenteel worden maatregelen voor 20 productgroepen bestudeerd (waaronder verlichting, computersystemen en wasmachines). Voor 14 hiervan (waaronder straat- en kantoorverlichting) moeten vóór eind 2008 maatregelen zijn vastgesteld; voor de overige productgroepen (zoals huisverlichting) loopt de termijn in 2009 af.

2.1.6

In het zesde milieuactieprogramma (9) worden vijf prioritaire acties genoemd: de tenuitvoerlegging van de huidige milieuwetgeving verbeteren, milieuoverwegingen integreren in andere beleidsterreinen, de omgang met de markt verbeteren, invloed verlenen aan burgers door hen te helpen hun gedrag te veranderen door hun vraag te vergroten, en rekening houden met het milieu bij de besluitvorming inzake ruimtelijke ordening en grondgebruik op regionaal niveau.

2.1.7

In zijn algemeenheid wordt in de door de Europese Raad in 2006 herziene Europese strategie voor duurzame ontwikkeling „duurzame productie en ontwikkeling” aangemerkt als een van de voornaamste uitdagingen, die moeten worden aangegaan door economische en sociale ontwikkeling beter af te stemmen op het ecosysteem. In de strategie wordt hiertoe een nieuw actieplan voorgesteld.

2.1.8

Uit het verslag van 2007 over de tenuitvoerlegging van de strategie (10) blijkt dat duurzame consumptie en productie moeilijk meetbaar zijn. Hoewel het aantal op de markt beschikbare duurzame producten en diensten snel lijkt toe te nemen, bedragen de besparingen op de energierekening ongeveer 60 miljard euro per jaar. Het aantal producten met een milieukeurmerk blijft echter beperkt, evenals het aantal bij de EMAS aangesloten bedrijven. Slechts 10 lidstaten hebben nationale programma's voor „groene” overheidsopdrachten goedgekeurd, en slechts 21 lidstaten hebben de routekaart voor de tenuitvoerlegging van het Actieplan Milieutechnologie (ETAP) voltooid (11).

2.2

Anderzijds zijn op het gebied van technische normalisatie enige tijd geleden maatregelen genomen om milieuaspecten op te nemen in de nieuwe technische normen; binnen de CEN is aldus een „milieukader” geschapen waarbinnen de technische organen van de CEN zich kunnen bezighouden met milieuspecificaties. Wanneer de norm deel uitmaakt van de „nieuwe aanpak” wordt ervan uitgegaan dat wordt voldaan aan de minimumeisen van de betreffende Europese richtlijn. Verdere vooruitgang werd geboekt met de goedkeuring van de milieukeurmerkregeling ISO 14001.

2.3

Op 10 oktober 2007 publiceerde het Europees Milieuagentschap zijn vierde verslag over „Het milieu in Europa” (12), waarin een heel hoofdstuk werd gewijd aan „Duurzame consumptie en productie”.

2.4

Verder heeft de Commissie in haar jaarverslag 2007 over de stand van zaken met betrekking tot de Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid nadrukkelijk gewezen op het belang van klimaatverandering, eco-innovatie, energie-efficiëntie, hernieuwbare energiebronnen en energiemarkten.

2.5

Tot slot heeft de op 8 en 9 maart 2007 in Brussel gehouden Europese Raad speciale aandacht geschonken aan de thema's milieu en klimaatverandering. De Raad van milieuministers benadrukte in februari 2007 dat de Europese strategie voor duurzame ontwikkeling en de Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid elkaar aanvullen, en dat de Lissabonstrategie een onontbeerlijke bijdrage levert aan de prioritaire doelstelling van de duurzame-ontwikkelingsstrategie. Ook wees de Raad van milieuministers op de noodzaak om milieuaspecten in alle beleidsterreinen te integreren. Dit algehele streven werd nadrukkelijk bekrachtigd door de Europese Raad van december 2007 (13).

2.6

Een van de hoofddoelstellingen van het werkprogramma van de Commissie voor 2008 (14) bestaat erin, de burger in het centrum van het Europese project te plaatsen. In het werkprogramma wordt de sociale situatie geëvalueerd en wordt de interne markt opnieuw beoordeeld, waarbij voortdurend in het oog moet worden gehouden dat de Europese burger optimaal profijt moet trekken van de interne markt.

2.7

Het EESC heeft vaak gebruik gemaakt van artikel 153 van het EG-Verdrag als rechtsgrondslag (15), aangezien dit artikel tot doel heeft een hoog niveau van consumentenbescherming en het recht van consumenten op volledige (16), juiste, duidelijke, passende, begrijpelijke en tijdige voorlichting te waarborgen.

2.7.1

Voor secundaire wetgeving geldt dat het recht van consumenten op informatie is geregeld in Richtlijn 2005/29/EG (17) inzake „oneerlijke handelspraktijken” die de economische belangen van de consument kunnen schaden. In de bijlage bij deze richtlijn wordt een aantal handelspraktijken genoemd die in alle gevallen als oneerlijk kunnen worden beschouwd, waaronder „Een vertrouwens-, kwaliteits- of ander soortgelijk label aanbrengen zonder daarvoor de vereiste toestemming te hebben gekregen”.

2.8

Het Comité is er evenwel van overtuigd dat op Europees niveau sprake is van een zekere fragmentatie van de wetgeving inzake de minimumeisen voor consumentenvoorlichting en duurzame producten. Het vindt dat er een „Europees handvest voor duurzame consumptie en milieuvriendelijke producten op de interne markt” moet worden opgesteld.

2.8.1

Mocht de tenuitvoerlegging van dit handvest — en de in de richtlijn voorziene regelingen voor zelfregulering — te wensen overlaten, dan moeten volgens het Comité andere mogelijkheden worden onderzocht, zoals een meer volledige harmonisering of een specifieke en praktisch toepasbare Europese regeling.

3.1

Het Comité acht het noodzakelijk om uit te gaan van duidelijke en eenduidige definities van begrippen als „duurzaam product”, „duurzaam ontwerp”, „duurzame productie en distributie” en „duurzame consumptie”, zodat in de gehele EU en de Europese Economische Ruimte kan worden gecontroleerd of op nationaal of regionaal niveau wordt voldaan aan wettelijke of vrijwillige kaders waarin deze definities worden gehanteerd.

3.2

Deze definities, die internationaal algemeen worden aanvaard, zijn niet statisch maar worden voortdurend verbeterd. Volgens het Comité moeten ze evenwel worden geflankeerd door:

3.2.1

Het Comité is van mening dat bovenbedoelde definities, die worden ondersteund door passende indicatoren en normen, van essentieel belang zijn voor een doeltreffend EU-beleid dat de bewuste consument in staat stelt om duurzame keuzes te maken die in overeenstemming zijn met milieuvriendelijke productiemethoden.

3.3

Zoals de Commissie zelf stelt: „De Europese industrie is reeds goed toegerust om voort te bouwen op haar sterke positie op de markt voor nieuwe producten, diensten en werkwijzen op basis van milieutechnologieën. Bovendien is het Europese bedrijfsleven zich steeds meer bewust van de milieuaspecten van het maatschappelijk verantwoord ondernemen” (21).

3.3.1

Het Comité stemt in met de in dit verband genoemde drie ontwikkelingsgebieden: het stimuleren van de ontwikkeling en het op de markt brengen van koolstofarme en energie-efficiënte technologieën, producten en diensten; het scheppen van een dynamische interne markt; het scheppen van wereldmarkten voor koolstofarme, energie-efficiënte technologieën, producten en diensten.

3.3.2

Het Comité herhaalt het standpunt dat het in een recent advies reeds heeft ingenomen: „Wetenschappelijke en technische topprestaties en de omzetting daarvan in concurrerend economisch vermogen zijn de conditio sine qua non om onze toekomst — bijv. ten aanzien van energie- en klimaatproblemen — veilig te stellen, onze huidige positie op het wereldtoneel te behouden en te verbeteren en het Europese sociaal model niet in gevaar te brengen maar verder uit te bouwen” (22).

3.3.3

Volgens het Comité is een meer integrale aanpak nodig om de problemen en belemmeringen bij een gemeenschappelijk en gecoördineerd gebruik van alle beschikbare financiële instrumenten (23) op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau door individuele actoren uit de weg te ruimen. Deze integrale aanpak is nodig om te komen tot schone en efficiënte technologieën en innovatieve toepassingen waarmee zeer duurzame methoden, producten en diensten kunnen worden gerealiseerd.

3.3.4

Het Comité is van mening dat met het oog op coördinatie en technische ondersteuning een gemeenschappelijk initiatief van alle directoraten-generaal nodig is om het gezamenlijk gebruik van de beschikbare Europese en nationale instrumenten te optimaliseren. Hierdoor kunnen bedrijven alsook particuliere en overheidsorganen hun inspanningen op het gebied van onderzoek en innovatie, die zij in het kader van de Europese ruimte voor onderzoek en innovatie en met het oog op milieubescherming leveren, maximaliseren.

3.3.5

Zoals het Comité (24), de Commissie, de Raad en het Europees Parlement al vaak hebben betoogd, moet de administratieve rompslomp voor bedrijven (met name het MKB) worden verminderd, zodat het economische en sociale potentieel van deze bedrijven kan worden ontsloten en benut voor de duurzame modernisering van productie- en organisatiestructuren.

3.4

Om de productiemethoden milieuvriendelijker te maken, lanceerde de EU in 1997 de keurmerkregeling voor producten. Deze werd vervolgens uitgebreid tot diensten en is in de loop der jaren sterk gegroeid. De regeling omvat tevens overheidskeurmerken die aan meerdere criteria voldoen en die voor groepen van producten en diensten gelden (25).

3.4.1

Het Comité meent dat deze situatie kan leiden tot verwarring bij producenten en zeker bij Europese consumenten. Om dit te voorkomen, moet een Europees systeem van uniforme minimumcriteria worden ingevoerd op grond waarvan keurmerken verplicht worden geregistreerd en gecontroleerd door een onafhankelijke certificeringsautoriteit.

3.4.2

Europese keurmerken moeten niet in de plaats willen komen van nationale en sectorale keurmerken die bij de consument soms beter bekend zijn, maar moeten naast deze kunnen bestaan. Bovendien moeten deze Europese keurmerken internationaal worden afgestemd op keurmerken die hun waarde hebben bewezen, zoals de Energy Star.

3.4.3

Het is van groot belang dat keurmerken het vertrouwen genieten van de consument. De vaststelling van de normen voor deze keurmerken en het markttoezicht moeten dan ook worden overgelaten aan de (alle) belanghebbenden om zo de keurmerken een grotere geloofwaardigheid te verlenen.

3.4.4

Het kan zinvol zijn om keurmerken van producten of diensten te onderzoeken om de CO2-voetafdruk ervan vast te stellen.

3.5

Ten aanzien van het vrijwillige EMAS-systeem, dat aan actoren die willen laten zien dat ze hun milieuprestaties verbeteren de mogelijkheid biedt zich aan te sluiten bij een Europees milieubeheer- en milieuauditsysteem en aldus hun bereidheid tonen om zich te houden aan milieunormen en aan een milieubeheersysteem, is het Comité van mening dat het na de goedkeuring van ISO-norm 14001 mogelijk is om de „productdimensie” van dit milieubeheersysteem te versterken teneinde het meer onder de aandacht van producenten en distributeurs te brengen, het af te stemmen op het procesbeheer van lokale overheden en het meer open te stellen voor synergieën met instrumenten ter bevordering van duurzame ontwikkeling.

3.5.1

Volgens het Comité zou het zinvol zijn om de verspreiding van EMAS te bevorderen door middel van financiële, fiscale, faciliterende en administratieve maatregelen en door middel van publiciteit en marketing. Ook zou de internationale erkenning van EMAS als „topnorm” kunnen worden bevorderd, waarbij het MKB de mogelijkheid zou krijgen om zich gefaseerd hierbij aan te sluiten (vooral wanneer sprake is van industriële clusters).

3.6

Het Comité acht het noodzakelijk om een „groene markt” voor producten en diensten te ontwikkelen door een reeks prikkels en instrumenten in te voeren die aan de aanbodzijde voor innovatie moeten zorgen en aan de vraagzijde de consument moeten voorzien van passende informatie en stimulansen om meer milieuvriendelijke producten te kopen.

3.6.1

Met het oog op een concurrerende interne markt moeten de prestaties van een product niet alleen op basis van milieucriteria worden beoordeeld, maar ook op basis van andere belangrijke aspecten zoals: rentabiliteit voor consument en producent, veiligheid en functionaliteit, het gebruik van hulpbronnen, logistiek, marketing, de eigenschappen van het product met betrekking tot gezondheid en innovatie, de extra keuzemogelijkheden die het product aan de consument biedt, de levensduur en de verwijderingsmogelijkheden, en tot slot sociale aspecten.

3.6.2

Onderzoek en innovatie in de sector van milieuvriendelijke producten en diensten moeten daadwerkelijk worden gestimuleerd.

3.7

Volgens het Comité moeten CEN, CENELEC en ETSI een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van technische normen voor de ecologische duurzaamheid van producten (26).

3.7.1

Het Comité heeft er reeds op gewezen dat „het bevorderen van technische milieuregelgeving niet via top-downbeslissingen moet gebeuren, maar eerder via een ruimere aanvaarding van eco-compatibele producten die zo goed mogelijk op de belangen en behoeften van de burgers en de consumenten zijn gericht” (27).

3.8

Met betrekking tot overheidsopdrachten zijn Richtlijn 2004/18/EG betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten (28), en de Interpretatieve mededeling van de Commissie betreffende het Gemeenschapsrecht van toepassing op overheidsopdrachten en de mogelijkheden om milieuoverwegingen hierin te integreren (29), van belang.

3.8.1

Het Comité meent dat overheidsopdrachten, die goed zijn voor ongeveer 16 % van het BBP van de EU, van cruciaal belang zijn voor de verspreiding van milieuvriendelijkere producten, en dringt aan op maatregelen die aanbestedende diensten stimuleren om gebruik te maken van de bestaande mogelijkheden op het gebied van „groene” overheidsopdrachten.

3.8.2

In het eindverslag 2006 over „groene” overheidsopdrachten in Europa (30) worden als voornaamste belemmeringen voor de verbreiding van deze overheidsopdrachten genoemd: de hogere kosten van milieuvriendelijke producten (met name door het ontbreken van indicatoren inzake de kosten tijdens de levenscyclus); de gebrekkige kennis op milieugebied (mede vanwege het ontbreken van een geschikte en gemakkelijk toegankelijke elektronische databank); de onduidelijk criteria en specificaties voor de gunning (met onduidelijke definities en normen voor milieuvriendelijke producten); de gebrekkige steun van bedrijfsleven en politiek; en het gebrek aan informatie en opleidingsmogelijkheden.

3.8.3

Het Comité pleit derhalve voor: vaststelling van degelijke criteria voor milieuvriendelijke producten (met alle relevante milieuspecificaties); vermelding in de specificaties van de kosten tijdens de gehele levenscyclus van het product of de dienst; aanleg van een „European GPP knowledge Database” (Europese databank met gegevens over „groene” overheidsopdrachten) (31); opname van de eisen van ISO-norm 14004 en milieubeheersystemen — EMS, referenties van milieukeurmerken en milieuvriendelijke ontwerpen — in EG-richtlijnen inzake overheidsopdrachten; openbare verspreiding van nationale actieplannen voor de aanbesteding van overheidsopdrachten; prioritaire aandacht voor producten met de grootste milieu-impact.

3.9

Ook eerlijke handel heeft in heel Europa ingang gevonden. De thema's „eerlijke handel” en „ethische handel” zijn reeds lange tijd een aandachtspunt voor het EESC, en in zijn advies REX/196 (32) heeft het zich hiermee uitgebreid beziggehouden. Wat het EESC betreft zijn eerlijke en ethische handel factoren die duurzame consumptie tot een succes maken.

3.10

Voorlichting vormt een kernelement van duurzame consumptie, en het EESC benadrukt dat al in de schoolbanken een begin moet worden gemaakt met deze voorlichting. Consumenten moeten rechtstreeks toegang hebben tot informatie over gekozen producten en diensten, en over hun mogelijke effecten op het milieu. Deze informatie moet op zodanige wijze worden gepresenteerd dat ze voor de consument interessant en daardoor toegankelijk en begrijpelijk is.

3.11

Het EESC vindt dat de Europese wetgeving inzake duurzame productie en consumptie moet worden geconsolideerd en vereenvoudigd om haar voor zowel consumenten als producenten begrijpelijker en toegankelijker te maken: „Het principe „minder maar beter wetgeven” dient te worden vertaald in goed doortimmerde en coherent geformuleerde milieuvoorschriften, die in het proces van aanpassing van de industriële reconversie voor rechtszekerheid en transparantie zorgen. Bovendien moeten die voorschriften leiden tot een betere bescherming van de hulpbronnen en van het milieu en tot de toepassing van duurzame en concurrerende technologische innovaties op de wereldmarkt” (33).

3.12

Wat betreft milieuvriendelijke producten zou het zinvol zijn om de Europese maatregelen ter bestrijding van misleidende reclame en oneerlijke handelspraktijken  (34) uit te breiden; de aanduidingen „eco” en „bio” worden tegenwoordig vaak alleen als marketinginstrument gebruikt om de verkoop te bevorderen, ook al verschillen de betreffende producten of diensten niet van andere en bieden ze geen meerwaarde.

3.12.1

In dit verband en met het oog op zelfregulering meent het Comité dat het opstellen van gedragscodes zoals bedoeld in Richtlijn 2005/29/EG een belangrijke rol kan spelen bij de bestrijding van onjuiste beweringen over milieuprestaties in reclameboodschappen. Daarbij kunnen de volgende criteria worden gehanteerd:

3.12.2

Volgens het Comité moeten er flexibele, efficiënte en goedkope buitengerechtelijke instanties voor toezicht op en geschillenbeslechting in consumentenzaken komen; deze instanties moeten op geloofwaardige wijze garanderen dat producten voldoen aan milieunormen en dat op de markt beschikbare duurzame producten beantwoorden aan de eisen inzake ecologische duurzaamheid die bepalend zijn voor de keuze van de consument. Deze instanties mogen niet in de plaats komen van gerechtelijke procedures die voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

3.13

Het Comité hecht sterk aan een Europees handvest voor duurzame consumptie en milieuvriendelijke producten op de interne markt teneinde het recht van consumenten op milieuvriendelijke producten te beschermen. In een dergelijk handvest moeten de volgende punten worden opgenomen:

3.13.1

Gezien het belang van een Europees handvest voor duurzame consumptie en milieuvriendelijke producten op de interne markt pleit het EESC ervoor om hierover een conferentie te houden waaraan ook het Europees Parlement en de Europese Commissie deelnemen.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/8

1.1

Het EESC is ingenomen met het voorstel van de Commissie om de kwaliteit van leven van ouderen door middel van nieuwe informatie- en communicatietechnologie te verbeteren. Het onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma Ambient Assisted Living (AAL-programma) biedt goede mogelijkheden om niet alleen ouderen, maar iedereen die om gezondheidsredenen momenteel niet in zijn/haar eigen huis kan wonen, een goede kwaliteit van leven te bieden.

1.2

Waar het bij dit soort onderzoek en ontwikkeling op ICT-gebied om gaat is dat daadwerkelijk wordt gekeken naar en voorzien wordt in de behoeften van de doelgroep. Daarom moet uitgegaan worden van een bottom up-benadering, waarbij eerst wordt nagegaan wat de gebruikers willen en op basis daarvan tot onderzoek en ontwikkeling wordt overgegaan.

1.3

Bij AAL is een belangrijke rol weggelegd voor degenen voor wie de technologie uiteindelijk is bedoeld. Het is dus niet alleen belangrijk om te begrijpen waaraan deze mensen behoefte hebben, maar ook om hun te leren omgaan met de nieuwe technologie en hen te betrekken bij het ontwerpen en testen ervan.

1.3.1

Mede om deze reden is het EU-beleid inzake levenslang leren en e-inclusie belangrijk. De Commissie zou dan ook moeten kiezen voor een geïntegreerde benadering van dit beleid en het AAL-programma.

1.4

Het AAL-programma lijkt weliswaar vooral een „humaan” karakter te hebben, maar het gaat wel degelijk om een onderzoeksprogramma, waarin de sociale omstandigheden die zich vaak voordoen in een moeilijke levensfase centraal staan.

1.5

De vier terreinen waar de aandacht binnen het AAL-programma naar moet uitgaan (en die hieronder nader uitgewerkt worden) zijn: behoeften van de gebruikers, veiligheid van de gebruikers, de sociale en gezondheidsorganisaties (en de beroepsverenigingen in deze sectoren) en technologie.

1.6

Het is belangrijk dat overeenkomstig de internationale richtsnoeren voldoende rekening wordt gehouden met ethische kwesties en privacy. Het EESC is dan ook verheugd dat dit soort zaken in het Commissievoorstel aan bod komen.

2.1

Het Commissievoorstel heeft de volgende doelstellingen:

2.2

Al eerder kwam de Commissie met een actieplan voor gezond ouder worden in de informatiemaatschappij. Dit actieplan speelt een sleutelrol bij de aanpak van de sociaal-economische problemen die Europa vanwege de vergrijzing te wachten staan. Naar schatting zal het aantal mensen tussen 65 en 80 jaar in Europa in de periode 2010-2030 met bijna 40 % toenemen (1). ICT wordt gezien als middel om ouderen een beter leven, een grotere zelfstandigheid en een betere gezondheid te bieden.

2.3

AAL is een programma met een looptijd van zes jaar dat een aanvulling vormt op het „ICT voor vergrijzing”-programma (onderdeel van KP7) en het Kaderprogramma voor concurrentievermogen en innovatie. Er wordt zo'n 300 miljoen euro voor de periode 2008-2013 voor uitgetrokken, waarvan de helft voor rekening van de EU en de andere helft voor rekening van de lidstaten komt.

2.4

Artikel 169 van het EG-Verdrag vormt de rechtsgrond van het AAL-programma. Op basis daarvan kan de Gemeenschap deelnemen aan door verscheidene lidstaten opgezette onderzoek- en ontwikkelingsprogramma's, met inbegrip van de voor de uitvoering van die programma's tot stand gebrachte structuren. Voor deze rechtsgrond is gekozen omdat betere resultaten op dit onderzoeksgebied geboekt kunnen worden als ervaringen in andere landen optimaal worden benut, omdat de lidstaten bereid zijn het onderzoek deels te financieren, omdat zo een coherente Europese aanpak mogelijk is en een interne markt voor interoperabele ICT-oplossingen voor ouder worden tot stand kan worden gebracht.

3.1

Een eerder artikel 169-initiatief (met betrekking tot klinische proeven in Afrika in het kader van het European and Developing Countries Clinical Trials Partnership) heeft uitgewezen hoe belangrijk het is dat de deelnemende landen een duidelijke financiële meerjarige verbintenis aangaan. Wat het AAL-programma betreft wordt 50 % van de benodigde middelen door de EU en 50 % door de lidstaten ter beschikking gesteld.

3.2

Het voorbereidende werk voor dit programma werd verricht via het „Ambient Assisted Living”-project, een specifieke ondersteuningsactie die in het kader van de IST-prioriteit van KP6 tussen 1 september 2004 en 31 december 2006 werd uitgevoerd. Daarbij werd samengewerkt door partners uit Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk, Finland, Italië, België en Zwitserland. Deze partners vertegenwoordigden de particuliere sector, de publieke sector en een universiteit.

3.3

Rechtspersoon van het gemeenschappelijke AAL-programma is de AAL-Association, die momenteel 21 vertegenwoordigers van de lidstaten telt. Uitgaande van de bottom up-benadering van het programma zijn aanspreekpunten aangewezen in de deelnemende lidstaten.

4.1

Het EESC is ingenomen met dit AAL-initiatief uit hoofde van artikel 169 van het EG-Verdrag, vooral omdat de nodige aandacht aan de vergrijzing in Europa wordt geschonken.

4.1.1

Ten behoeve van de economische, sociale en territoriale samenhang zouden voor lidstaten die niet over voldoende infrastructuurvoorzieningen beschikken om het onderhavige voorstel ten uitvoer te leggen, „specifieke maatregelen” getroffen moeten worden, bijv. krachtens artikel 153 van het EG-Verdrag. Op die manier kunnen de grootste regionale ongelijkheden binnen de Europese Unie worden uitgevlakt.

4.2

Het initiatief zou niet slechts beschouwd moeten worden als een kans om pilotsystemen te ontwikkelen die als model kunnen dienen. Het is erg belangrijk dat de vele betrokken partijen die nodig zijn om blijvende resultaten te boeken, bijeengebracht worden.

4.2.1

De belangrijkste betrokkenen zijn degenen voor wie AAL bedoeld is. AAL moet er in de eerste plaats voor zorgen dat ouderen langer zelfstandig blijven en zo lang mogelijk in hun eigen huis kunnen blijven wonen. Overigens is dit niet alleen relevant voor ouderen maar voor iedereen die — meestal om gezondheidsredenen — niet zelfstandig in zijn eigen huis kan blijven wonen. Belangrijk is dat de wensen en eisen van deze doelgroepen daadwerkelijk centraal staan in het onderzoek.

4.3

Een andere belangrijke betrokken partij zijn de gezondheids- en hulpverleningsinstanties. Er moet rekening worden gehouden met hun behoeften op organisatorisch vlak. Zij moeten de kans krijgen om zaken als integratie en interoperabiliteit van systemen onder de aandacht van andere betrokken partijen te brengen, wil succes geboekt kunnen worden.

4.4

Het is sterk aan te bevelen dat de doelgroepen van het AAL-programma van meet af aan als belangrijke partij bij de werkzaamheden worden betrokken. Consortia zouden indien mogelijk moeten kiezen voor methodes waarbij de gebruiker centraal staat, bijvoorbeeld door hen bij het ontwerpen te betrekken, om apparatuur en interfaces zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Het EESC is verheugd dat de Commissie aangeeft dat overeenkomstig de internationale richtsnoeren voldoende rekening wordt gehouden met ethische kwesties en privacy.

4.5

Het is goed dat het MKB steun krijgt in de ontwerpbeschikking en dat organisaties van het bedrijfsleven worden erkend als belangrijke partijen die innovatieve, marktgerichte ondernemingsmodellen ondersteunen waarin de weg van innovatie naar exploitatie duidelijk is uitgestippeld. De Commissie wijst er terecht op dat het MKB vooral een bijdrage kan leveren aan onderzoek waarvan de resultaten kortere tijd nodig hebben om op de markt te komen (minimaal 2 jaar).

4.5.1

De Commissie zou ook moeten aangeven dat het MKB soms in technologisch opzicht flexibel is en nieuwe technologie en nieuwe bedrijfsmodellen soms sneller op de markt kan brengen dan grote ondernemingen en gezondheids- en hulpverleningsinstanties. Dit aspect van het MKB is in dit verband van groot belang. Bij samenwerking tussen grote organisaties en het MKB zouden beide partijen dan ook baat hebben.

4.6

AAL is bedoeld om mensen langer thuis te laten wonen. Hiervoor is een breed scala aan sensoren en actuatoren, interfaces, processors en communicatieapparatuur nodig die doorgaans alleen door veel verschillende kleine en middelgrote bedrijven in Europa geproduceerd kunnen worden.

4.7

Het zou in dit verband een goede zaak zijn om multidisciplinaire netwerken op te zetten van technologen, medici en ander personeel van gezondheids- en hulpverleningsinstanties en „gebruikers”: mensen die thuis wonen en hun verzorgers en dierbaren.

4.8

Dit initiatief kan zorgen voor nieuwe, op de huidige ontwikkelingen inzake open en interactieve innovatie gebaseerde modellen die een link kunnen leggen tussen de Lissabonstrategie en een nieuw Europees innovatiesysteem dat meer op de gebruiker is gericht.

4.9

Alle soorten organisaties in alle lidstaten moeten gelijkelijk toegang hebben tot dit initiatief.

4.10

Verder zouden alle nationale regeringen tot deelname moeten worden aangezet. Tot dusverre hebben België, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Spanje en Zweden alsook Israël, Noorwegen en Zwitserland toegezegd hun gezamenlijke activiteiten met het oog op het AAL-programma te zullen coördineren.

4.11

Het baart het EESC zorgen dat sommige landen niet meedoen omdat de medefinanciering van onderzoek voor hen te duur uitvalt. Zodra zij wel aan de programmavereisten kunnen voldoen (vooral wat de medefinanciering betreft), zouden zij in welk stadium van het programma dan ook moeten kunnen worden toegelaten.

4.12

AAL zou het socialezorgstelsel goedkoper kunnen maken. Zoals gezegd is AAL echter niet bedoeld om de kosten omlaag te brengen, maar om een bepaalde categorie burgers op een efficiënte manier een goede kwaliteit van leven te bieden. Kostenreductie is een prettig neveneffect.

5.1

Het AAL-programma zou moeten worden afgestemd op de speciale kenmerken van gebruikers, gezondheidsorganisaties en de gebruikte technologie.

5.2

Ouderen zullen soms de voornaamste begunstigden van het programma zijn, dat duidelijk gericht moet zijn op de behoeften van de eindgebruikers. Als gebruikers slechts worden neergezet in voor onderzoek gecreëerde omstandigheden om onderzoeksresultaten te testen, dan zien helaas alleen maar innovaties het licht waar de belangrijkste doelgroep waarschijnlijk weinig aan heeft. Daarom moet rekening worden gehouden met de behoeften van gebruikers: minimale veranderingen van hun gedragspatroon, mobiliteit, keuzevrijheid, betere kwaliteit van leven en respect voor hun privacy.

5.3

Ouderen dreigen mogelijk de aansluiting met de digitale ontwikkelingen te verliezen, wat een reden te meer is om de digitale kloof te dichten. Verder moet in alle regio's, en dan vooral in plattelandregio's, gezorgd worden voor (betaalbare) internetaansluitingen.

5.3.1

Het volgende is van essentieel belang:

5.3.2

De AAL-aanpak moet daarom een bottom up-aanpak zijn. In het hele proces moeten de behoeften van de gebruikers, en niet de technologie, voorop staan. Het volledige scala aan behoeften moet duidelijk in kaart worden gebracht, zoals de behoefte aan menselijk contact, met name op latere leeftijd (VOIP's zoals Skype en e-mail blijken in dit verband goede en goedkope hulpmiddelen te zijn), weinig interesse om de snelle technologische ontwikkelingen bij te benen, en het vermogen en de bereidheid om nieuwe technologie te gebruiken. Gebruikers moeten bovendien worden betrokken bij de ontwikkeling, toepassing en evaluatie van dit soort technologie.

5.4

Uiteindelijk zijn het de gezondheids- en hulpverleningsinstanties en de families van gebruikers die de technologie bij de zorgverlening zullen gebruiken. Deze instanties dienen dan ook bij het hele onderzoekstraject te worden betrokken om ervoor te zorgen dat zij zeker uit de voeten zullen kunnen met de uiteindelijke producten. Naar verwachting zijn voor de invoering van nieuwe technologieën voor AAL organisatorische veranderingen nodig. De instanties moeten zich hier dan ook op instellen en de veranderingen zo soepel mogelijk doorvoeren; op die manier komen de nieuwe technologieën het best tot hun recht.

5.4.1

Binnen de hele hulpverlening, en zelfs in het AAL-programma, zijn verzorgers van groot belang. Niet alleen wat instanties, maar ook wat verzorgers betreft is er daarom een omslag in het denken nodig. Er moet voor gezorgd worden dat degenen die in direct contact staan met AAL-gebruikers de betrokken technologie niet alleen beheersen maar er ook in geloven. Op die manier groeit ook het vertrouwen van AAL-gebruikers in de AAL-technologie als middel om hun kwaliteit van leven te verbeteren.

5.4.2

Verder zou goed moeten worden nagegaan of de gezondheidszorg in organisatorisch opzicht klaar is voor AAL en of gezondheids- en hulpverleningsinstanties meer thuisverzorging wel aankunnen.

5.4.3

Als het AAL-programma wordt ingevoerd is het bovendien des te belangrijker dat gezondheidsorganisaties en maatschappelijke organisaties beter gaan samenwerken en hun activiteiten beter op elkaar afstemmen. Ook hier kan technologie goede diensten bewijzen, al is het belangrijker dat men goede wil toont en de noodzaak van een en ander inziet.

5.5

AAL-systemen zullen waarschijnlijk complex zijn, en daarom zou interoperabiliteit een van de belangrijkste doelstellingen moeten zijn. Innovaties en technologie moeten wijdmazig, op maat gesneden, geïntegreerd en proactief zijn.

5.6

De Commissie zou voor AAL en beleidsmaatregelen als levenslang leren een geïntegreerde aanpak moeten kiezen. Cursussen in het kader van dergelijke maatregelen zouden ook de bij het AAL-programma betrokken partijen als doelgroep moeten hebben, aangezien cursussen van groot belang zijn voor de succesvolle toepassing van de betrokken technologie.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/11

1.1.

Het Comité zwaait de Commissie lof toe voor de methodische wijze waarop zij veel ingewikkelde richtlijnen in één helder document heeft geconsolideerd en daarbij oog heeft gehad voor de herschikkingsregels. De kaderwetgeving van de Unie mag niet beperkt blijven tot prudentieel toezicht dat gericht is op de kapitaalvereisten voor verzekeringsdiensten die in vele andere opzichten van belang zijn voor de Europese burgers en bedrijven. Daarom behoudt het Comité zich het recht voor om zich te zijner tijd uit te spreken over de nieuwe fenomenen i.v.m. de relaties tussen consumenten en (her)verzekeraars en zulks meer specifiek in het kader van de recente initiatieven van de Commissie met betrekking tot financiële diensten op detailhandelsniveau.

Voorts wordt de Commissie verzocht om door te gaan met de harmonisatie van de juridische aspecten van de betrekkingen tussen polishouder en verzekeraar. Deze worden momenteel o.l.v. DG Sanco onderzocht in het gemeenschappelijk referentiekader.

1.2.

Het Comité geeft over het geheel genomen zijn steun aan de voorgestelde kaderrichtlijn „Solvabiliteit II” en is ingenomen met de uitgebreide raadpleging die aan het voorstel vooraf ging. De aanpak van de Commissie ligt in lijn met de beginselen voor „De wetgeving verbeteren”, die zij voor zichzelf geformuleerd heeft. Bij de raadpleging over hervormingen als onderhavige moet echter wel gepaste aandacht worden besteed aan de standpunten van werknemers en consumenten, die uiteraard belang hebben bij het resultaat van het proces. Het Comité verzoekt de Commissie dan ook om de daartoe aangewezen fora op te richten (naar het voorbeeld van het FIN-USE-forum).

1.3.

Een op het economische risico gebaseerde benadering om de solvabiliteitsvereisten voor verzekeringsondernemingen te beoordelen, verdient bijval. Hetzelfde geldt voor een op het balanstotaal gebaseerde benadering die stoelt op een volledige economische evaluatie van de activa en passiva van verzekeringsondernemingen om hun financiële situatie te beoordelen. De methode is erop gericht om de werkelijke blootstelling van ondernemingen aan risico's en hun instrumenten om deze te verkleinen, correct in beeld te brengen. De aanpak is economisch correct en heeft het voordeel dat de wenselijkheid van regulerende arbitrage wordt voorkomen. Tegelijkertijd wordt gezorgd voor hetzelfde adequate beschermingsniveau voor alle polishouders in heel Europa, waarbij de juridische status, de omvang of de vestigingsplaats van de onderneming er niet toe doen.

1.4.

Het Comité is zeer tevreden over de invoering van de op drie pijlers gebaseerde benadering van prudentieel toezicht. Dit strookt met de kapitaalvereisten van „Basel II” die voor de banksector gelden, terwijl toch ook rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van het verzekeringsbedrijf. Voorts moet het belang voor de toereikendheid van het prudentieel toezicht worden benadrukt van de toevoeging van het controleproces en kwalitatieve vereisten (pijler II), de invoering van beginselen voor toezichtrapportage en openbaarmaking van informatie (pijler III) en de definitie van kwantitatieve risicogebaseerde kapitaalvereisten.

1.5.

Ook is het een goede zaak dat er een solvabiliteitssysteem wordt ingevoerd dat is gebaseerd op twee kapitaalvereisten die ieder een eigen doel dienen: het solvabiliteitskapitaalvereiste (SCR) en het minimumkapitaalvereiste (MCR). Het SCR is bedoeld als weergave van de hoeveelheid kapitaal waarnaar een entiteit onder normale operationele omstandigheden moet streven. Het MCR geeft de minimumhoeveelheid kapitaal aan die een entiteit moet aanhouden: wordt die niet gehaald, dan moeten de toezichthouders ingrijpen met een noodmaatregel. Hopelijk verschaft de niveau-II-regelgeving verdere duidelijkheid over de voorwaarden betreffende de vereenvoudigde berekening van het SCR (artikel 108) en de omstandigheden die aanleiding geven tot een verzoek om bijkomend solvabiliteitskapitaal.

1.6.

Het Comité vindt dat de berekeningen van SCR en MCR nauw op elkaar aan dienen te sluiten en daarom op een risicogeoriënteerde benadering moeten worden gebaseerd. Zulks om correcte uitvoering van een trapsgewijs geheel van prudentiële maatregelen mogelijk te maken, waardoor zowel de verzekeraar in kwestie als de toezichthouder voldoende tijd hebben om te doen wat nodig is als niet aan het SCR wordt voldaan.

1.7.

Het Comité constateert met genoegen dat het proportionaliteitsbeginsel in het voorstel is vervat, waardoor Solvabiliteit II door alle ondernemingen zou kunnen worden toegepast. Wel verdient het aanbeveling om middels niveau-II-regelgeving dit algemene beginsel (artikel 28, lid 3) verder te verduidelijken zodat de toereikendheid van de vereisten, en indien nodig van de corrigerende maatregelen, op veiligere wijze gestalte kan worden gegeven; dit mag echter niet in regelgevingsclerose resulteren. Aanbevolen wordt om dit beginsel in heel Europa efficiënt en consistent toe te passen, met doelmatige mogelijkheden om in beroep te gaan bij administratieve of rechterlijke instanties ten einde die toepassing te garanderen.

1.8.

De Commissie wordt ten zeerste aanbevolen om de diversiteit van de verzekeringsmarkt te behouden door rekening te houden met de rol van de middelgrote en kleine verzekeraars en van onderlinge waarborg- en coöperatieve verzekeringsmaatschappijen. Veel van deze bedrijven opereren op nichemarkten; het Comité acht het daarom van het grootste belang dat er soms van de standaardaanpak mag worden afgeweken, bijv. om bedrijven toestemming te geven om met eigen, meer relevante gegevens en algemeen aanvaarde methodes te werken, zolang de faire mededinging tussen verzekeringsondernemingen daardoor niet wordt aangetast. Ook zou de mogelijkheid moeten worden overwogen en onderzocht dat onderlinge waarborgmaatschappijen een beroep doen op hun leden om hun solvabiliteitssituatie te schragen, hetgeen nu al gebeurt.

1.9.

Voorts ziet het Comité het belang in van toezicht op verzekeringsgroepen die weliswaar uit een relatief klein aantal ondernemingen bestaan, maar toch een groot deel van de verzekeringsmarkt van de Unie uitmaken. De invoering van dit toezicht vormt daarom een grote stap vooruit die de groeps- en andere betrokken toezichthouders in staat zal stellen om hun inzicht te verhogen in het risicoprofiel van een groep als geheel. Maximale harmonisatie en transparantie van de toezichthouders en een duidelijke taakverdeling tussen hen verdienen aanbeveling.

1.10.

Verder stemt de invoering van een optioneel stelsel waarin het voor verzekeringsgroepen gemakkelijker wordt om hun kapitaal op groepsniveau te beheren, tot tevredenheid. Hierdoor wordt de mobiliteit van kapitaal binnen de groep verhoogd en komt er een praktisch en transparant systeem waarmee de groep kan profiteren van de erkenning van de diversificatie-effecten op groepsniveau zonder dat de kapitaalvereisten van de dochters, worden geraakt. Wel moet goed worden gekeken naar de werkelijke omvang van het kapitaal van de dochters, want een deel daarvan zal worden gedekt door groepsondersteuning en niet door beschikbare liquiditeiten of andere activa. De diversificatie-effecten zullen alleen zichtbaar worden door gebruik te maken van de standaardmethode voor de berekening van het SCR en het voorstel zou ook ruimte moeten laten voor erkenning van diversificatie-effecten binnen een groep zonder een beroep te doen op groepsondersteuning.

1.11.

Daarnaast beveelt het Comité aan om te evalueren wat de impact van het voorgestelde optionele systeem is op lokale mededinging en welke mate van consumentenbescherming wordt geboden in normale en crisissituaties. Deze consumentenbescherming zou niet geringer mogen zijn dan wanneer de standaardmethode wordt gebruikt. Voorts moeten juridische en praktische kwesties worden verduidelijkt. Daartoe behoort de veiligheid van grensoverschrijdende overboekingen van fondsen tussen ondernemingen die tot dezelfde groep behoren. Er kunnen in een lidstaat namelijk juridische beperkingen bestaan voor kapitaaloverboekingen (groepsondersteuning) naar een in een andere lidstaat gevestigde dochter.

1.12.

Het Comité gaat ervan uit dat de toezichthouders van niveau II rekening zullen houden met de resultaten van de vierde fase van de kwantitatieve impactstudie (QIS4) die in de tijd waarin dit advies is goedgekeurd, nog niet was afgerond.

1.13.

Het is van wezenlijk belang dat de richtlijn op goed geharmoniseerde wijze ten uitvoer wordt gelegd, zodat wordt voorkomen dat aan goldplating wordt gedaan of dat beleid uiteenloopt doordat opties worden gebruikt die een uniform prudentieel toezicht op de interne markt in gevaar brengen.

1.14.

Voorts wordt de Commissie verzocht om voor een voorspelbare toezichtspraktijk te zorgen, zodat de verzekeringsondernemingen kunnen rekenen op de zekerheid die zij mogen verwachten bij het ontwikkelen van hun risico- en solvabiliteitsbeleid.

1.15.

Het Comité beseft het belang voor Solvabiliteit II van bepaalde aspecten van risicoverzachting als het delen van betrouwbare gegevens door verzekeraars en groepen daarvan. Op die manier worden markttoegang voor nieuwe en voor kleine actoren vergemakkelijkt en kunnen dezen hun capaciteit opvoeren en onzekerheid betreffende hun premies reduceren. De Commissie wordt verzocht om dit verband mee te nemen bij de herziening van de verordening inzake groepsvrijstelling voor het verzekeringsbedrijf.

1.16.

De Commissie en de betrokken Lamfalussycomités verdienen een compliment voor hun leidende rol ter zake van de toepassing van goede praktijken en bewustmaking op de gehele Europese markt. Het voorstel vormt een ware maatstaf voor veel andere rechtsgebieden en financiële-dienstensectoren. Bij de raadpleging over dergelijke herzieningen dient echter oog te zijn voor de standpunten van de werknemers en consumenten, die uiteraard belang hebben bij de uitkomst van het proces. De Commissie wordt dan ook verzocht om, naar het model van het FIN-USE-forum, de aangewezen fora voor deze raadplegingen op te richten.

1.17.

Verder dringt het Comité er bij de Commissie op aan om op basis van het beginsel „dezelfde risico's, dezelfde beginselen” de regels voor verleners, ongeacht hun aard, van gelijksoortige financiële diensten tot het niveau van de richtlijn Solvabiliteit II op te trekken. Gegeven de volatiliteit van de financiële markten moeten consumenten of begunstigden dezelfde geavanceerde bescherming op solvabiliteitsgebied kunnen genieten. Verder zijn gelijke kansen met betrekking tot de solvabiliteitskapitaalvereisten ook essentieel om een fair mededingingsklimaat op de financiële markt te bevorderen.

1.18.

De beginselen van Solvabiliteit II moeten de maatstaf worden bij de invoering van nieuwe solvabiliteitsnormen, bijvoorbeeld bij de herziening van de richtlijn voor bedrijfspensioenregelingen (IBPV) (2) in 2008. Dit geldt met name voor het verder uitwerken van de verplichtingen van particuliere pensioenverzekeraars in de Unie.

2.1.

Onderhavig voorstel voor een richtlijn betreffende een nieuw solvabiliteitskader voor particuliere verzekerings- en herverzekeringsondernemingen (Solvabiliteit II) betreft invoering van een herzien stelsel dat ertoe strekt polishouders en begunstigden beter te beschermen, de interne verzekeringsmarkt verder te integreren en het internationaal concurrentievermogen van het verzekeringsbedrijf van de Unie als geheel en van de individuele (her)verzekeraars te verhogen. Tevens bundelt het voorstel meerdere generaties verzekeringsrichtlijnen in één herschikte richtlijn. De regels zijn van toepassing op zowel verzekerings- als herverzekeringsondernemingen.

2.2.

Door een uitgebreide en permanente raadpleging te organiseren hebben de Commissie en de Lamfalussycomités, waarin regelgevers en toezichthouders zitting hebben, het voortouw genomen bij het invoeren van speerpuntmethoden in een mondiaal milieu, vooral met betrekking tot financiële diensten. Resultaat is dat Solvabiliteit II tot de meest verfijnde solvabiliteitsregelingen in het verzekeringsbedrijf ter wereld behoort en Europa een flinke voorsprong geeft op de meeste andere rechtsgebieden. Bij de raadpleging over een dergelijke herziening moet echter wel voldoende oog zijn voor de opvattingen van werknemers en consumenten, die uiteraard belang hebben bij de uitkomst van het proces. Het Comité verzoekt de Commissie dan ook om de daartoe aangewezen fora op te richten (zoals het FIN-USE-forum).

3.1.

Het voorgestelde solvabiliteitskader is bedoeld om de financiële stabiliteit en de betrouwbaarheid van de Europese verzekeringsmarkt te vergroten. Dit zou ten goede moeten komen aan het concurrentievermogen van het Europese verzekeringsbedrijf als geheel en van individuele (her)verzekeraars, en aan de veiligheid van de consumenten. Betrouwbare verzekeringsmarkten zijn cruciaal voor de sociaal-economische structuur van de Unie.

3.2.

In de allereerste plaats functioneren verzekeringen als instrument voor individuele en collectieve bescherming. Tot de verzekeringsnemers behoren particuliere huishoudens, mkb's, grote bedrijven, verenigingen en openbare autoriteiten. De verplichtingen van de verzekeraars betreffen, naast de polishouders zelf, ook medeverzekerden en derden. Het EESC is zich terdege bewust van de impact hiervan op het dagelijkse leven van de Europese burgers. Los van het belang van de levensverzekeringsmarkt, zijn de verzekeraars een significante aanbieder van spaarproducten geworden. Verzekeringen spelen ook een rol bij het beheer van sociale-zekerheidsvoorzieningen als pensioenen (in de Noordse landen), werknemersvergoedingen (BE, FI, PT) en nationale stelsels voor gezondheidszorg (IE, NL), en zulks vaak binnen een kader waar vertegenwoordigers van de werknemers bij betrokken zijn. Verzekeraars verschaffen werknemers (belangrijke stakeholders) voordelen die momenteel in snel tempo aan belang winnen. Verder beschermen zij tegen nieuwe risico's als natuurrampen, oogstderving en zelfs terrorisme. Soms doen zij dat via een partnerschap tussen (her)verzekeraars en overheden.

3.3.

De verzekeringsmarkt functioneert als een belangrijke hefboom voor de economie als geheel door initiatief te steunen en vertrouwen te creëren. Verder is die markt zelf een belangrijke economische factor als werkgever voor bijna 1 miljoen werknemers in Europa. (3) De Commissie schat dat de voorgestelde richtlijn verzekeraars en toezichthouders tot 2 à 3 miljard euro aan extra investeringen zal nopen. Het overgrote deel daarvan zal worden besteed aan personeel, omdat er op lokaal niveau duurzame en hooggekwalificeerde banen bijkomen (onder meer risicomanagers, actuarissen, ICT-deskundigen en controleurs). Die investeringen moeten volgens het EESC waarde opleveren voor alle stakeholders, dus ook voor consumenten en begunstigden.

3.4.

Naast deze werkgelegenheid bij de verzekeringsondernemingen zelf, komen er nog eens 1 miljoen banen bij door verzekeringshandel via agenten, makelaars en hun werknemers.

(Her)verzekeringsondernemingen zijn belangrijke institutionele beleggers: zij beleggen meer dan 6 500 miljard euro. (4) Zij bundelen, proportioneel aan de verzekerde risico's, individuele premies in een activafonds ten behoeve van de zekerheid van polishouders en begunstigden op de middellange tot lange termijn.

3.5.

Huishoudens, mkb's, grote bedrijven en overheidsorganen betalen meer dan 5 % van het BBP aan premies voor levensverzekeringen (5) en meer dan 3 % van het BBP voor andere verzekeringen. Zelfs op rijpe markten liggen de groeicijfers van de verzekeringen doorgaans hoger dan die van de economie als geheel. De beleggingen van verzekeraars bedragen meer dan 50 % van het BBP (6) (de helft daarvan in vaste activa en leningen) (7) en de totale variabele beleggingopbrengsten van de verzekeraars bedragen ongeveer een kwart van het totaalvermogen op de Europese aandelenmarkt. (8)

3.6.

De laatste tijd heeft de verzekeringsbranche veel fusies gekend, maar er bestaan nog altijd ongeveer 5 000 verzekeringsondernemingen in Europa. (9) Grote financiële groepen hebben vaak verscheidene verzekeringsdochters in verschillende landen. Groepsstructuren in het verzekeringsbedrijf kunnen verschillende soorten verzekeringsactiviteiten omvatten (herverzekering, levens- en/of andere verzekeringen, verzekeringsbemiddeling) of ook andere financiële diensten (bankieren, bankverzekeren en hypotheken).Verder kunnen groepen bestaan uit moeder- en dochtermaatschappijen, maar ook uit joint ventures, holdings enz.. De 20 grootste groepen zijn goed voor ongeveer de helft van de Europese premie-inkomsten. (10) Onderlinge waarborg- en coöperatieve vezekeringsmaatschappijen hebben een significant marktaandeel, zijn vaak nauw verbonden met een groot aantal organisaties van het maatschappelijk middenveld en zijn goed voor 30 % van de premie-inkomsten in Europa. (11)

3.7.

De door subprime verstrekte hypotheekleningen in de VS veroorzaakte huidige financiële crisis benadrukt het belang van gezonde en nauwgezette solvabiliteitsnormen die verzekeraars in staat stellen om zelfs in moeilijke tijden aan hun verplichtingen te voldoen. Regels, beheermethoden en pressietesten dragen tot verwezenlijking van deze doelstelling bij.

4.1.

Overeenkomstig de agenda „De wetgeving verbeteren” heeft de Commissie de richtlijn Solvabiliteit II gedetailleerd voorbereid, waarbij zij, waar nodig, rekening heeft gehouden met de herschikkingsvoorschriften. Dank zij verschillende rondes van kwalitatieve en kwantitatieve effectbeoordelingen en raadplegingen kon rekening worden gehouden met veel zorgen van zowel de sector als de toezichthouders, en nieuwe nauwkeurige onderzoeken en raadplegingen zijn aanstaande.

4.2.

Het Commissievoorstel is een zog. „Lamfalussyrichtlijn”, d.w.z. gebaseerd op de uit vier niveaus bestaande Lamfalussy-structuur voor financiële diensten. De niveau 1-voorschriften van de richtlijn bevat beginselen die de basis vormen voor de uitvoeringsmaatregelen van niveau 2, met adviezen voor de convergentie van toezichtpraktijken (niveau 3). Het is de bedoeling dat het nieuwe stelsel dank zij deze aanpak snel kan worden bijgesteld in het licht van veranderingen op de markt, internationale ontwikkelingen op het gebied van boekhouding en (her)verzekeringsregels, technologische ontwikkelingen, en nieuwe ervaringen en methoden. Te gedetailleerde berekeningsvoorschriften zouden afbreuk doen aan de essentie van dit uiterst innovatieve wetgevingsproces. Die specificaties zijn eerder een zaak voor de niveaus 2 en 3.

4.3.

Naar het model van de kapitaalvereisten voor de banksector van Bazel II is het stelsel geconstrueerd in de vorm van drie pijlers, waarbij echter wel rekening is gehouden met de specificiteiten van het verzekeringsbedrijf. Pijler I (de artikelen 74-142) bevat de definities van de kwantitatieve financiële vereisten, pijler II (de artikelen 27-34, 36-38, 40-49 en 181-183) betreft het toezichtproces en kwalitatieve vereisten, en pijler III (de artikelen 35 en 50-55) regelt het verslag door de toezichthouders en openbaarmaking van informatie. De drie pijlers vullen elkaar aan bij de verwezenlijking van de doelstellingen van het stelsel. Er moet de juiste aandacht worden geschonken aan interacties tussen de bepalingen van pijlers.

4.4.

Van de herziening van de huidige solvabiliteitsregeling is ook geprofiteerd om 13 (her)verzekeringsrichtlijnen te herschikken in één vereenvoudigde richtlijn waarin de nieuwe solvabiliteitsregels zijn geïntegreerd. De richtlijn bevat verder een aantal niet inhoudelijke wijzigingen ter wille van een betere redactie. Voorts zijn verouderde artikelen of verouderde delen van artikelen geschrapt.

5.1.

De laatste 30 jaar is er middels verscheidene generaties richtlijnen een Europese (her)verzekeringsmarkt tot stand gekomen waarop gemeenschappelijke regels van toepassing zijn. Daartoe behoren de beginselen van wederzijdse erkenning en controle in het land van oorsprong. Daarmee werd een markt gecreëerd die toegankelijk is voor actoren uit derde landen en waarin EG-verzekeraars worden gestimuleerd om zich op de markten buiten de EU te begeven. Daarbij ging het meestal om Noord-Amerika, Azië en landen die als kandidaat voor toetreding golden.

5.2.

De voorgestelde geavanceerde solvabiliteitsregeling zorgt ervoor dat verzekeraars financieel gezond zijn en het hoofd kunnen bieden aan tegenslag teneinde hun verplichtingen jegens de polishouders na te kunnen komen en een stabiel financieel stelsel te kunnen garanderen. Het is echter van belang te benadrukken dat alle consumenten van deze financiële diensten dergelijke verbeterde bescherming verdienen. Een aantal marktpartijen (aanbieders van bedrijfspensioenen of spaar- en beleggingsinstellingen) zijn niet onderworpen aan de verzekeringsregelgeving.

5.3.

Geharmoniseerde solvabiliteitsregels wekken vertrouwen en dat niet alleen onder de consumenten maar ook bij de toezichthouders. Dat vertrouwen is doorslaggevend voor het functioneren van een Europese markt met „wederzijdse erkenning” en „controle in het land van oorsprong”. De huidige solvabiliteitsregels van de Unie (Solvabiliteit I) zijn echter verouderd. Zij zijn niet toegesneden op de specifieke risico's van de entiteit die verzekeringsdekking verleent, wat tot gevolg heeft dat voor ondernemingen met uiteenlopende risicoprofielen dezelfde solvabiliteitseisen gelden. Bovendien zijn de huidige regels vooral gericht op naleving van financiële voorschriften (voorschriften die dus legistisch worden toegepast in plaats van dat men zich op goed management richt) en zijn zij ontoereikend voor groepstoezicht. Voorts biedt de huidige wetgeving van de Unie de lidstaten nog teveel ruimte voor nationale variaties waardoor de efficiëntie van het toezicht op multinationale operaties en gelijkheid van kansen worden aangetast. Vanwege deze tekortkomingen is de regeling voorbijgestreefd door het bedrijfsleven en internationale en intersectorale ontwikkelingen. Met andere woorden: de voorgestelde nieuwe solvabiliteitsnormen weerspiegelen een trend die al is geïnitieerd door risicobewuste actoren en toezichthouders van diverse landen.

5.4.

In tegenstelling tot Solvabiliteit I, zijn de hervormingen toegespitst op de werkelijke kwaliteit van risicobeheer binnen een onderneming en op beginselen en doelstellingen (in plaats van op regels die geen rekening houden met de specifieke risicoprofielen van ondernemingen).

Ook is het de bedoeling om de toezichtpraktijken in de hele EER op één lijn te brengen.

5.5.

De essentie is dat het nieuwe stelsel toezichthouders en verzekeraars in de eerste plaats verfijnde solvabiliteitsinstrumenten aanreikt, die niet alleen dienen om het hoofd te bieden aan tegenslagen als gevolg van verzekeringsrisico's als overstromingen, stormen of grote auto-ongevallen maar ook van markt-, krediet en operationele risico's. In tegenstelling tot de huidige situatie zullen (her)verzekeraars worden verplicht om kapitaal in evenredigheid met hun totale solvabiliteitsrisico aan te houden en daarbij niet alleen naar kwantitatieve elementen te kijken maar ook naar kwalitatieve aspecten die de risicopositie van de onderneming beïnvloeden.

5.6.

Het voorstel is gebaseerd op een op het economische risicogerichte benadering die ertoe strekt om de werkelijke blootstelling aan risico's en de programma's voor risicoverkleining helder in beeld te brengen. Het is de bedoeling om zodoende de wenselijkheid van regulerende arbitrage te voorkomen waardoor de bescherming van de polishouder kan worden scheefgetrokken of verzwakt. Dit betekent tevens dat de kapitaalvereisten ruimte moeten laten voor een optimale allocatie van kapitaal en prikkels moeten bevatten voor beter intern risicobeheer.

5.7.

In de tweede plaats ligt in Solvabiliteit II de nadruk op de verantwoordelijkheid van het verzekeringsmanagement voor gezond risicobeheer en het streven om goede praktijken in de sector te vermeerderen. De verzekeraars zullen zich moeten richten op actieve identificatie, meting en beheer van risico's en aandacht moeten schenken aan toekomstige ontwikkelingen als bedrijfsplannen of eventuele rampen die afbreuk kunnen doen aan hun financiële situatie. Verder zullen de voorgestelde hervormingen hen verplichten om hun kapitaalbehoeften op basis van alle risico's te beoordelen aan de hand van de „Own Risk and Solvency Assessment” (ORSA). Voorts zal het „Supervisory Review Process” (SRP) niet meer zozeer op naleving van regels en kapitaaltoezicht zijn gericht maar op de beoordeling van het werkelijke risicoprofiel van de verzekeraars en de kwaliteit van hun risicobeheer en governancesystemen via bijv. vroege waarschuwingsmechanismen en pressietesten. Daarnaast worden samenwerking en convergentie op toezichtgebied gestimuleerd, bv. door het CETVB (Comité van Europese toezichthouders op verzekeringen en bedrijfspensioenen) een grotere rol te laten spelen als stap in de richting van uniformer toezicht op financiële diensten, waar het Comité voorstander van is.

5.8.

In de derde plaats wordt getracht om de efficiëntie van het groepstoezicht te verbeteren door aanwijzing van een „groepstoezichthouder” in het land van oorsprong. Het groepstoezicht zal garanderen dat voor de hele groep geldende risico's niet over het hoofd worden gezien en dat de groepen efficiënter kunnen opereren terwijl alle polishouders een hoog beschermingsniveau wordt geboden. De groepstoezichthouder zal over specifieke verantwoordelijkheden beschikken die in nauwe samenwerking met de betrokken nationale toezichthouders moeten worden uitgeoefend en zal ook besluiten moeten nemen over een beperkt aantal aangelegenheden. Lokale toezichthouders worden aangemoedigd om actief deel te nemen aan het werk van het college van toezichthouders, want zo lang een akkoord kan worden bereikt hebben zij een medebeslissingsrecht. Dit houdt in dat er een andere aanpak moet worden gevolgd teneinde de economische realiteit en de mogelijkheden van dergelijke groepen voor risicospreiding in kaart te brengen.

5.9.

In de vierde plaats komt er met Solvabiliteit II meer transparantie en objectiviteit, zulks zowel wat de door de onderneming verstrekte informatie over haar financiële toestand en bijbehorende risico's betreft als met betrekking tot het toezichtproces. Momenteel neigen de nationale toezichtpraktijken er nog altijd toe van lidstaat tot lidstaat te verschillen, wat ruimte laat voor regulerende arbitrage. Met het oog op Europees beleid in dit verband en op verzekeraars die een nieuwe markt willen betreden, lijkt het belangrijk dat de toezichtpraktijken niet alleen objectief en transparant zijn maar ook voorspelbaar en goed gedocumenteerd.

6.1.1.

Voor de definitie van de kwantitatieve vereisten voor verzekeraars is in het nieuwe stelsel gekozen voor een holistische „totaalbalansbenadering”: alle activa (12) en passiva worden marktgeoriënteerd gemeten en alle geassocieerde kwantificeerbare risico's worden expliciet in termen van kapitaalvereisten weergegeven. Evaluatie van activa en passiva op het niveau van hun handelswaarde garandeert dat de waarde daarvan op objectieve en onderling samenhangende wijze wordt bepaald. Ook staat op die manier vast dat de juiste waarde wordt bepaald voor als daaraan keuzemogelijkheden verbonden zijn. Deze realistische op de toekomst gerichte aanpak vormt de meest efficiënte bescherming tegen vertekeningen die de rechten van alle stakeholders in gevaar zouden kunnen brengen.

6.1.2.

In dit verband wordt veel belang gehecht aan de berekening van de technische voorzieningen, d.w.z. de verplichtingen jegens polishouders en andere begunstigden. De waarde van die voorzieningen worden marktconsistent bepaald door de „beste schatting” te berekenen: het kansgewogen gemiddelde waarde van toekomstige kasstromen, waarbij rekening wordt gehouden met de actuele waarde van geld en een risicomarge wordt ingebouwd. Hiermee zou moeten worden gegarandeerd dat de totale waarde van de voorzieningen gelijk is aan het bedrag dat een derde nodig zou hebben om de verzekeringsportefeuille met bijbehorende verplichtingen over te nemen. Bij de berekening moet gebruik worden gemaakt van door de financiële markten verstrekte informatie en algemeen beschikbare gegevens over verzekeringsrisico's; ook dient de berekening daarmee te stroken.

6.1.3.

De nieuwe solvabiliteitsregeling kent twee kapitaalvereisten: het solvabiliteitskapitaalvereiste (SCR) en het minimumkapitaalvereiste (MCR), die ieder een eigen doel kennen en dienovereenkomstig worden berekend.

6.1.4.

Het SCR behelst een definitie van de kapitaaldoelstelling die een verzekeraar in het kader van normale bedrijfsuitoefening moet verwezenlijken. Lukt dat niet, dan nemen de toezichtmaatregelen toe. Het geeft de toezichthouders de gelegenheid om het toezicht geleidelijk op te voeren tot op het tijdstip waarop het vermogen tot het MCR is gedaald. Daarmee zijn de polishouders en begunstigden er redelijk van verzekerd dat de verzekeraar zijn achterstallige verplichtingen zal nakomen. Technisch gezien is het SCR ontworpen en gekalibreerd voor een kapitaalniveau waarmee een onderneming grote onvoorziene verliezen kan opvangen, waarbij een en ander qua tijd gebaseerd is op een standaardwaarschijnlijkheid over een bepaalde periode (0.5 % per jaar).

6.1.5.

Het MCR weerspiegelt het minimumkapitaalniveau: komt men daaronder, dan moeten de toezichthouders ingrijpen met een noodmaatregel. In vergelijking met SCR moet de hoogte van het MCR de toezichthouders voldoende ruimte laten om hun maatregelen geleidelijk op te voeren.

6.1.6.

In de praktijk kan een verzekeraar zijn SCR berekenen aan de hand van de standaardformule of een door de toezichthouders goedgekeurd intern model. De standaardformule is bedoeld om een adequate afspiegeling te geven van technieken voor risicoverkleining, diversificatie-effecten en de verliesabsorptiecapaciteit van bepaalde balansposten die geen onderdeel van het beschikbare kapitaal uitmaken. De risicogeoriënteerde benadering van het voorstel impliceert dat een intern model, met goedkeuring van de toezichthouders, een standaardberekening geheel of gedeeltelijk kan vervangen, mits het meer inzicht verschaft in het risicoprofiel van de onderneming. Dit vormt een belangrijke prikkel voor gezonde interne inventarisatie van risico's en dito beheer ervan, alsook voor het opleiden en aantrekken van hooggekwalificeerd personeel.

6.1.7.

Ook in lijn met de doelstelling om goed intern beheer aan te moedigen, ligt de toepassing van het voorzichtigheidsbeginsel op het beleggingsbeleid. Krachtens dit beginsel mogen beleggingen niet aan artificiële limieten worden gebonden, worden hoge kwalitatieve eisen gesteld en adequate verantwoording geëist voor ieder materieel risico in de berekening van de kapitaalslast.

6.1.8.

Gegeven de ingewikkeldheid van de vereisten dient te worden opgemerkt dat de huidige voorstellen bepalingen bevatten ten behoeve van evenredige en beheerbare naleving van de vereisten van pijler I. Dit is vooral van belang voor kleine en middelgrote verzekeraars. Dit proportionaliteitsbeginsel heeft echter niet betrekking op de omvang maar op de aard en de complexiteit van de risico's van een onderneming. Voor zover het risicoprofiel gelijk is aan dat van andere ondernemingen, vallen deze kleine en middelgrote verzekeraars onder dezelfde algemene prudentiële beginselen en genieten hun klanten en begunstigden hetzelfde beschermingsniveau.

6.2.1.

Het voorstel bevat definities van processen en instrumenten voor activiteiten en controles van de toezichthouders en van hun bevoegdheden, alsook bepalingen voor samenwerking tussen nationale toezichthouders en convergentie van het toezicht. Pijler II bevat ook bepalingen aangaande de kwalitatieve eisen die aan ondernemingen worden gesteld, ofwel aan hun governancestelsel. Daaronder worden begrepen: een efficiënt intern controlesysteem, een systeem voor risicobeheer, de actuariële functie, interne audits, naleving en regels voor uitbesteding.

6.2.2.

De instrumenten van de toezichthouders zijn bedoeld om instellingen te identificeren die vanwege financiële, organisatorische of andere kenmerken wel eens een hoger risicoprofiel zouden kunnen hebben. In uitzonderlijke gevallen kan dan worden gevraagd om meer solvabiliteit dan het SCR en/of om maatregelen om de risico's te verkleinen.

6.2.3.

Het genoemde proportionaliteitsbeginsel is ook op het toezichtproces van toepassing. Bij het uitoefenen van hun bevoegdheid moeten de toezichthouders kijken naar de omvang, aard en ingewikkeldheid van de risico's van een onderneming. Zo kan worden vermeden dat vooral kleine en middelgrote verzekeraars met een laag risicoprofiel door het toezicht worden overbelast.

6.2.4.

Solvabiliteit II is ontworpen om de kwalitatieve evaluatie van de toezichthouders betreffende de risicosituatie te verbeteren. Het is belangrijk dat de maatregelen en besluiten van de toezichthouders - in verschillende landen, met betrekking tot verschillende bedrijven en in de loop der tijd - consistent zijn. Ook hier wordt nog eens gewezen op het belang van transparant, objectief en voorspelbaar optreden van de toezichthouders. Dit geldt met name voor het goedkeuren van interne modellen.

6.3.1.

Transparantie en openbaarmaking door ondernemingen van informatie over hun financiële situatie en risico's dienen om de discipline op de markt te vergroten. Verder moeten verzekeringsondernemingen de toezichthouders de kwantitatieve en kwalitatieve informatie verschaffen die zij nodig hebben om efficiënt te kunnen controleren en begeleiden (verslaggeving aan toezichthouders).

6.3.2.

De harmonisatie van informatieverplichting jegens de toezichthouders en het publiek vormt een belangrijk onderdeel van het nieuwe stelsel omdat convergentie geboden is: alleen dan kan het toezicht overal in Europa een vergelijkbare vorm en inhoud krijgen. Dit is vooral van belang voor multinationals.

6.4.1.

In de huidige EU-wetgeving wordt groepstoezicht slechts beschouwd als een aanvulling op het toezicht op één enkele onderneming. Bij het toezicht op een individuele onderneming wordt niet gekeken of deze al dan niet een groepsdochter is. Daarom komt groepstoezicht eenvoudigweg bovenop individueel toezicht, met als enig doel om de impact van intragroepsrelaties op het individuele bedrijf te beoordelen. Bijgevolg is er in de huidige solvabiliteitsregeling van de Unie geen oog voor de economische realiteit van verzekeringsgroepen, waarbij wordt voorbijgegaan aan het feit dat risicobeheer vaak op groepsniveau en niet op individueel niveau gestalte krijgt. Middels Solvabiliteit II wordt gezocht naar een betere methode voor groepstoezicht door, onder bepaalde voorwaarden, verandering te brengen in de manier waarop individueel en groepstoezicht wordt uitgeoefend.

6.4.2.

Voor iedere verzekeringsgroep wordt één autoriteit als „groepstoezichthouder” aangewezen: deze is de eerstverantwoordelijke voor alle centrale elementen van dat toezicht (de solvabiliteit van de groep, intragroeptransacties, risicoconcentratie, risicobeheer en interne controle). De groepstoezichthouder en de toezichthouder op individuele ondernemingen moeten echter wel automatisch essentiële informatie uitwisselen en andere relevante informatie op verzoek. Bovendien moet de groepstoezichthouder individuele toezichthouders raadplegen alvorens een belangrijk besluit te nemen en moeten toezichthouders op individuele ondernemingen al het mogelijke doen om tot een gezamenlijk besluit te komen. Wanneer het interne groepsmodel moet worden goedgekeurd, zal, zoals in het bankbedrijf, het definitieve besluit echter door de groepstoezichthouder worden genomen. Deze bepalingen moeten ervoor zorgen dat beide soorten toezichthouders meer inzicht krijgen in het risicoprofiel van de groep als geheel en ook dat de klanten van ieder groepsonderdeel daarmee meer bescherming krijgen.

6.4.3.

Naast dit verbeterde concept van groepstoezicht wordt met het voorstel een innovatief stelsel voor groepsondersteuning ingevoerd. Groepen die hun kapitaalbeheer op groepsniveau willen vergemakkelijken, kunnen vragen om onder de regels betreffende groepsondersteuning te mogen vallen. Krijgen zij deze toestemming, dan kunnen zij, onder welbepaalde voorwaarden, een deel van het SCR (maar niet van het MCR) van de dochters afdekken middels een groepsondersteuningsverklaring (een financiële en juridisch afdwingbare verbintenis van de moeder jegens de dochter om zo nodig kapitaal te storten). Er zijn een paar bijkomende derogaties voor het toezicht op individuele ondernemingen ingebouwd om de groepsondersteuning efficiënt te laten functioneren. Is er sprake van een groepsondersteuningstelsel, dan is er een speciale procedure voorzien voor noodsituaties (een groepsonderdeel haalt het SCR niet): de individuele en groepstoezichthouders moeten dan gecoördineerd optreden. Het is de bedoeling om dit stelsel in de gehele Unie uniform toe te passen.

6.4.4.

Die nieuwe regels voor groepsondersteuning staan toe dat het SCR-kapitaal van een dochter elders in de groep wordt aangehouden. Verzekeringsgroepen hebben op die manier een praktische en transparante mogelijkheid om te profiteren van de erkenning van de effecten van groepsdiversificatie terwijl de respectieve dochters aan dezelfde kapitaalsvereisten voldoen als wanneer zij niet tot een groep zouden behoren. Daarom moet voor toereikend toezicht worden gezorgd om er zeker van te kunnen zijn dat kapitaal, wanneer noodzakelijk, terstond kan worden overgeschreven. Bestaan en gebruik van groepsondersteuningsverklaringen zullen door zowel de moeder als de betrokken dochter openbaar worden gemaakt.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/18

1.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) schaart zich achter de doelstellingen van het gezamenlijk programma „Eurostars” en benadrukt dat er bij de goedkeuring van nieuw EU-beleid en programma's ten behoeve van onderzoek, ontwikkeling en innovatie die gericht zijn op de werkelijke behoeften van KMO's op innovatiegebied rekening nmoet worden gehouden met met de verschillende categorieën, de omvang en de sectoren van het MKB.

1.2

Verder kan het zich vinden in het voorstel van de lidstaten om dit gezamenlijk programma ter ondersteuning van de zog. „O&O verrichtende KMO's” goed te keuren en wijst het erop dat dit programma toegankelijk dient te zijn voor alle mkb's uit de bij het programma aangesloten landen die aan het innovatieproces willen deelnemen.

1.3

Daarnaast is het van groot belang dat de instrumenten worden gevonden om alle lidstaten die aan EUREKA maar niet aan Eurostars deelnemen bij dat gezamenlijk programma te betrekken.

1.4

Het EESC maakt zich bezorgd over de toegangscriteria aangaande Eurostars (1): deelname staat uitsluitend open voor O&O verrichtende KMO's die minimaal 10 % voltijdequivalent of van de jaaromzet in onderzoeksactiviteiten investeren. Weliswaar geldt deze beperking alleen voor de O&O verrichtende KMO die een project voorstelt (de projectleider), maar de definitie is gebaseerd op gecodificeerde indicatoren en de veelsoortige niet-gecodificeerde indicatoren worden genegeerd (2) terwijl zeer innovatieve processen juist vaak door „stille kennis” worden gekenmerkt (3).

1.5

Daarom herinnert het EESC nogmaals aan het beginsel dat ter wille van faire mededinging betreffende projectvoorstellen projecten moeten worden geselecteerd op basis van hun inhoudelijke kwaliteit, managementervaring met O&O en samenhang met de doelstellingen van het programma, waarbij een groot deel van de innovatieve KMO's die aan Eurostars willen deelnemen niet mogen worden uitgesloten. Verder moet financiering worden toegestaan van opleidingsprogramma's om managers voor te bereiden die zijn gespecialiseerd in echte overdracht van technologie vanuit het onderzoek naar producten die op de markt kunnen worden gebracht.

1.6

Daarom zou het EESC graag zien dat er overeenkomstig de toepasselijke procedures voor Eurostars een specifieke begrotingslijn wordt geopend voor transnationale initiatieven die de lidstaten in samenwerking met organisaties van het MKB nemen om nog meer mkb's van vruchtbare informatie over de resultaten van Eurostarsprojecten te voorzien. Een andere manier om alle in het succes van het gezamenlijk programma geïnteresseerde mkb's meer kennis te verschaffen is dat de MKB-organisaties en de sociale partners een gemeenschappelijke gegevensbank en meertalige websites oprichten en promoten.

1.7

Ook maakt het EESC zich zorgen over de criteria voor de bijdrage van mkb's aan de totale O&O-projectkosten. Er dient erop te worden gewezen dat gegeven de huidige Eurostarsregeling mkb's samen minstens 50 % van die kosten moeten dragen. Daardoor zullen veel mkb's gegeven hun marktpositie niet mee kunnen doen en daarom moet worden overwogen om dat percentage bij de tussentijdse evaluatie van het programma tot 25 % te verlagen (4).

1.8

Daarna dienen de betrokken EU- en nationale autoriteiten tijdens de fasen van effectbeoordeling en resultaatverspreiding oog te hebben voor de zorgen van de Europese en nationale MKB-organisaties en andere O&O-stakeholders. Zo zou regelmatige controle door de adviesgroep van de Unie inzake het MKB en O&O nuttig kunnen blijken te zijn voor technische raadpleging door de nationale en Europese autoriteiten. In dit verband zou ook de WIM van het EESC, in samenwerking met de MKB-afvaardiging, tijdens de monitoring-, uitvoerings- en verspreidingsfase deel van die groep kunnen uitmaken.

1.9

Het is vooral van belang dat Eurostars op transparante en niet-bureaucratische wijze ten uitvoer wordt gelegd, zodat mkb's gemakkelijker informatie kunnen ontvangen en met name betrokken kunnen worden bij de follow-upactiviteiten met verwante O&O-instellingen. Dus moeten projecten met een lump sum worden gefinancierd en wanneer dat niet met nationale programma's strookt via een vast tarief.

1.10

Verder moeten ten behoeve van de efficiënte uitvoering van Eurostars de regionale innovatienetwerken worden versterkt, zodat zij met één-loketdiensten innovatieve mkb's kunnen ondersteunen en deze bedrijven daadwerkelijk toegang tot Europese O&O-fondsen kunnen bieden. Zo zouden de banden tussen EUREKA-netwerken, andere bestaande publiek/particuliere lichamen en MKB-organisaties op EU, nationaal en regionaal niveau moeten worden geïntensiveerd en beter worden gecoördineerd ten einde meer bekendheid te geven aan specifieke steunprogramma's voor O&O verrichtende KMO's.Verder zouden door representatieve MKB-organisaties georganiseerde evenementen moeten worden gesteund om mkb's en betrokken organisaties bewust te maken van de betekenis, het belang en de rol van innovatie voor de toekomst van de EU.

1.11

De resultaten van de projectselectie die de MKB-sectoren in het kader van Eurostars (5) verrichten moeten door het EUREKA-netwerk via internet openbaar worden gemaakt. Ook moet er een shortlist beschikbaar zijn van in aanmerking komende projecten van hoog innovatief gehalte die niet worden gesteund. Die lijst vormt namelijk een indicatie voor de nationale publiek/particuliere investeerders of het programma met meer geld moet worden gevoed.

1.12

De coördinatie tussen de met het MKB- en O&O-beleid belaste nationale autoriteiten en EUREKA dient consistent te zijn en tegemoet te komen aan de door de MKB-organisaties en andere stakeholders naar voren gebrachte behoeften (daaronder particuliere en publieke onderzoeksinstellingen). Het EESC verzoekt dan ook de betrokken Europese instellingen, de lidstaten en het Sloveens en Frans voorzitterschap om ervoor te zorgen dat die coördinatie overeenkomstig de verwachtingen van het MKB en de programmadoelstellingen gestalte krijgt.

1.13

Daarnaast dringt het erop aan dat, betreffende de deelname van mkb's aan gesubsidieerde programma's en Eurostars, de lange periode tussen het indienen van een voorstel en de goedkeuring ervan door de EU wordt verkort, zodat KMO's worden aangemoedigd om voorstellen in te dienen.

1.14

Om de absorptie door mkb's van O&O-steun te verbeteren en te verhogen is het voorts van belang dat de EG beziet of ongebruikte middelen voor het MKB van het hoofdstuk „Samenwerking” van het Zevende kaderprogramma (goed voor 15 % van het budget van het Zesde kaderprogramma voor thematische prioriteiten) kunnen worden overgeheveld naar het Capaciteitenprogramma (CRAFT, enz.), dat efficiënter op het MKB is toegesneden.

1.15

Ook moet er meer aandacht worden besteed voor de onevenredige hoge, uit de regelgeving voortvloeiende lasten voor het MKB, die soms het tienvoudige van die voor grote bedrijven bedragen. (6) Verlaging van de beheerskosten en vereenvoudiging van de indieningsprocedures voor mkb's die met Europese of partners van elders aan O&O-programma's willen deelnemen is tevens wenselijk. Ook zou een oplossing voor kwesties aangaande intellectuele-eigendomsrechten en Europees octrooien (7) welkom zijn. De huidige situatie vormt namelijk een belemmering voor concurrentievermogen en innovatie in Europa. Verder vormen toegankelijke octrooien en intellectuele-eigendomsrechten (8) waarschijnlijk ook niet-financiële troeven voor de versterking van partnerschappen tussen bedrijven die aan internationale projecten deelnemen.

2.1

In het door de EU-leiders in 2000 goedgekeurde Handvest voor kleine bedrijven was men het erover eens dat kleine bedrijven een hoofdmotor vormen achter innovatie, werkgelegenheid en sociale en lokale integratie in Europa. (9) Verder kondigde de Commissie in oktober 2007 de voorbereiding aan van een Europese „Small Business Act” (10) en daarin wordt een serie maatregelen uiteengezet om ondernemerschap, bedrijfscultuur en toegang tot vaardigheden te promoten. (11) Voorts zal de Commissie in de loop van 2008 een aantal op het MKB gerichte initiatieven (12) onderzoeken om te bekijken hoe de toegang van de sector tot EU-programma's kan worden vergemakkelijkt.

2.2

Dit alles vormde de basis voor Eurostars. Het programma valt onder artikel 169 van het EG-Verdrag en is bedoeld als een uitwerking van onderzoek te behoeve van de op het Zevende kaderprogramma gebaseerde MKB-activiteiten, wordt door EUREKA beheerd en werd opgestart door 22 lidstaten en vijf andere EUREKA-landen (Ijsland, Israël, Noorwegen, Zwitserland en turkije). Momenteel zijn 30 landen bij Eurostars aangesloten: Oostenrijk, België, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Ijsland, Ierland, Israël, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Slowakije, Slovenië, Spanje, Zweden, Zwitserland, Turkije en het VK.

2.3

Het Zevende kaderprogramma bevat veel van de tijdens de herziening van het Zesde programma voorgestelde maatregelen (13) om de hiaten in het MKB-beleid te dichten. Het Zevende programma bevat een strategie ten behoeve van het MKB die zowel kwalitatieve als kwantitatieve maatregelen omvat om acties op nationaal en regionaal niveau te stimuleren. Het is gericht op creatie van clusters en bedrijvennetwerken, verbetering van pan-Europese samenwerking tussen kleine ondernemingen die informatietechnologie gebruiken, verspreiding van goede praktijken betreffende samenwerkingsovereenkomsten en op ondersteuning van samenwerking tussen kleine bedrijven (14).

2.4

De 23 miljoen in de EU geregistreerde mkb's zijn goed voor 99 % van alle bedrijven, voor twee derden van de Europese omzet en ondersteunen de hoofdrolspelers bij duurzame ontwikkeling (15). Om aan concurrentiekracht te winnen moeten de mkb's wel worden gerationaliseerd en gehergroepeerd om om een samenhangend geheel met kritische massa te vormen, zodat zij kunnen profiteren van de opkomst van speciale durfkapitaalfondsen, wetenschapsparken, incubators en regionaal innovatiebeleid (16).

2.5

Belangrijker is dat volgens „Flash Eurobarometer report” de groei van het MKB wordt belemmerd door het feit dat de Europeanen niet van risico's houden en daarmee de ondernemersgeest ontberen (17). Daarom is het van groot belang om het imago van ondernemers te verbeteren en de mensen bewust te maken van hun de sleutelrol die zij spelen ten aanzien van innovatie, economische vooruitgang en welvaart in het algemeen. De doelstellingen van Lissabon kunnen uitsluitend worden verwezenlijkt door verantwoordelijk, energetisch en vindingrijk ondernemerschap dat vrije baan moet hebben (18).

2.6

Probleem is echter dat de nationale, specifiek op MKB-ondersteuning gerichte maatregelen niet altijd aanzetten tot transnationale onderzoekssamenwerking en technologieoverdracht en deze evenmin altijd ondersteunen. Gegeven marktveranderingen en internationalisering van waardetoevoeging moeten de Europese mkb's zich heden aanpassen aan intensieve mondiale mededinging door deel te nemen aan permanente innovatieprocessen in een steeds globaler milieu. Het moet toch de bedoeling zijn dat Eurostars de mkb's en particuliere en/of publieke onderzoeksinstellingen beloont die een extra inspanning leveren om O&O-projecten te ondersteunen, de resultaten ervan te verspreiden, technologie over te dragen en bijdragen tot toegang tot kennis. Verder moet Eurostars projecten dienen waarbij instellingen, samenwerkingsverbanden en/of individuele mkb's zijn betrokken die doorgaans in mindere mate of geheel niet bij dergelijke programma's zijn betrokken. Het EESC wijst met klem op het belang van de uitbreiding van de bijdrage van alle bij EUREKA aangesloten landen aan Eurostars en denkt daarbij met name aan de nieuwe lidstaten, die van de transnationale aanpak kunnen profiteren.

2.7

Eurostars is gericht op O&O verrichtende KMO's en daarbij wordt de nadruk gelegd op marktgerichte O&O-projecten en transnationale projecten met meerdere partners (minstens twee zelfstandige partners uit verschillende aangesloten landen). De „bottom-upbenadering”, die de O&O verrichtende KMO's meer mogelijkheden biedt voor eigenaarschap en strategische bedrijfsinnovatie, vormt een belangrijk aspect van het programma. Op die manier zijn mkb's in staat om de resultaten van in gang zijnd onderzoek aan commerciële mogelijkheden te toetsen en te beïnvloeden.

3.1

Overeenkomstig artikel 169 van het EG-Verdrag impliceert de deelname aan O&O-programma's voor de desbetreffende lidstaten dat zij hun nationale onderzoeksprogramma's bundelen door zich aan een gezamenlijk programma te binden. De Commissie heeft op basis van dit artikel vier potentiële initiatieven in kaart gebracht. Een daarvan is Eurostars: een gezamenlijk onderzoeksprogramma voor mkb's en hun partners.

3.2

Het programma bestaat uit projecten die worden voorgesteld door één of meer mkb's die gevestigd zijn in de deelnemende landen en actief aan O&O doen. Daarbij kan het om alle gebieden van wetenschap en technologie gaan(mits voor civiele doeleinden). De projecten moeten op samenwerking berusten en minstens twee deelnemers uit twee verschillende deelnemende landen omvatten die bezig zijn met activiteiten in verband met onderzoek, technologische ontwikkeling, demonstratie, opleiding en verspreiding van informatie. Overeenkomstig de aard van het MKB is de levensduur van een project kort: maximaal drie jaar en binnen twee jaar na afronding moet het onderzoeksproduct marktrijp zijn.

3.3

Eurostars kan de EG-subsidiëring een forse stoot geven: lidstaten en vijf EUREKA-landen (IJsland Israël, Noorwegen, Zwitserland en Turkije) zullen 300 miljoen bijdragen. De Gemeenschap legt daar een derde van de bijdrage van de lidstaten bij, hetgeen neerkomt op 400 miljoen euro aan overheidsgeld. Uitgaande van een financieringsverhouding van 50-75 % kan via Eurostars gedurende de programmaperiode een bijkomend bedrag van tussen de 133 en 400 miljoen aan particuliere investeringen worden aangetrokken (hefboomeffect). Verwacht wordt die per project 1,4 miljoen euro zullen bedragen. Met een gemiddelde ondersteuning van 50 %, een overheidsbijdrage van 0,7 % per project en een totaal programmabudget van ongeveer 400 miljoen euro kunnen 565 projecten worden gesteund.

3.4

De EG-bijdrage vult daarmee een leemte op tijdens een vroeg O&O-stadium waarin innovatieve activiteiten relatief veel risico's herbergen en wellicht geen individuele particuliere investeerders aantrekken. (19) Deze bijdrage van de Gemeenschap zal meer O&O verrichtende KMO's ertoe aanzetten om particuliere investeringen aan te trekken om innovatieve producten en diensten te ontwikkelen.

3.5

Ten aanzien van de financiering moet worden overwogen om nationale fiscale faciliteiten voor O&O-investeringen in te voeren. Daarbij denkt het EESC aan lidstaten waar investeerders zelfs in het ergste geval nog aantrekkelijk blijven dank zij een fiscale-lastenverlichting. Voor een mkb vormt dit een alternatieve lastenverlichting.

3.6

Toch toont men zich erover bezorgd dat veel mkb's niet deel zullen deelnemen aan dit EU-initiatief voor concurrentiële innovatie. Volgens de toegangscriteria is het namelijk zo dat de O&O verrichtende KMO die het project voorstelt minstens 10 % voltijdequivalent of van de jaaromzet in onderzoeksactiviteiten investeert. Weliswaar geldt deze beperking slechts voor de projectleider, maar dit kan veel kleine bedrijven ervan doen afzien om met innovatieve projectvoorstellen te komen. Dat zou erin kunnen resulteren dat alleen hightech-ondernemingen met een reeds gevestigde marktpositie en meer toegang tot passendere financieringsmodaliteiten door het programma worden aangetrokken.

3.7

Verder speelt ook nog dat in sommige lidstaten O&O-kosten vaak deel uitmaken van andere operationele kosten en dus niet separaat kunnen worden opgevoerd. (20) De door De OESO gebruikte O&O-indicatoren vertonen dus soms gebreken wanneer deze op innovatieve kleine ondernemingen worden losgelaten. Niet-gecodificeerde kennis, die moeilijk valt te kwantificeren, wordt namelijk buiten beschouwing gelaten. (21)

3.8

Voorts zou volgens de OESO de „High-Tech Sector” gedefinieerd worden als een geheel van ondernemingen die minstens 4 % van de omzet aan O&O besteden. Zelfs in hoogontwikkelde economieën is die sector goed voor ongeveer 3 % van het BBP en dat betekent dat 97 % van alle economische activiteiten en de meeste innovatieprocessen plaatsvinden in sectoren die door de OESO als „Mid-Tech” of „Low-Tech” worden aangemerkt. (22) Dat duidt erop dat een groot deel van innoverende bedrijven van het ondersteuningsprogramma zou worden uitgesloten. Met de 10 %-drempel voor O&O valt namelijk de prikkel tot deelname aan Eurostars weg.

3.9

Daarom vindt het EESC dat projecten op basis van kwaliteit en samenhang met de doelstellingen van het programma moeten worden uitgekozen, en dat dient te worden afgezien van drempel van 10 % — O&O.

3.10

Een ander programmavereiste is dat de O&O verrichtende KMO zelf het grootste gedeelte van het onderzoek kan doen. Samenwerking met partners als andere mkb's, lokale clusters, onderzoeksinstellingen of universiteiten moet echter niet worden uitgesloten. Verder dient de term „cluster” tevens de situatie te omvatten dat de KMO in kwestie op de campus van een universiteit of een instelling voor derdegraadsonderwijs wordt gevestigd om wederzijds nuttige interactie te bevorderen.

3.11

Wat de inbreng van de innoverende mkb's in een Eurostars-project betreft moet erop worden gewezen dat de O&O verrichtende KMO's samen minstens 50 % van de O&O-kosten van het project dienen te dragen. Dit criterium kan nog altijd voor veel mkb's een belemmering vormen om deel te nemen en daarom moet worden overwogen of het percentage bij de tussentijdse evaluatie van het programma niet tot 25 % kan worden teruggebracht (23).

3.12

De relatie met andere financiële instrumenten van CIP (Kaderprogramma voor concurrentievermogen en innovatie) vereist nog steeds opheldering. Ook moet steunprogramma flexibeler worden gemaakt en meer worden toegesneden op de behoeften van mkb's. Daarbij moet worden geput uit de positieve ervaringen die met garantiefondsen voor O&O zijn opgedaan zodat bedrijven de zaken op langere termijn kunnen bekijken.

3.13

Betere regelgeving, met systematische raadpleging van de representatieve MKB-organisaties en verdere stakeholders, zal resulteren in lagere operationele kosten en risico's, meer winst, meer durfkapitaal en beter functionerende risicokapitaalmarkten. Dat zal vooral innovatieve mkb's ten goede komen. Deze financiering zal een aanvulling vormen op de overheidssteun voor de allereerste fasen van het omvormen van de onderzoeksresultaten in een commercieel voorstel.

3.14

De Commissie heeft zich ertoe verbonden om maatregelen voor meer grensoverschrijdende investeringen door risicokapitaalfondsen te promoten. (24) De Europese risicokapitaalmarkt is momenteel gefragmenteerd in 27 verschillende operationele segmenten en dat vormt een obstakel voor zowel het bijeenbrengen van kapitaal als investeringen.

3.15

Daarom dient er een beter klimaat voor risicokapitaal te komen en dienen de lidstaten particuliere beleggers prikkels te verschaffen om in op samenwerking gebaseerd internationaal onderzoek te stappen (25) en de betrokkenheid van zakelijke ondersteunende diensten voor mkb's die de startfase met succes hebben doorlopen te promoten.

4.1

Eurostars strekt tot de ondersteuning van mkb's op ieder technologisch of industrieel, juridisch en organisatorisch terrein die nodig is voor grootschalige Europese samenwerking op het gebied van toegepaste O&O. Bijgevolg zal het programma het vermogen van O&O verrichtende KMO's om nieuwe en competitieve producten, processen en diensten op de markt te brengen, verhogen.

4.2

De internationalisering van een project zou dubbelwerk op innovatiegebied kunnen voorkomen en zou de gelegenheid moeten bieden om gemeenschappelijk beleid vast te stellen en snel maatregelen te nemen om administratieve lasten terug te dringen (26). Met behulp van het programma zouden veel mkb's kunnen worden aangemoedigd om van internationale samenwerking te profiteren mits zij in staat zijn om een project voor te stellen en rechtstreeks te beheren. De betrokkenheid bij geïntegreerde projecten en het netwerk van excellentie moet echter zorgvuldig worden gepland ten einde scheeftrekkingen in de projectdeelname te voorkomen.

4.3

Los van ondersteuning van O&O moet worden gekeken naar manieren waarop overheden innovatie op meer directe wijze kunnen steunen door voor de juiste infrastructuur te zorgen. Er bestaat een grote gemeenschap van onderzoeks„instellingen” en sommige daarvan zijn verenigingen en andere onderzoeksbedrijven met als taak om innovatie door vooral mkb's te steunen. Ook bestaan er wetenschapsparken, wetenschapswinkels, incubators, regionale en lokale overheidsorganen en organisaties voor kennisoverdracht. Deze verschaffen belangrijke ondersteuning aan jonge high-tec-mkb's en zelfs aan meer traditionele bedrijven die overwegen om over te schakelen naar op innovatie gebaseerde strategieën. Het Sloveense en het daaropvolgende Franse voorzitterschap moeten bezien hoe Eurostars op EU- en nationaal niveau optimaal kan worden gecoördineerd en overlapping van functies en het risico van verwarring tussen bestaande MKB-agentschappen kunnen worden voorkomen.

4.4

Het EESC heeft reeds bij verscheidene gelegenheden aanbevolen dat een veel groter deel van de middelen van de structuurfondsen moet worden gebruikt voor de ontwikkeling van gezamenlijke wetenschappelijke infrastructuur die specifiek op het MKB is toegesneden. Ook het gebruik van financiering door de EIB zou in dit verband zeer nuttig kunnen zijn (27).

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/23

1.1

Sinds 2001 besteedt de Commissie aandacht aan de negatieve gevolgen van faillissementen. Er is met name behoefte aan verbetering van de desbetreffende procedures. Gelet op haar geringe bevoegdheid op dit gebied heeft de Commissie zich beperkt tot het verzamelen van gegevens over de juridische en sociale gevolgen van faillissementen, tot inventarisatie en verspreiding van goede praktijkvoorbeelden en tot de ontwikkeling van instrumenten voor vroegtijdige waarschuwing als middel om het stigma van een bedrijfsfaillissement tegen te gaan.

1.2

Het EESC onderschrijft het belang dat de Commissie hecht aan het te boven komen van het stigma van een bedrijfsfaillissement. Gunstige nationale randvoorwaarden voor ondernemerschap zijn cruciaal om het ondernemerspotentieel in de EU ten volle te benutten en om dynamische ondernemingen op te richten. De hiertoe vitale maatschappelijke waardering van een succesvol ondernemer moet gecombineerd worden met een tweedekansbeleid voor ondernemers die failliet zijn gegaan.

1.3

De oprichting van een onderneming, het welslagen en het faillissement zijn onlosmakelijk verbonden met de markteconomie. De Commissie stelt terecht dat het algemene gebrek aan waardering van en begrip voor ondernemerschap ook betrekking heeft op tegenslag of faillissement van de onderneming, die niet voldoende worden beschouwd als een normale economische ontwikkeling of als een kans voor een herstart. De EU dient haar benadering te wijzigen. Hoe meer na een faillissement het beeld van mislukking blijft hangen, hoe groter het risico van een volgende onderneming. Bovendien verspreidt dit risico zich over alle betrokkenen bij de onderneming.

1.4

De wetgeving in de VS streeft naar een evenwicht tussen de belangen van debiteuren, crediteuren en de samenleving. Volgens het EESC zou de wetgeving in de lidstaten ook op dat evenwicht gericht moeten zijn. Insolventie en niet-betaling van schulden kan tot enorme problemen leiden voor crediteuren, die op hun beurt insolvent kunnen worden. De schuld voor een onderneming schrappen om een herstart mogelijk te maken, kan hoogst onredelijk zijn voor de crediteuren. De insolventiewetgeving moet een evenwicht zien te vinden.

1.5

Uit maatschappelijk oogpunt kan de beste oplossing zijn dat de onderneming volledig of deels behouden blijft. Als de onderneming levensvatbaar is, dan zullen alle betrokkenen daarvan profiteren; kunnen curatoren een insolvent bedrijf redden, dan blijft de werkgelegenheid behouden. Als een failliete ondernemer opnieuw in zaken gaat, zorgt hij voor nieuwe banen. De samenleving is bij al deze vormen van werkgelegenheid gebaat.

1.6

Een onderneming kan op vele manieren failliet gaan, zelfs met een ondernemer met de beste bedoelingen. Misschien is het in de startfase onmogelijk de onderneming levensvatbaar te maken. Na de start kan het verkeerde bedrijfsmodel roet in het eten gooien. Anderzijds kunnen potentieel gezonde bedrijven failliet gaan door ondernemersfouten, alsmede door oorzaken waarop zij geen vat hebben. Curatoren kunnen en zouden zulke bedrijven moeten redden, met behoud van de meeste banen.

1.7

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het bedrijf en de bedrijfsleiding. Laatstgenoemden kunnen failliet gaan, terwijl een curator het bedrijf en het personeel redt. Gaat een onderneming failliet, dan kunnen de ondernemers bankroet gaan vanwege de door hen verstrekte garanties aan de bank, ook als ze zelf niet frauduleus hebben gehandeld. Over deze niet-frauduleuze ondernemers maakt de Commissie zich bezorgd. Als ze een goed lopend bedrijf hebben opgezet en dan de pech hebben om failliet te gaan door gebrek aan ervaring of tegenslag, verdienen zij een tweede kans; de economie heeft hen nodig. Degenen die failliet gaan door onbekwaamheid en gebrek aan visie hebben de economie waarschijnlijk weinig te bieden, ook al vinden zij financiële steun. Niet alle failliete ondernemers verdienen een tweede kans.

1.8

Het initiatief van de Commissie was de aanzet tot hervorming in de gehele EU. Vele lidstaten hebben enige inspiratie geput uit de op Europees niveau verzamelde goede praktijken en beleidsaanbevelingen. Circa éénderde van de lidstaten heeft plannen uitgewerkt voor de hervorming van de insolventiewetgeving. Desondanks moet bijna de helft van de lidstaten nog de eerste stap in deze richting zetten. Aangezien de Commissie op dit terrein beperkte bevoegdheid heeft, roept het EESC haar op om alle ter beschikking staande middelen aan te grijpen om de ministers van financiën tot actie aan te sporen. Naar het oordeel van het EESC verloopt de vooruitgang in de lidstaten te traag.

1.9

Het EESC schaart zich volledig achter de opmerkingen in de Mededeling over insolventiewetgeving, maar wacht uiteraard af welke concrete voorschriften uiteindelijk worden ingevoerd. Deze betreffen de formele erkenning van niet-frauduleus bankroet, vroegtijdige kwijtschelding van schulden en minder strenge wettelijke beperkingen, ontzeggingen en verboden, met versnelde procedures. Gestreefd zou moeten worden naar een gemiddelde termijn voor de procedures van niet langer dan twaalf maanden.

1.10

Alle lidstaten dienen volgens het EESC de herziening van hun insolventiewetgeving onverwijld te voltooien. Behalve wijzigingen in de wetgeving is het van cruciaal belang dat de rechtbanken faillissementszaken snel afhandelen. De procedure dient vlot te verlopen. Deze wijzigingen vormen de kern van het tweedekansprogramma.

1.11

Actieve steun voor ondernemingen in de gevarenzone is het tweede idee in de Mededeling. Het is geen onderdeel van het eigenlijke tweedekansprogramma. Het gaat hier om een programma om faillissement te vermijden en om bedrijven en banen te behouden. In hoofdstuk 4 komen enkele voorbeelden aan bod van faillissementen die te voorkomen waren. In dit verband wordt er met de Mededeling naar gestreefd faillissementen te voorkomen aan de hand van tijdige waarschuwingen, verlening van tijdelijke financiering en adviseursdiensten.

1.12

Dit programma is niet erg praktisch voor het MKB in het algemeen: er zijn immers weinig mechanismen voor het proactief herkennen van bedreigde bedrijven temidden van de tienduizenden ondernemingen in elke lidstaat. Desalniettemin zouden de lidstaten de bestaande mogelijkheden optimaal moeten benutten, bijv. dat de BTW-instanties een vroegtijdige waarschuwing afgeven als een onderneming cash-flowproblemen dreigt te krijgen, zoals in Frankrijk gebeurt. De Commissie wil dat de steunmaatregelen gericht zijn op het voorkomen van een failliet, deskundig advies en tijdig ingrijpen. De problemen ontstaan als de bedrijfsleiding niet beseft dat het bedrijf in gevaar is. De nationale overheden zullen moeten samenwerken met verenigingen van accountants en organisaties uit het MKB om zulke proactieve maatregelen uit te werken, die zijn afgestemd op het MKB in die lidstaat.

1.13

Het spreekt vanzelf dat de belangrijkste aanbeveling in de Mededeling betrekking heeft op de hervorming van de insolventiewetgeving. Zonder deze hervorming zal het tweedekansprogramma geen zoden aan de dijk zetten.

1.14

Sommige van de „zachtere” aanbevelingen in de Mededeling kunnen worden uitgevoerd zonder veranderingen in de insolventiewetgeving. Is de wetgeving aangepast, dan kunnen de overige voorstellen van de Commissie worden uitgevoerd. Zonder wijzigingen in de wetgeving kan de hoofddoelstelling van de Mededeling van de Commissie nooit gerealiseerd worden.

1.15

Het EESC meent dat elke lidstaat op de Mededeling dient te reageren door zijn voorstellen op te nemen in het nationale plan voor de Lissabonstrategie (richtsnoer 15 is van toepassing).

2.1

Sinds 2001 besteedt de Commissie aandacht aan de negatieve gevolgen van faillissementen. Er is vooral behoefte aan verbetering van de faillissementsprocedures. Gezien haar geringe bevoegdheden op dit gebied heeft de Commissie zich beperkt tot verzameling van gegevens over de juridische en sociale gevolgen van bedrijfsfaillissementen, tot inventarisatie en verspreiding van goede praktijkvoorbeelden en ontwikkeling van instrumenten voor vroegtijdige waarschuwing als middel om het stigma van een bedrijfsfaillissement tegen te gaan.

2.2

Deze maatregelen hebben ertoe bijgedragen om in de gehele EU hervormingen op gang te brengen. Tal van lidstaten hebben reeds inspiratie geput uit de op Europees niveau verzamelde goede praktijkvoorbeelden en beleidsconclusies. Ongeveer een derde van de lidstaten heeft plannen ingediend tot hervorming van de nationale insolventiewetgeving. Bijna de helft van de EU-lidstaten moet echter nog de eerste stap in deze richting zetten. Hoewel de Commissie op dit beleidsterrein geringe bevoegdheden heeft, roept het EESC haar op om alle middelen aan te grijpen om de ministers van Financiën tot actie aan te sporen. Naar het oordeel van het EESC verloopt de vooruitgang in de lidstaten te traag.

J

Maatregelen ingevoerd

(J)

Maatregelen gepland/gedeeltelijk ingevoerd

N

Geen maatregelen

2.3

Tabel A is overgenomen uit de Mededeling. Kolom vier tot en met zes betreffen de hervorming van de insolventiewetgeving. Enerzijds is duidelijk dat de lidstaten zeer actief zijn ten aanzien van de wetgeving, terwijl tegelijkertijd blijkt dat in heel weinig landen herziene wetgeving van kracht is. Als wordt gekeken naar de daadwerkelijk ingevoerde maatregelen, zouden de totalen niet 12-15-17-17, maar 6-6-5-10 bedragen. Dit zijn schamele resultaten voor 27 lidstaten. Trage actie of geen actie schaadt zonder meer de ondernemersactiviteit in de lidstaten omdat, zolang de vereiste wijzigingen uitblijven, de kans op een faillissement een belangrijke barrière blijft om een onderneming te beginnen.

2.4

Uit de tabel komt verder naar voren dat de zes kolommen rondom de kolommen ten aanzien van wetgeving, min of meer blanco zijn. Dit is enigszins verrassend, want hoewel de insolventiewetgeving in de meeste lidstaten niet veranderd is, zouden de „zachtere” maatregelen desalniettemin kunnen worden ingevoerd.

2.5

Ter wille van een vergelijking heeft de EESC de Commissie om gegevens over de VS verzocht die stroken met de gegevens in de tabel voor de EU-lidstaten. Hieronder volgt een toelichting op de gegevens over de VS in de tabel:

2.6

Uit de VS-wetgeving spreekt een totaal andere benadering dan de aanpak in de meeste, zo niet alle lidstaten. Uit het huidige juridische standpunt van de meeste lidstaten blijkt hoezeer deze materie gewoon niet wordt begrepen. De tijd die wordt genomen om de insolventiewetgeving te veranderen, toont aan dat de EU het, eenvoudig gezegd „domweg niet snapt”. Een andere optiek zal de invoering van nieuwe wetten versnellen. Bovendien zullen zonder een dergelijke verandering de „zachtere” maatregelen geen effect sorteren.

2.7

In de 19e eeuw kon het stigma van een faillissement de gefailleerde in kwestie tot zelfmoord aanzetten. In de 21e eeuw zijn er minder zelfmoorden, maar het sociale stigma blijft. De EU-burgers dienen het werk van ondernemers als waardevol te beschouwen, ook als zij failliet gaan. Soms is falen onvermijdelijk. Bijna driekwart (73 %) van de 931 435 in 1998 opgerichte bedrijven in Spanje, Finland, Italië, Luxemburg, Zweden en het Verenigd Koninkrijk overleefden de eerste twee jaar. Iets minder dan de helft (49,1 %) van dezelfde groep bestond vijf jaar later nog, in 2003.

2.8

De oprichting van een onderneming, het welslagen en het faillissement zijn onlosmakelijk verbonden met de markteconomie. De Commissie stelt terecht dat het algemene gebrek aan waardering van en begrip voor ondernemerschap ook betrekking heeft op tegenslag of faillissement van de onderneming, die niet voldoende worden beschouwd als een normale economische ontwikkeling of als een kans voor een herstart. De EU dient haar benadering te wijzigen. Hoe meer na een faillissement het beeld van mislukking blijft hangen, hoe groter het risico van een volgende onderneming. Bovendien verspreidt dit risico zich over alle betrokkenen bij de onderneming.

2.9

De wetgeving in de VS streeft naar een evenwicht tussen de belangen van debiteuren, crediteuren en de samenleving. Volgens het EESC zou de wetgeving in de lidstaten ook op dat evenwicht gericht moeten zijn. Zoals uiteengezet in hoofdstuk 4 kunnen insolventie en niet-betaling van schulden tot enorme problemen leiden voor crediteuren, die op hun beurt insolvent kunnen worden. De schuld voor een onderneming schrappen om een herstart mogelijk te maken, kan hoogst onredelijk zijn voor de crediteuren. De insolventiewetgeving moet een evenwicht zien te vinden.

2.10

Uit maatschappelijk oogpunt lijkt de beste oplossing dat de onderneming volledig of deels behouden blijft. Als de onderneming levensvatbaar is, dan zullen alle betrokkenen daarvan profiteren.

2.11

De belangen van de werknemers worden op verschillende manieren behartigd. Bij insolventie wordt ingevolge de door de lidstaten ingevoerde Insolventierichtlijn het personeel betaald. Kunnen curatoren een insolvent bedrijf redden, dan blijft de werkgelegenheid behouden. Als een failliete ondernemer opnieuw in zaken gaat, zorgt hij voor nieuwe banen. De samenleving is bij al deze vormen van werkgelegenheid gebaat.

3.1.1

De eerste aanzet bij de bestrijding van de negatieve consequenties van bedrijfsfaillissementen bestaat erin dat er over deze kwestie een openbare discussie plaatsvindt. In de EU geldt een faillissement in de openbare mening dikwijls als een strafbare handeling, ongeacht de oorzaak ervan. Hier is voor de media een positieve rol weggelegd door dit verkeerde beeld recht te zetten. De volgende conclusies kunnen worden getrokken:

3.2.1

Na een faillissement opnieuw starten kan vanuit juridisch oogpunt problematisch zijn. In veel landen is het faillissementsrecht zonder onderscheid op iedereen van toepassing, ongeacht of het faillissement frauduleus is of aan onverantwoordelijk gedrag kan worden toegeschreven, dan wel of de eigenaar of bedrijfsleider geen duidelijke schuld ten laste kan worden gelegd, m.a.w. dat hij eerlijk en correct heeft gehandeld.

3.2.2

Talloze wettelijk beperkingen, verboden en ontzeggingen gelden voor failliete ondernemers uitsluitend op grond van een faillissementsprocedure. Bij deze standaardbenadering wordt geen rekening gehouden met de risico's waaraan men in het bedrijfsleven iedere dag blootstaat; deze benadering impliceert dat een failliet persoon in de samenleving geen vertrouwen meer verdient. In de EU is een radicale herbezinning op de grondgedachte van de insolventiewetgeving nodig. De hoofdpunten zijn:

3.3.1

Het aan een faillissement verbonden stigma is een van de oorzaken dat vele kleine en middelgrote ondernemingen die in financiële moeilijkheden verkeren, hun problemen verzwijgen totdat het te laat is. Het is van cruciaal belang om tijdig maatregelen te nemen om een faillissement te vermijden en de redding van een bedrijf is in vele gevallen te verkiezen boven een bedrijfsliquidatie. De belangrijkste conclusies zijn:

3.4.1

Met de belangrijkste belemmeringen waarvoor ondernemers bij het starten van een nieuwe onderneming staan — het ontbreken van middelen, vaardigheden en psychologische ondersteuning — wordt in het kader van de overheidssteun onvoldoende rekening gehouden. Over het algemeen wordt van de oprichting van een onderneming afgezien vanwege het gebrek aan middelen om een nieuw bedrijf op te starten, met name het gebrek aan financiële middelen. De conclusies luiden als volgt:

3.5

Goede nationale randvoorwaarden voor het ondernemerschap zijn van beslissend belang voor de maximale benutting van het ondernemerspotentieel en de oprichting van dynamische bedrijven. De in deze context onontbeerlijke maatschappelijke waardering van het succesvolle ondernemerschap dient gepaard te gaan met een beleid ter bevordering van een tweede kans voor ondernemers die failliet zijn gegaan.

4.1

Het EESC onderschrijft de nadruk die de Commissie legt op de behoefte om het stigma van een faillissement te boven te komen. Het is juist dat oprichting, succes en faillissement van een bedrijf onlosmakelijk met de markteconomie zijn verbonden. Ook is het zo dat mede door een algemeen gebrek aan waardering en begrip voor ondernemerschap in de samenleving bedrijfsproblemen of faillissementen niet voldoende beschouwd worden als een normale economische ontwikkeling of als een kans voor een nieuwe start.

4.2

Desondanks meent het EESC dat hoewel vele opmerkingen over begeleiding in de Mededeling onontbeerlijk zijn, sommige niet heel geloofwaardig lijken. De kanttekeningen van het Comite staan op diverse plaatsen in de hoofdstukken vier en vijf van dit advies vermeld.

4.3

Een ondernemer streeft naar een bedrijf dat winstgevend is en kan groeien. Ondernemers innoveren om in te spelen op de behoeften van de consument, die of onbevredigd zijn of niet op de meest effciënte wijze bevredigd worden.

4.4

Ondernemers kunnen een gat in de markt ontdekken: zo zag een Londense ondernemer mogelijkheden voor een import-exportbedrijf tussen het VK en India door in te spelen op behoeften in beide landen. Andere ondernemers voldoen aan behoeften door bijv. een restaurant of een kapsalon te openen op plaatsen die niet goed voorzien zijn.

4.5

Amazon toont goed aan hoe op een efficiëntere manier aan behoeften wordt voldaan. Boekhandels blijven bestaan voor degenen die tijd en zin hebben om even rond te kijken. Amazon speelt in op een andere sector van het lezende publiek.

4.6

Sommige ondernemers beginnen een bedrijf om wetenschappelijke en technologische voordelen te benutten. Zulke bedrijven vloeien vaak voort uit universiteiten, onderzoeksinstituten of wetenschappelijk gerichte ondernemingen. Vier professoren van de universiteit van Londen hebben een onderneming voor beeldanalyse opgericht die gebruik maakt van zelf ontwikkelde software om de manier waarop het therapeutische effect van medicijnen in ontwikkeling wordt gemeten, te verbeteren. Software IP staat in de onderneming centraal. Eén van de professoren is tot directeur benoemd en vraag zich nu af of hij al dan niet ondernemer is.

4.7

Om te slagen moet een ondernemer vóór alles over drie dingen beschikken. Ten eerste moet hij/zij de nodige kennis en ervaring hebben om de kansen op de markt goed te beoordelen en de know-how om het bedrijfsvoorstel te verwezenlijken, ongeacht of het om een nieuw restaurant, een on-line reisbureau of een doorbraak van een wetenschappelijke toepassing gaat. De eerste stap voor elk bedrijf is te bewijzen dat het voorstel haalbaar is — het idee werkelijkheid laten worden. Dit betekent een product of dienst in die mate ontwikkelen dat consumenten bereid zijn de prijs te betalen die bedrijven in staat stelt te overleven en winst te maken. Vele ondernemers in spe schieten hier te kort. Sommigen leren van hun fouten en beginnen opnieuw; anderen zullen het nooit leren.

4.8

Tweede vereiste is de financiering. Sommige starters zijn van begin af aan aantrekkelijk genoeg voor durfkapitalisten. De meeste durfkapitalisten zullen pas instappen als de ondernemer zijn voorstel „concreet” heeft gemaakt. De door de EIB voorgestelde regeling voor risicokapitaal is nu bekend, maar de mogelijkheden zijn, opnieuw, beperkt. De financiering komt meestal beschikbaar in tranches of rondes. Heeft de eerste financieringsfase succes, dan is vervolgfinanciering veel eenvoudiger te krijgen.

4.9

In de meeste gevallen is de financiering in de beginfase afkomstig van familie en vrienden. Lenen bij de bank kan ook, maar banken verlangen onderpanden. Heeft het bedrijf geen activa, dan verlangt de bank de activa van de ondernemer als onderpand. Voor de ondernemer, familie en vrienden komt het belangrijkste moment nadat zij persoonlijke garanties hebben verstrekt. Deze lopen gewoonlijk verder dan de beginfase aangezien privé-ondernemingen over het algemeen moeten kunnen rekenen op de steun van banken totdat de onderneming een naamloze vennootschap wordt. Eist de bank haar vordering op, dan kan de ondernemer zijn huis kwijtraken. In deze omstandigheden maken fiscale en socialeverzekeringsverplichtingen de zaak alleen maar erger.

4.10

In het advies van het Comité over „Fiscale stimulansen voor O&O” (1) werden de lidstaten opgeroepen om particulieren die in startende ondernemingen investeren, belastingvoordelen toe te kennen. Dankzij dergelijke voordelen zouden ondernemers eenvoudiger nieuwe ondernemingen kunnen financieren.

4.11

Na de beginfase is de ondernemer afhankelijk van de derde onontbeerlijke voorwaarde voor succes: een levensvatbaar bedrijfsmodel. Dit is de sleutel tot groei van de onderneming. Het model is afhankelijk van een aantal ratio's die de bedrijfsonderdelen omvatten. De omzet minus productiekosten leveren een brutowinst op die, na aftrek van de uitgaven tot de winst voor belastingen leidt waarmee de aflossingen en de rente moeten worden betaald. Functioneert het model niet, of als het management de verkoop door gebrek aan capaciteiten of ervaring niet in goede banen weet te leiden, dan zullen degenen die de garanties hebben verstrekt, waarschijnlijk failliet gaan. Zo'n bankroet is natuurlijk een leermoment. Heeft de ondernemer begrepen wat de essentialia van het bedrijfsmodel zijn, dan is er ruimte voor een herstart.

4.12

Voorheen succesvolle bedrijfsmodellen staan altijd onder druk van wijzigingen in personeel, consumenten, markten, technologie en concurrentie. Na de geslaagde oprichting wordt een ondernemer voortdurend op de proef gesteld door veranderingen, vooral in bedrijven die met technologie te maken hebben. Zij die zich niet weten aan te passen kunnen uit deze ervaring lering trekken. Anderen, met name eigenaars van de tweede of derde generatie, misschien niet.

4.13

Voor een goed werkend bedrijfsmodel is de rol van de ondernemer en het personeel van het hoogste belang. Met name kennis van financieel beheer is onontbeerlijk. Een onderneming kan al te succesvol zijn en te veel inkopen, zodat ze na enige tijd de rekeningen niet meer kan betalen. Dan zullen de schuldeisers de onderneming misschien onder toezicht laten stellen. Voor zulke ondernemingen bestaan er goede mogelijkheden voor een herstart.

4.14

Financiële problemen kunnen ook ontstaan doordat een grote klant zijn rekeningen niet betaalt, waardoor de ondernemer op zijn beurt niet kan betalen en de bank tot executie kan overgaan. Volgens de statistieken van de Commissie is een kwart van de faillissementen het gevolg van te late betalingen. In zo'n geval kan een herstart een oplossing zijn. De nationale regeringen en de Commissie beseffen terdege dat kleine en jonge ondernemingen kwetsbaar zijn. De kwestie komt aan de orde in de richtlijn betalingsachterstand en wordt opnieuw behandeld in de op handen zijnde wet op het kleinbedrijf.

4.15

Sommige ondernemingen gaan failliet buiten hun schuld door niet te voorziene oorzaken, zoals de gevolgen van 11 september 2001 of de gevolgen van extreme weersomstandigheden. Maar met een vooruitziende verzekering zou een en ander vlotter zijn verlopen. Daarom zouden organisaties die kleine ondernemingen steunen, gestimuleerd moeten worden om de ondernemers kennis te laten maken met de voordelen van prudentiële instrumenten.

4.16

Een onderneming kan kortom op vele manieren failliet gaan, zelfs met de ondernemer met de beste bedoelingen. Misschien is het in de startfase onmogelijk de onderneming levensvatbaar te maken. Na de start kan het verkeerde bedrijfsmodel roet in het eten gooien. Anderzijds kunnen potentieel gezonde bedrijven failliet gaan door ondernemersfouten alsmede door oorzaken waarop zij geen vat hebben. Curatoren kunnen en zouden zulke bedrijven moeten redden, met behoud van de meeste banen.

4.17

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het bedrijf en de bedrijfsleiding. Laatstgenoemden kunnen failliet gaan, terwijl een curator het bedrijf en het personeel redt. Gaat een onderneming failliet, dan kunnen de ondernemers bankroet gaan vanwege de door hen verstrekte garanties aan de bank, ook als ze zelf niet frauduleus hebben gehandeld. Over deze niet-frauduleuze ondernemers maakt de Commissie zich bezorgd. Degenen die failliet gaan door onbekwaamheid of gebrek aan visie hebben de economie waarschijnlijk weinig te bieden, zelfs met financiële steun. Niet alle failliete ondernemers verdienen een tweede kans.

5.1.1

De krachtigste boodschap die de overheid in een lidstaat aan het publiek kan geven zijn vanzelfsprekend de veranderingen in de insolventiewetgeving. Als de wet ondernemers duidelijk een tweede kans biedt, zal dit zeker in de media doordringen.

5.1.2

Regeringen kunnen verder contact zoeken met organisaties en instellingen die nauw samenwerken met ondernemingen. Eerst aangewezen beroepsgroep zijn de accountants, terwijl representatieve organisaties voor het MKB en zelfstandige handelaars ook een rol kunnen spelen.

5.1.3

In de Mededeling wordt het idee geopperd van onderscheidingen voor geslaagde herstarters. Als de hierboven genoemde organisaties zulke plannen zouden goedkeuren, blijven positieve reacties in de media wellicht niet uit.

5.2.1

Het EESC staat geheel achter de opmerkingen in de Mededeling over insolventiewetgeving, maar wacht uiteraard af welke concrete voorschriften uiteindelijk worden ingevoerd. Deze punten worden uiteengezet in par. 3.2 van dit advies en betreffen de officiële erkenning van niet-frauduleus faillissement, vroegtijdige kwijtschelding van schulden en terugdringing van wettelijke beperkingen, ontzeggingen en verboden met snellere procedures. Gestreefd zou moeten worden naar een gemiddelde termijn voor de procedures van niet langer dan twaalf maanden.

5.2.2

Alle lidstaten dienen volgens het EESC de herziening van hun insolventiewetgeving onverwijld te voltooien. Behalve wijzigingen in de wetgeving is het van cruciaal belang dat de rechtbanken faillissementszaken snel afhandelen. De procedure dient vlot te verlopen. Deze wijzigingen vormen de kern van het programma om ondernemers een tweede kans te geven.

5.3.1

Dit is het tweede idee in de Mededeling. Het is geen onderdeel van het eigenlijke tweedekansprogramma. Het gaat hier om een programma om faillissement te vermijden en om bedrijven en banen te behouden. In dit verband is de Mededeling voornamelijk gericht op het vermijden van faillissementen aan de hand van tijdige waarschuwingen, verlening van tijdelijke financiering en advisering.

5.3.2

Het enige probleem met dit programma is dat het niet erg praktisch is voor het MKB in het algemeen: er zijn immers maar weinig mechanismen voor het proactief herkennen van bedreigde bedrijven temidden van de tienduizenden ondernemingen in elke lidstaat. Desalniettemin zouden de lidstaten de bestaande mogelijkheden optimaal moeten benutten, bijv. dat de BTW-instanties een vroegtijdige waarschuwing afgeven als een onderneming cash-flowproblemen dreigt te krijgen. De Commissie wil dat de steunmaatregelen gericht zijn op het voorkomen van een failliet, deskundig advies en tijdig ingrijpen. De problemen ontstaan als de bedrijfsleiding niet beseft dat het bedrijf in gevaar is. De nationale overheden zullen moeten samenwerken met verenigingen van accountants en organisaties uit het MKB om zulke proactieve maatregelen uit te werken, die zijn afgestemd op het MKB in die lidstaat.

5.3.3

Het EESC heeft oog voor de moeilijkheden die met zulke steunverlening gepaard gaan. Overheidsingrijpen om marktkrachten tegen te gaan kan contraproductief werken en de regels van de markt ondermijnen.

5.3.4

Naamloze vennootschappen kennen een dubbele verplichting: de rekeningen moeten op tijd worden gepubliceerd en de accountants en het management moeten verklaren dat de onderneming goed loopt, d.w.z. ze kan haar schulden voldoen. Het naleven van dergelijke regels door elk bedrijf, vooral het tijdig archiveren van rekeningen, zou het systeem voor vroegtijdige waarschuwing verbeteren.

5.3.5

Het EESC is ingenomen met de aandacht voor bedrijven in de gevarenzone, vanwege de kans op behoud van werkgelegenheid.

5.4.1

Terwijl twaalf à zeventien lidstaten hun insolventiewetgeving veranderd hebben of daarmee bezig zijn, ondernemen de lidstaten vrijwel niets ten aanzien van dit pakket aanbevelingen van de Commissie.

5.4.2

De verklaring voor de geringe activiteit is dat, ook nu weer een aantal voorstellen indruist tegen de marktkrachten. Dit geldt met name voor het voorstel dat banken niet zo terughoudend moeten zijn en dat de bevoegde overheden netwerken zouden moeten opzetten voor herstarters.

5.4.3

De voorstellen die onder de bevoegdheid van nationale regeringen vallen — overheidssteunregelingen, toegang tot leningen in geval van niet-frauduleus faillissement, openbare aanbestedingen — zouden niet al te veel uitvoeringsproblemen moeten opleveren, zelfs voordat de insolventiewetgeving is aangepast.

5.4.4

Degenen die ondernemers training aanbieden, zouden ook herstarters moeten kunnen helpen als hier vraag naar ontstaat.

5.5.1

Het is EESC is verheugd over de nieuwe website van de Commissie voor een tweedekansbeleid op http//ec.europa.eu/enterprise/entrepreneurship/sme2chance. Deze is vooral van nut voor organisaties die steun verlenen aan initiatieven in de lidstaten voor een tweedekansbeleid.

5.5.2

In 2009 zal de Commissie tijdens het MKB-Voorjaarsevenement speciale aandacht schenken aan herstarten en andere tweedekansaspecten. Het EESC verwacht dat dit initiatief een verdere stimulans is voor de „zachte” maatregelen van het tweedekansprogramma.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/32

1.1

Het Comité moedigt de Commissie aan om haar doelstellingen ten behoeve van meer openstelling van aanbestedingen vastbesloten na te streven en de beginselen van transparantie, gelijke behandeling en verantwoordelijkheid op maatschappelijk en milieugebied te laten primeren.

1.2

Ook wordt de Commissie aanbevolen om zich in het kader van de heronderhandelingen over de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (GPA) fel te verzetten tegen de protectionistische praktijken die sommige bij die overeenkomst aangesloten landen erop na houden.

1.3

Met betrekking tot ontwikkelingsteun van de overheid is het Comité er voorstander van dat stelsels van „verbonden steun” geleidelijk en op basis van wederkerigheid worden afgeschaft en vindt het dat daarbij efficiëntie en transparantie de belangrijkste criteria dienen te zijn.

1.4

Verder is het Comité er voorstander van dat binnen de Unie de transparantie wordt verhoogd en er moderne regelingen komen voor het plaatsen van opdrachten en de publicatie van offertes. Daarom zal het zich tegen verhoging van de drempels van de Richtlijnen verzetten, omdat die drempels een bolwerk zijn tegen pogingen om de transparantie te verminderen. Het steunt de mededeling van de Commissie die ertoe strekt om de transparantie te verhogen van aanbestedingen die zich beneden de drempels van de richtlijnen situeren.

1.5

Het Comité is het er niet mee eens dat er in de Unie een quotasysteem wordt ingevoerd naar het model van de Small Business Act van de VS, maar beseft het belang en is voorstander van een Europese „routekaart” met concrete projecten ten behoeve van mkb's en met name microbedrijven, die is gericht op innovatie en het opstarten van bedrijven op vooral sleutelgebieden als energie-efficiëntie en milieubescherming. Ook moeten in het kader van een dergelijke routekaart een tijdpad en een meerjarenbudget worden opgesteld.

1.6

Informatieregelingen die stoelen op de meest voor de hand liggende informatiekanalen van het mkb, echte, transparante en eerlijke raadplegingsmechanismen en eenvoudige Europese rechtsinstrumenten zouden een nuttige flankering van de routekaart vormen en het gebruik ervan vergemakkelijken.

1.7

In het kader van deze concrete projecten en voorzieningen moet wanneer maar mogelijk het beginsel „eerst aan de kleintjes denken” worden toegepast, bijv. door slechts één maal het vervullen van administratieve formaliteiten te eisen. Zulks om te komen tot administratieve en technische procedures die zijn toegesneden op de omvang van kleine bedrijven en hun kenmerken, en die ertoe bijdragen om de lasten voor deze bedrijven te verlichten.

2.1

Bij officieel schrijven van de staatssecretaris voor Europese zaken heeft het toekomstig Frans voorzitterschap van de Unie het EESC verzocht om een verkennend advies op te stellen over „internationale aanbestedingen”.

2.1.1

In dat verzoek wordt expliciet verwezen naar de onderhandelingen over de herziening van de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (GPA) van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waarbij 12 landen (1) en de EU zijn aangesloten (voorts hebben 18 landen de waarnemerstatus).

2.1.2

De Franse regering was in september 2007 namelijk geschokt door een aanbod van de Unie. Zij achtte dit te genereus omdat bepaalde landen (de VS, Korea, Japan) er beperkende clausules op na houden waarmee bepaalde overheidsopdrachten worden voorbehouden aan nationale mkb's.

2.2

De Fransen, daarbij gesteund door verscheidene lidstaten, eisen dat de toegang tot overheidsopdrachten in die landen met de herziening van de GPA wordt verbreed of dat de Unie dezelfde soort beperkende clausules toepast ten behoeve van de Europese mkb's.

2.3

De GPA bevat momenteel aanbestedingsdrempels die ongeveer overeenkomen met de drempels die gelden voor de naleving van de verplichtingen die in de interne richtlijnen van de EU zijn vervat. (2) Dit betekent de facto dat bedrijven uit de 12 bij de GPA aangesloten derde landen kunnen inschrijven op elke aanbesteding binnen de EU die zich boven die drempels situeert.

2.4

Het Comité heeft zich reeds uitgesproken over de openstelling van aanbestedingen in de Unie en betreurde daarbij met name dat bedrijven in de EU veel te weinig grensoverschrijdend op aanbestedingen inschrijven. (3)

3.1

Internationaal gezien, kan worden gesteld dat de EU-markten in hoge mate zijn opengesteld voor de concurrentie uit derde landen. Hetzelfde geldt voor het toenemende aantal door de Unie in het kader van ontwikkelingshulp gefinancierde aanbestedingen (de EU is de grootste ontwikkelingshulpverlener ter wereld). Helaas binden de lidstaten ontwikkelingshulp aan het gunnen van contracten aan bedrijven uit het donorland. (4)

3.2

Een aantal van de partners van de EU hebben allerhande beschermingssystemen ingevoerd (bijv. „Buy American” of de „Small Business Act” in de VS) en „gebonden” steunprogramma's veralgemeniseerd. Openstelling van overheidopdrachten op internationaal niveau moet als een voordeel voor de Unie worden beschouwd want er zijn hier veel bedrijven (waaronder ook mkb's) met een leidende positie in sectoren als de bouw, openbare werken, alternatieve energie en milieubescherming.

3.3

De „Small Business Act” bevat behalve steunmaatregelen voor mkb's ook een bepaling op grond waarvan 25 % van de federale overheidsopdrachten voor het Amerikaanse mkb's is gereserveerd.

3.4

Wat de heronderhandelingen over de GPA betreft, vindt het Comité dat het wederkerigheidsbeginsel weliswaar moet worden opgeworpen, maar dat dit niet mag betekenen dat wij dus dezelfde soort protectionistische maatregelen als onze concurrenten gaan invoeren, want dat zou de verwezenlijking van de algemene doelstelling die de Unie moet nastreven (liberalisering van markten) er niet gemakkelijker op maken.

3.5

Bovendien moet die doelstelling zich niet alleen uitstrekken tot de partijen bij de GPA maar ook tot andere landen waar de toewijzingsprocedures bijzonder ondoorzichtig en in het algemeen voor Europese ondernemingen gesloten zijn.

3.6

Reeds in eerdere adviezen lanceerde het Comité het interessante idee om door de EU gesubsidieerde opdrachten tijdelijk van de GPA uit te sluiten voor bedrijven uit landen die beschermingsmechanismen handhaven.

3.7

Het Comité benadrukt voorts dat bij de onderhandelingen oog moet bestaan voor respect voor het milieu en de sociale minimumnormen van de IAO-conventies (alsook voor de door de sociale partners overeengekomen collectieve interprofessionele, sectorale en intrabedrijfsovereenkomsten). Het denkt daarbij met name aan bilaterale akkoorden met landen die het Kyotoprotocol of de IAO-conventies niet hebben geratificeerd dan wel deze niet of gebrekkig toepassen.

4.1

De Commissie heeft aangekondigd dat zij naar Amerikaans voorbeeld een Europese „Small Business Act” zou kunnen voorstellen waarmee, zonder specifieke aanbestedingsquota's voor mkb's te reserveren zoals in de VS het geval is, de deelname van mkb's aan aanbestedingen zou worden vergemakkelijkt. Verder wil zij wellicht ook, meer in het algemeen, met voorstellen voor concrete maatregelen ten behoeve van mkb's komen.

4.2

De vraag of er quota's ten behoeve van het MKB moeten worden vastgesteld, speelt niet in Europa, omdat (volgens de Commissie) ongeveer 42 % van het totale volume aan overheidsopdrachten in de EU (bron 2005) is gegund aan bedrijven die volgens de communautaire terminologie als mkb gelden. (5)

4.3

Binnen de Unie gaat het erom om van de Europese dimensie van de markt te profiteren ten einde publieke middelen optimaal te gebruiken. Het aantal opdrachten dat aan bedrijven uit andere lidstaten wordt gegund is duidelijk gestegen maar het bedrijfsleven hekelt een gebrek aan transparantie en onvoldoende adequate informatie voor inschrijving op grensoverschrijdende aanbestedingen. Die klachten gelden vooral voor opdrachten die zich situeren beneden de toepassingsdrempels van de Europese richtlijnen en die daarom niet in heel Europa hoeven te worden gepubliceerd. De ondernemers betreuren ook dat de richtlijnen worden gecompliceerd door omzettingsprocedures die niet altijd transparant zijn (termijnen, vertragingen, enz.) en die vaak aanleiding geven tot specifieke nationale regelingen die er dan ook nog weer bijkomen. Het Comité beseft dat er regelingen voor aanbestedingen moeten zijn, maar pleit wel voor meer transparantie en rechtszekerheid.

4.4

Het Comité is van mening dat de drempels waarboven de beginselen van openstelling, transparantie en publiciteit gelden, de best mogelijke garantie vormen voor bedrijven, en vooral de kleinste daaronder, om aan aanbestedingen te kunnen deelnemen. Binnen de EU zelf vormen aanbestedingen die zich onder die drempels bevinden en waarop desondanks de beginselen van gelijke behandeling en non-discriminatie op grond van nationaliteit van toepassing zouden moeten zijn, veelvuldig onderwerp van klachten van mkb's omdat hun de toegang daartoe wordt ontzegd.

4.5

Het idee om net als de Amerikanen quota's in te voeren, vindt geen steun bij de Europese ondernemersfederaties, maar zij zijn zich wel bewust van het belang van krachtig flankerend beleid, vooral met betrekking tot aanbestedingen die beneden de drempels liggen en opdrachten die verband houden met nieuwe technologie, energie-efficiëntie of milieubescherming.

4.6

Het Comité is een groot voorstander van een „routekaart” voor het Europese MKB die bestaat uit een serie nauwkeurige en dwingende bepalingen en vergezeld gaat van een tijdpad en een financieringsplan. Die kaart zou moeten worden gebaseerd op 20 jaar Europees beleid ten behoeve van kleine bedrijven en vooral op het Europees handvest voor kleine bedrijven dat in juni 2000 tijdens de Europese top van Santa Maria de Feira werd goedgekeurd, en ook op de conclusies van de conferentie van Stuttgart over het ambachtsbedrijf en kleine bedrijven (april 2007).

4.7

Voorstellen voor de meest adequate regelingen zijn o.m.:

—

Een gedragscode om het voor de gunners van opdrachten interessant te maken om ook de kleinste bedrijven de mogelijkheid te bieden om aan aanbestedingen deel te nemen en om goede praktijken te ontwikkelen voor vereenvoudiging en dematerialisatie van procedures.

—

Unieke Europese regelingen zoals het Gemeenschapsoctrooi en het Europees statuut voor mkb's (zie het desbetreffende EESC-initiatief van 21 maart 2002) die strekken tot vereenvoudiging van het rechtsstelsel van de EU en bevestiging van de „Europese identiteit” van bedrijven.

—

Versterking van de Richtlijn „Betalingsachterstanden” (zie advies waarin het Comité daarom vraagt (6)).

—

Steunen en uitbouwen van systemen voor voorlichting en bemiddeling betreffende grensoverschrijdende aanbestedingen en netwerken van bedrijven oprichten door efficiënt gebruik te maken van het nieuwe Europese netwerk „Enterprise Europe Network” (EEN) en lokale initiatieven van verenigingen van mkb's te steunen.

—

Steunen van proefprojecten voor elektronische aanbestedingen en netwerkvorming van bedrijven, informatieportalen en onestopshop-loketten voor grensoverschrijdende aanbestedingen uitgaande van bestaande en door de economische actoren erkende structuren.

—

Invoering van een financieringsschema om de deelname van mkb's aan aanbestedingen te stimuleren, in de vorm van garantie- en waarborgfondsen en kredietverzekeringen waarbij uit de Europese structuurfondsen wordt geput.

—

Lancering van Europese demonstratie- en opleidingsprogramma's voor het MKB om energie-efficiëntie en milieubescherming te bevorderen (met name in de bouwsector). Deze nieuwe voorziening zou kunnen worden gefinancierd middels de ongebruikte middelen van de Europese fondsen die ieder jaar aan de lidstaten worden terugbetaald.

—

Uitbreiding van de mechanismen om de deelname van mkb's aan de onderzoeksmaatregelen en –programma's van de Unie te bevorderen (haalbaarheidspremies, onderzoek op coöperatieve basis) en de lidstaten stimuleren om op nationaal niveau dezelfde voorzieningen in te voeren in met name sectoren die verband houden met nieuwe technologie (inclusief defensie en gezondheidszorg).

—

De lang verwachte herziening van de raadplegings- en evaluatieprocedures van de Commissie, waarin vaak geen oog is voor de economische structuur van Europa die immers voor een groot gedeelte uit kleine en middelgrote ondernemingen bestaat: de Commissie zou de „effectmemoranda MKB” moeten consolideren, vaker het Comité om verkennende adviezen moeten verzoeken en zich meer moeten baseren op de standpunten van de representatieve organisaties van het maatschappelijk middenveld.

—

Versterking van de rol van het EEN. Dit netwerk bestaat uit meer dan 600 contactpunten die bij lokale structuren zijn ondergebracht en door de lokale economische actoren in de Unie worden erkend, alsook versterking van de bestaande ondernemingsverenigingen die bij dit netwerk betrokken zijn om te komen tot een echt Europees netwerk voor waarschuwing van, bemiddeling voor en ondersteuning van het MKB.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/35

—

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing aan Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG, van een aantal besluiten waarop de procedure van artikel 251 van het Verdrag van toepassing is, wat de regelgevingsprocedure met toetsing betreft — Deel een

—

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing aan Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG, van een aantal besluiten waarop de procedure van artikel 251 van het Verdrag van toepassing is, wat de regelgevingsprocedure met toetsing betreft — Aanpassing aan de regelgevingsprocedure met toetsing — Deel twee

—

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing aan Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG, van een aantal besluiten waarop de procedure van artikel 251 van het Verdrag van toepassing is, wat de regelgevingsprocedure met toetsing betreft — Aanpassing aan de regelgevingsprocedure met toetsing — Deel drie

—

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot aanpassing aan Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG, van een aantal besluiten waarop de procedure van artikel 251 van het Verdrag van toepassing is, wat de regelgevingsprocedure met toetsing betreft — Aanpassing aan de regelgevingsprocedure met toetsing — Deel vier

1.1.

Het Comité staat positief tegenover de invoering van een regelgevingsprocedure met toetsing in de comitéprocedures, en de aanpassing van de vier voorgestelde pakketten richtlijnen en verordeningen aan deze procedure.

1.2.

Het Comité stelt vast dat het voorstel van de Commissie om een aantal besluiten dringend te wijzigen (1) overeenstemt met Besluit 2006/512/EG en de daarbij gevoegde gemeenschappelijke verklaring, die zowel betrekking heeft op de lijst met besluiten die zo snel mogelijk moeten worden aangepast, als op de afschaffing van de tijdslimieten voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden.

1.3.

Het Comité beveelt aan om tijdig, d.w.z. nog vóór de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon, de verordeningen tot aanpassing aan Besluit 2006/512/EG goed te keuren.

1.4.

Het Comité herinnert er in dit verband aan dat met het Verdrag van Lissabon een nieuwe hiërarchie in de regelgeving wordt aangebracht, namelijk het onderscheid tussen wetgevingshandelingen, gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen, met gelijke bevoegdheden voor het Europees Parlement en de Raad voor wat betreft de vaststelling van de controlemodaliteiten.

1.5.

Het Comité benadrukt dat het van belang is:

1.6.

Het Comité hamert er opnieuw op dat de comitéprocedures voor de inwoners van de EU en met name voor de directe betrokkenen zo transparant en begrijpelijk mogelijk moeten zijn.

1.7.

Het Comité wijst erop dat volledig uitvoering moet worden gegeven aan artikel 8A van het Verdrag van Lissabon, inhoudende dat besluiten zo dicht mogelijk bij de burgers moeten worden genomen, en dat de volledige toegankelijkheid tot informatie voor burgers en maatschappelijk middenveld gewaarborgd moet zijn.

1.8.

Het Comité dringt er ten slotte op aan dat de impact van de toepassing van de nieuwe procedure wordt geëvalueerd aan de hand van een periodiek rapport over de doeltreffendheid, de transparantie en de verspreiding van informatie dat aan het Europees Parlement, de Raad en het Comité wordt voorgelegd.

2.1

De Raad heeft op 17 juli 2006 (2) het besluit tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (3) gewijzigd, door er een nieuwe procedure aan toe te voegen: de regelgevingsprocedure met toetsing. Dankzij deze procedure kan de wetgever zich verzetten tegen de goedkeuring van „quasi-wetgevende” maatregelen, d.w.z. algemene maatregelen die de niet-essentiële elementen van volgens de medebeslissingsprocedure goedgekeurde basisinstrumenten wijzigen, telkens als hij van oordeel is dat de voorgenomen maatregelen de in het basisbesluit vervatte uitvoeringsbevoegdheden te boven gaan, niet verenigbaar zijn met het doel of de inhoud van het besluit of niet stroken met het subsidiariteits- of evenredigheidsbeginsel.

2.2

Deze bepaling is typerend voor de comitéprocedure: dit is de procedure waarmee de Commissie, op grond van art. 202 van het EG-Verdrag, de aan haar gedelegeerde bevoegdheden uitoefent, voor de uitvoering van communautaire „wetgevingsbesluiten”, ofwel besluiten die door het Europees Parlement en de Raad, of alleen door de Raad, zijn goedgekeurd volgens een van de besluitvormingsprocedures uit het EG-Verdrag (raadpleging, medebeslissing, samenwerking, instemming).

2.3

De vijf comitéprocedures (raadpleging, beheer, regelgeving, regelgeving met toetsing en vrijwaring) vallen onder Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG, en houden een verplichting voor de Commissie in om voorgenomen uitvoeringsmaatregelen aan comités bestaande uit nationale overheidsambtenaren voor te leggen.

2.4

Het Europees Parlement, de Raad en de Commissie hebben in oktober 2006 een gemeenschappelijke verklaring (4) goedgekeurd waarin zij verschillende reeds geldende besluiten opsommen die prioritair aan de nieuwe procedure moeten worden aangepast. Ook stemmen zij in met de goedkeuring van Besluit 2006/512/EG van de Raad, waarmee een nieuwe procedure — de zgn. „regelgevingsprocedure met toetsing” — wordt toegevoegd aan Besluit 1999/468/EG, waarmee de wetgever controle kan uitoefenen op de goedkeuring van „quasi-wetgevende” maatregelen ter uitvoering van een volgens de medebeslissingsprocedure aangenomen besluit.

2.5

Onverminderd de prerogatieven van de wetgevingsautoriteiten, erkennen het Europees Parlement en de Raad dat de beginselen van goede wetgeving vereisen dat aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden van onbeperkte duur worden verleend. Zij zijn evenwel van oordeel dat, wanneer een aanpassing binnen een bepaalde termijn z'n beslag moet krijgen, de door de wetgever uitgeoefende controle zou kunnen worden versterkt door de opneming van een clausule waarin de Commissie wordt verzocht een voorstel tot herziening of intrekking van de bepalingen betreffende de delegatie van uitvoeringsbevoegdheden in te dienen.

2.6

Deze nieuwe procedure zal vanaf de inwerkingtreding worden toegepast op de „quasi-wetgevende” maatregelen waarin zal worden voorzien bij de besluiten die volgens de medebeslissingsprocedure zullen worden aangenomen, waaronder ook de maatregelen waarin wordt voorzien bij de besluiten die in de toekomst zullen worden aangenomen op het gebied van de financiële diensten („Lamfalussy”-besluiten (5)).

2.7

Daarentegen vergt de toepassing van deze procedure op reeds geldende, volgens de medebeslissingsprocedure aangenomen besluiten dat deze besluiten volgens de geldende procedures worden aangepast, teneinde de in artikel 5 van Besluit 1999/468/EG bedoelde regelgevingsprocedure te vervangen door de regelgevingsprocedure met toetsing, telkens wanneer het gaat om maatregelen die onder de werkingssfeer van laatstgenoemde procedure vallen.

2.8

In december 2006 heeft de Commissie de 25 aan te passen besluiten (6) goedgekeurd, waarover het Comité een advies heeft uitgebracht (7).

2.8.1

Wanneer een volgens de procedure van artikel 251 van het Verdrag aangenomen basisbesluit de goedkeuring van maatregelen van algemene strekking tot wijziging van niet-essentiële onderdelen van dit basisbesluit vergt, ook wanneer de wijziging behelst dat sommige van deze niet-essentiële onderdelen worden geschrapt of dat het besluit wordt aangevuld met nieuwe niet-essentiële onderdelen, dan worden deze maatregelen goedgekeurd volgens de regelgevingsprocedure met toetsing.

2.8.2

De vertegenwoordiger van de Commissie legt een ontwerp van de te nemen maatregelen voor aan een regelgevend comité, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten van de EU en wordt voorgezeten door de vertegenwoordiger van de Commissie.

2.8.3

Wanneer de door de Commissie beoogde maatregelen in overeenstemming zijn met het advies van het comité, is de volgende procedure van toepassing:

2.8.4

Wanneer de door de Commissie beoogde maatregelen niet in overeenstemming zijn met het advies van het comité of wanneer geen advies is uitgebracht, is de volgende procedure van toepassing:

2.9

De thans voorgestelde verordeningen beantwoorden aan de noodzaak om de volgens de procedure van artikel 251 van het Verdrag aangenomen besluiten aan te passen aan de geldende procedures. Het gaat hierbij om besluiten op het gebied van landbouw, werkgelegenheid, humanitaire steun, ondernemingsbeleid, milieu, Europese statistieken, interne markt, volksgezondheid en consumentenbescherming, energie en vervoer en de informatiemaatschappij.

3.1

De voorstellen van de Commissie hebben betrekking op wijzigingen van de verordeningen en richtlijnen (8) waarop de procedure van artikel 251 van het Verdrag van toepassing is, om deze aan te passen aan de nieuwe procedures die zijn vastgesteld bij Besluit 1999/468/EG van de Raad, zoals gewijzigd bij Besluit 2006/512/EG.

3.2

Overeenkomstig de prioriteiten van het communautair beleid voor een betere regelgeving (9) worden hiermee de noodzakelijke aanpassingen en bijstellingen doorgevoerd ten behoeve van een adequate toepassing van het besluit in kwestie, conform art. 251 van het EG-Verdrag.

a.

Het Comité staat volledig achter het onderscheid dat wordt gemaakt tussen wetgevende en uitvoerende instrumenten, dat in het licht van het Verdrag van Lissabon zal leiden tot een nieuwe definitie van gedelegeerde handelingen, waarmee de communautaire wet- en regelgeving kan worden vereenvoudigd en gestroomlijnd (10), met instandhouding van een systeem van parlementaire democratische controle op de uitvoeringsbevoegdheden van de Commissie.

b.

Het Comité is dus voorstander van de invoering van de regelgevingsprocedure met toetsing in de comitéprocedure, waarmee de Raad en het Europees Parlement door de Commissie goedgekeurde uitvoeringsbepalingen kunnen controleren en eventueel kunnen wijzigen, wanneer de wetgevingshandeling haar in bepaalde sectoren wel uitvoeringsbevoegdheden geeft, maar geen toestemming om fundamentele wijzigingen aan te brengen.

c.

Het Comité beveelt aan om tijdig, d.w.z. nog vóór de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon, de verordeningen tot aanpassing van de vier pakketten richtlijnen en verordeningen overeenkomstig Besluit 2006/512/EG goed te keuren.

d.

Het Comité herinnert er in dit verband aan dat met het Verdrag van Lissabon een nieuwe hiërarchie in de regelgeving wordt aangebracht, namelijk het onderscheid tussen wetgevingshandelingen, gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen, (11) ook al blijft de huidige terminologie (richtlijnen, verordeningen en besluiten) behouden: daarbij krijgen het Europees Parlement en de Raad gelijke bevoegdheden voor wat betreft de controle op gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen (comitéprocedure) (12).

e.

Het Comité benadrukt dat het van belang is:

f.

Het Comité herhaalt nogmaals „dat de comitéprocedures transparanter en begrijpelijker zouden moeten zijn voor iedereen die in de EU verblijft en in het bijzonder voor degenen voor wie zij zijn bestemd. Bij comitéprocedures zijn slechts vertegenwoordigers van de Commissie en regeringen van de lidstaten betrokken en deze procedures hebben — naar gelang van de aard van het ingestelde comité — betrekking op het beheren, de raadpleging of de reglementering die voor de uitvoering van de bijbehorende wetgevingsbesluiten vereist is” (13).

g.

Het Comité wijst er in dat verband nogmaals op dat volledige uitvoering moet worden gegeven aan artikel 8A van het Verdrag van Lissabon, inhoudende dat besluiten zo dicht mogelijk bij de burgers moeten worden genomen, en dat de grootst mogelijke transparantie en toegankelijkheid tot de communautaire wetgeving voor alle burgers en het maatschappelijk middenveld gewaarborgd moeten zijn.

h.

Het Comité dringt er ten slotte op aan dat de impact van de toepassing van de nieuwe procedure wordt geëvalueerd door het Europees Parlement, de Raad en het Comité een periodiek rapport voor te leggen over de doeltreffendheid, de transparantie en de verspreiding van gebruikersvriendelijke en toegankelijke informatie over alle gedelegeerde communautaire handelingen. Zo kan een monitoring van deze procedure worden uitgevoerd, waarin regelgeving en daadwerkelijke uitvoering worden gecombineerd.

—

het eerste niveau is dat van wetgevingsactiviteit in de strikte zin van het woord (goedkeuring van verordeningen of richtlijnen volgens de medebeslissingsprocedure). In deze fase raadpleegt de Commissie eerst het Europees comité voor het effectenbedrijf (ECEB), bestaande uit vertegenwoordigers van iedere lidstaat, alvorens haar wetgevingsvoorstellen voor de effectensector te presenteren;

—

op het tweede niveau stelt de Commissie de uitvoeringsbepalingen vast, op basis van het mandaat in het wetgevingsbesluit en overeenkomstig de regelgevingsprocedure (nu: regelgevingsprocedure met toetsing). In deze fase stelt de Commissie, op grond van het technisch advies van het Comité van Europese effectenregelgevers (CEER), bestaande uit vertegenwoordigers van de nationale regelgevende en toezichthoudende autoriteiten van de sector, een ontwerp van uitvoeringsmaatregelen op dat zij voorlegt aan het Europees comité voor het effectenbedrijf (ECEB) dat daarvoor advies uitbrengt;

—

het derde niveau van de besluitvorming in de effectensector bestaat uit de coördinatie — op informele wijze, binnen het CEER — van de activiteiten van de nationale regelgevende en toezichthoudende autoriteiten van de sector, teneinde een uniforme en samenhangende omzetting van de op niveau 1 en 2 goedgekeurde bepalingen te waarborgen;

—

het vierde niveau betreft de wetgevende en administratieve uitvoering van de communautaire bepalingen door de lidstaten, en de controle daarop door de Europese Commissie.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/39

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/39

1.1

Binnen het beleid op het gebied van stedelijke mobiliteit moeten prioriteiten gesteld worden, vooral wat betreft stedelijke planning, informatiemaatschappij en informatietechnologie en best practices, met name bij de inrichting van openbare ruimtes voor voetgangers en fietsers en de invoering van een geïntegreerd infrastructuurconcept.

1.2

Het EESC steunt de Commissie en hoopt dat zij de aanzet geeft tot communautaire mobiliteitsmaatregelen waarbij in de eerste plaats wordt gestreefd naar een hoogwaardig en veilig openbaar vervoer en lopen en fietsen worden gestimuleerd.

1.3

Dit vergt een adequate en compacte stedelijke planning en een beperking van de behoefte aan gemotoriseerd eigen vervoer, uitgaande van een samenhangende en rationele ruimtelijke ordening en stedelijke planning.

1.4

Los van andere maatregelen zouden Richtlijn 85/337/EEG en Richtlijn 2001/42/EEG gewijzigd moeten worden op de manier die in dit advies wordt aangegeven.

1.5

Het EESC is voorstander van meer „groene aankopen” bij overheidsopdrachten voor infrastructuur die door Europese programma's wordt gefinancierd en vindt dat de bestaande belemmeringen op dit gebied weggenomen moeten worden.

1.6

Een Europees waarnemingscentrum voor duurzame stedelijke mobiliteit zou een meerwaarde bieden door gegevens in te zamelen en de uitwisseling van ervaringen te bevorderen.

1.7

Er bestaat behoefte aan een algemeen Europees kader voor harmonisatie van de criteria voor het berekenen van de toltarieven en voor statistische gegevens.

2.1

De afgelopen jaren is het verkeer steeds drukker geworden, zowel in als rond steden. Vaak heeft daarbij een ingrijpende verschuiving qua vervoerswijze plaatsgevonden: mensen nemen steeds vaker de auto, terwijl het openbaar vervoer in absolute of relatieve zin meer en meer terrein heeft moeten prijsgeven.

2.2

In 2006 kondigde de Europese Commissie ter gelegenheid van haar Tussentijdse herziening van het Witboek Vervoer (1) aan dat zij een Groenboek Stadsvervoer zou uitbrengen. De afgelopen maanden heeft zij een uitvoerige raadpleging gehouden en in dit verband bracht ook het EESC een advies uit (2).

2.2.1

Communautair optreden op het gebied van stedelijke mobiliteit is zinvol en noodzakelijk. Besluiten op communautair niveau bieden een Europese meerwaarde die vorm kan krijgen van een breed scala aan al dan niet bindende maatregelen (3).

3.1

De raadpleging door de Commissie heeft uitgewezen dat er veel wordt verwacht van een echt Europees beleid voor stedelijke mobiliteit.

3.2

Een andere kijk op stedelijke mobiliteit betekent dat alle vervoerswijzen optimaal gebruikt worden en dat „comodaliteit” tot stand wordt gebracht tussen enerzijds de verschillende vormen van openbaar vervoer (trein, tram, metro, bus en taxi) en anderzijds individueel vervoer (auto, fiets en lopen, enz.).

3.3

Stedelijke mobiliteit is belangrijk voor groei en werkgelegenheid en heeft een grote invloed op duurzame ontwikkeling in de EU.

3.4

De Europese Unie kan op verschillende manieren een toegevoegde waarde bieden: de uitwisseling van goede praktijken op alle niveaus (lokaal, regionaal of nationaal) stimuleren; de ontwikkeling van gemeenschappelijk normen en waar nodig de harmonisering van normen ondersteunen; financiële steun geven aan degenen die daaraan de grootste behoefte hebben; onderzoek stimuleren naar toepassingen die de verkeersveiligheid en het milieu ten goede komen; wetgeving vereenvoudigen en in sommige gevallen bestaande wetgeving intrekken of nieuwe regelgeving ontwikkelen.

3.5

Aan de hand van 25 vragen wil de Commissie nagaan hoe de problemen het hoofd geboden kan worden en gewerkt kan worden aan een betere doorstroming van het verkeer, groenere steden, een intelligenter, toegankelijker en veiliger stadsverkeer en een nieuwe stedelijke mobiliteitscultuur, en hoe dit alles gefinancierd moet worden. Zij stelt echter geen concrete horizontale of verticale maatregelen voor het stadsvervoer voor, wat wel wenselijk zou zijn.

4.1.1

Het EESC vindt dat er een label ingevoerd zou kunnen worden mits het label verenigbaar is met soortgelijke bestaande regelingen.

4.1.2

De Commissie zou objectieve EU-indicatoren voor rendement, planning en ontwikkeling kunnen vaststellen, om zo tot een geharmoniseerd referentiekader te komen.

4.1.3

Ook zouden niet zozeer stimuleringsmaatregelen, maar op vrijwillige basis kwaliteitslabels ingevoerd kunnen worden, naar het voorbeeld van de regelingen op het gebied van toerisme.

4.1.4

In ieder geval moeten de betrokken regelingen gebaseerd zijn op objectieve en transparante criteria, regelmatig geëvalueerd en zo nodig herzien worden en voldoende publiciteit krijgen.

4.2.1

Gezien hun aandeel in het vervoer kunnen lopen en fietsen over het algemeen niet als alternatieven voor de auto worden beschouwd, tenzij de afstand tussen wonen en werken klein is en de weersomstandigheden gunstig zijn. Bovendien is de fiets niet voor iedereen een optie, bijvoorbeeld niet voor mensen met een mobiliteitsbeperking of handicap, kinderen en ouderen. Dit neemt niet weg dat lopen en fietsen in combinatie met het openbaar vervoer in sommige steden een alternatief kunnen bieden.

4.2.2

De gemeenten zouden plannen voor een duurzaam stadsvervoer moeten uitwerken waarin ook in fietsstroken wordt voorzien, met het bindende doel om over te schakelen op milieuvriendelijke vervoerswijzen die voldoen aan nog vast te stellen Europese minimumeisen. In deze plannen moet worden gekeken naar onveilige situaties voor voetgangers en moeten conflicten tussen de verschillende vervoerswijzen worden voorkomen.

4.2.3

In dit verband zou een kwantitatieve doelstelling vastgesteld moeten worden om het aandeel van het openbaar vervoer en lopen en fietsen in het vervoer te vergroten. Gemeenten die niet zo'n plan opstellen zouden niet in aanmerking voor communautaire steun mogen komen. Ook zou de Commissie de in die plannen opgenomen gegevens inzake groene zones en fietsstroken moeten verifiëren.

4.3.1

De mogelijkheden zijn sterk afhankelijk van de grootte van de stad (qua oppervlakte en inwonertal), waarbij moet worden aangetekend dat vervuiling niet alleen door het vervoer, maar ook door een gebrekkige ruimtelijke ordening wordt veroorzaakt.

4.3.2

Kijken naar het probleem en de mogelijke oplossingen door middel van ruimtelijke ordening en stadsinrichting; veilige openbare parkeerplaatsen aan de rand van de stad; een netwerk van aparte verkeersaders voor het openbaar vervoer met intermodale knooppunten waar reizigers vlot kunnen overstappen op andere vervoerswijzen (parkings, trein- en metrostations) en een betere dienstverlening om het openbaar vervoer aantrekkelijk te maken.

4.3.3

Wat het goederenvervoer betreft zou de Commissie de uitwisseling moeten stimuleren van goede praktijken op het gebied van stedelijke logistiek. Een voorbeeld daarvan is de Italiaanse stad Siena, waar voor goederenvervoer uitsluitend tijdelijke vergunningen worden afgegeven.

4.4.1

Door belastingmaatregelen om aanschaf, installatie en gebruik van nieuwe, energiezuinige en minder verontreinigende technologieën te stimuleren.

4.4.2

Door gegevens te verzamelen over het milieugedrag van steden: berekening van de vervoersemissies per inwoner en jaarlijkse bekendmaking hiervan.

4.5.1

Door „groene aankopen” bij overheidsopdrachten voor infrastructuur die door Europese programma's wordt gefinancierd te bevorderen en belemmeringen weg te nemen (4).

4.5.2

De EU zou gemeenschappelijke normen kunnen vaststellen en zonodig tot harmonisatie van de normen kunnen overgaan.

4.6.1

Het EESC vindt dat de toegang tot groene zones fors beperkt zou moeten worden. Daarnaast is harmonisatie noodzakelijk om te voorkomen dat verschillen in regels ertoe leiden dat het vrije verkeer van personen wordt belemmerd en de mobiliteit in steden onnodig wordt beperkt.

4.7.1

Milieubewust rijden moet de nodige aandacht krijgen in de verplichte lesstof voor de (voortgezette) rijopleiding. Ook zou er belastingvermindering toegekend moeten worden aan ondernemingen die maatregelen invoeren om het rijgedrag te controleren en te meten. Deze criteria zouden vastgelegd kunnen worden in de richtlijn inzake rijopleiding.

4.8.1

Ja, met betrekking tot de veiligheid in het voertuig, de wacht- en aankomsttijd, het gedrag van reizigers in noodsituaties en alle bestaande vervoersmogelijkheden en betrokken voorwaarden.

4.9.1

Intelligente vervoerssystemen (ITS) moeten volledig compatibel zijn zodat uiteenlopende technologieën gebruikt kunnen worden, vooral wat de verschillende vervoersbewijzen betreft. Reizigers kunnen dan gemakkelijker overstappen en hebben een vlottere toegang tot het vervoer, waardoor het reizen met het openbaar vervoer sneller verloopt. Het is belangrijk dat de ITS de technologische vooruitgang bijhouden, zodat zij niet te snel verouderd raken en voortijdig afgeschreven moeten worden.

Het EESC vindt dat gebruik moet worden gemaakt van ICT om de verkeersstromen en de opzet van het vervoer te verbeteren.

4.10.1

Door een digitale catalogus van goede praktijken op het gebied van ITS op internet bij te houden.

4.11.1

Door instanties voor coördinatie van het openbaar vervoer op te richten en geïntegreerde tariefsystemen in te voeren, het beste transportmateriaal te eisen (het minst verontreinigend en geschikt voor mensen met een mobiliteitsbeperking), het vervoersaanbod uit te breiden om de wachttijd voor reizigers te verkorten, speciale bushaltes aan te leggen (verbetering van veiligheid, comfort en snelheid, minder energieverbruik en dus minder vervuiling), knooppunten aan te leggen om reizigers vlotter te laten overstappen, werknemers in de sector beter op te leiden, reizigers te informeren en bewust te maken, te zorgen voor infrastructuurvoorzieningen om het doorgaand verkeer in steden in goede banen te leiden, P&R-plaatsen aan te leggen en het gebruik daarvan aan te moedigen, het openbaar vervoer voorrang te geven bij verkeerslichten, en adequate plaatsen aan te leggen om reizigers veilig te laten in- en uitstappen.

4.11.2

Het is in dit verband onder meer van groot nut om na te gaan welk effect bepaalde plannen, programma's en projecten moeten hebben op de mobiliteit.

4.11.3

Het EESC herinnert in dit verband aan het arrest van het HvJ (zaak C-332/04) over het ontbreken van een milieueffectrapportage bij de voorgenomen bouw van een winkel- en recreatiecentrum in een wijk; de milieugevolgen en de noodzaak van een milieueffectrapportage werden beoordeeld aan de hand van het aantal verwachte bezoekers met eigen vervoer.

4.11.4

De vigerende richtlijnen zouden dan ook in drie opzichten gewijzigd kunnen worden:

4.11.4.1

In bijlage III van Richtlijn 85/337/EEG betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten zijn de criteria opgenomen die de lidstaten moeten toepassen om na te gaan of bepaalde projecten significante gevolgen voor het milieu hebben.

Het EESC stelt voor een nieuw streepje aan punt 1 van deze bijlage toe te voegen, waarin uitdrukkelijk wordt verwezen naar de gevolgen voor de verkeersstromen (verwacht aantal gebruikers, woonplaats, …).

4.11.4.2

Daarnaast wordt in bijlage IV van de richtlijn vastgesteld welke gegevens in het milieurapport opgenomen moeten worden.

Het EESC stelt voor:

Punt 1 van bijlage III en de punten 4 en 5 van bijlage IV van Richtlijn 85/337/EEG zouden dus in deze zin gewijzigd moeten worden.

4.11.4.3

In de derde plaats zouden in Richtlijn 2001/42/EEG betreffende de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en programma's soortgelijke bepalingen opgenomen kunnen worden (criteria en informatie over mobiliteit en vervoersmiddelen die in het milieurapport opgenomen moeten worden). Concreet zou in bijlage I, sub f) en bijlage II, punt 2 verwezen moeten worden naar de gevolgen van de plannen voor de mobiliteit.

4.12.1

Ja, dit is een absoluut noodzakelijke maatregel die een groot effect op de mobiliteit heeft. Speciale rijbanen en perrons garanderen een grotere veiligheid en snelheid, minder files en energieverbruik en meer comfort voor de reiziger. Op deze manier kunnen meer mensen worden overgehaald om de auto te laten staan.

4.13.1

Duidelijkere rechten en plichten voor reizigers zijn essentieel om de kwaliteit van de dienstverlening in het openbaar vervoer op te voeren (frequentie, stiptheid, comfort voor alle soorten reizigers, veiligheid, tarieven, enz.). Het Comité dringt erop aan dat dit wordt gedaan, maar daarbij moet wel rekening worden gehouden met de specifieke eigenschappen van iedere vervoerswijze, met name van die vervoerswijzen die infrastructuurvoorzieningen met andere vervoerswijzen delen.

4.13.2

Aangezien de bepalingen in de verschillende wetgevingsteksten en voor de verschillende vervoerswijzen uiteenlopen zouden alle rechten van reizigers in het openbaar vervoer vastgelegd moeten worden in een handvest. Daarbij moet wel de nodige ruimte worden gelaten voor aanvullingen door de lidstaten en voor zelfregulering door middel van gedragscodes (5) die zijn ondertekend door economische actoren en het maatschappelijk middenveld (consumentenbonden, milieuorganisaties, werkgevers, werknemers, enz.). Het EESC benadrukt hoe belangrijk een dialoog tussen deze organisaties en de openbaarvervoerbedrijven is, met name om de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren.

De EU zou maatregelen moeten treffen, aangevuld door maatregelen van de lidstaten en het maatschappelijk middenveld, om de huidige rechten in de verschillende wetgevingsteksten te herschikken en te consolideren. Het is noodzakelijk dat er mechanismen en instrumenten voorhanden zijn om de rechten van de gebruikers op vlotte en eenvoudige wijze te doen gelden.

4.14.1

In de plannen op het gebied van mobiliteit in grootstedelijke gebieden moet zowel met het personen- als met het goederenvervoer rekening worden gehouden, wil de ontwikkeling van de goederenlogistiek niet ten koste gaan van de mobiliteit van personen.

4.14.2

Daarom moeten er meer mensen worden ingezet om toezicht te houden op laad- en losplaatsen.

4.14.3

Er moeten mechanismen komen om meldingen van foutgeparkeerde voertuigen sneller en gemakkelijker af te handelen, zodat het desbetreffende voertuig zo snel mogelijk wordt weggesleept en de laad- en losplaats weer gebruikt kan worden.

4.14.4

Er moeten goede sanctieregelingen komen, gaande van het wegslepen van het voertuig tot het innen van de boete.

4.14.5

Er moet een voorlichtings- en bewustmakingscampagne komen om maatschappelijk draagvlak te creëren en de medewerking van de burgers te verkrijgen. Ook moet winkeliers in deze campagne duidelijk worden gemaakt dat zij schade ondervinden van foutparkeren, zodat zij meehelpen toezicht op laad- en losplaatsen te houden.

4.14.6

De parkeerduur op laad- en losplaatsen moet aan banden worden gelegd en meer overeenkomen met de tijd die in de meeste laad- en losgevallen daadwerkelijk nodig is. Mogelijk zouden speciale ontheffingen aangevraagd kunnen worden voor bepaalde vormen van vervoer die meer tijd vergen en anders in de problemen zouden komen, zoals verhuizingen. Ook zou vastgesteld kunnen worden dat laden en lossen alleen op bepaalde uren mag plaatsvinden.

a)

Coördinatie tussen de verschillende organen:

b)

Coördinatie met planningsinstrumenten:

4.16.1

Verkeersveiligheid: de EU kan een impuls geven aan best practices en aan een intensievere en gestructureerde dialoog met de regionale en lokale belanghebbende partijen en de lidstaten over nieuwe technologieën en dan met name intelligente vervoerssystemen om de veiligheid te vergroten. Ook zou de rijopleiding van de mensen die in deze sector werken verbeterd kunnen worden. Daarnaast zouden er regels moeten komen voor de invoering van sancties om te voorkomen dat bestuurders uit andere landen ongestraft verkeersovertredingen kunnen begaan.

4.16.2

Bescherming van personen: ter bevordering van best practices zouden meer politieagenten met het openbaar vervoer moeten meerijden, vooral 's avonds of van/naar wijken met relatief veel conflicten en een hogere mate van sociale uitsluiting. Daarnaast moeten er meer reizigersinformatiesystemen worden ingevoerd en moeten reizigers beter geïnformeerd worden.

4.17.1

Door middel van speciale campagnes, die met name op jongeren zijn gericht, en activiteiten om ervoor te zorgen dat in de steden gebruik wordt gemaakt van instrumenten om de naleving van de regels door alle weggebruikers te waarborgen. Het is vooral van belang dat er maatregelen worden genomen om in alle thema's rond de mobiliteit in steden meer aandacht aan culturele aspecten en burgereducatie te schenken.

4.18.1

Dit hangt af van wat ermee wordt beoogd. Dergelijke systemen moeten altijd gericht zijn op verbetering van de mobiliteit en optimalisering van de snelheid van het verkeer. Best practices moeten bevorderd worden om de veiligheid te vergroten en de invoering van intelligente systemen te stimuleren.

4.19.1

Invoering van geavanceerde alarmeringssystemen in het openbaar vervoer, zodat bij vandalisme of ongevallen de hulpdiensten gewaarschuwd kunnen worden en informatie over de situatie in het voertuig gegeven kan worden, en doorgifte van beeld en geluid van wat er in het voertuig gebeurt.

4.19.2

In dit verband moeten de nodige maatregelen worden genomen om schending van de privacy te voorkomen; dit is een fundamenteel recht van de mens.

4.20.1

Een nieuwe stedelijke mobiliteitscultuur vergt medewerking van de Europese instellingen, de lidstaten, de regionale en lokale overheden en het maatschappelijk middenveld.

4.20.2

Een Europees waarnemingscentrum voor duurzame stedelijke mobiliteit zou een nuttig initiatief zijn en een meerwaarde bieden: het zou gegevens kunnen inzamelen, veranderingen in de vervoersvraag kunnen vaststellen en de uitwisseling van ervaringen kunnen bevorderen. Ook zou het een beter inzicht in de problemen rond mobiliteit kunnen opleveren en oplossingen kunnen aandragen.

De EU zou zich moeten inspannen voor harmonisatie van de methodes voor de beoordeling van steden; het EESC zou graag zien dat de criteria op dit gebied gelijk worden getrokken.

4.21.1

Door stedelijke mobiliteit en een geleidelijke overgang naar schone voertuigen (laag verbruik, geringe emissie) in het openbaar vervoer als doelstellingen te hanteren en ervoor te zorgen dat iedere geïnvesteerde euro een groter rendement oplevert.

Het aandeel van de steun voor onderwijs en onderzoek zou verhoogd moeten worden.

4.21.2

Daarnaast is het noodzakelijk de financiële kosten terug te dringen door objectieve criteria te hanteren op basis waarvan voor de voor de samenleving meest rendabele oplossing gekozen kan worden, zodat de burger een goede dienstverlening tegen een redelijke prijs geboden kan worden. Efficiëntie en vervulling van de openbaredienstverplichtingen zouden voorop moeten staan.

4.22.1

Door opname van „groene” clausules verplicht te stellen in contracten voor de aanschaf van materieel voor infrastructuurprojecten die door Europese programma's gefinancierd worden.

4.22.2

Een andere mogelijkheid is de criteria in „Buying green. A handbook on environmental public procurement” (SEC (2004) 1050) op te nemen in een Commissiedocument en groene overheidsaankopen op het vlak van vervoersmaterieel daaraan toe te voegen.

Er komen steeds meer milieuvriendelijkere auto's en openbaarvervoersmiddelen op de markt. Er zouden stimulansen gegeven moeten worden om schonere wagens (brandstoffen, motoren) aan te schaffen; mensen die hiervoor geld willen neertellen zouden beloond moeten worden door middel van een aparte behandeling van hun voertuig bij maatregelen inzake de toegang tot stadscentra.

4.23.1

Door duidelijk aan te geven welk soort projecten in aanmerking komt voor communautaire steun en te eisen dat de doelstellingen van die projecten (binnen een bepaalde termijn) gehaald worden (en dat te controleren) zodat de steun teruggevorderd kan worden als dit niet gebeurt.

4.24.1

Er bestaat behoefte aan een algemeen Europees kader, dat vormgegeven moet worden door middel van harmonisatie van de criteria voor het berekenen van de toltarieven en het bepalen van een zinvolle drempelwaarde voor de dichtheid van het openbaarvervoersnetwerk.

4.24.2

Tolheffing aan de rand van de binnenstad is weliswaar in het algemeen belang en levert onmiddellijk acceptabele resultaten op, maar kan leiden tot discriminatie van de lagere inkomensgroepen terwijl de hogere inkomensgroepen er nauwelijks door worden afgeschrikt.

De plaatselijke overheden moeten maatregelen treffen om eventuele negatieve gevolgen op te vangen, zoals het gebruik van het openbaar vervoer bevorderen of kortingskaarten verstrekken.

4.24.3

Een alternatief dat voor alle inkomensgroepen gelijke gevolgen zou hebben is een systeem van tolpoorten waarbij geen geld wordt geïnd maar een bepaalde hoeveelheid „stadskilometers” wordt afgetrokken van het quotum aan dat iedere bestuurder is toegekend. Er is dan dus sprake van een soort „rantsoenering” van de toegang (km/tijdseenheid), waardoor autoritten in de stad „geselecteerd” zouden worden. Wel moet rekening worden gehouden met het feit dat ook hier sprake kan zijn van discriminatie op grond van woonplaats, plaats van herkomst en plaats van bestemming.

4.24.4

Uiteraard zou hiermee een extra indeling in zones worden ingevoerd, naast de voorgestelde „verkeersarme zones” waarin vrijwel alleen openbaar vervoer en bestemmingsverkeer is toegestaan.

4.25.1

Deze toegevoegde waarde is enorm groot, maar wel moeilijk te berekenen als ook wordt gekeken naar de psychische en lichamelijke gezondheidsfactoren en de waarde van tijd voor mensen (een variabel aspect, afhankelijk van de soms aanzienlijke hoeveelheid tijd die mensen met pendelen kwijt zijn en die opgeteld bij de werkdag allerlei negatieve gevolgen kan hebben).

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/46

1.1

Het Comité schaart zich achter het door de Commissie voorgestelde actieplan en zou graag worden geraadpleegd over het in 2010 geplande tussentijdse verslag, teneinde te kunnen vaststellen welke vooruitgang er dan is geboekt en welke problemen er eventueel nog altijd bestaan.

1.2

Het EESC onderschrijft dat het de moeite loont aparte benchmarkinginspanningen voor intermodale terminals, inclusief havens en luchthavens, in nauwe samenwerking met de sector te leveren. Met een reeks generische Europese benchmarks, die ruimte laten voor verdere specificatie op lokaal niveau, kan, gezien de uiteenlopende kenmerken van landterminals, zeehavens, luchthavens en binnenvaarthavens, voldoende onderscheid worden gemaakt in de benchmarks.

1.3

De vervoerskosten die voor de verschillende vervoerswijzen worden aangerekend, vormen meestal geen realistische afspiegeling van hun reële impact op de infrastructuur, het milieu, de energie-efficiëntie, noch van de sociale, territoriale en maatschappelijke tol die ervoor wordt betaald.

1.4

De vergelijkings- en evaluatieinstrumenten die voor het benchmarken zouden worden gebruikt, moeten de duurzaamheid van de beschikbare vervoersketens vergelijken met het oog op de invoering van een prijsstellingsmechanisme en een regeling die de keuze steeds doet uitgaan naar de meest doeltreffende en duurzame vervoersmogelijkheid voor de goederen in kwestie.

1.5

Wil men de vervoerslogistiek beter afstemmen op de behoeften van de gebruikers en van de maatschappij in het algemeen, dan is het noodzakelijk om bestaande nieuwe technologieën en onderzoeksresultaten zo snel mogelijk toe te passen, en voortdurend te streven naar een betere opleiding en kwalificatie van personeel en betere arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd dient er optimaal gebruik te worden gemaakt van de bestaande infrastructuur en van het materieel, het personeel en de financiële middelen in vervoer en logistiek. Daarnaast moeten de beroepen worden opgewaardeerd en aantrekkelijker worden gemaakt. Ook zijn er nieuwe investeringen nodig om de integratie van de nieuwe lidstaten te versnellen en het Euromediterrane en nabuurschapsbeleid te ondersteunen. Ten slotte dient te worden geëvalueerd hoe de behoeften op lange termijn zullen evolueren met het oog op investeringen op heel lange termijn.

1.6

De verkeersveiligheid dient te worden verbeterd, met name in de gebieden die grenzen aan derde landen.

1.7

De kustlijn van de EU is sterk uitgebreid en geeft nu ook toegang tot de Baltische Zee, alsook tot de Zwarte Zee, waarin de Donau uitmondt — een belangrijke vervoersas die nieuw leven moet worden ingeblazen. 90 % van de handel met derde landen en 40 % van de handel tussen lidstaten verloopt via de grote Europese havens. De logistieke activiteiten kennen er een sterke ontwikkeling. Er zijn echter heel wat verbeteringen nodig. Vooral de toegangsmogelijkheden over land zouden moeten gemoderniseerd, zodat er meer keuze is tussen verschillende vervoerswijzen en meer gebruik kan worden gemaakt van intermodale technieken. Ook de goederenoverslag dient zowel op technisch als op organisatorisch vlak te worden verbeterd. Verder moet een beter evenwicht tussen de verschillende havens en meer complementariteit tussen de mogelijkheden te water en over land worden nagestreefd.

1.8

Het Comité schaart zich achter het door de Commissie voorgestelde actieplan en zou graag worden geraadpleegd over het in 2010 geplande tussentijdse verslag, teneinde te kunnen vaststellen welke vooruitgang er tegen dan is geboekt en welke problemen er eventueel nog altijd bestaan. Het Comité is erg te vinden voor het gebruik van nieuwe technologieën, toegepast onderzoek m.b.t. alle aspecten die bij de verschillende vervoerswijzen voor verbetering vatbaar zijn (infrastructuur, vervoer- en behandelingsmaterieel, organisatie van het werk en arbeidsvoorwaarden), actieve medewerking aan het opstellen van technische normen en normen voor communicatie en berichten, met het oog op een vlotte comodaliteit en een vlot verkeer, alsook een betere afstemming van de toenemende productie en handel enerzijds en het — zeker toenemende — vervoer anderzijds. In dit verband is een grotere doeltreffendheid van de logistiekketens van fundamenteel belang.

1.9

Er dient verder onderzoek te worden verricht naar de energie-efficiëntie van motoren en naar niet-fossiele brandstoffen, en dit zowel voor personenvoertuigen als voor voertuigen voor het openbaar of goederenvervoer.

1.10

Er zijn dringende maatregelen en grotere inspanningen nodig met betrekking tot de stedelijke vervoerslogistiek om te voorkomen dat de economie in grote steden verder vastloopt en een einde te maken aan het aanzienlijke verlies aan efficiëntie ten gevolge van tijdsverlies door files, wat niet alleen onproductief is, maar ook vervuilend voor inwoners en ondernemingen. Een globale aanpak van het stedelijk vervoer, met aandacht voor het eigen vervoer, het openbaar vervoer en het goederenvervoer is nodig, teneinde het gebruik van het wegennet evenwichtiger te verdelen en om tegen te gaan dat inwoners en talrijke activiteiten het stadscentrum inruilen voor buitenwijken en verre woongebieden.

1.11

Duurzaamheid, energie-efficiëntie en intermodaliteit vormen de kern van dit plan, en het geplande tijdschema geeft aan dat er dringend werk moet worden gemaakt van dit beleid. De voorstellen van de Commissie zijn gericht op samenwerking en dialoog in plaats van dwang. Het valt nog te bewijzen of dit in de praktijk haalbaar is. Het succes staat of valt met de actoren uit de vervoersector en hun vermogen om zich aan te passen aan de dringende eisen van de maatschappij.

2.1.1

Op 28 juni 2006 heeft de Europese Commissie de mededeling „Goederenlogistiek in Europa — sleutel tot duurzame mobiliteit” gepubliceerd (1). In deze mededeling wordt gewezen op de bijdrage die een goede logistiek kan leveren aan duurzamer, schoner en milieuvriendelijker vervoer. Uit deze mededeling vloeiden raadplegingen voort, die resulteerden in een actieplan voor de goederenlogistiek (2), dat op 18 oktober 2007 gepubliceerd werd.

2.1.2

De Europese Commissie wou logistieke maatregelen toevoegen aan het Europees vervoerbeleid om aldus hardnekkige knelpunten weg te werken, het energieverbruik te verminderen, beter gebruik te maken van de co- en multimodaliteit van de infrastructuur en vervoermiddelen, het milieu te beschermen en de milieuschade te beperken, en de permanente vorming van het personeel te bevorderen.

2.1.3

Het Comité is geraadpleegd over dit plan, dat doelstellingen en een tijdschema bevat en waarin wordt gepleit voor het gebruik van geavanceerde informatietechnologieën met het oog op een efficiëntere goederenlogistiek (voor individuele voorwerpen, pakketten en containers), en voor een vrijwillig certificatiesysteem voor logistieke werknemers, zodat ze over de nodige kwalificaties en opleidingen beschikken voor de uitoefening van hun beroep en om hun mobiliteit te vergroten.

2.1.4

Reeds in 2006 heeft de Commissie erop gewezen dat het moeilijk is om een betrouwbaar beeld van de Europese logistiekmarkt te krijgen, omdat er momenteel onvoldoende relevante statistische informatie beschikbaar is. Er wordt algemeen aangenomen dat de logistiekkosten gemiddeld 10 tot 15 % van de uiteindelijke kostprijs van een vervoerd product vertegenwoordigen.

2.1.5

Bedoeling was een Europees kader voor goederenlogistiek in Europa op te stellen en op verschillende terreinen actie te ondernemen. In het actieplan wordt dit in meer detail uitgewerkt, met deadlines, die alle binnen de periode 2008-2012 vallen, wat dus erg snel is:

2.1.6

Het in 2007 gepubliceerde actieplan giet deze actiegebieden in een meer gedetailleerd programma met doelstellingen en een tijdschema voor de tenuitvoerlegging ervan.

2.1.7

In de Mededeling (4)„Europa duurzaam in beweging: duurzame mobiliteit voor ons continent”, dat een tussentijdse evaluatie geeft en tevens de herziening is van het Witboek Vervoer van 2001 (5), legde de Europese Commissie de nadruk op het concept van „intelligente mobiliteit”, dat betrekking heeft op een combinatie van vervoerslogistiek en intelligente vervoerssystemen. Dit thema is als eerste punt van het actieplan terug te vinden.

2.2.1

Hoewel de vervoerlogistiek door een algemene inburgering van de beschikbare en toekomstige informatie- en communicatietechnologieën aanzienlijk kan verbeteren, moeten er toch nog enkele problemen worden opgelost m.b.t. de invoering van normen, de vaardigheden van de gebruikers, reglementaire en andere obstakels i.v.m. de dematerialisatie van documenten, en gegevens- en privacybescherming.

2.2.2

Het concept van „e-freight” evolueert mettertijd naar een „internet van dingen” (van ladingen: individuele voorwerpen, pakketten, containers, die allemaal apart kunnen worden gemerkt, benoemd en geïdentificeerd m.b.v. passieve of actieve „smart labels” die door radiofrequentielezers geactiveerd worden; dankzij dit nieuwe internet van dingen kan de transfer van vrachtgegevens (geografische positionering, informatie over de aard en het volume, douane- en andere gegevens) worden geautomatiseerd en vereenvoudigd. Het zou goed zijn bij de ontwikkeling van deze nieuwe toepassing van het internet voor het identificeren van voorwerpen uit te gaan van de bestaande systemen.

2.2.3

In 2008 heeft de Commissie een grootschalig onderzoeksproject gepland dat deel uitmaakt van een stappenplan voor de invoering van ICT en speciale technologieën m.b.t. vervoerlogistiek

2.3.1

Doel van het plan is door een verbeterde doeltreffendheid oplossingen aan te reiken voor problemen als congestie, vervuiling, geluidsoverlast, CO2-uitstoot, en afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Parallel aan deze acties moet er samen met de lidstaten gewerkt worden aan een gemeenschappelijke basis voor langetermijninvesteringen in het goederenvervoersysteem van morgen.

2.3.2

De Europese Commissie zal in 2010 verslag uitbrengen over de vooruitgang die geboekt is bij de tenuitvoerlegging van het actieplan.

3.1

De uitbreiding van de EU, de toenemende globalisering van de handel, de opkomst van nieuwe economische machten (niet alleen China), en de delocaliseringsprocessen zijn allemaal factoren die een belangrijke stempel drukken op de ontwikkeling van het handelsverkeer. Dit verkeer groeit sneller dan de productie. In haar Witboek van 2001 legde de Commissie plannen voor om vervoer en groei van elkaar „los te koppelen”. Er zou echter dringend moeten worden nagedacht over de herinvoering van een „koppeling” of een „parallel”. Een logistieke aanpak, in het kader van de tussentijdse evaluatie van het Witboek van 2006 (6), die de verschillende modaliteiten en actoren (beheerders van goederenstromen, vervoerders, gebruikers, nationale, Europese en internationale overheden) samenbrengt en gebruik maakt van nieuwe technologische toepassingen voor informatieoverdracht, verpakking en behandeling, kan een doorslaggevende rol spelen bij de rationalisering en efficiëntieverhoging van het handelsverkeer en het goederenvervoer.

3.2

Met betrekking tot de logistieke ketens op mondiale schaal moeten op termijn zowel de fysieke als elektronische systemen voor de verschillende modaliteiten volledig geïntegreerd worden, zodat voor de meest efficiënte vervoerswijze of combinatie van vervoerswijzen kan worden gekozen en de logistiek kan worden verbeterd. Doel is te komen tot een maximale efficiëntie in drie opzichten tegelijk: economisch, sociaal en m.b.t. het milieu (wat ook een vermindering van energieverbruik inhoudt).

3.3

Vervoersplanning is meestal een kwestie van ver vooruitkijken en samenwerken met talrijke andere partijen. Investeringen in vervoerinfrastructuur en logistieke centra worden op heel lange termijn vastgelegd en zijn erg duur, zowel in het geval van zee-, binnen- of luchthavens als bij inlandse intermodale terminals („dry ports”). Maar net daar doen zich de meeste problemen voor, die op een snelle, betrouwbare en duurzame manier moeten worden opgelost. Daarom vindt het Comité dat het in de eerste plaats nodig is om de bestaande infrastructuur beter te gebruiken. Hierbij is het waarschijnlijk zinvol de bestaande informatie en ervaring te delen. Het is niet voldoende om de bestaande infrastructuur op te waarderen en geavanceerde technologieën in gebruik te nemen; er is ook een plan nodig voor nieuwe investeringen op middellange en lange termijn.

3.4

De aanleg van nieuwe infrastructuur met een lange levensduur is enkel nodig als deze beantwoordt aan een behoefte op heel lange termijn en als er geen andere comodale oplossing bestaat (b.v. het gebruik van andere beschikbare infrastructuur). In plaats van het bestaande wegennet uit te breiden of nieuwe wegen aan te leggen, kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van rail-wegvervoer. Bij de planning hiervan moeten alle actoren van de logistieke ketens worden betrokken: Europese, nationale en regionale overheden, fabrikanten, distributeurs en andere verladers, logistiekbeheerders en vervoerders, sociale partners. Ook de betrokken industriesectoren en burgers moeten kunnen deelnemen aan de verschillende voorbereidende discussies en raadplegingen terzake, en hun opmerkingen dienen ernstig te worden genomen.

3.5

Dit plan moet de basis leggen voor langdurige partnerschappen die garant staan voor de (zowel economische, ecologische als sociale) duurzaamheid van de infrastructuur. Het moet passen in het Europees Ruimtelijk Ontwikkelingsperspectief en ertoe bijdragen dat investeringen in de vervoerslogistiek niet alleen beter worden gestructureerd en bestendigd, maar ook in overeenstemming worden gebracht met industriële en commerciële activiteiten en met plannen voor ruimtelijke ordening en stedenbouw (om te voorkomen dat het aantal logistieke centra explodeert, dat er overhaast en tegen een hoge kostprijs verhuisd wordt, dat sommige verkeersassen en gebieden overbelast worden, terwijl andere gebieden een neergang kennen en geïsoleerd raken bij gebrek aan (goede) toegangsmogelijkheden).

3.6

Het spreekt voor zich dat de nieuwe normen m.b.t. maximumgewicht en maximale afmetingen van laadeenheden ertoe moeten bijdragen dat een eventuele verlading vlot kan verlopen. Er dient echter rekening te worden gehouden met de problemen ten gevolge van de schier exclusieve positie van het wegvervoer bij het goederenvervoer over land: de normen mogen geen overbelasting van de infrastructuur in de hand werken, aangezien dit zou kunnen leiden tot de beschadiging van infrastructuur en een minder veilig wegvervoer. Daarentegen dienen ze comodaliteit te bevorderen.

3.7

Ten aanzien van het voorstel uit 2003 inzake een nieuwe vrijwillige intermodale laadeenheid herhaalt het Comité samenvattend dat de combinatie van laadeenheden met uiteenlopende afmetingen een logistieke nachtmerrie is. De twee opgesomde obstakels ( afmetingen van vaste geleiders en ongewisse kostendragers van dit systeem ) leiden al tot de constatering dat het systeem niet zal worden gebruikt. Daarbij voegen zich ook nog ernstige bezwaren aan binnenvaart- en wegvervoerskant.

4.1

Het Comité zou graag worden geraadpleegd over het verslag dat de Commissie in 2010 zal opstellen over de voortgang van het plan en eventuele obstakels bij de uitvoering ervan.

4.2

Het „internet van de dingen” zal zeker bijdragen tot een meer doeltreffende goederenlogistiek en dienstverlening aan klanten. Vanuit de ervaring met het „internet van de namen” heeft het Comité toch vragen bij de controleprocedures en –instrumenten die nodig zijn voor de „benaming”; om historische redenen heeft USDoC, het federaal ministerie van handel van de VS, de eindcontrole over het internet van de namen. Het Comité pleit ervoor dat de benaming het beheer van gegevensbestanden, alsook de formulering van technische normen in Europa gebeurt.

4.2.1

Het Comité waardeert dat de Commissie de ontwikkeling van de logistiek in de herziene Lissabonagenda voor groei en werkgelegenheid heeft opgenomen. De ervaring leert echter dat de Commissie snel werk dient te maken van de invoering van nieuwe technologieën, met name in het kader van het Galileo-project, teneinde de opgelopen achterstand in te halen.

4.3

Het Comité vindt dat het „internet van dingen” vanwege zijn economisch belang en de voornamelijk intraregionale aard van het handelsverkeer multicentrisch moet zijn (b.v. met regionale of subregionale benamingsinstellingen), zodat de eindcontrole ervan niet in handen is van één enkele autoriteit, die zich bovendien niet in de EU bevindt.

4.4

Om te voorkomen dat informatie in handen komt van criminele organisaties in — voornamelijk — derde landen, moet ook de nodige aandacht worden besteed aan de bescherming van persoonlijke en zakelijke gegevens, aangezien de bevordering van ICT-dienstverlening en de bijbehorende informatietechnologieën geleid heeft tot een diversificatie van de informatie-instrumenten die gebruikt worden om de inhoud van ladingen te identificeren (waarbij douane- en veiligheidskwesties niet uit het oog mogen worden verloren) en om gegevens over het verdere vervoer van ladingen, afzenders, tussenpersonen en ontvangers op te slaan.

4.5

Dit geldt vooral voor de verfijnde logistiek die bij e-commerce wordt gebruikt.

4.6

Het Comité vindt het een goede zaak dat de Commissie de logistieke beroepen wilt moderniseren m.b.v. een systeem van definities en certificaten. Hopelijk zullen die garant staan voor een echte meerwaarde.

4.7

Het is tevens een goede zaak dat de Commissie samen met de sociale partners normen wil vaststellen voor kwalificaties en opleidingen. In dit verband hoopt het Comité dat deze kwalificaties en opleidingen volgens het concept van levenslang leren worden uitgewerkt en aan nieuwe kennis worden aangepast. Het is ook toe te juichen dat de Commissie een wederzijdse erkenning van deze vrijwillige certificaten tot stand wil brengen.

4.8

Inderdaad is het nodig om de logistiek doeltreffender te maken door meer gebruik van nieuwe technologieën, eenvoudigere administratieve procedures, de uitwisseling van ervaringen, de ontwikkeling van kwalificaties en opleidingen en de bevordering van comodaliteit. Toch wil het Comité erop wijzen dat deze verbeteringen nooit volledig tot hun recht kunnen komen zolang er in de vervoer en logistieksector geen werk is gemaakt van wat de Commissie ook al in het Witboek van 2001 als belangrijk aanstipte, nl. een verschuiving van het evenwicht tussen en binnen vervoerswijzen, en een gereguleerde mededinging, wat betekent dat de vervoersprijzen op basis van een vergelijking moeten worden herzien en dat de intra- en intermodale concurrentievoorwaarden binnen de EU moeten worden geharmoniseerd.

30.8.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 224/50