30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/1

1.1

Het Comité waarschuwt ervoor dat de strategie van Lissabon niet zal volstaan om de doelstellingen op het stuk van het internationale concurrentievermogen, de vooruitgang op economisch, sociaal en milieugebied en duurzame ontwikkeling te verwezenlijken, tenzij de methode, de politiek-institutionele organisatie en de samenwerkingsinstrumenten ingrijpend worden vernieuwd.

1.1.1

Het EESC erkent met name dat de implicaties van de strategie van Lissabon complexer zijn en een meer multidimensionaal en diffuus karakter hebben dan iedere andere specifieke ambitie van de Europese Unie.

1.2

Om hiervoor een oplossing te vinden, stelt het Comité een meer dynamische benadering voor, die zich op institutioneel vlak vertaalt in een versterkte coördinatie, en die erop is gericht de groei van de Europese economie een nieuwe impuls te geven, door de economische, sociale en milieu-aspecten adequate aandacht te geven in een permanent interactief kader. Met andere woorden: door zich te baseren op een duurzame ontwikkeling en het concurrentievermogen van het Europees systeem.

1.3

In dat verband stelt het Comité voor:

1.4

Deze versterkte coördinatie, waarvoor geen verdragswijziging nodig is, gaat uit van samenwerking en een gezonde wedijver tussen de lidstaten voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de strategie van Lissabon, een verantwoord en innoverend macro-economisch beleid, en een op samenwerking gebaseerde benadering voor de afzonderlijke beleidsmaatregelen ter uitvoering van de structurele hervormingen.

1.5

Naast de plicht tot naleving van het Stabiliteitspact, dat immers is gebaseerd op het vertrouwen dat de lidstaten de gemeenschappelijke munt zullen verdedigen, zal de totstandkoming van een geïntegreerd Europees groeibeleid eveneens een prioriteit blijven. Dit houdt in dat het Stabiliteits- en groeipact in de eurozone zodanig moet worden toegepast dat een betere uitvoering van de strategie van Lissabon mogelijk wordt. Bovendien moet het fiscaal beleid meer op één lijn worden gebracht om het concurrentievermogen van de open economie veilig te stellen, terwijl ook de sociale duurzaamheid gewaarborgd moet zijn.

1.6

Dit geïntegreerde economisch beleid moet er in de eerste plaats op zijn gericht de voorwaarden te scheppen voor een opleving van de economische bedrijvigheid in Europa. Het Comité steunt de doelstelling – die reeds onderwerp was van verschillende recente voorstellen – om een Europees groei-initiatief te lanceren ter bevordering van trans-Europese investeringen, met name in infrastructuur (energie, vervoer en ICT), onderzoek en opleiding, een beter functioneren van de arbeidsmarkt en de socialezekerheidsstelsels, in het kader van een duurzame ontwikkeling.

1.7

Het Comité hamert er nogmaals op dat de voltooiing van de interne markt gelijktijdig met de uitbreiding van de Unie moet worden versneld. Dit geldt met name voor overheidsopdrachten, voor de verschillende categorieën dienstverlening en voor de wetgevende en bestuurlijke vereenvoudiging. De doelstelling is om het autonome groeivermogen van Europa – dat nog altijd tekortschiet – te ontwikkelen, door alle mogelijkheden te benutten van deze economisch geïntegreerde zone, die zowel uitgestrekt als technologisch geavanceerd is.

2.1

Het Comité benadrukt dat de dialoog met en tussen de sociale partners op Europees en nationaal niveau van cruciaal belang is om de hervormingen tot een goed einde te brengen. Dit is met name van belang voor de verbetering van onderwijs en opleiding, een beter functioneren van de arbeidsmarkt en van de socialezekerheidsstelsels, waarvan ook de betaalbaarheid en kwaliteit op termijn gewaarborgd moeten zijn.

2.2

De Europese Raad van Lissabon heeft voor de uitvoering van de meerjarenstrategie van begin af aan het accent gelegd op de prioritaire rol die toekomt aan de initiatieven van de privé-sector en het nieuwe partnerschap tussen de centrale overheid en het maatschappelijk middenveld. In het kader van deze strategie moeten de maatschappelijke organisaties volledig bij de open coördinatiemethode worden betrokken.

2.3

Tijdens de voorbereidingen voor het nieuwe Europese grondwetsverdrag, dat na de uitbreiding in 2004 zal worden goedgekeurd, toonde het EESC zich een groot voorstander van de verwijzing door de Europese Conventie naar de rol van de participatiedemocratie, die wordt ingevuld door de actoren van het maatschappelijk middenveld, als aanvulling op (en dus niet als vervanging van) de representatieve democratie.

2.4

De verticale dimensie van de subsidiariteit (waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen Europese, nationale, regionale en lokale bevoegdheidsniveaus) moet bovendien worden uitgebreid met een horizontale of functionele dimensie (waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen kwesties die hoofdzakelijk onder de bevoegdheid van de overheid vallen en kwesties waarbij het maatschappelijk middenveld – de privé-sector, sociale partners, sociaal-economische kringen en verenigingen – rechtstreeks betrokken is of een eigen verantwoordelijkheid heeft).

2.5

Het succes van de strategie van Lissabon vergt niet alleen de inzet van de Europese instellingen en de lidstaten, maar het is tevens zaak:

—

een versterkte raadpleging door de Europese instellingen van de sociaal-economische kringen en de sociale partners, om zo een permanente Europese dialoog op gang te brengen over de verschillende gemeenschappelijke richtsnoeren en actieplannen van de strategie van Lissabon, zodat beter kan worden ingespeeld op de vereisten op het gebied van concurrentievermogen, sociale vooruitgang en duurzame ontwikkeling;

—

een actieve betrokkenheid van de sociale partners bij de uitvoering van het meerjarenprogramma inzake de sociale dialoog, waarbij zij met name worden aangespoord om onderling Europese overeenkomsten te sluiten op gebieden waarop de strategie van Lissabon betrekking heeft;

—

een grotere nadruk op de sociaal-economische dialoog en de bijdrage van de sociale partners in het jaarverslag van de Europese Commissie t.b.v. de voorjaarstop.

—

een gelijktijdige ontwikkeling van het overleg en de sociaal-economische dialoog, in combinatie met de lancering van een voorlichtingscampagne voor het grote publiek en een debat over het onderwerp en de modaliteiten van de hervormingen die met de strategie van Lissabon in gang zijn gezet;

—

een dialoog met de sociale partners en hun formele betrokkenheid op de gebieden waarvoor zij bevoegd zijn, aangepast aan de culturele verscheidenheid en de sociaal-economische context, voor de uitvoering van nationale actieplannen;

—

een grotere nadruk op de bijdrage van het maatschappelijk middenveld, met name van de sociale partners, in de nationale jaarverslagen van de lidstaten ten behoeve van de voorjaarstop, om een grotere verspreiding van beste praktijken op deze gebieden mogelijk te maken;

—

een echte dialoog op regionaal en lokaal niveau, wat het beste middel is om de daadwerkelijke participatie van de sociaal-economische actoren te garanderen, om zo profijt te trekken van de lokale mogelijkheden op het stuk van human resources, ondernemingsgeest, cultureel erfgoed en natuurlijke hulpbronnen.

3.2.1

Regeringen en andere overheidsorganen kunnen hun steentje bijdragen aan een groter concurrentievermogen door het beleid en de diensten uit te breiden die zijn toegespitst op verbetering van de prestaties van ondernemingen en andere organisaties.

3.2.2

Het EESC onderschrijft de behoefte aan meer gerichte inspanningen voor de volgende doelstellingen:

—

zal bijdragen tot de ontwikkeling van de dialoog met het publiek; de vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld zullen rechtstreeks worden betrokken bij de beoordeling van de strategie;

—

nauw overleg zal voeren met de nationale sociaal-economische raden en vergelijkbare organisaties over de uitvoering van de strategie; tijdens een vergadering op 28 november 2003 in Madrid hebben de voorzitters van de sociaal-economische raden van de EU-lidstaten en het EESC besloten een gezamenlijke studie te verrichten, met als doel een gemeenschappelijke bijdrage te leveren tot de voorjaarstop van de Europese Raad die in 2005 onder Luxemburgs voorzitterschap zal worden gehouden;

—

zal zorgen voor de verspreiding van Europese en nationale initiatieven van sociaal-economische kringen en sociale partners die bijdragen tot het succes van de strategie van Lissabon;

—

een jaarlijks evaluatieverslag ten behoeve van de voorjaarstop zal uitbrengen over de vorderingen van de strategie van Lissabon.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/4

1.1

Tijdens zijn vergadering van 13 november 2003 heeft de WIM kennisgenomen van de standpunten van de rapporteur van het Parlement, de heer Medina Ortega (1), en van de vertegenwoordigers van de Commissie ten aanzien van de Mededeling over het actiekader „modernisering en vereenvoudiging van het acquis communautaire” (2), waarover de Commissie dit jaar een eerste halfjaarlijks tussentijds verslag heeft gepresenteerd (COM(2003) 623 def.).

1.2

Volgens dit verslag „zijn in het algemeen goede vorderingen gemaakt op de belangrijkste gebieden: vermindering van de hoeveelheid wetgeving, vereenvoudiging van de wetgeving, en verbetering van de toegankelijkheid en begrijpelijkheid ervan”. De reeds genomen of geplande maatregelen betreffen 4 % van de huidige omvang van het acquis.

1.3

De Mededeling en het actiekader beogen het acquis communautaire op verschillende manieren en met verschillende instrumenten te vereenvoudigen en te moderniseren:

1.4

Op elk van deze terreinen wordt in een verschillend tempo vooruitgang geboekt, maar nog niet alle directoraten van de Commissie zijn daarbij betrokken. Wegens aanzienlijke methodologische, personele en budgettaire problemen heeft de uitvoering van fase 1 (februari tot september 2003) achterstand opgelopen. De Commissie hoopt dat fase II (oktober 2003 tot maart 2004) een stuk sneller zal gaan en dat de achterstand zal worden ingelopen, zodat het hele programma aan het eind van fase III (april 2004 tot december 2004) zal zijn afgerond.

2.1

Er moet onderscheid worden gemaakt tussen:

Het eerder genoemde actiekader betreft slechts de vereenvoudiging van het acquis communautaire. Maar ook de vereenvoudiging van procedures en documenten is van essentieel belang voor de spelers op de interne markt.

Het EESC verwijst hier naar zijn eerder uitgebrachte adviezen over dit onderwerp. (3)

3.1

Het EESC is blij dat het Parlement, de Raad en de Commissie een interinstitutioneel akkoord (IIA) (4) hebben bereikt over de wijze waarop de vereenvoudiging moet worden doorgevoerd zonder dat daarbij afbreuk wordt gedaan aan de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van elk van hen. Indien, zoals verwacht, het medebeslissingsrecht in een toekomstig verdrag nog zal worden uitgebreid, zal het Parlement een grotere rol gaan spelen bij de voorbereiding van Gemeenschapswetgeving en het toezicht op de uitvoering ervan.

3.1.1.1

Het IIA voorziet in een betere coördinatie van het wetgevingsproces tussen Parlement en Raad door het opstellen van indicatieve tijdschema's voor de verschillende fasen die voorafgaan aan de uiteindelijke goedkeuring van elk wetgevingsvoorstel. Tevens zouden Commissie en Raad regelmatig op het hoogste niveau moeten deelnemen aan de discussies van de EP-commissies die zich met een wetsvoorstel bezighouden.

3.1.1.2

Daarnaast voorziet het IIA in de mogelijkheid om tijdens de behandeling van belangrijke wijzigingsvoorstellen (dus vóór hun eventuele goedkeuring) effectbeoordelingen te laten verrichten (dat zou echter procedurele problemen met zich kunnen meebrengen en het tijdschema in de war kunnen sturen).

3.1.1.3

Het IIA bepaalt t.a.v. alternatieve reguleringswijzen, d.w.z. co-regulering tussen niet-publieke partijen of private zelfregulering: „Deze mechanismen mogen niet worden toegepast wanneer het grondrechten of belangrijke beleidskeuzen betreft of in situaties waarin de regels in alle lidstaten op eenvormige wijze dienen te worden toegepast.” Bovendien moeten dit soort mechanismen „een snelle en flexibele regulering tot doel hebben, die de mededingingsbeginselen en de eenheid van de interne markt niet aantast.” Voor „alternatieve” vormen van regulering gelden dus een aantal beperkingen.

3.1.1.4

Er zij op gewezen dat de regels die de Europese sociale partners met elkaar zijn overeengekomen (artt. 138 en 139 EG-Verdrag), niet onder een algemene soort „co-regulering” zouden mogen vallen, aangezien het hier enkel „vrijwillige initiatieven” van niet-publieke partijen betreft die in de regel geen stellingname van de instellingen impliceren. Europees collectief overleg is een specifieke vorm van regulering die is onderworpen aan het recht van het land van herkomst.

3.1.1.4.1

De Commissie onderzoekt of dergelijke vrijwillige initiatieven op het gebied van zelfregulering stroken met de bepalingen uit het EG-Verdrag en informeert het Parlement hierover en over de representativiteit van de betrokken partijen. Dit lijkt enigszins met elkaar in tegenspraak en bovendien is niet duidelijk wat momenteel de consequenties zouden kunnen zijn als het Parlement een vrijwillig initiatief op het gebied van zelfregulering een onvoldoende geeft. Het zou in dat geval alleen maar de Commissie kunnen vragen met een wetsvoorstel te komen dat de betreffende zelfregulering moet gaan vervangen. Het Parlement wil dan ook graag dat het toekomstig grondwettelijk verdrag voorziet in een formele „call back”-procedure, zodat initiatieven op het gebied van zelfregulering door gemeenschapswetgeving kunnen worden vervangen.

3.1.1.5

In het IIA wordt ten slotte ingegaan op de ernstige problemen rond de omzetting van communautaire richtlijnen in nationale wetgeving. De instellingen verbinden zich ertoe zo kort mogelijke omzettingstermijnen vast te stellen met een maximumduur van twee jaar (in het Verdrag zijn hierover geen bepalingen te vinden). Het EESC is over deze toezegging zeer te spreken, maar stelt vraagtekens bij de praktische toepassing daarvan (die een taak zou moeten worden van de Raad), zolang als het Verdrag niet bepaalt dat de in een richtlijn vastgestelde omzettingstermijnen bindend zijn en niet-naleving daarvan na afloop van de omzettingstermijn automatisch leidt tot een inbreukprocedure.

3.1.1.6

Het EESC had graag advies uitgebracht over het IIA vóór de definitieve goedkeuring ervan, omdat het een belanghebbende partij is; zo heeft het in het verleden reeds adviezen uitgebracht over de behandelde vraagstukken. Als het was geraadpleegd, had het suggesties kunnen doen namens de maatschappelijke organisaties van de burgers, voor wie het acquis in hoofdzaak bestemd is en voor wie onderwerpen als vereenvoudiging, omzetting en „alternatieve reguleringswijzen” rechtstreeks van belang zijn.

3.2

Uit het aantal en de aard van de teksten die zijn opgenomen in het scorebord van de Commissie blijkt dat in de eerste fase een aanzienlijke achterstand is ontstaan, die tijdens de tweede fase waarschijnlijk niet zal worden ingelopen. Het is dan ook weinig realistisch om te verwachten dat het doel in 2005 zal zijn verwezenlijkt. Bovendien is het merendeel van de teksten afkomstig van de Commissie en goedgekeurd op grond van „gedelegeerde uitvoeringsbevoegdheden” (comitologie (5); hoewel dit concept in het huidige EG-Verdrag niet voorkomt, waarin alleen gewag wordt gemaakt van een door de Raad gedelegeerde uitvoeringsbevoegdheid).

3.3

Het adagium „nemo censitur ignorare legem” (eenieder wordt geacht de wet te kennen) is tegenwoordig werkelijk juridische fictie geworden vanwege de overvloed aan en complexiteit van richtlijnen en verordeningen, ondanks alle welkome initiatieven tot codificatie die een grotere samenhang op bepaalde terreinen van het Europees recht mogelijk maken. Niettemin kan de verscheidenheid aan teksten die het gevolg zijn van de omzetting van richtlijnen in nationale wetgeving tot storende verschillen en uiteenlopende procedures leiden. Voor de lidstaten en de nationale wetgevingsinstanties is in dit verband dus ook een belangrijke verantwoordelijkheid weggelegd. Zij dienen de Europese richtlijnen op een logische, toegankelijke en duidelijke manier om te zetten, waarbij zij zowel de inhoud ervan moeten respecteren, als oog moeten houden voor het streven naar convergentie en harmonisatie.

3.4

De regelgeving die het resultaat is van de comitologie komt vaak overdreven gedetailleerd over en lijkt op weinig doorzichtige wijze te zijn opgesteld. Het Parlement zou graag zien dat in de comitologie in de toekomst meer de tenuitvoerlegging en aanpassing van wetgeving (strikte uitvoeringsbevoegdheden) dan het geldende recht in eigenlijke zin centraal komt te staan. Bij substantiële wijzigingen in regelgeving zou volgens het Parlement de normale wetgevingsprocedure moeten worden gevolgd. In dat geval zou het EESC over zulke wijzigingen moeten worden geraadpleegd.

3.5

Het Comité heeft de initiatieven tot latere vereenvoudiging van het acquis communautaire steeds gesteund. Maar bij het opstellen van wetgeving moet van meet af aan worden gestreefd naar eenvoud en helderheid, en alle belanghebbenden moeten daarbij worden betrokken. Dat kan op ad-hoc-basis gebeuren via bijv. enquêtes, raadplegingsrondes of overlegbijeenkomsten, en óók het EESC kan in dit stadium, d.w.z. nog voordat de Commissie met een echt wet- of regelgevingsvoorstel komt, om advies worden gevraagd, om ervoor te zorgen dat alle problemen vooraf uitgebreid worden bestudeerd.

3.5.1.1

Dergelijke raadplegingen kunnen helpen om zo realistisch mogelijke inschattingen te maken van het effect en de financiële en andere consequenties van wetsvoorstellen. Belanghebbenden kunnen in dit verband onder meer worden geraadpleegd over groenboeken of andere voorbereidende werkdocumenten van de Commissie waarbij als bijlage een vragenlijst is gevoegd. Het EESC is bereid om mee te doen aan dit soort raadplegingsprocessen in zijn hoedanigheid als behartiger van de sociaal-economische belangen van de civiele samenleving en om hoorzittingen te organiseren met representatieve sociaal-economische organisaties. Zo kan het zijn eigen specifieke bijdrage leveren aan de permanente verbetering en vereenvoudiging van de regelgeving.

3.5.1.2

Het EESC is het ermee eens dat wetsvoorstellen worden ondernomen aan kosten-baten-analyses en worden beoordeeld aan de hand van de criteria evenredigheid en subsidiariteit.

3.5.1.3

Op de beleidsterreinen volksgezondheid, veiligheid en milieu echter komen puur financiële kosten-baten-analyses enigszins gecompliceerd en moeilijk - en in sommige gevallen onvolledig - over, aangezien met wetgeving op deze terreinen wordt beoogd ziekten te voorkomen en burgers te beschermen.

3.5.1.4

Er moet ook worden gekeken naar de kosten van wetgeving voor de partijen voor wie die wetgeving is bedoeld, m.n. het bedrijfsleven. Vast staat dat Europese wetgeving of omzetting van richtlijnen in nationaal recht hoge kosten met zich kan meebrengen voor bedrijven en particulieren, vooral als de teksten juridisch gezien onnauwkeurig zijn of als er onduidelijkheid bestaat over de exacte reikwijdte en doelstellingen ervan. (6) Als wet- of regelgeving op verzoek van de partijen voor wie die wet- en regelgeving is bedoeld, door de rechter moet worden geïnterpreteerd, gaat dit deze partijen buitenproportioneel veel kosten.

3.5.1.5

Derhalve moeten bij de allereerste raadplegingsrondes over wetsvoorstellen om te beginnen de organisaties worden betrokken die daadwerkelijk de belangen behartigen van de voornaamste partijen voor wie de wetgeving is bedoeld, m.i.v. bekwame beroepsmensen, deskundigen, maar óók het EESC en het Comité van de Regio's.

3.6

Het EESC hoopt daarnaast van harte dat het ook regelmatig wordt betrokken bij de effectbeoordeling achteraf van de Europese wetgeving en de bespreking van de in de wetgeving voorziene tussentijdse verslagen, om uiting te geven aan de mening van de rechtsgebruikers en juristen over de effectiviteit van de regels. Het gezag van de wet wordt immers ondermijnd, als deze niet nuttig of doeltreffend is, niet correct wordt toegepast of nog vóór de toepassing ervan door de rechter moet worden geïnterpreteerd.

3.7

De - soms niet eenvoudige - follow-up bestaat in het beoordelen van het directe (verordeningen) of indirecte (richtlijnen die in nationale wetgeving zijn omgezet) effect van de EU-wetgeving op nationaal niveau en in de praktijk van de verschillende bestuursniveaus.

3.8

Het EESC heeft voorgesteld een onafhankelijk Europees orgaan in het leven te roepen dat de vereenvoudiging van de regelgeving en administratieve praktijken moet volgen en bevorderen. Daarvoor zouden zo snel mogelijk de nodige initiatieven moeten worden genomen. In ieder geval zouden voor zover mogelijk alle deelterreinen van het acquis aan het vereenvoudigingsproces moeten worden onderworpen, wat nog lang niet het geval is. Vereenvoudiging is echter dringend noodzakelijk, omdat hierdoor de tenuitvoerlegging van het acquis in de toetredingslanden zal worden bevorderd en versneld, en de lidstaten die achterstand hebben opgelopen met de omzetting van richtlijnen, hierdoor zullen worden aangespoord deze weg te werken.

3.8.1.1

Vereenvoudiging van milieuwetgeving en de veiligheidsregels voor bedrijven zou tot veelbelovende resultaten kunnen leiden. Op termijn zouden de betreffende voorschriften middels een „Europees milieuwetboek” op zinvolle wijze grondig kunnen worden herzien en samenhangender en toegankelijker kunnen worden gemaakt. Het EESC merkt in dit verband overigens op dat sommige particuliere uitgevers regelmatig officieuze „Europese wetboeken” publiceren, waarin bepaalde EU-wetgeving is verzameld en toegelicht. Zo bestaat er een handboek over het Europees sociaal recht en een ander over de wetgeving voor ondernemingen met voorbeelden uit de jurisprudentie en uitleg door rechtsgeleerden. Hieruit blijkt het belang van codificatie en herschrijving van het acquis voor de gebruikers van het Gemeenschapsrecht en de beoefenaars van juridische beroepen.

3.9

Vereenvoudiging heeft rechtstreeks te maken met behoorlijk bestuur (7) en vestigt de aandacht op prejudiciële vragen betreffende evenredigheid en subsidiariteit. Volgens de bestudeerde rechtsteksten moet een procedure worden gevolgd bestaande uit een op de verschillende stadia (ontwerp, uitwerking, goedkeuring en publicatie) afgestemde evaluatie en een follow-up van de uitvoering. Een dergelijke procedure kan de rechtszekerheid en de naleving van de wetgeving door degenen voor wie deze is bedoeld, alleen maar ten goede komen.

3.10

Het mag immers duidelijk zijn dat de gebruikers van het Gemeenschapsrecht - dat tegenwoordig een aanzienlijk, zo niet het leeuwendeel van de nationaal geldende rechtsteksten omvat - voorstanders zijn van minder ingewikkelde en ondubbelzinnige formuleringen, die gemakkelijker zijn om te zetten of uit te voeren. Het woud van wetten en regels jaagt bedrijven op kosten en veroorzaakt de meeste problemen voor kleinere ondernemingen, die geen eigen juridische dienst hebben, alsook voor de consument die zekerheid wil omtrent zijn rechten en verhaalmogelijkheden.

3.11

De interne markt vereist een regelgeving die natuurlijk steeds in beweging is, maar die de economische en sociale actoren ook voldoende rechtszekerheid en -waarborgen biedt. De regelgeving moet opportuun en passend zijn, geen obstakels opwerpen of onnodig problemen veroorzaken, maar het vereenvoudigingsproces mag niet worden verward met deregulering van enigerlei aard. (8) Codificatie betekent vereenvoudiging op het vlak van samenhang en begrip van het toepasselijke recht, maar doet in principe niets aan het bestaande recht af. Vereenvoudiging en periodieke evaluatie van de effectiviteit van het acquis zouden in voorkomende gevallen ook ertoe kunnen leiden dat rechtsteksten worden herschreven, indien nodig m.b.v. amendementen of vervangende wetsvoorstellen.

3.12

Door de Europese eenwording en de communautaire rechtsteksten wordt de interne markt reeds vereenvoudigd, aangezien afzonderlijke nationale rechtsteksten niet nodig zijn, wat de rechtskennis van alle betrokken Europese actoren ten goede komt.

3.13

Informatievoorziening en -kanalen zijn belangrijk voor de kennis van het toepasselijke recht en de ontwikkeling ervan, maar zouden doelgerichter moeten zijn (beperkingen inzake publicatie in louter het PB, belang van mogelijke andere kanalen en alternatieve communicatie-instrumenten). De websites van de Europese instellingen informeren het publiek vanaf het voorbereidingsstadium van de wetgeving. Daar komt bij dat de informatie op de site van het Parlement duidelijk laat zien wat de vorderingen t.a.v. een bepaald dossier zijn. Tot slot spelen ook de brochures voor het publiek en de persberichten een belangrijke rol. Die laatste zijn meestal goed geschreven, maar worden soms door journalisten slecht aan hun lezers uitgelegd.

3.13.1.1

Tal van beroepsorganisaties en -verenigingen (vooral beroepsgenootschappen en de nationale ordes van advocaten) publiceren de voor hun leden relevante rechtsteksten, alsook toelichtingen en adviezen.

3.13.1.2

Ook de lidstaten zelf en onderwijsinstellingen geven vaak voorlichting over wetgeving. Daarnaast dragen universitaire handboeken, geschriften van rechtsgeleerden en studentenuitwisselingen bij aan de opleiding van juristen en de toekomstige Europese wetgevers.

3.13.1.3

Het EESC stelt de Commissie voor om na te gaan hoe beoefenaars van juridische beroepen en degenen voor wie wetgeving is bedoeld, in de praktijk het beste kunnen worden geïnformeerd en om op grond daarvan te bepalen of de huidige voor voorlichting beschikbare middelen goed worden ingezet en toereikend zijn. Dit met het oog op een eventuele uitwerking van een betere communicatie- en opleidingsstrategie t.a.v. het Gemeenschapsrecht.

4.1

Benadrukt moet worden dat in veel verordeningen is bepaald welke procedures moeten worden gevolgd en hoe te gebruiken documenten eruit moeten zien. Het EESC vindt dit soort bepalingen positief, omdat daardoor automatisch de op de interne markt te vervullen ambtelijke formaliteiten eenvoudiger worden en transactiekosten omlaag kunnen.

4.2

Harmonisatie van de huidige ambtelijke procedures en documenten wordt ook een ernstig probleem voor bedrijven wanneer elk land andere eisen stelt. Op dit uitgestrekte terrein kan niet snel genoeg worden begonnen met een zo volledig mogelijke harmonisatie. Hierdoor zullen de handelsbetrekkingen immers werkelijk vereenvoudigen.

4.3

Als de comitologie ook de uitvoering van de wetgeving betreft, is het zaak dat zij een essentiële bijdrage levert aan de vereenvoudiging en harmonisering van ambtelijke procedures en documenten, rekening houdende met de adviezen van de beoefenaars van juridische beroepen en gebruikers.

4.4

Het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) in e-government is ook een instrument van behoorlijk bestuur dat snel moet worden gepromoot. De door de Commissie beoogde toepassing ervan op douanegebied is een passende manier om de formaliteiten (procedures en documenten) te vereenvoudigen (één loket en standaarddocumenten ter voorkoming van opstoppingen aan de grens). Dat betekent uiteraard dat met de betrokken partijen - bedrijfsleven, douanepersoneel en vervoerders - moet worden overlegd om onnodige formaliteiten te vermijden, de rechtszekerheid van handelingen veilig te stellen en doeltreffende grenscontroles uit te voeren, die het vrije verkeer niet belemmeren en het vertrouwelijke karakter van transacties niet schaden, tenzij fraude wordt geconstateerd of een sterk vermoeden van fraude rijst.

4.5

Het EESC is weliswaar groot voorstander van de ontwikkeling van e-government indien zulks gepaard gaat met procedurele en administratieve vereenvoudiging, maar wil wijzen op de uitgangspunten die essentieel zijn voor een goede werking ervan. Dit zijn: strikte regels aangaande de vertrouwelijke behandeling van documenten, de duur voor het vasthouden van bepaalde stukken door de autoriteiten en de anonimiteit van verzamelde gegevens die voor statistische of communicatieve doeleinden worden gebruikt.

5.1

De mogelijkheden van een minder gedetailleerde en minder pietluttige regelgeving die meer ruimte biedt voor coregulering en zelfregulering zijn tot nu toe onvoldoende bestudeerd. Er moet meer aandacht komen voor degenen voor wie de regelgeving is bedoeld. Dat zal er alleen maar toe kunnen leiden dat regels gemakkelijker en op grotere schaal worden toegepast. In de door het EESC opgezette databank PRISM (Progress Report on Initiatives in the Single Market) zijn concrete voorbeelden te vinden van wat „contractuele regelgeving” en „unilaterale regelgeving” zou kunnen worden genoemd en waarvoor passende controle- en evaluatiemechanismen nodig zijn (keurmerken, certificaten, onafhankelijk toezicht door particuliere of publieke instanties). Onder meer wederzijdse erkenning en betrekkingen met de consument effenen het pad voor doeltreffende zelfregulering.

5.2

Wat het Europees sociaal en arbeidsrecht betreft, hebben de Europese vertegenwoordigende organisaties van werkgevers en werknemers dankzij sociaal overleg en collectieve onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden en werkgelegenheid de mogelijkheid gekregen mee te praten over arbeidsomstandigheden en Europese sociale normen.

5.2.1.1

Maar voordat de uitkomsten van dit overleg wet kunnen worden, moet de Commissie eerst een wetsvoorstel uitwerken en de Raad hierover een besluit nemen. Tijdens deze procedure wordt het Europees Parlement niet daadwerkelijk geraadpleegd, aangezien eventueel door het EP voorgestelde wijzigingen niet in aanmerking worden genomen.

5.2.1.2

Als zelfregulering niet tot aanvaardbare resultaten leidt of tekortschiet, kan de wetgever desgewenst echter altijd op grond van de bestaande procedures of de nieuwe procedures van het toekomstige Verdrag (zoals de „call back”-procedure), zelf- of coregulering door wetgeving vervangen. Het EESC vindt echter dat op dit punt de nodige voorzichtigheid moet worden betracht, vooral t.a.v. collectieve overeenkomsten tussen Europese sociale partners, waarvan de wil en de afspraken in principe zouden moeten worden gerespecteerd.

5.3

Publieke regelgeving (wetsvoorstel) kan dus eventueel in de plaats komen van zelfregulering (contractuele en unilaterale regelgeving, niet-gouvernementele toezichtsorganen, buitenrechtelijke geschillenbeslechting enz.), maar aan eventuele wetgevingsinitiatieven moeten wel gegronde politieke redenen of duidelijke motieven inzake de openbare orde ten grondslag liggen. In een democratie moet particuliere regulering in het algemeen een uitwerking of toepassing zijn van publieke regelgeving, of deze op bepaalde terreinen vervangen, ook wanneer het om ongeschreven regels van het gewoonterecht of interne reglementen gaat waarvan de wetgever en de overheid expliciet of impliciet vinden dat deze in acht moeten worden genomen, zoals bijv. het geval is voor bepaalde deontologische beroepscodes.

5.4

Wanneer nagenoeg gerechtelijke bepalingen zijn opgenomen in private regels moet een - verplicht gemotiveerd - beroep tegen een besluit van een particulier orgaan (bijv. een tuchtraad of een toelatingsorgaan in een beroepsorde) altijd ontvankelijk zijn ten overstaan van een publiek rechtsorgaan of een door de partijen overeenkomen arbitrageorgaan.

6.1

Het EESC zal de halfjaarlijkse tussentijdse verslagen van de Commissie aandachtig bestuderen. Het steunt het initiatief en het actiekader ter vereenvoudiging van het acquis communautaire en hoopt dat de verschillende deelterreinen van het acquis snel aan het vereenvoudigingsproces zullen worden onderworpen, om de effectieve toepassing daarvan in de huidige én de toekomstige EU-lidstaten te vergemakkelijken en te bevorderen.

6.2

Het EESC wil graag middels zijn adviezen doeltreffender bijdragen aan de totstandkoming van Europese wet- en regelgeving. Dit betekent dat het in een veel vroeger stadium dan nu meestal het geval is, bij het wetgevingsproces moet worden betrokken. Ook wenst het een actievere rol te krijgen bij de uitvoering van effectbeoordelingen, follow-up-procedures en het vereenvoudigingsproces, zodat het in een EU van 25 lidstaten kan zorgen voor een zo groot mogelijke bekendheid en effectiviteit van het Gemeenschapsrecht. Deze wensen van het EESC passen als vanzelfsprekend binnen de beginselen van democratie en behoorlijk bestuur en het streven de Europese instellingen en wetgeving dichter bij de burgers te brengen.

6.3

Ten slotte is het EESC ingenomen met het interinstitutionele akkoord over een „betere wetgeving” dat op 16 december 2003 door het Parlement, de Raad en de Commissie werd gesloten en dat verdere vereenvoudiging van de EU-regelgeving beoogt; in dit akkoord wordt het pad geëffend en gepleit voor zelfregulering en co-regulering door de sociaal-economische actoren. Het komt tegemoet aan de wensen die het Comité in september 2000, toen het zijn eigen gedragscode goedkeurde, op dit gebied formuleerde. Het Comité zal erop toezien dat het akkoord wordt nageleefd, en zal het gebruik van zelfregulering en co-regulering, waarover het thans een advies voorbereidt, blijven aanmoedigen.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/9

1.1

Het Witboek dat het EESC is voorgelegd, vormt het logische vervolg op het Groenboek „Europees ruimtevaartbeleid”, waarover het Comité in juni 2003 advies heeft uitgebracht.

1.2

In dat advies stelde het Comité de volgende fundamentele vraag: is er in Europa op het gebied van de ruimtevaart sprake van een combinatie van een sterke, stabiele politieke wil, voldoende budgettaire middelen en een adequaat institutioneel bestel?

1.3

Het Comité kwam tot de volgende conclusie: „Wil Europa een rol gaan spelen in de ruimtevaart, dan moet het de nodige politieke wil tonen en duidelijke beslissingen op budgettair gebied nemen. De invoering van een gedeelde en/of parallelle bevoegdheid voor de ruimtevaart in het toekomstige grondwettelijke EU-verdrag zou de EU de politieke, wetgevende en financiële middelen in handen geven om een ruimtevaartbeleid te voeren waarmee:

1.4

Dit duidelijke standpunt dient als uitgangspunt te worden genomen voor de beoordeling van het Witboek dat het Comité thans is voorgelegd.

2.1

De Commissie herinnert aan de gevaren die de Europese ruimtevaart bedreigen:

2.2

Daarom komt de Commissie met een reeks initiatieven om te voorkomen dat de positie van Europa op het gebied van de ruimtevaart verzwakt, onder het motto „stilstand is geen optie”.

2.3

Het Commissiedocument is onderverdeeld in hoofdstukken over:

2.4

In ieder hoofdstuk worden de problemen beschreven en oplossingen aangedragen.

2.5

De Commissie concludeert in haar Witboek dat Europa zijn ruimtevaartbudget geleidelijk dient te verhogen, gekoppeld aan een langetermijnvisie, om te komen tot efficiëntere beleidsmaatregelen en de ruimtevaartindustrie een nieuw elan te geven en meer mogelijkheden om het Europese marktaandeel bij op de ruimtevaart gebaseerde diensten te vergroten.

2.6

In bijlage 2 (raming van de benodigde middelen) worden op basis van mate van politieke wil drie scenario's voor de groei van de uitgaven voorgesteld.

3.1

Het Witboek is in de eerste plaats een politiek document, met als hoofddoel het bepalen van een ruimtevaartbeleid voor Europa. Dit betekent een doorbraak op een terrein waarop Europa uiterst actief is geweest en grote successen heeft geboekt, maar tot op heden niet echt heeft aangegeven wat de politieke wil achter dit optreden is. Bovendien geeft de Commissie in haar Witboek concrete beleidslijnen aan voor de belangrijkste sectoren waarvoor de strategische, economische en industriële uitdagingen alleen aangegaan kunnen worden indien Europa de ruimtevaartinstrumenten beheerst. De onderverdeling van het document in een reeks uitdagingen is interessant omdat zo nadruk wordt gelegd op de omvang en de urgentie van de verbintenissen die aangegaan moeten worden, wil men dat Europa haar positie als ruimtevaartmogendheid, haar wetenschappelijke en technologische kracht, haar ingenieurs en onderzoekers, haar topindustrie en haar concurrentiepositie op de markten kan behouden.

3.2

De initiatieven, acties en voorstellen lijken aan te sluiten op de opmerkingen die sinds de raadpleging in het kader van het Groenboek naar voren zijn gebracht. Als zodanig vormt het Witboek een solide basis voor het verwezenlijken van de Europese ruimtevaartplannen als onderdeel van een politieke toekomstvisie. Natuurlijk draait alles wel om de vraag of de lidstaten en de Unie de politieke wil hebben en voldoende middelen uittrekken om een onafhankelijke Europese ruimtevaartindustrie te ondersteunen en te ontwikkelen.

3.3

Bovendien staat de Europese Unie op ruimtevaartgebied sinds het mislukken van de intergouvernementele conferentie voor een fundamenteel juridisch probleem. Zolang het ontwerpverdrag tot vaststelling van een grondwet voor de Europese Unie niet geratificeerd is, blijft artikel 13, lid 3 ongewijzigd. Het Comité pleit er daarom voor dat gericht gebruik wordt gemaakt van alle mogelijkheden die de kaderovereenkomst tussen het ESA en de Commissie biedt, omdat de ruimtevaartplannen niet uitgesteld kunnen blijven worden in afwachting van ratificatie van het toekomstige verdrag. De nadelige gevolgen daarvan voor de strategische autonomie van Europa, de ruimtevaartindustrie en haar medewerkers, de onderzoekers en de onderzoekscapaciteit zou Europa in de wedloop om de ruimte een achterstand kunnen geven die zij niet meer kan inhalen.

3.3.1

Overigens hebben de lidstaten unaniem een akkoord over een gedeelde bevoegdheid voor de Europese Unie op ruimtevaartgebied bereikt, dat onberoerd is gelaten.

3.3.2

Er moet dan ook beslist worden nagedacht over maatregelen die in afwachting van een stabiele rechtsgrondslag getroffen kunnen worden, nu de politieke wil zo duidelijk aanwezig is.

In de eerste plaats moet de in de kaderovereenkomst tussen het ESA en de Commissie voorziene ESA/EU-ruimtevaartraad onverwijld worden opgericht. Ten tweede valt te overwegen één hooggeplaatste persoon (m/v) te belasten met het ruimtevaartbeleid (naar voorbeeld van de „Mister Europe” voor het GBVB) of het ruimtevaartbeleid onder te brengen in de portefeuille van de Commissievoorzitter, zonder uit te sluiten dat er in de toekomst een speciale commissaris voor ruimtevaart wordt aangesteld. In alle drie gevallen zou nog eens duidelijk worden gemaakt hoe belangrijk het ruimtevaartbeleid is.

4.1.1

Vanwege de complexe technieken die worden gebruikt en de terreinen die worden verkend, wordt ruimtevaarttechnologie toegepast bij fundamenteel onderzoek, met name op het vlak van astrofysica en planetologie, maar ook seismologie, oceanografie, meteorologie, epidemiologie, enz. Het Comité betreurt dat deze essentiële rol in het Witboek niet expliciet wordt genoemd en hoopt dat dit aspect op een of andere manier toch in het Europese ruimtevaartbeleid wordt erkend, ook al wordt dit al gedaan in het verplichte programma van het ESA, met name met betrekking tot astronomie.

4.1.2

Het Comité benadrukt dat op het vlak van observatie van en kennis over de aarde een onderlinge afhankelijkheid tussen operationele activiteiten (zoals die van Eumetsat) en zuivere onderzoeksactiviteiten bestaat.

4.1.3

Tot slot wijst het Comité erop dat in het onderzoek- en ontwikkelingsstadium nog geen onderscheid wordt gemaakt tussen ruimtevaarttechnologie voor civiele en ruimtevaarttechnologie voor militaire doeleinden; dit gebeurt meestal pas bij de operationele exploitatie van de gegevens. Het voorafgaande beraad en onderzoek zou dus moeten plaatsvinden op basis van een gezamenlijke visie van alle civiele en militaire betrokkenen, om de systemen optimaal te gebruiken en de kosten te reduceren.

4.2.2.1

Prioriteit moet uitgaan naar de interoperabiliteit van de systemen, aangezien deze van verschillende herkomst kunnen zijn.

4.2.2.2

Twee aspecten worden volgens het Comité onvoldoende opgemerkt en belicht door de Commissie:

4.2.2.3

Op dit punt schiet het Witboek beslist tekort. Het Europese ruimtevaartbeleid moet immers uitgaan van de bestaande activiteiten: het is niet de bedoeling het werk van de ruimtevaartagentschappen overnieuw te doen, maar dit aan te vullen en de vraag te structureren.

4.2.2.4

De Commissie zou dus tegenover Eumetsat, een belangrijke Europese partner, dezelfde constructieve houding moeten aannemen als tegenover het ESA. Zo ook zou zij een beter gebruik kunnen maken van Torrejón (in Madrid) om de satellietgegevens te structureren door naar voorbeeld van de Verenigde Staten een echte databank voor de ruimtevaart op te zetten.

4.3.1

Deze paragraaf moet helaas zowel qua vorm als qua inhoud zwak worden genoemd en vormt een merkwaardig contrast met de rest van het document. Het is op zijn minst verrassend dat satellietcommunicatie onder het kopje „De weg voorwaarts” slechts terloops en tussen haakjes wordt vermeld, terwijl er staat dat het volledige potentieel van alle beschikbare breedbandtechnologieën gebruikt moet worden om de digitale kloof te dichten.

4.3.2

Het Comité vreest dat dit gedeelte berust op enkele verkeerde interpretaties of verkeerde beoordelingen.

4.3.3

In de eerste plaats zou het begrip „technologische neutraliteit” niet moeten betekenen dat alle mogelijke technologische oplossingen voor een bepaald probleem ook gelijkwaardig zijn. De keuze voor de ene of andere technologie dient uiteraard gebaseerd te zijn op een kosten-batenanalyse, zoals ook door de diensten van de Commissie is aangegeven (werkdocument SEC(2003) 895). De inzet van de structuurfondsen mag niet indruisen tegen deze beginselen en de lokale overheden dienen zich ervan bewust te zijn dat systemen op aarde en systemen in de ruimte elkaar kunnen aanvullen, afhankelijk van geografische omstandigheden en bevolkingsdichtheid.

4.3.4

Al mogen systemen in de ruimte onder geen beding bevorderd worden indien er efficiëntere terrestrische oplossingen bestaan, toch kan niet worden ontkend dat dergelijke systemen bijzonder geschikt zijn voor dunbevolkte, afgelegen of moeilijk toegankelijke streken. De twee systemen vullen elkaar dus aan en hebben ieder hun eigen terreinen waar zij bij uitstek voor geschikt zijn.

4.3.5

Bij de rol die ruimtevaarttechnologie bij het dichten van de digitale kloof wordt gegeven, dient te worden uitgegaan van de complementariteit van systemen op aarde en systemen in de ruimte; dit wordt in het Witboek volkomen over het hoofd gezien.

4.3.6

Waar het bij de ontwikkeling van systemen in de ruimte om gaat, is dat iedereen kan profiteren van de voordelen van breedbandtelecommunicatie, ongeacht de plaats waar een activiteit plaatsvindt.

4.3.7

Zo geldt voor vele landen dat 80 % van de bevolking (op korte termijn) kan profiteren van terrestrische systemen, maar dat slechts 20 % van het grondgebied daardoor wordt gedekt. Verbetering van deze situatie is alleen mogelijk indien gebruik wordt gemaakt van de aanvullende mogelijkheden van ruimtevaarttechnologie.

4.3.8

Door de omvang van de markt in steden verkeren terrestrische oplossingen in een bevoorrechte positie. Onder het gewicht van de exploitanten van terrestrische systemen slaat de balans bovendien nog verder door naar de steden. Dit werpt de volgende vraag op: is het aanvaardbaar dat de ontwikkeling van de informatiemaatschappij stedelijke concentratie en ontvolking van landelijke gebieden bevordert? Dit kan nooit de sociaal-politieke keuze van de Europese Unie of van de lidstaten zijn.

4.3.9

Met haar oproep tot een „sterke concurrentie tussen exploitanten en technologieën” haalt de Commissie twee totaal verschillende dingen door elkaar: commerciële concurrentie tussen de exploitanten en het evenwicht tussen de technologieën, dat immers op hun respectieve pluspunten berust.

4.3.10

De EU-instellingen dienen de specifieke mogelijkheden van systemen in de ruimte dan ook beter te beoordelen, om te voorkomen dat Europa het initiatief in dit belangrijke segment van de ruimtevaart uit handen geeft. Het Comité pleit daarom voor bevordering van pilotprojecten op basis van gemeenschappelijke initiatieven van het ESA en de Commissie om de gunstige kosten-batenverhouding van satellietsystemen aan te tonen in vergelijking met de investeringen die de aanleg van gelijkwaardige kabelvoorzieningen zou vergen in gebieden waar geen dekking bestaat. Zo ook moet het groeperen van gezamenlijke openbare aanbestedingen worden bevorderd, zodat de satelliet, die een dekking op Europese schaal biedt, door de lagere kosten qua terminals en dienstenaanbod kan profiteren van schaalvoordelen. Op deze manier kan ook een Europese standaard ontwikkeld worden, waardoor de verschillende betrokken bedrijven het wereldtoneel zouden kunnen betreden.

4.3.11

Het ruimtevaartbeleid heeft niet tot taak ruimtevaartactiviteiten tegen iedere prijs te bevorderen, maar dient ervoor te zorgen dat op de ruimtevaart gebaseerde mogelijkheden niet over het hoofd worden gezien wanneer deze voor sommige gebruikers of voor sommige regio's en hun bevolking uitkomst zouden bieden.

4.4.1

Het Comité heeft weinig op deze hoofdstukken aan te merken, maar wijst er met klem op dat de internationale samenwerking gebaseerd moet zijn op een realistische benadering van de Europese belangen zolang de ruimte door onze belangrijkste partners als een belangrijk machtsmiddel wordt beschouwd (in 2004 moet de directeur van NASA, Sean O'Keefe, een nieuwe routekaart met de veelzeggende titel „de ruimte weer in handen van de Verenigde Staten” presenteren).

4.4.2

Aangezien een vrije toegang tot de ruimte onontbeerlijk is voor de autonomie van Europa en dit niet langs commerciële weg gerealiseerd kan worden, moeten er dus publieke middelen worden ingezet om deze uit strategisch oogpunt zo belangrijke vrije toegang te waarborgen.

4.4.3

Wat het EVDB betreft, herinnert het Comité eraan dat het belang van ruimtevaarttoepassingen en -taken op dit vlak wordt erkend in het verslag van het Voorzitterschap over het Europese veiligheids- en defensiebeleid, dat door de Europese Raad van Thessaloniki op 19 en 20 juni 2003 is goedgekeurd. Het Comité wijst er in dit verband op dat de ruimtewetenschappen en -ruimtevaarttechnologieën zowel civiele als militaire toepassingen hebben, die in Europa onvoldoende worden benut.

4.4.4

Wat ruimtevluchten betreft, moet een eventuele herziening van het Amerikaanse ruimtevaartbeleid op dit gebied aandachtig worden gevolgd.

4.4.5

Het is wenselijk ruimtevluchten te blijven ondernemen, enerzijds vanwege het natuurlijke verlangen van de mens naar avontuur en ontdekkingen en anderzijds vanwege de behoefte aan eigen symbolen die de publieke belangstelling en instemming kunnen oproepen. Er moeten dus realistische programma's komen die de Europese belangen op intelligente wijze behartigen, maar tegelijkertijd gebaseerd zijn op wereldwijde samenwerking.

4.4.6

In dit licht moet het idee van een ruimtestation op de maan serieus worden overwogen, zoveel mogelijk rekening houdend met het eigenbelang van Europa.

4.5.1

ESA, nationale agentschappen, wetenschappelijke instituten en bedrijven zijn erin geslaagd Europa te tillen naar een wetenschappelijk topniveau dat wereldwijd wordt erkend. Zoals ook de Commissie benadrukt, gebeurde dit onder strikte financiële voorwaarden, waardoor efficiëntie en concurrentievermogen geboden waren. Het Comité is hierover zeer te spreken.

4.5.2

Het Comité steunt dan ook het voorstel in het Witboek om het beschikbare budget van het ESA en van de lidstaten voor ruimteonderzoek geleidelijk te verhogen, niet alleen om dit onderzoek te intensiveren, maar ook om te voorkomen dat de Europese onderzoekscapaciteit versnipperd raakt en om jonge wetenschappers aantrekkelijke carrièremogelijkheden te bieden. Gebeurt dit niet, dan is de kans groot dat de „braindrain” verder toeneemt, vooral in de richting van de Verenigde Staten.

4.5.3

Binnen het ruimteonderzoek zou evenveel aandacht naar aardwetenschappen als naar ruimtewetenschappen moeten uitgaan. Wat aardwetenschappen onderscheid van ruimtewetenschappen is het feit dat zij onlosmakelijk verbonden zijn met concrete toepassingen (meteorologie, toezicht, milieubeheer, enz.). Deze twee takken van wetenschap kunnen dus beter apart worden behandeld, zonder de ene te bevoordelen ten opzichte van de andere.

4.6.1

In dit stadium kan het Witboek slechts enkele overwegingen aanreiken, vooral over de manier waarop de verantwoordelijkheden op ruimtevaartgebied bij de Commissie ondergebracht zouden moeten worden.

4.6.2

De overeenkomst om de Europese Unie een gedeelde bevoegdheid op ruimtevaartgebied te geven, is onberoerd gelaten, ondanks het mislukken van de intergouvernementele conferentie. Wegens het ontbreken van een duidelijke rechtsgrond voor het optreden van de Europese Unie op het gebied van de ruimtevaart is enige voorzichtigheid echter beslist geboden.

4.6.3

Het Comité waarschuwt de Commissie niettemin bij de interne organisatie met betrekking tot haar bevoegdheden op ruimtevaartgebied niet de volgende fouten te begaan:

4.6.4

Als geschikte oplossing valt te denken aan het oprichten van één klein orgaan, dat ressorteert onder een hoog niveau van de Commissie, bijvoorbeeld de voorzitter.

4.6.5

Uiteraard zal de Commissie over eigen middelen moeten beschikken; deze komen bovenop de middelen die de lidstaten uittrekken voor het ESA en de nationale agentschappen. Wil men de ruimtevaartactiviteiten van de Europese Unie werkelijk verder ontwikkelen, dan moet er immers wel geld op tafel komen.

4.7.1

De Commissie beschrijft drie financieringsscenario's:

4.7.2

Ruimtevaart is voor de Europese Unie van groot strategisch belang en heeft aanzienlijke spin-offs op wetenschappelijk, technologisch, economisch en menselijk vlak. Daarmee past de ruimtevaart perfect in de strategie van Lissabon en moet er gezorgd worden voor de nodige middelen om de in dit kader aangegeven ambities te kunnen verwezenlijken. Het Comité ziet zich dan ook genoodzaakt scenario C krachtig te verwerpen en scenario B als minimale werkhypothese te beschouwen, in de hoop dat men scenario A zoveel mogelijk kan benaderen.

4.7.2.1

Overigens wordt door sommigen geopperd strategische investeringsuitgaven, zoals die voor het ruimtevaartbeleid, buiten beschouwing te laten bij de toepassing van de criteria van het stabiliteitspact, om te voorkomen dat de toekomst wordt opgezadeld met de gevolgen van bezuinigingen die te vaak investeringsuitgaven in plaats van lopende uitgaven treffen.

4.7.3

Duidelijk is ook dat niets een intensievere samenwerking op ruimtevaartgebied in de weg mag staan. Helaas is het kader dat in dit opzicht door het Verdrag van Nice wordt verschaft, niet erg gunstig.

5.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité vindt dat de Commissie een uitstekend document heeft opgesteld en vooral lof verdient omdat zij hierin op krachtige en coherente wijze een politieke wil tot uiting brengt.

5.2

Desalniettemin is de paragraaf over de digitale kloof en breedbandtechnologie erg zwak. Het Comité dringt erop aan dat deze paragraaf wordt herzien, waarbij ook de complementariteit van systemen op aarde en systemen in de ruimte wordt meegenomen.

5.3

Het Comité wijst opnieuw op het grote strategische belang van ruimtevaartactiviteiten voor de Europese Unie. Het beleid van de Unie, met name op het vlak van internationale samenwerking, moet uitgaan van een realistische visie zonder een spoor van naïviteit, temeer daar de ruimtevaarttechnologie zowel civiele als militaire toepassingen biedt.

5.4

De ruimtevaartindustrie, die een herstructureringsproces heeft ondergaan en de nodige inspanningen heeft geleverd om de internationale concurrentie aan te kunnen, biedt rechtstreeks werk aan 30.000 meestal hoogopgeleide mensen. Dit formidabele menselijke potentieel, dat Europa op dit vlak aan de top heeft gebracht, dient beslist behouden te blijven en opgewaardeerd te worden. Het is vooral van belang dat de basisopleiding en de latere bij- en nascholing tijdens de loopbaan de grootst mogelijke aandacht krijgen, omdat de geavanceerde technologie in deze sector onder invloed van wetenschappelijk onderzoek steeds weer verandert.

5.5

Ondanks het mislukken van de intergouvernementele conferentie moet de Europese Unie haar inspanningen om de vraag en initiatieven op het vlak van de ruimtevaart te structureren en te stimuleren, op basis van de kaderovereenkomst tussen de Commissie en het ESA vastberaden blijven voortzetten, zonder dat deze de programma's van de lidstaten, hun agentschappen en het ESA overlappen of meer samenwerking of sterke partnerschappen tussen sommige lidstaten in de weg staan. Het Europese ruimtevaartbeleid zou onder een hoog niveau van de Commissie moeten ressorteren.

5.6

Het Comité dringt er met klem op aan dat de begroting voor het ruimtevaartbeleid tenminste overeenkomt met scenario B in bijlage 2 en dat de investeringen van de Europese Unie niet leiden tot het effect van de „communicerende vaten”, nl. dat lidstaten juist minder geld uittrekken.

5.7

Uit menselijk, wetenschappelijk en strategisch oogpunt staat er zoveel op het spel dat het ruimtevaartbeleid het hart van de ontwikkeling van de mensheid raakt. In een geopolitieke context waarin andere continentale grootmachten zich doen gelden, gaat Europa opnieuw de Geschiedenis tegemoet. Wij mogen deze gelegenheid niet voorbij laten gaan.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/14

1.1

Met het onderhavige document reageert de Commissie in de eerste plaats op het door de Adviesgroep voor de lucht- en ruimtevaart opgestelde verslag, getiteld „Strategische analyse van de lucht- en ruimtevaartindustrie voor de 21e eeuw (STAR 21)”, waarvan ze de conclusies overneemt.

1.2

Deze denkoefening van de Commissie sluit aan bij de conclusies van de Europese Raden van Keulen, Lissabon, Barcelona en Thessaloniki.

1.3

De Commissie wijst erop dat de lucht- en ruimtevaartindustrie van cruciaal belang is om de strategische en economische doelstellingen van de Europese Unie te verwezenlijken. Deze hightechsector met hoogopgeleide medewerkers ontplooit zowel civiele als militaire activiteiten.

1.4

Hoe ziet de situatie van deze sector er in de Europese Unie thans uit?

1.4.1

De lucht- en ruimtevaartindustrie is een cyclische en fluctuerende bedrijfstak. De civiele markt hangt af van de aankoopprogramma's van luchtvaartmaatschappijen, die kunnen worden beïnvloed door externe gebeurtenissen als terroristische aanslagen. Dit kan de bedrijvigheid ernstig verstoren.

1.4.1.1

De militaire markt is afhankelijk van de begrotingsopties en het aankoopbeleid van de lidstaten, die op hun beurt worden bepaald door geostrategische factoren.

1.4.1.2

De productie van grote burgerluchtvaartuigen, die door het concurrentievermogen van Airbus ondersteund wordt, speelt thans een cruciale rol in de ontwikkeling van de Europese lucht- en ruimtevaartindustrie en zal dit ook in de toekomst blijven doen.

1.4.1.3

De toekomst van de defensiesector is onzekerder. Het aantal nieuwe programma's is beperkt. De Europese lucht- en ruimtevaartindustrie blijft evenwel sterk aanwezig op de helikoptermarkt.

1.4.1.4

De onzekerheid van de Europese markt en de trage en complexe militaire besluitvorming wegen zwaar op de sector en maken dat Europese ondernemingen zich steeds meer naar de VS-defensiemarkt richten, die ondanks de protectionistische maatregelen en het ontbreken van voldoende garanties inzake technologische return groter en stabieler is.

1.4.1.5

De ruimtevaartsector verkeert momenteel in een moeilijke fase. Deze hoofdzakelijk civiele sector heeft zwaar te lijden gehad onder de inzakking van de telecommunicatiemarkt en ondervindt thans stevige concurrentie op het gebied van lanceerinrichtingen – een markt die in de VS beschermd is en waarop zich wereldwijd ook andere spelers hebben aangediend. Zoals het thans met de plannen van de VS en de NASA staat, is in Europa een opleving mogelijk.

1.4.1.6

De lucht- en ruimtevaartsector heeft twee facetten en maakt gebruik van vaardigheden en technieken die zowel civiele als militaire toepassingen kunnen vinden. Een zwak punt van de sector is de ontoereikendheid en versnippering van de defensiemarkt.

1.4.2.1

In het verslag wordt gewezen op het belang van:

1.4.2.2

In het verslag wordt er ten slotte ook op aangedrongen de marktvoorwaarden in de defensiesector te herzien.

1.4.3.1

De Commissie geeft sector per sector aan welke kwesties zij van cruciaal belang acht.

1.4.4.1

De Commissie betreurt de versnippering van de markt, die het gevolg is van het feit dat defensie rechtstreeks verband houdt met nationale soevereiniteit en van de specifieke kenmerken van de sector (confidentialiteit, zekerheid op het stuk van bevoorrading, politieke criteria voor het aankoopbeleid, enz.). Zij beklemtoont dat Europa voor zijn defensiebeleid minder uitgeeft dan de VS en dat de versnippering van de markt daarenboven nog verhindert dat van de investeringen optimaal gebruik wordt gemaakt.

1.4.4.2

Zij pleit ervoor om deze versnippering van de vraag in de toekomst tegen te gaan, daar programma's van afzonderlijke lidstaten onmogelijk het productieniveau kunnen halen dat vereist is om economisch rendabel te zijn.

Zij stelt voor de militaire vereisten te harmoniseren en is van mening dat de oprichting van een „Europees Bureau voor bewapening, onderzoek en militaire vermogens” in het kader van het Europese veiligheids- en defensiebeleid een nuttig instrument zou zijn om een voldoende grote en samenhangende markt te creëren voor de instandhouding en ontwikkeling van de Europese lucht- en ruimtevaartindustrie. Bovendien is dit absoluut noodzakelijk om een geloofwaardige dialoog met de VS in stand te houden.

1.4.4.3

Volgens de Commissie zou het ook een goede zaak zijn de initiatieven die door de ministeries van defensie van Frankrijk, Duitsland, Italië, Zweden, Spanje en het Verenigd Koninkrijk zijn genomen, tot de hele Unie uit te breiden.

1.4.5.1

De Commissie stelt vast dat er op Europees of multinationaal niveau nog geen structuur bestaat om ruimteprogramma's m.b.t. veiligheid en defensie uit te voeren; dit laat zich duidelijk gevoelen als de civiele markt plotseling en blijvend verzwakt. Deze situatie vloeit met name voort uit de bepalingen van het ESA-Verdrag waarbij de ruimtevaartovereenkomst die militair gebruik van de ruimte verbiedt, strikt wordt toegepast. Dit heeft tot gevolg dat Europa, in tegenstelling tot de VS, zijn civiele en commerciële ruimtevaartactiviteit geen kracht bijzet via een defensieactiviteit die institutioneel wordt ondersteund en van commerciële ups en downs gespaard blijft. Dit valt des te meer te betreuren daar ruimtevaarttechnologieën een tweeledig facet hebben en zowel civiele als militaire toepassingen kunnen krijgen.

1.4.5.2

De Commissie hoopt dat een algemeen Europees beleid en een doeltreffendere coördinatie er in de toekomst voor zullen zorgen dat de Europese ruimtevaartsector zijn huidige capaciteit en uitstekende technologische ontwikkelingsstand behoudt.

1.4.6.1

Het is duidelijk dat het ruimtevaartonderzoek beter moet worden gecoördineerd. Er zijn interessante civile initiatieven genomen (Advisory Council for Aeronautical Research in Europa) maar op defensiegebied laat een en ander nog te wensen over.

1.4.6.2

Volgens de Commissie moet de stabiliteit van de financieringsstructuren voor onderzoek op lange termijn worden verzekerd. De Commissie zou ook graag zien dat er werk wordt gemaakt van een algemeen onderzoeks- en ontwikkelingsplan en dat er een planning van de onderzoeksprogramma's komt.

1.4.7.1

De Commissie wil dat het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart zo snel mogelijk zijn activiteiten kan aanvangen, en dat er met name over de certificaten transatlantische onderhandelingen worden aangeknoopt.

1.4.7.2

Veiligheidskwesties moeten volgens de Commissie op Europees niveau worden aangepakt en de Europese Unie moet actief met de bevoegde internationale organisaties meewerken.

1.4.7.3

De Commissie pleit ook voor de ontwikkeling van een doeltreffende civiel-militaire interface om beter gebruik te kunnen maken van het Europese luchtruim.

1.4.8.1

De Commissie gaat vooral dieper in op de problemen die verband houden met de moeilijke toegang tot de Amerikaanse markten voor defensie-uitrusting, met name wegens de Amerikaanse protectionistische maatregelen en exportcontroleregels.

2.1

Zowel in het STAR 21-verslag als door de Commissie wordt een aantal objectieve vaststellingen gedaan die onderschreven kunnen worden. Het is duidelijk dat de ruimtevaartindustrie een geavanceerde sector met hoog gekwalificeerd personeel is waar spitstechnologie wordt ontwikkeld die ook voor andere sectoren een waardevolle spin-off kan hebben. Deze sector heeft dan ook een belangrijke rol te spelen bij de verwezenlijking van de doelstelling van Lissabon om van de Europese Unie „de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld” te maken, „ die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang”.

2.2

Wat de op defensie gerichte lucht- en ruimtevaartindustrie betreft, is de versnippering van de markt te wijten aan het specifieke karakter van de sector; het gaat hier immers om een activiteit die onder de nationale soevereiniteit valt, nl. defensie en eventueel dus ook om oorlogsvoering. Het ligt dan ook voor de hand dat staten garanties willen dat de nodige leveringen zullen gebeuren en de gebruikte technologieën geheim zullen blijven en dat ze daarvoor een beroep doen op nationale ondernemingen die vaak nauwe banden met de staat hebben. De geheimhouding van de gebruikte technologieën is thans door verschillende bilaterale en multilaterale overeenkomsten verzekerd.

2.3

Deze houding druist evenwel in tegen de geest van bondgenootschap en tegen het feit dat de enorme investeringen van de defensie-industrie op de nationale markten, waarvan zij het meest afhankelijk zijn, in tijden van begrotingsbesparingen niet of slechts moeilijk rendabel kunnen worden gemaakt. Bovendien is het bijzonder moeilijk om op de wereldmarkt te concurreren met Amerikaanse ondernemingen die op een grote en stabiele nationale markt kunnen terugvallen.

2.4

De Commissie formuleert interessante voorstellen om de versnippering van de markt tegen te gaan, maar lijkt al te veel vertrouwen te stellen in structuren als het Europees bureau voor bewapening. Op defensiegebied – een gebied dat bij uitstek onder de nationale soevereiniteit valt – kan alleen iets worden ondernomen als de politieke wil daartoe duidelijk aanwezig is; deze politieke wil kan alleen tot uiting worden gebracht binnen het kader van een duidelijk uitgestippeld en algemeen aanvaard internationaal Europees beleid, dat thans niet voorhanden is. Bovendien moet er in deze hightechsector met personeel en knowhow van een zeer hoogstaand niveau voor worden gezorgd dat de geplande samenwerking echt ook technologische meerwaarde genereert en niet tot een nivellering van vaardigheden leidt.

2.5

Het EESC merkt op dat de recent tussen Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gesloten defensieovereenkomst in 2005 een operationeel onderdeel zou moeten krijgen. Op industrieel gebied kan dit interessante vooruitzichten creëren daar de Duitse, Franse en Britse markt samen de kritieke massa kunnen vormen die voor onze militaire luchtvaartindustrie noodzakelijk is.

2.6

Wat ruimtevaart betreft, gaan de recente ontwikkelingen (kaderovereenkomst met de ESA, bepalingen van het ontwerpverdrag tot instelling van een grondwet voor de Europese Unie die door het mislukken van de IGC niet in het gedrang komen) in de richting van hetgeen door de Commissie en het EESC wordt bepleit. Van cruciaal belang is dat er voldoende begrotingsmiddelen worden uitgetrokken om de Europese Unie en de lidstaten in staat te stellen hun ambities op ruimtevaartgebied te verwezenlijken. Dat is overigens ook de hamvraag van het witboek, dat een waardevol document is spijts zijn duidelijke tekortkomingen wat breedbandcommunicatie betreft.

2.7

De voorstellen van de Commissie m.b.t. de Europese regelgeving voor de burgerluchtvaart lijken zowel uit praktisch oogpunt als wat veiligheid en samenhang betreft, steek te houden. Een en ander kan de positie van de Europese Unie bij de transatlantische onderhandelingen overigens alleen maar versterken.

3.1.1

Het Comité stelt vast dat er een kloof bestaat tussen hetgeen de civiele luchtvaartindustrie heeft kunnen realiseren met Airbus en de betrekkelijke zwakheid van de militaire luchtvaartindustrie, die het gevolg is van het versnipperde karakter van de markt. Dit is volgens hem te wijten aan het ontbreken van een algemene politieke visie op het Europese defensiebeleid en versterkt nog het overwicht van de VS, die ten voordele van hun industrieën optimaal gebruik hebben weten te maken van hun defensieovereenkomsten met verschillende landen in de wereld en op de wereldmarkt bijgevolg zo goed als een monopoliepositie innemen. In de lucht- en ruimtevaartindustrie worden de meest strategische technologieën gehanteerd die de toekomstige economische groei bepalen. Een en ander sluit dus volkomen aan bij de strategie van Lissabon die erop gericht is van de EU „de meest concurrerende en dynamische kennismaatschappij van de wereld te maken, die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang”. Bovendien is de technologische onafhankelijkheid van de Europese ondernemingen in de defensiesector een voorwaarde voor de onafhankelijkheid van de Europese Unie.

3.1.2

Het Comité wijst erop dat de VS op het gebied van militaire luchtvaart (evenals van ruimtevaartactiviteiten) gebruik maken van verschillende instrumenten en juridische concepten die in de praktijk op protectionistische praktijken neerkomen. Het verzoekt daarom de Commissie, die voor het handelsbeleid van de Europese Unie verantwoordelijk is, maatregelen te nemen om deze praktijken met name in het kader van de WTO te bestrijden, teneinde de Europese handelsbalans op dit gebied terug in evenwicht te brengen.

3.1.3

Het neemt nota van de tussen Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gesloten defensieovereenkomst, die er volgens hem op wijst dat er t.o.v. het Europese defensiebeleid een andere houding wordt aangenomen. Ook indien een verdeelde Unie in dit verband niet wenselijk is, is het evenmin zaak initiatieven te belemmeren die voor een multiplicatoreffect zouden kunnen zorgen.

3.2.1

De voorstellen van het Witboek sluiten volgens het EESC aan bij en gaan zelfs verder dan de aanbevelingen van het STAR 21-verslag. Het Comité onderstreept andermaal het grote strategische belang van ruimtevaartactiviteiten voor de Europese Unie en zou graag zien dat de beleidsaanpak van de Unie op het gebied van samenwerking en internationale betrekkingen op een realistische visie van haar belangen is gebaseerd.

3.2.2

Er zij aan herinnerd dat deze bedrijfssector werkgelegenheid biedt aan 30 000 hoogopgeleide personen en dat dit enorme menselijke potentieel absoluut behouden en verrijkt moet worden.

3.2.3

Gelet op het mislukken van de intergouvernementele conferentie en in afwachting van een Europees verdrag dat aan de Unie ook bevoegdheid op ruimtevaartgebied zou geven, zou de Commissie optimaal gebruik moeten maken van de mogelijkheden die de kaderovereenkomst met de ESA biedt.

3.2.4

Het Comité zou ten slotte graag zien dat er voor ruimtevaartbeleid ten minste de middelen worden uitgetrokken waarin het scenario B „Politiek handelen” in de bijlage van het Witboek voorziet.

3.3.1

Het Comité steunt ten volle het voorstel om zo spoedig mogelijk een Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart op te richten, alsmede de inspanningen die ervoor moeten zorgen dat de certificaten die door regelgevende instanties aan beide zijden van de Atlantische Oceaan worden verstrekt, wederzijds worden erkend.

3.3.2

Tevens zouden de Europese veiligheidsnormen voor de luchtvaart, die tot het concurrentievermogen van de Europese lucht- en ruimtevaartindustrie bijdragen, doeltreffend moeten worden gepromoot en moet de Europese Unie met het oog daarop actief aan de bevoegde internationale organisaties terzake deelnemen.

4.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité is van mening dat de Mededeling van de Commissie over het STAR 21-verslag terecht attendeert op de zwakke plekken van de militaire lucht- en ruimtevaartactiviteit in Europa. Wellicht schenkt de Commissie echter te veel aandacht aan het institutionele aspect van de problematiek en is het van groter belang ervoor te zorgen dat de politieke wil voor de totstandbrenging van een autonome communautaire defensie echt aanwezig is. Alleen dan zal onze industrie over een solide basis kunnen beschikken.

4.2

Wat ruimtevaart betreft, stelt het Comité vast dat het door de Commissie opgestelde Witboek ten volle gevolg geeft aan de in het STAR 21-verslag geformuleerde verzoeken. De kaderovereenkomst tussen de EG en de ESA en de in het Witboek uitgestippelde beleidslijnen zouden de Europese ambities op ruimtevaartgebied nieuw leven moeten inblazen.

4.3

Het Comité herinnert eraan dat de Europese lucht- en ruimtevaartindustrie miljoenen Europeanen doet leven en werkgelegenheid biedt aan hoog gekwalificeerd personeel met kennis van de meest geavanceerde spitstechnologie. Als de doelstelling om van Europa „de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld” te maken geen holle slogan is, dienen de lidstaten hieruit dan ook hun conclusies te trekken, en gedegen en ambitieuze Europese maatregelen inzake bewapening en ruimtevaartactiviteit vast te stellen, die op EU-niveau gecoördineerd en gebundeld worden, zodat ons continent opnieuw de positie kan innemen die hem toekomt in het nieuwe wereldbestel.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/18

1.1

Om de verkeersveiligheid te verhogen – een doelstelling die zowel voor de communautaire instellingen als de nationale overheden prioritair is – moeten er o.m. stapsgewijze maatregelen worden genomen met betrekking tot alle aspecten van de voertuigenbouw die het aantal ongevallen en de gevolgen ervan kunnen verminderen.

1.2

Terecht wordt daarbij bijzondere aandacht besteed aan de bescherming van de zwakste en kwetsbaarste weggebruikers bij botsingen met auto's. In het recent door de Commissie gepresenteerde „Europese actieprogramma voor verkeersveiligheid” wordt aangegeven dat „de realisatie van veiligere voorzijden van auto's voor voetgangers en fietsers een van de actieprioriteiten van de Europese Unie is”.

1.3

Uit verkeersongevallenstatistieken blijkt immers dat er onder de verkeersslachtoffers vrij veel voetgangers en fietsers zijn die door contact met een bewegend voertuig, en voornamelijk met de frontconstructie van personenauto's, gewond raken. Uit de recentste gegevens van CARE (1) blijkt dat er in de categorieën meest kwetsbare weggebruikers 4 571 voetgangers en 1 444 fietsers het slachtoffer van een dodelijk verkeersongeval waren. Deze gegevens leveren evenwel geen details over de wijze waarop het ongeval gebeurde.

1.3.1

Er zij aan herinnerd dat verwondingen bij dit soort ongevallen twee oorzaken kunnen hebben: verwondingen ten gevolge van het „eerste” contact van de voetganger of fietser met de voorzijde van de auto, en vaak ook verwondingen ten gevolge van het „tweede” contact van de voetganger of fietser met het wegdek. In ieder geval staat het vast dat het een illusie is te hopen dat een voetganger beschermd kan worden als het „eerste” contact bij een snelheid van meer dan 40 km/h plaatsvindt. Als de botssnelheid evenwel lager is, kunnen de gevolgen worden gereduceerd; dit geldt met name voor het stadsverkeer dat voor vrijwel de helft van de ongevallen verantwoordelijk is.

1.3.2

Onderhavig voorstel tot wijziging van Richtlijn 70/156/EEG (2), die de basis vormt voor de goedkeuring van motorvoertuigen en aanhangwagens, daar bij deze richtlijn de desbetreffende procedures zijn geregeld en geharmoniseerd, sluit aan bij de verbintenis die de Europese, Japanse en Koreaanse federaties van autoproducenten (resp. ACEA, JAMA en KAMA) in 2001 zijn aangegaan om vanaf 1 januari 2002 geen zogenaamde „starre koeienvangers” (ook „rigid bull bars” genoemd, en meestal in staal) meer als originele beschermingsinrichting op nieuwe voertuigen te monteren of als onderdelen voor montage achteraf binnen hun handelsnet te verkopen. Er zij evenwel aan herinnerd dat deze inrichtingen oorspronkelijk geconcipieerd zijn om meer veiligheid te bieden aan beroepshalve (door landbouwers, boswachters, enz.) gebruikte motorvoertuigen in „vijandelijk” gebied en/of gebieden met veel dieren.

1.4

Het voorstel is overigens ook noodzakelijk teneinde:

1.5

Doel van het voorstel is de technische constructievoorschriften vast te stellen voor beschermingsinrichtingen aan de voorzijde (koeienvangers) op voertuigen van de categorieën M1 en N1, d.i. personenauto's en voertuigen voor goederenvervoer met een toelaatbare totale massa van niet meer dan 3,5 ton; het betreft hier dus een van de bijzondere richtlijnen van de goedkeuringsprocedure die is vastgesteld bij Richtlijn 70/156/EEG.

1.6

Onderhavig voorstel sluit voorts aan bij Richtlijn 2003/102/EG van 17 november 2003 (3) betreffende de bescherming van voetgangers en andere kwetsbare weggebruikers bij botsing met een motorvoertuig. Het voorstel is met name noodzakelijk geworden door het feit dat laatstgenoemde richtlijn niet voorziet in specifieke voorschriften voor beschermingsinrichtingen aan de voorzijde (zogenaamde koeienvangers) op motorvoertuigen.

1.7

Over Richtlijn 2003/102/EG heeft het Comité reeds op 16 juli 2003 advies (4) uitgebracht. In dat advies onderschrijft het de maatregelen van de Commissie ter bescherming van voetgangers, maar wijst het er tegelijk ook op dat een en ander moet passen in de bredere context van de communautaire acties op het gebied van verkeersveiligheid, waarbij de nadruk moet worden gelegd op de noodzaak van een algemeen preventiebeleid.

1.8

Ook over andere wetgevingsvoorstellen m.b.t. verkeersveiligheid (b.v. inzake bevestigingssystemen en veiligheidsgordels en inzake de uitbreiding tot vrijwel alle motorvoertuigen van de verplichte installatie van snelheidsbegrenzers) (5) heeft het Comité zich recent reeds uitgesproken; zo heeft het er m.b.t. het Europees actieprogramma voor verkeersveiligheid andermaal op gewezen dat het van belang is tegelijkertijd in te werken op de drie factoren die voor de veiligheid bepalend zijn, nl. de voertuigen, de infrastructuur en het gedrag van de weggebruikers.

2.1

Het Comité verheugt zich over dit nieuwe initiatief van de Commissie dat het wetgevingskader dat erop gericht is de verkeersveiligheid te verhogen, verder vervolledigt en een lacune in de wetgeving aanvult.

2.2

Hoewel het Comité het nut van het initiatief erkent, heeft het toch enkele serieuze bedenkingen bij de wijze waarop de Commissie deze ontwerprichtlijn heeft gepresenteerd.

2.2.1

Het gevaar van starre beschermingsinrichtingen aan de voorzijde wordt algemeen erkend en de autofabrikanten hebben zich er daarom toe verbonden zulke inrichtingen niet te produceren noch in de handel te brengen, maar de Commissie geeft in dit verband een technische omschrijving en goedkeuringsvoorschriften. Ze definieert dus niet de begrippen „star” en „niet star”, maar beschrijft technische kenmerken en stelt goedkeuringsvoorschriften vast, waaruit een definitie voor veilige, d.w.z. niet starre, beschermingsinrichtingen aan de voorzijde kan worden afgeleid.

2.2.2

Het voorstel in zijn huidige vorm zorgt voor onverwachte en voor de autoproducenten waarschijnlijk onoverkomelijke problemen, daar voorgeschreven wordt dat koeienvangers moeten worden onderworpen aan tests die verschillen van die waarin reeds is voorzien in de eerste uitvoeringsfase van Richtlijn 2003/102/EG.

2.3

Er mag immers niet voorbij worden gegaan aan het vele werk dat tot nu toe m.b.t. voetgangersbescherming is verricht. Deze activiteit, die eerst tot de overeenkomst met de federaties van autoproducenten en vervolgens tot de eerder genoemde Richtlijn 2003/102/EG hebben geleid, heeft het mogelijk gemaakt enkele duidelijke punten aan te geven, die de state of the art van de technische vooruitgang op dit gebied weergeven en waarop het onderhavige voorstel dus logischerwijs gebaseerd zou moeten zijn.

2.3.1

In Richtlijn 2003/102/EG (Bijlage I, blz. 1) zijn de tests (botsproeven) voor de frontoppervlakken (m.i.v. de beschermingsinrichtingen aan de voorzijde) vastgesteld waaraan voertuigen moeten voldoen om goedgekeurd te worden. In het onderhavige voorstel (art. 4) formuleert de Commissie echter technische voorschriften voor specifieke botsproeven met koeienvangers, die niet stroken met de bepalingen uit de eerste uitvoeringsfase van de eerder genoemde en toch recent goedgekeurde richtlijn. Het Comité ziet de noodzaak van deze wijziging niet in, daar:

2.4

Volgens het Comité is het daarom noodzakelijk de voorschriften van het onderhavige voorstel af te stemmen op de bepalingen van Richtlijn 2003/102/EG, zoals hieronder wordt aangegeven.

2.5

Anders is de vrees gegrond dat de huidige producenten van koeienvangers genoodzaakt zullen zijn hun activiteiten stop te zetten, daar zij niet meteen in staat zullen zijn technische eenheden te ontwikkelen die de in dit voorstel voorgeschreven strenge proeven kunnen doorstaan.

3.1

Er goed op te letten dat de lidstaten altijd controleren of beschermingsinrichtingen aan de voorzijde daadwerkelijk zijn bevestigd op de voertuigen waarvoor deze zijn goedgekeurd, teneinde elk veiligheidsrisico te vermijden.

3.2

Artikel 3.3 uit het voorstel te herzien. Het Comité stelt voor de datum 1 juli 2005 te vervangen door 1 oktober 2005. Zoals gezegd, moet immers worden gestreefd naar afstemming op en nauwe samenhang met Richtlijn 2003/102/EG.

3.3

Artikel 4.1 en bijlage 1, deel 3, uit het voorstel (Testvoorschriften) te herzien. Het Comité wijst erop dat het noodzakelijk noch wenselijk is gedetailleerde technische bepalingen en termijnen vast te stellen die afwijken van de voorschriften die in de eerste fase van tenuitvoerlegging van Richtlijn 2003/102/EG zijn voorzien. Daar het niet de beschermingsinrichting aan de voorzijde als zodanig is, maar de hele frontconstructie van het voertuig (met de bedoelde inrichting of andere onderdelen erop) die moet worden getest, is het niet aanvaardbaar dat andere proeven worden voorgeschreven. Zo is in het voorstel bijv. bepaald dat een voertuig slechts kan worden goedgekeurd als het de test „Bovenbeen-botslichaam” doorstaat – een test die in Richtlijn 2003/102/EG uitsluitend met het oog op monitoring en gegevensverzameling wordt voorgeschreven.

4.1

Het Comité hoopt dat het voorstel voor een richtlijn, met de door hem voorgestelde wijzigingen, zo spoedig mogelijk wordt goedgekeurd. De wijzigingen zijn ingegeven door het streven naar een verbetering van de frontbeveiliging van voertuigen, die ook reeds in de recente richtlijn over bescherming van voetgangers is voorgesteld en goedgekeurd.

4.2

Als de door het Comité voorgestelde wijzigingen niet worden goedgekeurd, vreest het dat een en ander zal leiden tot een „prohibitieve” wetgeving waarbij de productie van koeienvangers zal moeten worden stopgezet en de markt wellicht moeilijk controleerbaar zal worden.

4.3

Het EESC kijkt meer algemeen uit naar een strategie van de Commissie waarbij de wetgevingsprioriteiten duidelijk worden aangegeven en tegenstrijdigheden tussen de na te streven doelstellingen worden voorkomen. In deze context wijst het erop dat de verschillende opties slechts duidelijk zullen worden, als steeds wordt uitgegaan van „evaluaties van het globale effect” van de nieuwe voorschriften, zodat terecht o.m. ook rekening kan worden gehouden met de kosten voor de autoproducenten en bijgevolg ook met het concurrentievermogen van de Europese autoindustrie op wereldvlak.

4.4

Bovendien moet volgens het Comité het hele wetgevingskader m.b.t. motorvoertuigen worden herzien; hiermee zijn, alleen al wat de goedkeuringsprocedure voor personenauto's betreft, ruim 170 richtlijnen gemoeid, die samen ca. 3 500 bladzijden van het Publicatieblad in beslag nemen.

4.5

Het Comité onderstreept voorts dat alle voorstellen i.v.m. verkeersveiligheid grondig vanuit technisch oogpunt moeten worden bestudeerd en dat daarbij ook de autoindustrie en alle betrokken partijen uitvoerig moeten worden geraadpleegd, teneinde de meest geavanceerde en betrouwbare, alsmede de vanuit economisch oogpunt meest effectieve en efficiënte oplossingen te kunnen aanbieden.

4.6

Het Comité zou ten slotte graag zien dat er met het oog op een verbetering van de verkeersveiligheid ook steeds meer aandacht aan de opvoeding en bewustmaking van voetgangers en fietsers wordt besteed (zie in dit verband par. 1.8).

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/21

1.1.1

De Commissie heeft in 1999 een Actieplan voor financiële diensten (1) goedgekeurd waarin een reeks maatregelen wordt geschetst die nodig zijn om tot een eengemaakte Europese financiële markt te komen. De Europese Raad van Lissabon (maart 2000) drong er vervolgens op aan het Actieplan tegen 2005 volledig uit te voeren.

1.1.2

Op 17 juli 2000 ging de Raad over tot instelling van een Comité van wijzen voor de regulering van de Europese effectenmarkten. In het eindverslag van dit comité (februari 2001) werd aanbevolen om over te stappen op regelgeving met vier niveaus ten einde de EG-effectenwetgeving flexibeler, efficiënter en transparanter te maken.

1.1.3

Als reactie daarop keurde de Commissie de Besluiten 2001/527/EG (2) en 2001/528/EG (3) goed waarbij respectievelijk het Comité van Europese effectenregelgevers (CEER) en het Europees Comité voor het effectenbedrijf (ECEB) werden opgericht.

1.1.4

Vervolgens drong de Raad er op 3 december 2002 er bij de Commissie op aan om, op basis van genoemd eindverslag, voorschriften uit te vaardigen voor de overige sectoren van de financiële dienstverlening.

1.1.5

Naar aanleiding daarvan stelt de Commissie nu voor de comitologiestructuur uit te breiden tot banken, verzekeringen, bedrijfspensioenen en instellingen voor collectieve beleggingen in effecten (icbe's).

1.2.1

Het is de bedoeling door oprichting van nieuwe en opheffing van bestaande comités een nieuwe comitologiestructuur in het leven te roepen, die het nieuwe regelgevingskader voor de financiële diensten in de EU zal vormen.

1.2.2

Wat de kredietinstellingen betreft, werd bij besluit van de Commissie van 5 november 2003 het Europees Comité voor het bankwezen opgericht (4). Dit comité neemt het grootste deel van de functies van het Raadgevend Comité voor het bankwezen over, dat zal worden opgeheven (5). Het zal vooral de Commissie bijstaan bij de uitwerking van door Raad en EP via de codecisieprocedure genomen wetgevingsbesluiten en oefent verder regelgevende functies in het kader van de comitologie uit.

1.2.3

Het bij Commissiebesluit van 5 november 2003 (6) opgerichte Comité van Europese bankentoezichthouders bevordert de samenwerking tussen de toezichthouders, de convergentie van de nationale toezichtspraktijken en de coherente toepassing van het Gemeenschapsrecht. Tevens staat het de Commissie op haar verzoek bij inzake wetgevingskwesties betreffende het bankwezen.

1.2.4

Wat verzekeringen en bedrijfspensioenen betreft, is het bij Richtlijn 91/675/EEG van 19 december 1991 opgerichte Comité voor het verzekeringswezen (7) vervangen door het Europees Comité voor verzekeringen en bedrijfspensioenen (8) dat hoofdzakelijk de Commissie over wetgevingsaangelegenheden adviseert en regelgevende functies in het kader van de comitologie uitoefent.

1.2.5

Verder bevordert het Comité van Europese toezichthouders op verzekeringen en bedrijfspensioenen (9) de convergentie van de nationale toezichtspraktijken en de uitwisseling van vertrouwelijke vakinformatie over de onder toezicht staande instellingen. Ook verschaft het de Commissie vaktechnische ondersteuning bij met name de uitvoeringsmaatregelen die zij wil voorstellen.

1.2.6

Om samenhang met andere relevante regelingen te garanderen, zijn ten slotte op het gebied van het effectenbedrijf de bevoegdheden van het Contactcomité voor icbe's (10) bij Richtlijn 2003/6/EG van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2003 (11) overgeheveld naar het Europees Comité voor het effectenbedrijf (12) en het Comité van Europese effectenregelgevers (13). In het eerste geval gaat het om functies in het kader van de comitologie en advisering van de Commissie bij wetgeving. Het tweede geval betreft advisering bij de voorbereiding van uitvoeringsmaatregelen en bevordering van contacten en nauwe samenwerking tussen de effectenregelgevers in de Unie.

2.1

Er moet snel en efficiënt kunnen worden gereageerd op technologische veranderingen en ontwikkelingen op de financiële markten in een mondiale economie. Daarom dienen de huidige voorschriften en de „comitologie” (het huidige regelgevingsmechanisme in dit verband) te worden herzien.

2.2

Bijgevolg verdient onderhavig richtlijnvoorstel bijval. Het strekt ertoe samenhang te brengen in de Europese financiële regelgeving door de besluitvorming aan te passen overeenkomstig de beginselen van subsidiariteit, proportionaliteit en toereikendheid van middelen.

3.1

Voorgesteld wordt om structuur en functies van de reeds bestaande advies- en reguleringcomités voor financiële diensten uit te breiden tot het bankwezen, verzekeringen, bedrijfspensioenen en icbe's.

3.2

Uit de reeds genoemde doelstellingen en inhoud van het voorstel komen vier centrale elementen naar voren: (1) oprichting en samenstelling van nieuwe comités, (2) de verschillende adviestaken die hun worden toebedeeld, (3) de regulerende of „comitologie”functie die sommige van de nieuwe comités krijgen en (4) het toezicht op en de follow-up van de toepassing van het EG-recht op onderhavig gebied.

3.3

De Commissie denkt eventueel uit coïncidentie van reeds bestaande comités voortvloeiende complicaties en overlappingen te kunnen voorkomen door oprichting van vier nieuwe comités: het Europees Comité voor het bankwezen, het Comité van Europese bankentoezichthouders, het Europees Comité voor verzekeringen en bedrijfspensioenen en het Comité van Europese toezichthouders op verzekeringen en bedrijfspensioenen. Deze comités vervangen het Raadgevend Comité voor het bankwezen, het Comité voor het verzekeringswezen en het icbe-Contactcomité.

3.4

Toch stemt deze verdubbeling van het aantal tot bezorgdheid. Zeker als men beseft dat daar ook nog eens het Comité financiële diensten bijkomt. Dit werd enige maanden voor de andere opgericht en op het eerste gezicht lijken zijn taken die van de andere comités te overlappen (14). Wellicht kan deze gang van zaken om reeds genoemde wetgevingstechnische redenen worden gebillijkt, maar de situatie staat in principe op gespannen voet met de roep om tranparantie en vereenvoudiging middels drastische inkrimping van het huidige comitologiebestel (15).

3.5

Anderszijds is het, wat de samenstelling van de nieuwe comités betreft, een pluspunt dat het Europees Comité voor het bankwezen uit slechts één vertegenwoordiger per lidstaat zal bestaan in plaats van uit drie, zoals bij het Raadgevend Comité voor het bankwezen het geval is, en dat dit comité door een vertegenwoordiger van de Commissie en niet door een van een lidstaat zal worden voorgezeten. Het richtlijnvoorstel zelf bevat overigens geen enkele bepaling hierover, maar deze wijzigingen kunnen uit de toelichting worden afgeleid.

3.6

Het effectenbedrijf is echter niet vertegenwoordigd in de comités die zich met de regelgeving voor die sector bezighouden. Alle Europese beurzen zijn particuliere entiteiten die onder toezicht van publieke regelgevers opereren en daarom zou toch een nationale vertegenwoordiger als waarnemer namens de sector moeten kunnen optreden.

3.7

De Commissie stelt voor de adviestaken van de huidige comités voor het bankwezen, verzekeringen en icbe's uit te splitsen over de nieuwe comités.

3.8

Zoals hiervoor in par. 1.2 vermeld, zullen het Europees Comité voor het bankwezen, het Europees Comité voor verzekeringen en bedrijfspensioenen en het Europees Comité voor het effectenbedrijf vooral een belangrijke adviestaak hebben ter zake van het opstellen en uitvoeren van wetgeving.

3.9

Zij zullen dus op het eerste van de huidige vier niveaus van het regelgevingsproces m.b.t. de financiële sectoren werkzaam zijn.

3.10

Het Comité van Europese bankentoezichthouders, het Comité van Europese toezichthouders op verzekeringen en bedrijfspensioenen en het Comité van Europese effectenregelgevers adviseren over samenhangende en gedetailleerde uitvoering, inclusief technische uitvoeringsmaatregelen, en perfectionering van de samenwerking tussen de nationale toezichthouders. Zij opereren dus op niveau drie.

3.11

In vergelijking met de huidige situatie komen er dus geen nieuwe adviestaken bij. Verder moeten de resultaten van het nieuwe systeem nog worden afgewacht, maar deze hoeven niet negarief te zijn zolang de technische kwaliteit van wetgeving en uitvoeringsmaatregelen omhoog gaat en de verdubbeling van het aantal comités niet in de weg staat aan de flexibiliteit en de transparantie van de adviesprocedures die de Commissie wil invoeren.

3.12

In de derde plaats zullen de regelgevende of „comitologie”taken uitsluitend en ieder voor de eigen sector worden uitgevoerd door het Europees Comité voor het bankwezen, het Europees Comité voor verzekeringen en bedrijfspensioenen en het Europees Comité voor het effectenbedrijf. Ook in dit verband komen er geen nieuwe procedures of functies bij.

3.13

Toch zijn een aantal detailopmerkingen op hun plaats omdat de „comitologie” voor de financiële sectoren tot op heden weinig bekendheid geniet (16). De besluitvormingsprocedure voor de „financiële comitologie” berust op artikel 5 van Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 (17) en is een reglementeringscomitéprocedure. Zoals bekend heeft de Raad daarin een exclusief herzieningsrecht (18) en het Europees Parlement een recht van onderzoek (19). Deze rechten komen ongeveer, maar niet helemaal, overeen met het respectieve gewicht van de twee instellingen in zaken waarin zij hun prerogatieven bedreigd zien in een reglementeringsprocedure die stoelt op een via de codecisieprocedure genomen besluit (20).

3.14

Deze kwestie moet in het kader van dit advies met de nodige voorzichtigheid worden bekeken. Het EP aanvaardde namelijk in zijn resolutie van 5 februari 2002 over de toepassing van de wetgeving voor financiële diensten (21) de in het reeds genoemde verslag van het Comité van wijzen aanbevolen verdeling in vier regelgevingsniveaus, op voorwaarde dat het op niveau twee (comitologieprocedures) dezelfde behandeling zou krijgen als de Raad bij een resolutie van de Europese Raad van Stockholm werd gegarandeerd (22). Beide instellingen wordt dringend verzocht om het conflict over de controle op uitvoeringsbevoegdheden zo snel mogelijk uit de wereld te helpen.

3.15

In lijn met deze oproep dient de aandacht ook te worden gevestigd op een zekere inconsistentie van het onderhavige voorstel, dat namelijk moeilijk te verenigen is met de in de Europese ontwerpgrondwet voorgestelde wijziging van de oprichtingsverdragen: het zou de bedoeling zijn om via het voorgestelde artikel I-35 (23) Raad en EP ieder hetzelfde recht toe te kennen om delegatie aan de Commissie te weigeren.

3.16

In Bijlage 8 bij de documenten van de ministeriële conferentie van Napels (24) over de IGC wordt voorgesteld om artikel III-77 (6) van het ontwerp te wijzigen. Dat dreigt op twee punten strijd met onderhavig voorstel op te leveren. In de eerste plaats zou de Raad bevoegdheden aan de ECB mogen attribueren om bedrijfseconomisch toezicht te houden op krediet- en andere financiële instellingen, met uitzondering van verzekeraars. Daarmee zou afbreuk worden gedaan aan de advies- en regelgevende functies van het Europees Comité voor het bankwezen en de raadgevende taak van het Comité van Europese bankentoezichthouders (25).

3.17

In de tweede plaats dreigt hier nog een conflict tussen Raad en EP: het zou kunnen dat de Raad met eenparigheid van stemmen, na raadpleging van het Parlement, bevoegdheden delegeert. Het huidige artikel 105, lid 6, EG vereist in dit verband echter instemming van het EP. De Commissie mag haar voorstellen niet baseren op (nog) niet bindende regels. Het Comité acht het evenwel onderdeel van de verkennende component van zijn adviestaak om bovenstaande opmerkingen te maken.

3.18

Ten slotte kunnen de comités door het toezicht dat zij op de tenuitvoerlegging van de EG-wetgeving uitoefenen, bijdragen tot versterking van het huidige mechanisme dat de Commissie obstakels in kaart brengt en maatregelen ontwerpt om deze uit de rechtsorde van de lidstaten te verwijderen (26).

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/25

1.1

Onder „ecologisch ontwerp” wordt het volgende verstaan: de stelselmatige integratie van milieuoverwegingen in het ontwerp van producten, met de bedoeling om eventuele negatieve milieueffecten tijdens de gehele levenscyclus te verminderen. Daarbij wordt gestreefd naar de ontwikkeling van een samenhangend kader dat zulke ecologische ontwerpen voor producten mogelijk maakt, waarbij echter voor deze producten tegelijkertijd mededingingscriteria inzake prijs, prestatie en kwaliteit worden gehandhaafd, om de duurzaamheid en het concurrentievermogen op de Europese interne en de mondiale markt te verbeteren.

1.2

Rekening houden met milieuaspecten bij de eigenschappen van producten vanaf de ontwerpfase is enerzijds gerelateerd aan de ontwikkelingen in de Unie op gebied van geïntegreerd productbeleid (IPP) – met name aan de integratie van het begrip „levenscyclus” – waarover het Comité zich al heeft uitgesproken (1), ook in verband met het Zesde Milieuactieprogramma (2). Anderzijds spelen het economische, sociale en milieuaspect een rol bij de duurzaamheid van energieverbruikende producten, waarop tijdens de Europese Raden van Cardiff en Helsinki de aandacht is gevestigd.

1.3

Binnen het nieuwe kader, in een context van harmonisatie van technische regelgeving (3), van een nieuwe benadering en preventieve informatie (4), zou de aandacht moeten worden gevestigd op de reeds bestaande richtlijnen voor minimumeisen voor energieverbruik voor verschillende soorten producten.

1.4.1

De mogelijkheid dat deze richtlijnen „kunnen worden beschouwd als uitvoeringsmaatregelen” van het voorstel voor nieuwe kaderwetgeving op het gebied van energieverbruik gedurende de levenscyclus van producten, wordt uitdrukkelijk door de Commissie overwogen als zij beweert dat „daardoor (…) een consolidering en vereenvoudiging van de Gemeenschapswetgeving (wordt) verwezenlijkt”.

1.5

„Doordat de gehele levenscyclus in beschouwing wordt genomen” van energieverbruikende producten, gelden hiervoor niet alleen de regelgeving inzake afvalbeheer (AEEA) (12) en inzake het gebruik van gevaarlijke stoffen (13), maar ook de verdere voorschriften en controles, aangezien het de bedoeling van het Commissievoorstel is, „het ontwerp van producten verder op zodanige wijze te bevorderen dat hergebruik en recycling worden vergemakkelijkt, door ervoor te zorgen dat die aspecten systematisch in de eerste fasen van het ontwerpproces worden geïntegreerd…”. Zodra er minimumeisen zullen worden gesteld aan de milieuprestaties van het gehele of gedeeltelijke ontwerp zal het bovendien: „mogelijk zijn om het energieverbruik aan te pakken over de gehele levenscyclus van het product en niet alleen tijdens de gebruiksfase, zoals momenteel het geval is.”

1.6

Verder kan de regelgeving voor energieverbruikende producten worden aangevuld met maatregelen voor vrijwillige etikettering, zoals vermeld in het communautair systeem voor milieukeuren (14), maatregelen voor geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (IPPC) (15) en de voorschriften voor vrijwillige deelname aan het communautair milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS) (16), en tot slot maatregelen voor etikettering inzake energieverbruik van elektrische apparaten die de consument belonen en aanzetten tot een zuiniger en veiliger gebruik.

1.7

Volgens het Comité dient het voorstel voor een „kader” voor vereenvoudiging en consolidering van de communautaire wetgeving enerzijds oog te hebben voor een binnen de Unie duurzame en op wereldschaal competitieve ontwikkeling, en anderzijds voor de beginselen van maatschappelijk verantwoord ondernemen en de vrijheid van de burgerconsument om bewust te kiezen.

2.1

De Commissie streeft ernaar een samenhangend kader af te bakenen voor de integratie van milieuoverwegingen in het ontwerp en in de ontwikkeling van energieverbruikende producten binnen het bestek van de interne markt (17). Het voorstel zou moeten uitmonden in een kaderrichtlijn die – „in het juiste kader voor de snelle aanpak van zich aandienende milieuvraagstukken” – het mogelijk maakt om op een coherente en allesomvattende wijze de eisen inzake ecologisch ontwerp de nodige aandacht te schenken teneinde:

2.2

Zo'n nieuw kader zou volgens de Commissie niet beperkt moeten zijn tot aspecten van energierendement, maar alle vormen van milieueffect moeten omvatten, met name wat betreft uitstoot (in vaste of gasvorm, geluid, elektromagnetisch, enz.) en gebaseerd moeten zijn op art. 95 van het EG-Verdrag, dat bij uitstek geschikt is om hinderpalen voor het handelsverkeer en oneerlijke concurrentie op de interne markt uit de weg te ruimen.

2.3

De richtlijn zou echter een zeer breed toepassingsgebied hebben indien zij in beginsel zou gelden voor alle producten die energie verbruiken voor de functie waarvoor ze ontworpen zijn. Motorvoertuigen zijn van het in het voorstel genoemde toepassingsgebied uitgesloten, daar hiervoor al een groot aantal verplichtingen (voor het ontwerp) dan wel vrijwillige maatregelen gelden (op basis van vrijwilligheid gesloten overeenkomsten inzake uitstoot). In haar voorstel formuleert de Commissie verder selectiecriteria voor producten waarvoor toekomstige uitvoeringsmaatregelen zouden kunnen worden ingevoerd.

2.4

Het toepassingsgebied omvat voorts ook componenten en onderdelen van energieverbruikende producten die in de handel gebracht worden in de vorm van voor de eindgebruiker bestemde reserveonderdelen waarvan de milieuprestaties onafhankelijk kunnen worden vastgesteld.

2.5

Het voorstel bevat tevens bepalingen inzake de conformiteitverklaring, het EG-keurmerk, de beoordeling en het vermoeden van conformiteit van producten, de aanpassings- en publicatieprocedures voor geharmoniseerde technische voorschriften, beperkingen voor het in de handel brengen, uitwisseling van gegevens en samenwerking tussen lidstaten, alsook de door laatstgenoemde eventueel te treffen sancties.

2.6

Volgens de Commissie zou het voorstel voor een kaderrichtlijn, maar zonder rechtstreeks – dus zonder uitvoeringsmaatregelen – te leiden tot juridische verplichtingen voor de fabrikant, importateur of vertegenwoordiger, moeten bijdragen aan de integratie van het begrip „levenscyclus” in het productontwerp, waardoor de ruimte wordt gecreëerd om gestalte te geven aan één van de leidende beginselen van het geïntegreerde productbeleid (IPP) van de Unie.

2.7

In het voorstel worden tot slot initiatieven en op vrijwilligheid gebaseerde overeenkomsten aangemoedigd die een breed en bevredigend succes hebben geoogst op diverse gebieden waarvoor het richtlijnvoorstel misschien gaat gelden. Luidens het voorstel zijn immers daar waar bestaande marktmechanismen of wetgeving reeds positief werken, geen verdere uitvoeringsmaatregelen nodig.

3.1

De toepassing van ecologisch ontwerpen staan diverse belemmeringen in de weg, die in internationaal verband zijn geconstateerd naar aanleiding van onderzoek dat onder de grootste mondiale concerns van de lijst van „Fortune 500” is uitgevoerd (18). Hieruit komt naar voren dat „in vergelijking met andere factoren de kosten veel belangrijker worden geacht”, wat tot de veronderstelling leidt dat de toegenomen informatie over milieu en -bescherming niet altijd op haar juiste waarde wordt geschat.

3.2

Verder wordt het bestaan (of afwezigheid) van informatiebronnen – ook door de grootste Amerikaanse, Japanse en Europese ondernemingen - gezien als een zeer belangrijk gegeven, zoals de overgrote meerderheid van de geïnterviewden (79 %) ook te kennen geeft dat onderwijs en opleiding voor ecologisch ontwerpen relevant is, zowel binnen als buiten de onderneming, waartoe ook het bevorderen van een daadwerkelijke cultuur op dit gebied behoort.

3.3

Het onderzoek heeft echter geen duidelijk beeld opgeleverd van modellen voor ecologisch ontwerpen: de weinigen die op de hoogte waren, brachten de term in verband met het systeem voor milieubeheer (Environmental Management System). Enerzijds is gewezen op het gebrek aan deskundig personeel („environmentally literate product designers”) en passende kwalificaties, anderzijds zijn er geen grote verschillen ten opzichte van de analyse van de afgelopen vijf jaar, noch belangrijke veranderingen op het gebied van ecologisch ontwerpen naar voren gekomen.

3.4

Wat betreft de internationale normering is de ISO-serie 14000 genoemd als eerste resultaat van de Uruguay-ronde en de top van Rio van 1992 over milieubescherming op mondiaal niveau. De Verenigde Staten lijken overigens, als het om ISO-normen en ecologisch ontwerpen gaat, meer geneigd tot het goedkeuren van richtsnoeren in plaats van bindende normen, waartegen zij zich overigens recentelijk hebben uitgesproken.

3.5

Uit onderzoek naar de situatie in Europa (19) lijken de gegevens een heel ander beeld op te leveren:

3.6

Voor het Europese midden- en kleinbedrijf (20) is het volgende vastgesteld:

4.1

Het Comité heeft zich altijd achter het voornemen van de Europese Unie geschaard om besparing en energie-efficiëntie als milieuaspect in te bouwen in het ondernemingen- en productbeleid, als integraal onderdeel van de mededingingsstrategie, die onder andere centraal stond bij de besluiten van Lissabon in 2000. De stimulering van intelligenter energieverbruik aan de hand van een opvatting die vanaf het begin met deze ideeën rekening houdt in de levenscyclus van producten, is voor het Comité een doelstelling die het alleen maar kan onderschrijven.

4.2

Het Comité heeft overigens, in een eigen advies dat met overgrote meerderheid is goedgekeurd (21) - en de bij herhaling uitgesproken zorgen opnieuw formulerend (22), op het volgende gewezen: „… te weinig aandacht voor het feit dat het nemen van zulke maatregelen als levenscyclusanalyses (LCA) en milieuvriendelijk ontwerpen grote financiële, beheers- en wetgevende inspanningen verg ” en „de behoefte aan een krachtigere bevordering van beleid ter ondersteuning van onderzoek en innovatie, toegesneden op het MKB, met bijzondere aandacht voor de verspreiding van informatie en de begeleiding van innoverende processen om milieuvriendelijker producten te ontwikkelen.”

4.3

Het Comité is dus positief gestemd over de algemene doelstelling van de Commissie om de bestaande communautaire wetgeving op dit gebied coherent en transparant te maken, en om versnippering van de interne markt te vermijden, zoals vastgelegd is in art. 95 van het EG-Verdrag, maar wil enkele kanttekeningen plaatsen bij het onderhavige voorstel, zowel wat het kader waarbinnen het moet worden toegepast, als het gekozen juridisch instrument (machtigingswet), en ten slotte de opbouw van het voorstel betreft.

4.4

Volgens het Comité dient de brede wetgevingscontext waarin dit voorstel past, en die het ambitieuze streven heeft de talrijke, al dan niet verticale richtlijnen waarop het voorstel betrekking heeft organische coherentie te verlenen, wellicht eerst te worden geconsolideerd. Er zijn al richtlijnen over minimumrendementseisen en een meer geïntegreerde milieuevaluatie, zou de ondernemingen meer houvast bieden. Deze zouden dan niet te maken hebben met een systeem van verplichtingen en richtsnoeren, met de kans op overlappingen.

4.5

Het Comité ziet dus meer heil in een geconsolideerde en vereenvoudigde versie van de communautaire regelingen waaraan fabrikanten nu al gebonden zijn – en waarin regelingen voorkomen ter ondersteuning van de ontwikkeling van een desbetreffende cultuur, zowel van de vraag-, de aanbod- en de ontwerpzijde, met bijdragen ten behoeve van gegevensbanken voor goede praktijken, verspreiding van informatie en opleidingsacties voor de diverse doelgroepen en de verschillende technische referentieniveaus.

4.6

Naar de mening van het Comité dient ofwel de voorkeur te worden gegeven aan richtsnoeren voor milieuvriendelijk ontwerpen, ofwel aan de oprichting van permanente platformen voor dialoog en verplicht overleg tussen: Commissie, ondernemingen, consumenten, fabrikanten en de samenleving. Hiertoe zouden aan het huidige meerjarige communautaire programma „Intelligente Energie” bijvoorbeeld adequate instrumenten ter stimulering kunnen worden toegevoegd, aan de „mid-term” evaluatie van het Zesde EU-Kaderprogramma voor O&O, alsook aan de evaluatie van de voorgenomen acties van het structuur- en cohesiebeleid.

4.7

Het Comité meent dat het in de huidige situatie van „state of the art” aanbeveling verdient op vrijwilligheid gebaseerde sectorovereenkomsten te verspreiden en andere instrumenten te bevorderen die de economische en sociale actoren benutten, om een cultuur van verandering te bewerkstelligen. Volgens het Comité is het belangrijk om de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen en een bewust consumentenbeleid te bevorderen.

4.8

Er moet ook grondig worden gekeken naar de algehele reactie op de voorstellen van de Commissie met betrekking tot evenredigheid, subsidiariteit en terugdringing van bureaucratie, alsook naar de gevolgen die zij kunnen hebben voor vermindering/toename van kosten en verbetering/verslechtering van de technisch-economische performance van producten, zodat met adequaat en coherent beleid en fiscale en financiële steunmaatregelen kan worden gereageerd.

4.9

Het Comité is zeer verbaasd over de passage in het voorstel waar de Commissie beweert dat de richtlijn „… een ruimer toepassingsgebied (heeft) dan alle verwante bestaande Gemeenschapswetgeving, zowel wat de omvatte producten …(betreft).” Om het geschetste kader ten uitvoer te leggen, zijn er uitvoeringsmaatregelen nodig, op basis van zekere criteria voor de beoordeling van het milieueffect, alsook een welomschreven reeks indicatoren voor milieuprestaties, om het milieuprofiel te bepalen van een zeer groot aantal producten. Dit zou overigens plaatsvinden aan de hand van een aan de Commissie overgedragen volmacht, waarbij uitsluitend de comitologieprocedure toegepast wordt.

4.10

Voor het Comité is ook het gebruik van fictieve referentiemodellen voor sectoren van producten aanleiding tot bezorgdheid. Daarbij wordt het begrip „state of the art” niet geïnterpreteerd als de meest recente wetenschappelijke resultaten, maar als „een goed gemiddeld niveau van technische prestaties”, waarbij een „redelijk evenwicht” in acht wordt genomen tussen industriële haalbaarheid en de huidige normen en praktijken. Het Comité meent dat een dergelijk evenwicht ook moet gelden voor de kosten/batenverhouding om alle categorieën consumenten een prijs-kwaliteitverhouding te bieden die bij hun keuzen en mogelijkheden past.

4.11

Bij het vaststellen van bijzondere specificaties voor milieuvriendelijk ontwerpen zou volgens het voorstel gebruik worden gemaakt van nauwkeurig omschreven meetmethoden die uitgaan van het standaardgebruik van het product, de prestaties en kenmerken die het meeste voordeel of comfort voor de gebruiker bieden. Hieraan moet volgens het Comité een technisch-economische analyse worden toegevoegd van de haalbaarheid van de ontwerpoplossingen. Aangezien de vereiste indicatoren van te voren zouden moeten worden bepaald, bestaat het gevaar dat de ontwikkeling, de technische innovatie en de markt verstarren, alsook dat de mededinging op het vlak van technologische performance tussen nieuwe producten wordt verlamd.

4.12

Behalve de gevolgen van bovengenoemde operationele maatregelen voor de ondernemingen uit de betrokken productiesectoren, moet ook de vraag worden gesteld of het voorstel op alle in de EU of derde landen vervaardigde producten toe te passen is. Het voorstel zou moeten worden uitgebreid tot de componenten die deel uitmaken van het product. Volgens het Comité kunnen de door de EU-douane uitgevoerde controles op ingevoerde producten, alsook de controles op de interne markt wel eens duur, tijdrovend en weinig doeltreffend uitpakken, gelet op de toenemende dynamiek van de wereldmarkt.

4.13

Volgens het Comité is het dan ook absoluut noodzakelijk dat enerzijds de in de Unie gefabriceerde en de geïmporteerde producten gelijk behandeld worden en dat anderzijds adequate controlemechanismen worden ingevoerd om te voorkomen dat een en dezelfde regelgeving voor verschillende fabrikanten verschillende gevolgen heeft.

4.14

Evenzo meent het Comité dat de nodige aandacht moet worden geschonken aan de in internationaal verband met behulp van ISO-standaarden en richtsnoeren geboekte vooruitgang voor de integratie van milieuoverwegingen in het ontwerp van energieverbruikende producten.

4.15

Het Comité wijst met klem op de huidige situatie voor het MKB, die verslechterd is vanwege de grote verschillen tussen de lidstaten en doordat de sectoren waarin het MKB sterk vertegenwoordigd is, de sectoren zijn waar invoering van vrijwillige maatregelen het moeilijkst tot stand komt.

4.16

In het algemeen, en voor het MKB in het bijzonder, dient volgens het Comité het beginsel van evenredigheid en werkelijk belang te gelden, en dient er een onderzoek vooraf te komen naar de haalbaarheid van de maatregelen, in combinatie met adequate financiële steun en/of fiscale prikkels. Al deze elementen zijn immers essentieel voor het aanmoedigen en stimuleren van ecocompatibiliteit, informatie en de eenvoudige en snelle toegang tot gegevensbanken, de opleiding van technici en ondernemingen, de verspreiding van innovatie en de technologische marketing van de vernieuwde producten.

4.17

Tot slot meent het Comité dat er een perfect evenwicht moet zijn tussen de minimumeisen voor milieubescherming, het veiligstellen van de ontwikkeling van ondernemingen en arbeidsplaatsen en de vrijheid van de consument om bewust te kiezen.

5.1

Het Comité heeft altijd op het standpunt gestaan en meent nog steeds dat het een goede zaak is dat de milieuaspecten 'besparing' en 'energie-efficiëntie' worden opgenomen in het beleid voor ondernemingen en hun producten als integraal onderdeel van de Europese mededingingsstrategie. Het onderstreept het belang van de ontwikkeling van een daadwerkelijke cultuur van milieubewustzijn die appelleert aan de verantwoordelijkheid van ondernemingen en consument voor de samenleving en het milieu, en die actief en bewust gedrag bevordert.

5.2

Het Comité is overigens ingenomen met de voorbereiding van een coherent kader voor deze wetgeving om versnippering van de markt te vermijden en om een transparante behandeling te garanderen voor alle actoren en consumenten.

5.3

Het Comité beveelt derhalve aan voorrang te verlenen aan de totstandbrenging van een geconsolideerd kader voor een betere oriëntatie van ondernemingen, met name het MKB.

5.4

De eisen voor ecologisch ontworpen nieuwe producten zouden binnen redelijke en aanvaardbare grenzen moeten blijven; dit om, gezien de verschillende mogelijkheden of technische oplossingen, de ontwikkeling van nieuwe concepten en de vrije keus van de consument te waarborgen.

5.5

Naar de mening van het Comité dient gelet op de zeer vele communautaire voorschriften waarop het voorstel betrekking heeft, tevens gestreefd te worden naar een vereenvoudiging van de regelgeving en naar een versterking van het concurrentievermogen op de interne markt in een uitgebreid Europa.

5.6

Het Comité dringt sterk aan op een voorafgaande consolidering en vereenvoudiging van de reeds bestaande regelgeving (23), waaronder enerzijds efficiëntie en energiebesparing vallen, anderzijds verschillende aspecten van het milieueffect van producten. Het is zaak te komen tot een vereenvoudigd en gebruiksvriendelijk concept voor de communautaire regelgeving die momenteel geldt voor het ontwerpen van energieverbruikende producten.

5.7

Het Comité spreekt zich uit voor zo spoedig mogelijke goedkeuring van richtsnoeren voor ecologisch ontwerpen en voor de oprichting van permanente platformen voor sectoren en gevoelige producten, voor de dialoog tussen Commissie, ondernemingen, consumenten, fabrikanten en het maatschappelijk middenveld, ter beoordeling van de ontwikkelingen en ter bevordering van initiatieven voor een consistente en coherente ondersteuning van communautaire en nationale programma's en instrumenten met gemeenschappelijke milieudoelstellingen om te komen tot een bredere bewustwording en een daadwerkelijk gunstig klimaat voor dit vraagstuk, zowel aan de vraag- als aan de aanbodzijde van de markt.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/30

1.1

Zoals bekend neemt de vraag naar vervoer in Europa al sinds jaar en dag gestaag toe, zowel wat het personenvervoer als wat het goederenvervoer betreft.

1.2

Deze toename veroorzaakt nu al verkeersopstoppingen, schadelijke effecten op het milieu en de volksgezondheid en, bovenal, ongevallen met als gevolg vele doden en gewonden en materiële schade, problemen die in de nabije toekomst nog zouden kunnen verergeren.

1.3

Het is tevens bekend dat de automobielindustrie zich voortdurend inzet voor de verbetering van de passieve en actieve veiligheid van haar producten. Zo zijn auto's nu vier keer zo veilig als in 1970 en is het aantal verkeersdoden in de EU 15 met de helft gedaald, terwijl de verkeersdrukte in diezelfde periode meer dan verdrievoudigd is.

1.4

Ondanks alles zijn de maatschappelijke kosten van het wegverkeer nog te hoog: bij de ongeveer 1 300 000 verkeersongevallen per jaar in Europa vallen 40 000 doden en 1 700 000 gewonden, waarvan de kosten op 160 miljard euro worden geschat, d.w.z. 2 % van het Europese BBP. Op persoonlijk vlak is iedere verkeersdode er één te veel.

1.5

De Europese Commissie is zich bewust van de ernst van dit probleem en heeft een reeks belangrijke initiatieven op het gebied van verkeersveiligheid gelanceerd, waaronder de goedkeuring van het Europees Actieprogramma voor verkeersveiligheid.

1.6

Reeds vóór de opstelling van dat programma werd informatie- en communicatietechnologie (ITC), die nu al op grote schaal wordt toegepast in voertuigen, beschouwd als belangrijk instrument om de uitdaging van de verkeersveiligheid aan te gaan. Dankzij de ontwikkeling van krachtigere microprocessors, communicatietechnologieën, sensoren en actuatoren, kunnen steeds meer geavanceerde actieve veiligheidssystemen worden ingebouwd, die ongevallen weliswaar niet helemaal kunnen voorkómen, maar wel het aantal en de ernst ervan kunnen verminderen.

1.7

Daarom heeft de Europese Commissie in 2002 de eSafety Working Group opgezet, bestaande uit ongeveer 40 deskundigen uit de automobielindustrie en andere sectoren. Deze werkgroep kreeg de opdracht een strategie te ontwikkelen om onderzoek, ontwikkeling en toepassing van op ICT gebaseerde intelligente veiligheidssystemen ter verbetering van de verkeersveiligheid in Europa in een stroomversnelling te brengen.

1.8

In november 2002 publiceerde deze werkgroep haar eindrapport, met daarin 28 aanbevelingen aan het adres van de Europese Commissie, de lidstaten, vervoers- en verkeersveiligheidsautoriteiten, de automobielindustrie, dienstverleners, consumentenorganisaties, verzekeraars en alle andere belanghebbenden. Deze aanbevelingen zijn gericht op verbetering van de veiligheid d.m.v. geïntegreerde systemen die gebruik maken van ICT met het doel om nieuwe en intelligente oplossingen te bieden die toegespitst zijn op de rol van en de interactie tussen bestuurder, voertuig en omgeving.

1.9

Het eindrapport van de eSafety Working Group werd op de tweede vergadering van de groep op hoog niveau over eSafety besproken en goedgekeurd. Bij die gelegenheid werd het eSafety Forum (1) opgericht, en werd de wens te kennen gegeven dat de Commissie met nieuwe beleidsvoorstellen zou komen.

1.10

De Mededeling waarover het advies van het EESC wordt gevraagd is het antwoord van de Commissie op de verwachtingen van de groep op hoog niveau over eSafety, van de groep op hoog niveau voor verkeersveiligheid en van de lidstaten.

2.1

De Mededeling borduurt voort op het eindrapport van de eSafety Working Group, en bevat 11 voorstellen voor acties, die in drie categorieën uiteenvallen:

2.1.1

Acties voor de ontwikkeling van intelligente veiligheidssystemen voor voertuigen;

2.1.2

Acties voor de aanpassing van regelgeving en normen;

2.1.3

Acties om de obstakels in maatschappij en bedrijfsleven uit de weg te ruimen.

—

De Commissie zal het eSafety Forum, een gemeenschappelijk platform voor alle belanghebbende organisaties, blijven voorzitten en ondersteunen.

—

De Commissie zal zich inzetten voor meer onderzoek en technologische ontwikkeling, door onder meer bij te dragen aan de financiering van enkele topprojecten.

—

Op het gebied van de mens/machine-interactie zal de Commissie een beoordeling maken van de effecten van de introductie van „nomadische apparatuur” (2) in het voertuig, en van de werkbelasting voor de bestuurder van het voertuig, als gevolg van de invoering van nieuwe controle- en informatiesystemen.

—

Voortbouwend op de E-112-bepalingen (3), zal de Commissie met een voorstel komen voor een geïntegreerde strategie voor pan-Europese hulpdiensten (e-Call).

—

De Commissie zal de vooruitgang bij de realisatie van het real-time verkeers- en reisinformatiesysteem (RTTI) in Europa analyseren.

—

De Commissie zal voorstellen het gebruik van de 24 GHz-band voor kortbereikradars op ultrabreedband (SRR - UWB) voor motorvoertuigen toe te staan en te reglementeren.

—

De Commissie zal de bestaande wetgeving inzake de EG-typegoedkeuring voor motorvoertuigen herzien en zal acties vaststellen om het gebruik van de nieuwe systemen toe te staan en te reglementeren.

—

De Commissie zal de normalisatie-instellingen (ISO, CEN en ETSI) verzoeken om een normalisatieprogramma vast te stellen voor de nieuwe systemen: communicatieprotocollen, systeemarchitectuur en standaardprogrammatuur en de mens/machine-interactie.

—

De Commissie zal bestuderen welke sociaal-economische voordelen met de invoering van intelligente veiligheidssystemen voor voertuigen kunnen worden bereikt.

—

De Commissie zal de ontwikkeling van een methodiek voor risico/baten-analyse van intelligente veiligheidssystemen voor voertuigen stimuleren en financieren.

—

De Commissie zal de ontwikkeling van routekaarten (roadmaps) aanmoedigen, zowel van de industrie als van de overheidssector, op basis waarvan nieuwe systemen kunnen worden ontwikkeld en ingevoerd.

—

De Commissie zal de ontwikkeling van een methodiek voor de beoordeling van de potentiële effecten van de introductie van intelligente veiligheidssystemen, met inbegrip van gecombineerde systemen en fusie van sensoren (4), stimuleren en financieren.

—

De Commissie zal het onderzoek naar beoordelingsprocedures voor voertuigen met nieuwe veiligheidssystemen stimuleren en financieren.

—

De industrie zal een Europese database van digitale kaarten met verkeersveiligheidsattributen ontwerpen, opzetten, onderhouden en certificeren.

3.1

De Commissie geeft duidelijk blijk van de wil om bij te dragen tot de ontwikkeling en invoering van intelligente verkeersveiligheidssystemen, nu het ernaar uitziet dat de traditionele, passieve veiligheidssystemen aan hun top zitten.

3.2

De algemene richtsnoeren in het document zijn duidelijk en goed opgezet. Minder duidelijk zijn echter de prioriteiten (m.u.v. van e-Call, waarvan het belang wel vaststaat), en er ontbreken met name aanwijzingen inzake de termijnen voor de uitvoering van het Actieplan. Vooralsnog bestaat er alleen een werkprogramma voor 2004. Hopelijk zal de opstelling van de roadmap – een van de verwachte resultaten van het eSafety Forum – van doorslaggevend belang zijn voor de vaststelling van prioriteiten en termijnen van het Actieplan.

3.3

Het is van belang dat de automobielindustrie, die nu reeds betrokken is bij de eSafety Working Group en het eSafety Forum, de ontwikkeling van deze initiatieven in technisch opzicht blijft steunen, en met name bijdraagt tot de totstandkoming van de roadmap.

3.4

De automobielindustrie heeft zeker behoefte aan richtsnoeren inzake het op de markt brengen van intelligente veiligheidssystemen. Individuele bedrijven moeten echter de mogelijkheid hebben om innovatieve oplossingen op eigen wijze en wanneer het hen goeddunkt, aan te bieden. Hierbij mag de interoperabiliteit en de stabiele functionering van de nieuwe systemen nooit uit het oog worden verloren.

3.5

Er moet een „educatieve” fase worden ingebouwd, waarin gebruikers worden voorgelicht over het beste gebruik van de nieuwe intelligente veiligheidssystemen. Hiervoor zou het nuttig zijn dat ook vertegenwoordigers van rijscholen aan het eSafety Forum deelnemen. Bijzondere aandacht dient uit te gaan naar de categorie van beroepschauffeurs, die „proefkonijn” kunnen zijn in de introductiefase van de nieuwe systemen, en die sowieso een grote gebruikersgroep vormen.

3.6

Sommige veiligheidssystemen, zoals het elektronisch stabilisatieprogramma (ESP), zouden vanuit louter technisch oogpunt nu al op ruime schaal en relatief snel kunnen worden ingevoerd. Andere systemen, die ingewikkelder van aard en in gebruik zijn, vragen een nauwgezette analyse om de werklast voor de bestuurder te optimaliseren. Hiermee wordt bedoeld dat de gulden middenweg moet worden gevonden tussen vermoeidheid en het gevaar te worden afgeleid.

3.7

In het document krijgt het thema van de gedeelde verantwoordelijkheid van de betrokken partijen (Europese Commissie, lidstaten, vervoers- en verkeersveiligheidsautoriteiten, de automobielindustrie en dienstverleners) voldoende aandacht. Desalniettemin is er absoluut behoefte aan een nauwgezette definitie en regelgeving m.b.t. de aansprakelijkheid in geval van slecht functionerende veiligheidssystemen. Ook moet nog veel werk worden verricht op het stuk van compleet nieuwe systemen en functies. Wel is het zo dat de Commissie op het gebied van de aansprakelijkheid reeds drie onderzoeksprojecten heeft gefinancierd: Response, Response 2 en Prevent.

3.8

Het Comité wijst er bovendien op dat de Commissie in haar document sterk de nadruk legt op de noodzaak van veiligere voertuigen. Er mag echter absoluut niet worden voorbijgegaan aan de noodzakelijke aanpassing van de verkeersinfrastructuur (nieuwe en veiligere wegen, tegengaan van verkeersopstoppingen). Bovendien vergen de meeste nieuwe veiligheids-systemen voor voertuigen specifieke „intelligente” infrastructuren (zoals telecommunicatienetwerken om automatische noodoproepen te ontvangen, decoderen en beheren). De Commissie zou meer aandacht moeten besteden aan deze aspecten en de effecten hiervan.

3.9

Het communautaire programma „Galileo”, dat een reeks navigatie- en positioneringsdiensten zal verzorgen waarmee de ontwikkeling van tal van innovatieve toepassingen op het gebied van eSafety mogelijk wordt gemaakt, ligt in de lijn van de ontwikkeling van intelligente infrastructuren, en is dus zeker van belang.

3.10

Er valt een aanzienlijke stijging te verwachten van de aanschafprijs en onderhoudskosten van voertuigen, als gevolg van de invoering van intelligente veiligheidssystemen. Bijkomende veiligheidssystemen zijn alleen mogelijk indien de consument bereid is hiervoor te betalen. Het zal van fundamenteel belang zijn de consument ervan te overtuigen dat de extra kosten zich vertalen in een verminderd risico van ongevallen. Ook daarom is het bijhouden van ongevalsoorzaakstatistieken – waarover in de Mededeling wordt gesproken – door het eSafety Forum, van fundamenteel belang. Het is met name zaak dat het CARE-systeem (5) wordt gereorganiseerd, en dat voortaan ook de oorzaken van ongevallen worden bijgehouden en geanalyseerd, zo veel mogelijk in combinatie met de gegevens die door sommige autofabrikanten worden verzameld.

3.11

Een concreet voorbeeld van het probleem van de stijgende kosten hebben we gezien met de dienst e-Call. Veel autofabrikanten bieden het e-Call-systeem als optie aan, maar de vraag hiernaar was tot nu toe zeer gering, omdat weinig gebruikers bereid zijn te betalen voor een dienst waarvan zij hopelijk nooit gebruik hoeven te maken. Het e-Call-systeem, dat in de Mededeling wordt aangewezen als prioritaire actie, zou wel eens de lakmoesproef van het hele programma kunnen zijn. Alleen een brede acceptatie van het instrument zou de beheerskosten en dus ook de aan de consument doorberekende prijs kunnen terugdringen, door gebruik te maken van schaalvoordelen en van de mededinging tussen verschillende leveranciers, terwijl monopolieposities worden vermeden.

3.12

Een andere oorzaak van de kostenstijging kan zijn dat garages waar herstelwerkzaamheden worden uitgevoerd zullen moeten beschikken over bijzondere diagnose-, reparatie- en testapparatuur. Hier kunnen echter ook positieve aspecten aan verbonden zijn, omdat de professionaliteit van herstellers hiermee wordt vergroot en er nieuwe arbeidskansen worden gecreëerd.

3.13

Om dit probleem minder ernstig te maken kan worden gedacht aan stimuleringsmaatregelen, in de vorm van belastingvermindering en/of lagere verzekeringspremies. Overleg tussen de betrokken partijen is hoe dan ook van essentieel belang.

3.14

Het is echter zeer onwaarschijnlijk dat louter op grond van het feit dat fabrikanten en gebruikers zich het belang ervan realiseren, er een algemene invoering van intelligente veiligheidssystemen zal zijn. Gekeken moet worden of naast of in plaats van de vrijwillige invoering, e.e.a. bij wet kan worden voorgeschreven. Hierin zou de geleidelijke invoering van intelligente veiligheidssystemen moeten worden verplicht gesteld, aan de hand van een adequaat stappenplan.

3.15

Omdat de kosten van de veiligheidsfuncties hoe dan ook voor rekening van de klant en de belastingbetaler komen, is het van groot belang dat de kosten-batenanalyse correct en objectief is.

4.1

Vooropgesteld dat het een beleidsmededeling betreft en nog geen concrete en bindende maatregelen, die de Commissie in een later stadium wel kan voorstellen en uitwerken, lijkt het toch nuttig om enkele punten aan te stippen die naar de mening van het Comité nooit uit het oog mogen worden verloren bij de ontwikkeling van het programma.

4.2

De Commissie geeft duidelijk blijk van de wil om bij te dragen tot de ontwikkeling en invoering van intelligente verkeersveiligheidssystemen. Het zou dan ook moeten worden toegejuicht door de belanghebbende partijen, ook al omdat in hetzelfde document duidelijk wordt onderstreept dat verkeersveiligheid een gedeelde verantwoordelijkheid van alle stakeholders is.

4.3

De in het document opgenomen plannen zouden moeten worden geïmplementeerd m.b.v. een actieplan, dat zo snel mogelijk moet worden vastgesteld; bovendien moet meer nadruk worden gelegd op de noodzakelijke aanpassing van de verkeersinfrastructuur (nieuwe en veiligere wegen, tegengaan van verkeersopstoppingen) en op de behoefte aan nieuwe, „intelligente” infrastructuren.

4.4

Er is absoluut behoefte aan een nauwgezette definitie en regelgeving m.b.t. de aansprakelijkheid in geval van slecht functionerende veiligheidssystemen.

4.5

Individuele autofabrikanten moeten de mogelijkheid hebben om innovatieve oplossingen op eigen wijze en wanneer het hen goeddunkt, aan te bieden.

4.6

Er valt een aanzienlijke stijging te verwachten van de aanschafprijs en onderhoudskosten van voertuigen, als gevolg van de invoering van intelligente veiligheidssystemen. Deze prijsstijging zou vooral sterk voelbaar kunnen zijn bij voertuigen in de lagere prijsklassen, waardoor de zwakkeren in de samenleving worden beperkt in hun mogelijkheden tot aanschaf. Daarom is het van doorslaggevend belang dat snel bewustmakings- en stimuleringsmaatregelen worden genomen. Op middellange termijn zou bovendien kunnen worden overwogen om de invoering van bepaalde veiligheidssystemen wettelijk verplicht te maken.

4.7

Het succes van het programma valt of staat met de rol van de lidstaten. De reeds opgestarte dialoog met de Commissie, de automobielindustrie en andere belanghebbenden moet worden voortgezet en uitgebreid met de lidstaten, die bij het gehele proces moeten worden betrokken, op basis van duidelijke beleidsrichtsnoeren. Zonder de technische en economische betrokkenheid van de lidstaten zou het programma geen kans van slagen hebben.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/34

1.1

Mobiliteit is een belangrijk gegeven voor een zeer groot deel van de Europeanen. Mobiliteit is een gegeven van alle leeftijden. Het overgrote deel van de Europese bevolking boven de 18 jaar is in het bezit van het rijbewijs. Het rijbewijs is voor dit deel van de bevolking de toegangspas tot een gemotoriseerde vorm van mobiliteit. Met name in een Europa waarin de bevolking steeds ouder wordt, is het bezit van het rijbewijs vaak van cruciaal belang voor het hebben van contacten met de buitenwereld, en zelfs voor de invulling van de eerste levensbehoeften. Ieder voorstel te komen tot een Europese richtlijn over het rijbewijs raakt zodoende de gehele Europese bevolking. Het belang van een dergelijk voorstel tot een richtlijn mag dan ook niet onderschat worden.

1.2

De Europese Commissie beoogt met de wetgeving op het gebied van rijbewijzen in de EER een versterking van het vrij verkeer van communautaire burgers, de vermindering van de mogelijkheden tot fraude en een bijdrage aan de verbetering van de verkeersveiligheid. Deze doelen stonden de Europese Commissie voor ogen bij eerdere wetgeving op het gebied van het rijbewijs, en blijven het leidmotief voor toekomstige wetgeving op dit gebied.

1.3

Ondanks alle maatregelen die in de laatste jaren zijn genomen is de rechtsonzekerheid van communautaire burgers in de afgelopen jaren eerder toegenomen dan afgenomen (2). De Europese Commissie acht het van essentieel belang dat de rechtsonzekerheid voor burgers, die hun vrij verkeer hindert, wordt weggenomen. Deze doelstelling valt binnen het kader van de veel bredere doelstellingen die door de Europese Raad zijn vastgesteld in de „Agenda van Lissabon”, namelijk te komen tot een voor 100 % functionerende interne markt, inclusief de mededingingsaspekten. Het middels de hier voorgestelde richtlijn wegnemen van de laatste obstakels betreffende het rijbewijs wordt door de Commissie opgevat als het einde van een proces van geleidelijke harmonisatie.

1.4

Naast de bemoeienissen van de Commissie voor een volledige wederzijdse erkenning van het rijbewijs, die het vrij verkeer van communautaire burgers bevordert, stelt de Commissie in de richtlijn een aantal concrete wetswijzigingen voor, die de verkeersveiligheid positief moeten beïnvloeden. Deze maatregelen liggen op het gebied van de invoering van nieuwe voertuigcategorieën voor het rijbewijs, de invoering van een trapsgewijze toegang tot deze categorieën opdat chauffeurs allereerst ervaring opdoen in kleinere voertuigcategorieën, het harmoniseren van de periodiciteit van de controles naar de medische rijgeschiktheid van chauffeurs en extra aandacht voor de toegang van gehandicapte chauffeurs tot het gemotoriseerde verkeer, alsmede minimum opleidingseisen voor het beroep van examinator.

1.5

Als derde belangrijke punt in het voorliggende voorstel wordt de vermindering van de mogelijkheden tot fraude met het rijbewijs genoemd. Door de opheffing van de mogelijkheid om een papieren rijbewijs af te geven en de verplichte invoering van een plastic kaart aan de ene kant, en een beperkte administratieve geldigheid van dit document aan de andere kant wordt een fraudebestendiger document beoogd.

2.1

Het Comité onderschrijft de doelstellingen die de Europese Commissie met het voorliggende voorstel beoogt (verbetering van de verkeersveiligheid, vermindering van de mogelijkheid tot fraude en bevordering van het vrij verkeer van communautaire burgers). Dit voorstel past in de lijn die door de Commissie is uitgezet bij de aanname van het Europees Actieprogramma voor Verkeersveiligheid „Terugdringing van het aantal verkeersslachtoffers in de Europese Unie met de helft in de periode tot 2010: een gedeelde Verantwoordelijkheid” (3) en in het eerder gepubliceerde Witboek „Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen” (4).

2.2

Het Comité juicht met name toe dat de nadruk in het voorliggende voorstel ligt op de menselijke factor in het verkeer, en dat er concrete maatregelen worden voorgesteld die de verkeersveiligheidsproblematiek rond de mens in het verkeer betreffen. Reeds in het advies van het Comité aangaande het Europees Actieprogramma voor Verkeersveiligheid „Terugdringing van het aantal verkeersslachtoffers in de Europese Unie met de helft in de periode tot 2010: een gedeelde Verantwoordelijkheid” (5) heeft het Comité op het belang van de menselijke factor in het verkeer voor de verkeersveiligheid gewezen, en het is derhalve zeer verheugd te zien dat met het voorliggende Commissie voorstel met name deze factor aandacht krijgt.

2.3

Het Comité is van mening dat een aantal van de voorgestelde maatregelen verregaande gevolgen heeft voor de burgers van de lidstaten (beperkte administratieve geldigheid van het rijbewijs), voor rijbewijskandidaten en -bezitters van bepaalde categorieën (medische controles, geleidelijke toegang tot bepaalde categorieën, verhoogde minimumleeftijden) en voor rijscholen (nieuwe categorieën, veranderde voertuigeisen C1 en D1). Deze gevolgen zullen door de belanghebbenden niet altijd als positief worden ingeschaald, en brengen in een aantal gevallen een toenemende administratieve druk en toenemende kosten met zich mee. Het Comité vraagt aandacht voor de gevolgen van deze richtlijn en wijst de Commissie op de inachtneming van een voldoende lange overgangstermijn waarop de maatregelen uit deze voorgestelde richtlijn van kracht moeten worden. Dit standpunt wordt mede ingegeven door het feit dat voor een aantal lidstaten geldt dat de veranderingen die door de Richtlijn 91/439/EEG (6) verplicht werden gesteld slechts sinds korte tijd zijn ingevoerd. Dit weerhoudt het Comité er niet van een algemeen positief advies uit te brengen over de met deze richtlijn voorgestelde maatregelen, met hier en daar kritische kanttekeningen.

3.1

Het Comité kan zich vinden in een beperkte administratieve geldigheid van het rijbewijs. Het stemt in met de redenering dat dit zowel het vrij verkeer van communautaire burgers bevordert, als met het feit dat dit de fraudemogelijkheden met het rijbewijsdocument terugdringt. De Europese Commissie is van mening dat wat betreft de in omloop zijnde rijbewijzen er geen beperkte geldigheid dient te worden ingevoerd. Zij argumenteert volgens het principe van subsidiariteit dat de lidstaten bevoegd zijn om de oudere modellen die niet meer fraudebestendig zijn terug te roepen. Het Comité zet vraagtekens bij deze gedeeltelijke vrijstelling, daar de daadwerkelijke overgangsperiode op deze manier voor een aantal lidstaten meer dan 50 jaar zal zijn. Het Comité stelt derhalve voor om artikel 3.2 aan te scherpen om zodoende meer zekerheid in te bouwen met betrekking tot de omwisseling van oudere modellen rijbewijzen, die niet aan de eisen van fraudebestendigheid voldoen. Die aanscherping zou mogelijk zijn door in artikel 3.2 de zinsnede „zij stellen de Commissie daarvan in kennis” te vervangen door „de Commissie dient haar goedkeuring te geven”. Dit advies wordt mede ingegeven door het feit dat in een aantal landen het rijbewijs eveneens als identificatiedocument gebruikt kan worden. Fraudebestendigheid is derhalve van cruciaal belang.

3.2

Aangaande het voorstel van de Commissie over de vervanging van het papieren rijbewijsdocument door een plastic kaart, eventueel met ingebouwde chip, is het Comité positief. Het bevordert in haar optiek de eenheid tussen de lidstaten en vermindert de fraudemogelijkheden met het document beduidend. Het Comité adviseert tegelijkertijd, nog meer te doen voor de fraudebestendigheid van het document en pleit voor optimale veiligheidsvoorzieningen in en op dit document, analoog aan de veiligheidseisen die gesteld worden aan het paspoort.

3.3

Het Comité staat eveneens positief ten opzichte van de beoogde harmonisering van medische controles voor rijbewijsbezitters van groep 2. Zowel de periodiciteit als de inhoud van deze medische controles dienen in een communautaire eenheid geharmoniseerd te zijn om concurrentievervalsing tussen de verschillende lidstaten van de Europese Unie te voorkomen. Wel heeft het Comité moeite met de gelijkschakeling van de verplichting tot medische controles tussen de „grote” categorieën C en D (vrachtwagen en bus) en de „kleine” categorieën C1 en D1. Minder frequente medische controles voor de categorieën C1 en D1 zouden in de ogen van het Comité op zijn plaats zijn. Ook zou het in de ogen van het Comité goed zijn indien andere beroepschauffeurs, die door de definitie van hun voertuig tot groep 1 van de rijbewijsbezitters worden gerekend, eveneens aan deze verplichting onderworpen zouden worden. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan taxichauffeurs.

3.4

In het huidige voorstel van de Commissie wordt lidstaten niet langer de gelegenheid geboden, rijbewijzen met een beperkte geldigheid af te geven op grond van een medische indicatie. In voorgaande wetgeving hadden lidstaten deze bevoegdheid wel. Het Comité is van mening dat deze bevoegdheid in stand gehouden zou moeten worden.

3.5

Het Comité kan zich volledig vinden in de voorgestelde nieuwe categorisering van de voertuigen voor het rijbewijs. De invoering van een rijbewijscategorie AM, alsmede de verplichte invoering van de lichte motorfiets (A1) op 16-jarige leeftijd zal een belangrijk deel van de problematiek rond deze lichte tweewielers oplossen. Met name het feit dat in de lidstaten 16-jarige bestuurders een alternatief aangeboden krijgen voor de ongevalgevoelige bromfiets, waarbij een zwaardere opleiding, een theoretisch en praktisch examen verplicht worden gesteld, zal in de ogen van het Comité een directe positieve invloed op de verkeersveiligheid hebben. Ook het verdere onderscheid dat gemaakt wordt tussen de categorieën A2 en A, met de verplichting tot een tweede proeve van rijvaardigheid en de hogere leeftijdsgrenzen zijn veelbelovende maatregelen voor een voertuigtype dat onevenredig hoog vertegenwoordigd is in de ongevalstatistieken.

3.6

Het Comité staat volledig achter de nieuwe definitie van de voertuigcategorieën C1 en D1, waarbij een maximaal toegestaan gewicht van 6 000 kg de bovengrens vormt in plaats van de oorspronkelijke 7 500 kg. Met name het feit dat hierdoor de technische voertuigkarakteristieken beter tot hun recht komen is positief te noemen. Ook de equivalentie tussen C1 en D1 voertuigen is voor het Comité positief. Deze equivalentie benadeelt de verkeersveiligheid niet, daar de voertuigen in deze twee categorieën dezelfde technische specificaties hebben en met bijvoorbeeld gelijksoortige reminrichtingen zijn uitgerust. De bovengrens van 6 000 kg vormt eveneens de overgang naar een andere technische specificatie, met bijvoorbeeld een ander type reminrichting. Een bestuurder van een categorie C1 voertuig is derhalve eveneens goed opgeleid voor het besturen van een categorie D1 voertuig. Tegelijkertijd verhoogt deze equivalentie de vrijheid en de mogelijkheden van bestuurders van deze voertuigen.

3.7

De verplichte invoering van de „kleine” categorieën C1 en D1, die in de voorgaande richtlijn over het rijbewijs (91/439/EEG) nog facultatief waren, heeft in de ogen van het Comité eveneens een positief effect op de verkeersveiligheid, met name binnen de steden. Het Comité verwacht dat in toenemende mate gebruik zal worden gemaakt van deze voertuigcategorieën voor het afleveren van goederen en het vervoeren van personen binnen de grenzen van een stad. Dit betekent dat de „grote” voertuigen de centra van deze steden niet meer zullen hoeven aan te rijden, wat zowel op het gebied van veiligheid als op het gebied van uitstoot van schaadstoffen een positief effect zal hebben voor de bevolking van de steden. Wel is het Comité van mening dat deze categorieën aantrekkelijker gemaakt moeten worden om dit effect te bereiken, door bijvoorbeeld de medische keuring van de categorieën C1 en D1 minder frequent te laten plaatsvinden.

3.8

Het Comité is verheugd over de verduidelijking die is aangebracht in de definitie voor de voertuigcategorie BE. De vernieuwde definitie BE voorziet ten dele in het duidelijker maken van deze categorie door iedere aanhanger met een toegestane maximum massa van meer dan 750 kg onder de rijbewijscategorie BE te plaatsen. Het Comité juicht deze verduidelijking voor burgers en handhaving zeer toe.

3.9

Daarentegen zou de definitie van de voertuigcategorieën B+E en C1+E nog duidelijker gemaakt kunnen worden. Met name de definitie van de voertuigcategorie C1+E levert volgens het Comité problemen op, daar de toegestane maximum massa van de aanhanger afhankelijk is van de toegestane maximum massa van het trekkend voertuig. Dit betekent dat er slechts met extreem lichte aanhangwagens binnen deze rijbewijscategorie mag worden gereden, terwijl binnen de rijbewijscategorie B+E van veel zwaardere aanhangwagens gebruik mag worden gemaakt. Het is bijvoorbeeld binnen de huidige en de voorgestelde nieuwe definitie niet mogelijk om, gezien de gewichtsverdelingen, in de praktijk met een trekkeroplegger combinatie binnen de categorie C1+E te rijden, terwijl die zelfde optie wel mogelijk is binnen de categorie B+E. Juist de combinatie trekker – oplegger binnen de rijbewijscategorie B+E ziet het Comité als onwenselijk. Deze combinatie, die naar de mening van het Comité alleen voor beroepsmatig vervoer gebruikt wordt, zou naar mening van het Comité beter onder de categorie C1+E kunnen worden geschaard, hetgeen in de momenteel voorgestelde definitie niet mogelijk is.

3.10

Het Comité stelt gezien het voorgaande voor de definities van de aanhangerklassen nog een keer te overdenken. Een mogelijkheid die zowel voor duidelijkheid bij burgers en handhavers, als voor een verbetering van de verkeersveiligheid zorgt, zou zijn om de aanhangerklassen onafhankelijk van het gewicht van het trekkend voertuig te definiëren, en daarbij niet alleen een ondergrens in gewicht in aan te brengen, maar ook een bovengrens.

3.11

Daarnaast stelt het Comité vast dat met de door de Commissie voorgestelde definitie van voertuigklasse BE wellicht een te hoge eis wordt gesteld aan bezitters van een caravan. Op grond van de huidige definitie van de voertuigcategorie B mogen de meeste caravans met een rijbewijs voor de voertuigcategorie B worden vervoerd. In het voorstel van de Commissie vervalt dit recht voor nieuwe chauffeurs compleet, en worden alle caravans onder de rijbewijscategorie BE geplaatst, met de verplichting tot het doen van een examen. Het Comité wijst op de mogelijke implicaties van dit voorstel voor de industrie en stelt voor, met het oog op de verkeersveiligheid, om een 1daagse opleiding verplicht te stellen voor bepaalde types aanhangers, waaronder een groot deel van de caravans. Het volgen van deze opleiding zou middels een code op het rijbewijs kunnen worden aangetekend. Het Comité stelt voor daarvoor code 96 te gebruiken.

3.12

Het Comité stelt vast dat binnen de rijbewijscategorie B (bestelbusjes) veel chauffeurs professioneel vervoer verrichten, en dat voorliggende richtlijn geen extra maatregelen voorstelt om de hoge ongevalbetrokkenheid van deze categorie tegen te gaan. Dat betekent dat deze groep chauffeurs momenteel niet gebonden zijn aan voorschriften op het gebied van rij- en rusttijden, vakbekwaamheid en dat de voertuigen niet uitgerust dienen te zijn met snelheidsbeperkers. Met name de bestelbussector (white vans) met een toegestane maximum massa van minder dan 3 500 kg en de onveiligheid die door deze sector op de wegen van de Europese Unie ontstaat is het Comité een doorn in het oog. Het Comité zou graag zien dat de Commissie maatregelen onderneemt om deze sector aan te pakken. Daarvoor zijn meerdere opties. De meest solide optie in de ogen van het Comité zou zijn om bestuurders van alle voertuigen met een toegestane maximum massa van minder dan 3 500 kg en een laadvermogen van meer dan 1 000 kg te verplichten een rijbewijs C1 te behalen. Daarmee worden zij automatisch bestempeld en behandeld als beroepschauffeur Deze definitie zou tot gevolg hebben dat bestuurders van deze voertuigen gebonden zijn aan de maatregelen uit de Richtlijn 2003/59/EEG en zich zowel initieel als periodiek moeten scholen in vakbekwaamheid. Op soortgelijke wijze zou het in de ogen van het Comité een stap voorwaarts zijn om beroepschauffeurs uit groep 1, zoals de bestuurders van bestelbusjes, taxi's en ambulances te onderwerpen aan een zelfde regime van medische controles als de beroepschauffeurs uit groep 2 (vrachtwagens, bussen).

3.13

Gezien het voorgaande stelt het Comité volgende nieuwe definities voor de rijbewijscategorieën B, BE, C1 en C1E voor:

3.14

Het Comité heeft enige bedenkingen ten aanzien van de mogelijkheid die aan lidstaten wordt geboden tot het verlagen van de minimumleeftijd voor het behalen van het rijbewijs, zoals voorzien in artikel 7, lid 2. Noch in de toelichting, noch in het artikel zelf wordt onderscheid gemaakt tussen de verschillende praktijken in de lidstaten in dezen. Er zijn 3 soorten aanpak bij de verlaging van leeftijd te onderscheiden:

3.15

De equivalentie tussen de voertuigcategorieën B en A1 zoals die bestaat in Richtlijn 91/439/EEG en die de Commissie niet beoogt te veranderen heeft niet de steun van het Comité. Het Comité is van mening dat dit weliswaar de vrijheid en de mogelijkheden van de bestuurders van een personenwagen verhoogt, maar dat tegelijkertijd de verkeersveiligheid hiermee niet gediend is. Onderzoek uit landen waar een dergelijke equivalentie bestaat toont aan dat de ongevalcijfers voor deze categorie tweewieler negatief beïnvloed worden. Het Comité is dan ook van mening dat voor ieder type voertuig een aparte opleiding en examen noodzakelijk zijn. Het Comité zou een equivalentie tussen het rijbewijs B en de bromfietscategorie AM wel kunnen billijken. Het examen voor de voertuigcategorie AM bestaat enkel uit een theoretisch examen, dat voor een groot deel dezelfde kennis toetst die ook voor het behalen van een rijbewijs B vereist is.

3.16

De harmonisatie van minimale opleidingseisen voor examinatoren die belast zijn met de afname van examens voor het verkrijgen van een rijbewijs, zoals deze worden voorgesteld door de Commissie, oogst bijval van het Comité. Van een daadwerkelijke harmonisering tussen de communautaire lidstaten kan pas sprake zijn indien kandidaten voor een rijbewijs aan dezelfde voorwaarden moeten voldoen. Het is dan ook niet meer dan vanzelfsprekend dat de personen die beoordelen of een kandidaat aan deze voorwaarden voldoet eveneens op een geharmoniseerd niveau actief zijn.

4.1

Het Comité verwelkomt het voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende het rijbewijs zeer. Het Comité heeft wel een aantal kritische kanttekeningen bij de invulling van een aantal maatregelen.

4.2

Met name de nadruk die in de voorgestelde richtlijn ligt op de verbetering van de verkeersveiligheid door een aantal veranderingen in het regime ten aanzien van de menselijke factor in het verkeer kan op steun van het Comité rekenen, zonder dat de overige doelstellingen van deze richtlijn (vrij verkeer van burgers en vermindering van fraudegevoeligheid) gebagatelliseerd worden.

4.3

Het Comité vraagt aandacht voor de te verwachten reactie die in een aantal lidstaten en bij bepaalde doelgroepen opgeroepen wordt door de voorgestelde maatregelen. Met name een voldoende lange invoeringstermijn kan veel weerstand wegnemen, zonder dat daarmee gezegd dient te worden dat de maatregelen op de lange baan geschoven dienen te worden. Gezien de voorgestelde nieuwe maatregelen rond de voertuigcategorieën C, C1, D, D1 en hun aanhangercategorieën, en gezien de onlangs door de Commissie en de Raad aangenomen Richtlijn 2003/59/EEG over de vakbekwaamheid van beroepschauffeurs, zou een in tijd gelijkgeschakelde invoering van delen van deze richtlijn voor veel lidstaten van voordeel zijn.

4.4

Het Comité vraagt aandacht voor de problematiek van de hoge ongevalbetrokkenheid van beroepsmatige chauffeurs binnen de rijbewijscategorie B. Een voorstel van de Europese Commissie voor maatregelen voor deze groep chauffeurs zou het Comité ten zeerste toejuichen.

4.5

Het Comité adviseert de definitie van de aanhangerklassen B+E en C1+E nogmaals te overdenken. Met name de onduidelijkheid die opgeroepen wordt door de momenteel voorgestelde definitie, alsmede de problematiek rond de gewichtsverdeling in de rijbewijscategorie C1+E en de ongelijkheid tussen de rijbewijscategorieën B+E en C1+E zijn voor het Comité aanleiding om een kanttekening te plaatsen bij het huidige voorstel.

4.6

De equivalenties tussen de rijbewijscategorieën C1 en D1 juicht het Comité toe. Daarentegen is het Comité niet positief over de verwachte gevolgen van een equivalentie tussen de rijbewijscategorieën B en A1. Het Comité is zich ervan bewust dat deze equivalentie reeds in een aantal lidstaten bestaat, maar uit haar bezorgdheid over de gevolgen van de maatregel.

4.7

Het Comité is van mening dat de bevoegdheid van de lidstaten om rijbewijzen met een beperkte geldigheid op grond van een medische indicatie af te geven in stand moet worden gehouden.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/39

1.

Het Gemeenschapsrecht dient duidelijk en transparant te zijn. Europees Parlement, Raad en Commissie hebben er dan ook op gewezen dat meermaals gewijzigde wetteksten gecodificeerd moeten worden volgens de overeengekomen versnelde werkmethode. Bij codificatie mogen geen inhoudelijke wijzigingen aangebracht worden (1).

2.

Het Comité steunt de inspanningen om het acquis communautaire te vereenvoudigen, in het bijzonder de procedures om de vigerende regels te consolideren en codificeren. Op deze manier wordt het gemakkelijker het acquis communautaire te begrijpen en correct toe te passen, hetgeen bijdraagt tot goed democratisch bestuur.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/40

1.1

Gezien de inwerkingtreding van de waterkaderrichtlijn (WKR) (1) is het zaak dat de normen voor de verdere ontwikkeling ervan worden vastgesteld, zodat het belangrijkste doel – de bescherming van het aquatisch milieu in Europa – in zijn geheel kan worden verwezenlijkt. Er zijn in dit verband al diverse documenten (2) gepubliceerd die betrekking hebben op bepaalde aspecten van de bescherming van water, zoals met name de Richtlijn waarin een lijst van prioriteitsstoffen op het gebied van het waterbeleid (3) is opgenomen. Deze lijst is van groot belang voor de behandeling van vervuild grondwater.

1.2

De bescherming van grondwater is momenteel voornamelijk geregeld in Richtlijn 80/68/EEG (4), waarin staat door welke gevaarlijke stoffen het grondwater vervuild raakt, en artikel 17 van de WKR, dat de basis vormt van de preventie van en het toezicht op grondwater.

1.3

Het belang van grondwater is genoegzaam bekend. Niet alleen is het dé bron voor drinkwater en voor andere menselijke doeleinden, het corrigeert ook ongerechtigheden in het oppervlaktewater. Grondwaterbescherming zou daarom op een andere leest geschoeid moeten worden; naast de directe verontreiniging van het grondwater is er namelijk ook sprake van diffuse verontreiniging als gevolg van diverse jarenlange processen zoals lekkage en doorsijpelende vervuilende stoffen. Deze vorm van verontreiniging tast de kwaliteit van grondwaterreservoirs steeds sterker aan.

1.4

Grondwaterbescherming moet een van de hoofddoelstellingen van de EU-wetgeving zijn, zodat de huidige verontreiniging aangepakt kan worden en nieuwe vervuiling kan worden voorkomen. Het saneren van vervuild grondwater is moeilijk en duur, en bovendien heeft vervuild grondwater nogal wat consequenties voor de drinkwatervoorziening. Een betere bescherming ervan is dan ook niet alleen van cruciaal belang voor de kwaliteit van het water, maar ook voor de volksgezondheid en de kwaliteit van het bestaan.

1.5

Toen de WKR in werking trad, is artikel 17 de rechtsgrondslag voor de bescherming van grondwater geworden, binnen het grotere geheel van de wetgeving voor alle EU-wateren. Aangezien echter ook ander EU-beleid van toepassing is op grondwater, zoals het GLB, het industriebeleid en het volksgezondheidbeleid, gelden er daarnaast specifieke beschermingsnormen voor, zoals vastgelegd in de Richtlijnen over drinkwater (5), nitraten (6), pesticiden (7) en biociden (8).

2.1

Krachtens artikel 17 van de WKR dienen er specifieke maatregelen te komen ter voorkoming en beheersing van grondwaterverontreiniging, zodat er een goede chemische toestand van het grondwater kan worden bereikt. Deze maatregelen moeten binnen twee jaar na de inwerkingtreding van de WKR worden vastgesteld (dus in 2006); vandaar het huidige richtlijnvoorstel. De voorgestelde richtlijn valt echter binnen het toepassingsgebied van de WKR, en het is daarom ook niet nodig om de hierin opgenomen bepalingen te herhalen over met name de milieudoelstellingen, het gecoördineerde beheer van stroomgebieden – inclusief het bijhouden van grondwaterregisters, het aanwijzen van wateren voor de drinkwatervoorziening en het afbakenen van de bescherming hiervan – en de voorlichting aan en openbare raadpleging van de betrokkenen.

2.2

Het voorstel is vooral bedoeld om specifieke maatregelen vast te stellen ter voorkoming en beheersing van grondwaterverontreiniging, aan de hand van criteria:

2.3

Het voorstel bevat de voorwaarden waaronder de lidstaten de drempelwaarden voor alle in bijlage III genoemde verontreinigende stoffen moeten vaststellen. Deze drempelwaarden dienen als uitgangspunt bij de in de WKR voorgeschreven controle van de toestand van het grondwater.

2.4

Bovenop de al in de WKR voorgeschreven maatregelen moeten de lidstaten krachtens het voorstel indirecte lozingen in het grondwater, waardoor de chemische toestand hiervan wordt aangetast, nog extra proberen te voorkomen en beperken.

2.5

In de bijlagen staan de kwaliteitsnormen, de procedure voor de evaluatie van de chemische toestand en de drempelwaarden voor de stoffen die het grondwater verontreinigen. In de belangrijke bijlage IV staat hoe de lidstaten significante en aanhoudende stijgende verontreinigingstendensen moeten vaststellen en omkeren.

3.1

Het EESC is ingenomen met de voorgestelde richtlijn. Niet alleen wordt er voor het opstellen ervan overlegd en gediscussieerd met de betrokken partijen, ook betekent de richtlijn dat er na Richtlijn 80/68/EEG een nieuwe methode komt voor de analyse van de toestand van het grondwater in de EU. Het criterium dat in de stroomgebiedbeheersplannen rekening moet worden gehouden met het hele waterbeleid, dus inclusief een inventarisatie van alle grondwatergebieden, kan zo worden aangepast aan de geografische aspecten van de voorgestelde maatregelen.

3.2

De lijst van stoffen die het grondwater verontreinigen is echter nogal kort. Hoewel er inderdaad een groot aantal nitraten en pesticiden is, zou de aandacht ook moeten uitgaan naar de gevolgen van andere processen, zoals het doorsijpelen van benzine, stoffen op industrieterreinen die in de grond terechtkomen, en vooral het overmatige gebruik van grondwaterbassins in met name het Middellandse-Zeegebied, waardoor deze steeds meer verzilten.

3.3

Het is ook goed dat rekening wordt gehouden met alle EU-regels die van toepassing zijn op grondwater, pesticiden, biociden enzovoort. Op deze manier worden alle beleidsmaatregelen in kwestie met elkaar verbonden. Wel zouden hierbij ook andere regels in aanmerking moeten worden genomen die het kwaliteitsbegrip verder verbreden.

3.4

Zo zouden de lijsten van verontreinigende stoffen (9) (ook al gelden deze voor oppervlaktewater) en de in dit verband al geldende drempelwaarden deel moeten uitmaken van bijlage I van het richtlijnvoorstel. Op die manier wordt rekening gehouden met een groter aantal stoffen (die tot een diffuse verontreiniging kunnen leiden), wat de kwaliteit van het grondwater ten goede komt.

3.5

De statistische vaststelling van significante en aanhoudende stijgende tendensen wat de concentratie van verontreinigende stoffen betreft (zie bijlage IV) is een goede zaak. Een en ander is in overeenstemming met bijlage V van de WKR, die de lidstaten de mogelijkheid biedt om over onderling overeengekomen perioden tendensen te meten, zodat niet alleen rekening kan worden gehouden met de stroomgebiedbeheersplannen, maar ook met het klimaat en de bodemtoestand van elke Europese regio.

3.6

Om verwarring te voorkomen zou de Commissie er niettemin goed aan doen concretere criteria voor de parameters, indicatoren en omrekeningsfactoren voor te stellen, aan de hand waarvan de impact van de richtlijn kan worden vastgesteld.

3.7

De lijsten van drempelwaarden voor verontreinigende stoffen moeten door de lidstaten uiterlijk op 22 juni 2006 worden bekendgemaakt. Dit is van groot belang voor de informatie die de plannen voor het beheer van grondwatermassa's moeten bevatten.

3.8

Evenzeer van belang in dit verband is het systeem voor het informeren en raadplegen van belanghebbende partijen (10) zoals landbouwers, NGO's en vakbonden, én de mogelijkheid om na te gaan of het wel goed gebruikt wordt. De procedure voor goedkeuring van de beheersplannen zou moeten worden uitgebreid met een regeling waarbij alle betrokkenen worden geïnformeerd en inspraak hebben. Door middel van rapporten zou de Commissie moeten controleren of dergelijke raadplegingen naar behoren verlopen.

3.9

Er moet toezicht komen op de naleving van artikel 5 en bijlage II(2) van de WKR inzake de kenmerken van winningsgebieden, milieu-effecten enzovoort. Ook dient er aandacht te worden besteed aan menselijke activiteiten, zodat in de waterbeheersplannen alle factoren aan de orde komen die van invloed zijn op het grondwater. Ook moet worden gezorgd voor de naleving van de overige WKR-bijlagen, want anders gelden de leden 4 en 5 van artikel 17, die de lidstaten de mogelijkheid bieden om zelf de criteria voor de omkering van tendensen van de grondwatertoestand te kiezen.

3.10

Er moet duidelijkheid worden verschaft over de omstandigheden waarin indirecte lozingen (bijvoorbeeld diffuse verontreiniging) mogen plaatsvinden op grond van de in artikel 11(3) van de WKR vastgestelde maatregelen. Het grootste probleem van indirecte lozingen is óf dat er geen vergunningen voor bestaan, óf dat deze niet erg zinvol zijn. Bovendien zijn zij verantwoordelijk voor een groot gedeelte van de diffuse verontreiniging.

3.11

Wat het onderzoek betreft dat nodig is om nieuwe technologieën in het waterbeleid te kunnen toepassen (11): dit milieubeleid moet in verband worden gebracht met het VI onderzoeksprogramma om zo onderzoekers van universiteiten en bedrijven in te kunnen schakelen voor het herstel en de verbetering van het aquatisch milieu in Europa.

3.12

Op basis van een inschatting van de kosten die de controle en sanering van de waterbassins met zich meebrengen is voor alle wateren een kosten-batenanalyse van de nieuwe bepalingen uitgevoerd. De specifieke en duidelijkere regels in het huidige voorstel zullen echter zorgen voor een uniformere vaststelling van de toestand van het grondwater, zodat er geen fondsen hoeven worden vrijgemaakt voor de vergelijking van grondwaterbassins aan de hand van uiteenlopende criteria. Dat zou kosten met zich meebrengen die met deze geharmoniseerde criteria te vermijden zijn (12).

4.1

Het richtlijnvoorstel is van groot belang omdat er momenteel geen homogene gegevens voorhanden zijn over de kwaliteit van het grondwater in de EU. Krachtens de WKR moeten alle stroomgebiedbeheersplannen weliswaar een inventaris van alle waterbassins (ook van grondwater) bevatten, maar sommige lidstaten hebben de WKR nog niet omgezet. De aanpak van DG Milieu, die in dit verband proefprojecten uitvoert (momenteel ongeveer 50), zou kunnen worden uitgebreid tot grondwater. Dat zou de lidstaten ertoe kunnen aanzetten om de toestand van grondwater sneller en efficiënter te evalueren en zonodig maatregelen te nemen.

4.2

Bij de algemene karakterisering van grondwaterbassins die krachtens de WKR nodig is om de milieukwaliteit te kunnen bepalen, zou onder meer naar diffuse verontreinigingsbronnen moeten worden gekeken. In het richtlijnvoorstel worden hieronder onder meer „indirecte lozingen” verstaan van stoffen die door de bodem of de ondergrond zijn gesijpeld; andere stoffen die de goede chemische toestand van het water kunnen verstoren blijven buiten schot.

4.2.1

Er moet allereerst duidelijkheid komen over de vraag in hoeverre er andere EU-wetgeving is die qua kwaliteitsnormen afwijkt van het richtlijnvoorstel, zoals de drinkwaterrichtlijn en de Richtlijnen over nitraten (13) en pesticiden (14).

4.2.1.1

Aan de hand van de kwaliteitscriteria die andere Richtlijnen over de kwaliteit van water bevatten (naargelang van het belangrijkste toepassingsgebied, zoals huishoudelijke consumptie of landbouw) en op basis van de wetenschappelijke en technische informatie die krachtens de WKR moet worden verschaft (watergebruik in winningsgebieden, meetwaarden voor een goede chemische toestand), is het mogelijk drempelwaarden op te stellen voor meer stoffen dan nu in het richtlijnvoorstel gebeurt.

4.2.1.2

De autoriteiten beschikken bovendien over andere betrouwbare informatie die voortvloeit uit de toepassing van onder meer Richtlijn 96/61/EEG (15), waarin drempelwaarden zijn opgenomen voor 26 stoffen die het water verontreinigen.

4.2.2

Ten tweede zou het beter zijn de lijst van verontreinigende stoffen in bijlage I en de minimumlijst in bijlage III van het richtlijnvoorstel aan te passen aan bijlage VIII van de WKR, die tenslotte ook al genoemd wordt in artikel 6 van het voorstel.

4.2.3

In het licht hiervan zou de Commissie alle waterkwaliteitscriteria vanaf 2007 op één lijn moeten brengen.

4.3

Ten slotte zou wat de toestemming voor indirecte lozingen betreft (artikel 6 van het voorstel) artikel 11(3) van de WKR als voorbeeld moeten worden genomen; krachtens dit artikel mogen geen verontreinigende stoffen in grondwater worden geloosd en mogen de toestemming verlenende autoriteiten hier ook niet van afwijken.

4.4

Het EESC wijst er nogmaals op hoe belangrijk het is dat de betrokken partijen worden geïnformeerd en betrokken bij de toepassing van het waterbeleid. In dit verband moet rekening worden gehouden met de nieuwe bepalingen (16) ter uitvoering van het Verdrag van Århus, dat de informatievoorziening, inspraak en de toegang tot de rechter in milieu-aangelegenheden niet alleen in de lidstaten, maar ook op EU-niveau vergemakkelijkt.

4.5

Ten slotte moet de Commissie bedenken dat de milieudoelstellingen van het zesde milieuactieprogramma alleen kunnen worden verwezenlijkt als alle EU-instellingen (en vooral de directoraten-generaal) gecoördineerd samenwerken, zodat herhalingen, verschillen en met name een dubbel gebruik van publieke middelen worden voorkomen.

4.6

Daarom dient alle nu nog over allerlei onder meer academische instanties, bestuurslagen en instellingen versnipperde wetenschappelijke, technische en maatschappelijke informatie te worden verzameld. Dat zal de Commissie zeer van pas komen bij de verdere ontwikkeling van de Richtlijnen die betrekking hebben op het waterbeheer in de EU.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/44

1.1

De markt voor levensmiddelen waaraan vitaminen, mineralen of andere stoffen zijn toegevoegd, is door de uiteenlopende nationale bepalingen in de afzonderlijke EU-lidstaten allesbehalve uniform. Hierdoor wordt het vrije verkeer van goederen belemmerd. Een uniforme Europese regeling zou derhalve zeer goed van pas komen, ook al ter bescherming van de consument.

1.2

In principe moet een uitgebalanceerde voeding alle essentiële vitaminen, mineralen en andere stoffen kunnen leveren. Om uiteenlopende redenen echter hebben niet alle bevolkingsgroepen in de EU een dergelijk evenwichtig voedingspatroon (1).

1.3

In dit verband kan de toevoeging van vitaminen, mineralen of andere stoffen aan levensmiddelen teneinde deze te verrijken, gezien worden als een van de vele maatregelen om de bevolking beter te voorzien van essentiële voedingsstoffen. Dit mag echter niet in de plaats komen van een evenwichtige en gevarieerde voeding.

1.4.1

In dit licht pleit het EESC voor de uitwerking van passende maatregelen om de bevolking een toereikende inname van foliumzuur te garanderen. Hiervoor zou gezorgd kunnen worden door in de gehele EU verplicht te stellen dat bepaalde levensmiddelen met foliumzuur worden verrijkt, of door doeltreffende nationale voorlichtingscampagnes te voeren.

1.5

Toevoeging van vitaminen en mineralen aan levensmiddelen teneinde deze te verrijken, mag geen standaardpraktijk worden. Niet-verrijkte levensmiddelen mogen niet worden benadeeld. Evenmin mag bij de consument de indruk ontstaan dat levensmiddelen waaraan met het oogmerk van verrijking vitaminen, mineralen of andere stoffen zijn toegevoegd, over het algemeen hoogwaardiger zijn dan niet-verrijkte.

2.1

Onderhavig voorstel voor een verordening betreffende de toevoeging van vitaminen, mineralen en bepaalde andere stoffen aan levensmiddelen is bedoeld ter harmonisering van de in de diverse EU-lidstaten geldende bepalingen voor het in de handel brengen van levensmiddelen waaraan vrijwillig vitaminen, mineralen of bepaalde andere stoffen zijn toegevoegd.

2.2

Met de voorgestelde verordening wordt dus niet beoogd de wettelijke voorschriften inzake verplichte toevoeging van vitaminen en mineralen aan levensmiddelen te harmoniseren. In sommige lidstaten bestaan reeds voorschriften inzake een dergelijke verplichte verrijking van sommige soorten levensmiddelen, om bekende regionale tekorten aan bepaalde nutriënten aan te vullen. Aangezien deze tekorten sterk afhankelijk zijn van regionale omstandigheden, zou het ook niet gepast zijn geweest om op dit gebied tot harmonisering over te gaan.

2.3

De toevoeging van vitaminen en mineralen en hun verbindingen aan levensmiddelen is beperkt tot die welke in de Bijlagen I en II worden vermeld. Zij mogen alleen worden toegevoegd om levensmiddelen te verrijken, om te zorgen voor gelijkwaardige voedingsfysiologische kenmerken als bij het levensmiddel dat als referentie dient, of om het gehalte aan stoffen die tijdens de normale vervaardiging, opslag of behandeling van levensmiddelen verloren gaan, weer op peil te brengen.

2.4

Verse, onverwerkte producten (o.a. fruit, groenten, vlees) en dranken met een alcoholgehalte van meer dan 1,2 volumeprocent mogen in algemene zin niet met vitaminen of mineralen worden verrijkt. Dit verbod kan in de toekomst worden uitgebreid tot andere (groepen) levensmiddelen.

2.5

Er worden specifieke etiketteringsvoorschriften voorgesteld voor levensmiddelen waaraan vitaminen en mineralen zijn toegevoegd.

2.6

Ook bevat de voorgestelde verordening bepalingen inzake de toevoeging van andere stoffen dan vitaminen en mineralen.

2.7

De toevoeging van bepaalde stoffen aan levensmiddelen kan verboden dan wel beperkt worden door ze in Bijlage III bij de verordening te vermelden. In geval van twijfel over de veiligheid van stoffen kan in deze bijlage worden vermeld dat ze worden onderzocht.

2.8

Om het toezicht te vergemakkelijken, kunnen de lidstaten een meldsysteem voor verrijkte levensmiddelen invoeren, waarbij de bevoegde autoriteit een model van het etiket van het levensmiddel moet worden verstrekt.

3.1

Het EESC is ingenomen met het voorstel van de Europese Commissie om de wettelijke voorschriften inzake de toevoeging van vitaminen, mineralen en bepaalde andere stoffen aan levensmiddelen te harmoniseren. De voorgestelde verordening komt zowel het vrije verkeer van goederen als de consumentenbescherming ten goede.

3.2

Het opstellen van voedingsprofielen, waarvan in het voorlopige voorstel gewag werd gemaakt, komt in het huidige voorstel niet meer ter sprake. Aangezien evenwel mag worden aangenomen dat stoffen alleen worden toegevoegd als zij ook aangeprezen kunnen worden, onderschrijft het EESC het door de Commissie in de inleiding verwoorde standpunt dat voorschriften inzake het opstellen van voedingsprofielen in het huidige voorstel niet uitdrukkelijk moeten worden gepland, daar deze reeds in het Commissievoorstel betreffende voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen zijn opgenomen.

3.3

Het EESC wil er in dit verband met klem op wijzen dat coördinatie met de regelingen die in het verordeningsvoorstel inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen gepland zijn, absoluut noodzakelijk is.

3.4

Het EESC is zeer te spreken over het verbod op de toevoeging van vitaminen en mineralen aan dranken met een alcoholgehalte van meer dan 1,2 volumeprocent en aan verse, onverwerkte producten. Het staat buiten kijf dat alcohol verslavend kan zijn. Alcoholgebruik zou derhalve niet door toevoeging van vitaminen of mineralen moeten worden aangemoedigd.

3.5

Het EESC merkt op dat er aan afzonderlijke nationale regelingen kan worden vastgehouden zolang er geen geharmoniseerde uitvoeringsbepalingen bestaan. Dit betreft bv. ook de vaststelling van maximumhoeveelheden vitaminen en mineralen die aan een levensmiddel mogen worden toegevoegd. Het EESC zou echter graag zien dat een dergelijke bepaling preciezer geformuleerd wordt. De formulering in artikel 11 van Richtlijn 2002/46/EG inzake voedingssupplementen (2) zou in dezen als voorbeeld kunnen dienen.

4.1.1

Voorts zou de consument gewezen moeten worden op het belang van evenwichtige voeding en vooral op het feit dat de consumptie van levensmiddelen waaraan vitaminen, mineralen of andere stoffen zijn toegevoegd, slechts als onderdeel van een uitgebalanceerde voeding kan worden gezien en daarvan niet in de plaats kan komen. Een opmerking van deze strekking dient op het etiket te worden vermeld.

4.1.2

Soortgelijke bepalingen zijn in Richtlijn 2002/46/EG inzake voedingssupplementen (3) reeds vervat (4).

4.2

Artikel 8.3: Het EESC is van oordeel dat steeds als aan een levensmiddel vitaminen of mineralen zijn toegevoegd, dit op het etiket moet worden vermeld. Het EESC stelt m.a.w. voor, de vrijwillige etikettering te vervangen door verplichte etikettering. Iedere consument moet immers in één oogopslag onderscheid kunnen maken tussen verrijkte en niet-verrijkte levensmiddelen.

4.3

Hoofdstuk 3: Het EESC vindt dat de specifieke bepalingen inzake etikettering, presentatie en reclame (artikel 8) ook voor andere stoffen dan vitaminen en mineralen moeten gelden. Het gaat hierbij met name om de verplichte vermelding op het etiket welke stoffen zijn toegevoegd en in welke hoeveelheid het levensmiddel deze bevat.

5.1

Het EESC acht het voorstel door de bank genomen evenwichtig en weloverwogen.

5.2

Het recht van de consument op informatie is gediend bij verplichte vermelding op het etiket dat nutriënten aan het levensmiddel zijn toegevoegd.

5.3

Verder moeten passende maatregelen worden genomen om te vermijden dat het tot een overmatige inname van vitaminen, mineralen of andere stoffen komt. In dit verband is het ook belangrijk om op de betekenis van evenwichtige voeding te wijzen.

5.4

De specifieke etiketteringvoorschriften die in onderhavig Commissiedocument alleen worden voorgesteld voor met vitaminen en mineralen verrijkte levensmiddelen, zouden ook moeten gelden voor levensmiddelen waaraan andere stoffen zijn toegevoegd.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/46

1.1

Doel van dit voorstel is, Richtlijn 75/442/EEG van de Raad van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen te codificeren. De nieuwe richtlijn vervangt de diverse regelingen die erin vervat zijn; dit voorstel bewaart volledig de inhoud van de regelingen die worden gecodificeerd en brengt ze dus alleen maar samen, met alleen de formele wijzigingsvoorstellen die voor de codificatie zelf vereist zijn.

1.2

Het Comité vindt het heel nuttig dat alle teksten samen in één richtlijn worden samengebracht. In de context van een Europa van de burgers hecht het Comité, net als de Commissie, veel belang aan het vereenvoudigen en verhelderen van het Gemeenschapsrecht om het duidelijker en toegankelijker te maken voor de gewone burger, die er nieuwe mogelijkheden in ziet om gebruik te maken van de specifieke rechten die hij aan het Gemeenschapsrecht kan ontlenen.

Deze samenvoeging van bepalingen bevat helemaal geen inhoudelijke wijzigingen en dient geen ander doel dan het Gemeenschapsrecht op een duidelijke en transparante manier uiteen te zetten. Het Comité staat daar volledig achter en stemt dan ook ten volle met het voorstel in.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/47

1.1

Bij Verordening (EG) nr. 1467/94 van de Raad inzake de instandhouding, de karakterisering, de verzameling en het gebruik van genetische hulpbronnen in de landbouw is een vijfjarig actieprogramma vastgesteld, dat afliep op 31 december 1999. Met dit actieprogramma gaf de Commissie gevolg aan initatieven van het Europese Parlement, dat reeds in de jaren tachtig in meerdere resoluties op het probleem van genetische erosie wees en communautaire initatieven aandroeg om dit proces het hoofd te bieden.

1.2

In het kader van het actieprogramma werden 21 projecten gefinancierd. Het merendeel van deze projecten betrof hoofdzakelijk de karakterisering van ex situ beschikbare genetische hulpbronnen; deelnemers waren met name genenbanken, wetenschappelijke instituten en gebruikers. In sommige gevallen namen onder verantwoordelijkheid van de wetenschappelijke instituten ook NGO's deel.

1.3

Het actieprogramma werd, zoals gepland in de Verordening, door een groep onafhankelijke deskundigen geëvalueerd en in grote lijnen positief beoordeeld. Het door deze groep opgestelde rapport dringt aan op zowel handhaving als versterking van de acties, waarbij onder meer wordt gepleit voor:

1.4

De Commissie heeft in maart 2001 een nieuw EU-programma voorgesteld maar later weer ingetrokken, omdat zowel het Europees Parlement als de Raad zich tegen een financiering van nationale maatregelen uit de EOGFL-fondsen uitsprak. Er werd aangedrongen op een actievere rol van de Commissie bij de coördinatie en uitvoering van het nieuwe programma.

1.5

De voorgestelde verordening voorziet in een EU-actieprogramma met een looptijd van drie jaar. De voorkeur wordt gegeven aan acties die gericht zijn op het gebruik van genetische hulpbronnen met het oog op:

1.6

Voor de uitvoering van het EU-programma zijn vooral gerichte, maar ook gecoördineerde en begeleidende maatregelen gepland.

2.1

In zijn advies van 24 april 2002 (1) toonde het EESC al zijn tevredenheid met het later ingetrokken voorstel COM(2001) 617 def. en wees het op het volgende: „Het verlies van genetische hulpbronnen in de landbouw is nog lang niet tot staan gebracht, zodat verdere inzet geboden is ten aanzien van de karakterisering, inventarisering en instandhouding van het genetisch potentieel enerzijds, en de handhaving van het gebruik van de genetische verscheidenheid door landbouwbedrijven anderzijds”.

2.2

Met het oog op de aanstaande toetreding van tien nieuwe landen tot de EU wordt de instandhouding van genetische hulpbronnen er alleen maar belangrijker op. Juist de te verwachten veranderingen in het beheer van cultuurlandschappen in deze landen kan hun grote diversiteit aan genetische hulpbronnen in de landbouw in gevaar brengen.

2.3

Er is nog maar weinig bekend over het genetische potentieel van de voor een deel in groot gevaar verkerende en met uitsterven bedreigde soorten. Gezien de mogelijkheden van hun uiteenlopende en ten dele nog onbekende eigenschappen moeten in de landbouw diversiteit en aanpassing aan lokale omstandigheden voorop staan.

2.4

Het genetische potentieel in de databases is nog onvoldoende geïnventariseerd en deze databases zijn eveneens nog onvoldoende via een netwerk met elkaar verbonden. Er zijn duidelijke regels nodig voor het gebruik en de wetenschappelijke toepassing van met behulp van dit programma in kaart gebrachte gegevens.

2.5

In de voorgestelde verordening ligt het accent terecht op de instandhouding van genetische hulpbronnen in situ en op het landbouwbedrijf. Daarmee speelt de Commissie vooral in op het globale actieplan van de FAO (2) uit 1996, waarin ook sterk de nadruk ligt op dergelijke maatregelen.

2.6

Het is een goede zaak dat de Commissie in het programma ruime aandacht besteedt aan de werkzaamheden van NGO's.

2.7

In zijn advies van 25 april 2002 stelde het EESC al het volgende vast: „Aan de andere kant is het echter minstens zo belangrijk dat het gebruik van de verscheidenheid aan genetische hulpbronnen in de landbouwpraktijk wordt gehandhaafd door in het kader van de tweede pijler van het GLB milieuvriendelijke praktijken te bevorderen, zoals wisselbouw.” Er zouden soortgelijke maatregelen moeten genomen om het gebruik van zeldzaam wordende landbouwhuisdieren te handhaven. Het „in stand houden door op te eten” zou een een belangrijk onderdeel kunnen worden van een nieuwe, bewuste diversiteit in de Europese voedingscultuur.

2.8

De mogelijkheden die de tweede pijler van het GLB biedt voor de doelstelling genetische hulpbronnen in stand te houden en te gebruiken, moeten meer nadruk krijgen en nog beter benut worden.

3.1

Het is de bedoeling dat het driejarenprogramma 2004-2006 met 10 miljoen euro gefinancierd wordt uit begrotingsrubriek 3 „interne beleidsmaatregelen”. Daarmee speelt de Commissie de gewenste actieve rol bij de uitvoering van het programma, wat een goede zaak is. Ten opzichte van het voorstel van 22 november 2001 (10 miljoen euro per jaar over een periode van vijf jaar) is het bedrag wel aan de lage kant. Hopelijk wordt het in 2005 verhoogd.

3.2

De Commissie zou de noodzakelijke activiteiten in de huidige en nieuwe lidstaten langer moeten ondersteunen en coördineren. Hiertoe behoren niet alleen door de overheid gesteunde programma's en projecten, maar ook de vele NGO-netwerken, die bij de instandhouding en het beter gebruiken van de genetische diversiteit in het kader van een duurzame landbouw een belangrijke rol spelen.

3.3

De EU zou met deze verordening aan een aantal van de via de internationale VN-verdragen (globaal actieplan van de FAO, overeenkomsten inzake biologische diversiteit, Rio 1992) aangegane verplichtingen voldoen. Voordat dit programma afloopt zou de Commissie op tijd met een voorstel voor een vervolgprogramma moeten komen. Voor de hiervoor benodigde personele middelen zou zij moeten blijven zorgdragen.

3.4

Met het oog op de onderhandelingen van de EU in WTO-verband over de bescherming van regionale geografische aanduidingen en van niet tot concurrentiedistorsies leidende overheidssteun is dit EU-programma van groot belang. Het levert een bijdrage aan de verwezenlijking van een multifunctionele Europese landbouw.

3.5

De door de Commissie aangekondigde, maar nog niet gepubliceerde uitvoeringsverordening voor de gewijzigde Richtlijnen 202/53-57 en 66/401-401 over het in de handel brengen van zaaizaad, is zeer belangrijk. Deze Richtlijnen hebben implicaties voor de toegang tot zogenoemde instandhoudingssoorten en amateursoorten. Op initiatief van het Parlement is er een regeling gekomen voor het etiketteren en in de handel brengen van zaaizaad dat niet voldoet aan de criteria die voor gecertificeerde soorten worden gehanteerd. Het mag niet op de markt worden gebracht, kan daardoor mogelijk niet ge(re)produceerd worden en wellicht dus ook niet behouden blijven. De uitvoeringsverordening voor deze Richtlijnen wordt sinds november 2002 voorbereid.

3.6

Nagegaan moet worden of de indelingsverordeningen de toegang tot de markt van zeldzame plant- en dierproducten niet verstoren.

3.7

In het in artikel 15 genoemde comité voor de instandhouding, de karakterisering, de verzameling en het gebruik van genetische hulpbronnen in de landbouw moet voldoende plaats voor NGO's worden ingeruimd.

3.8

In artikel 9, lid 2, van de verordening moeten ook landbouwers expliciet genoemd worden.

3.9

De Commissie zou twee rapporten over de impact van het GLB moeten opstellen waarin de volgende vragen worden beantwoord:

3.10

Hoewel er nog geen werkprogramma voor de verordening is, is het EESC toch al ingenomen met de gedetailleerde doelstellingen van de voorgestelde verodening.

4.1

In haar voorgestelde verordening heeft de Commissie de opmerkingen van de lidstaten, het Parlement en het EESC over het ingetrokken voorstel van 22 november 2001 al ruimschoots ter harte genomen. Het EESC is ingenomen met de nieuwe ontwerpverordening en verwacht een snelle goedkeuring, uitvoering, evaluatie en voortzetting van het programma.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/49

1.1.1

In 1996 hebben de Raad en het Europees Parlement hun goedkeuring gehecht aan een richtlijn betreffende de terbeschikkingstelling van werknemers (1).

1.1.2

Met deze richtlijn is getracht om de gulden middenweg te vinden tussen enerzijds de verruiming van de mogelijkheden voor ondernemingen om in andere lidstaten diensten te verlenen en anderzijds de rechten van werknemers op sociale bescherming. Daarom is daarin een reeks arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden vastgelegd die moeten worden gegarandeerd aan werknemers die op het grondgebied van een gastland ter beschikking worden gesteld, ongeacht de wetgeving die van toepassing is op de arbeidsovereenkomst van die werknemer. Volgens de richtlijn is een ter beschikking gestelde werknemer „iedere werknemer die gedurende een bepaalde periode werkt op het grondgebied van een lidstaat die niet de Staat is waar die werknemer gewoonlijk werkt” (art. 2, lid 1).

1.1.3

Dankzij Verordening nr. 1408/71 betreffende de toepassing van de sociale-zekerheidsregelingen op loontrekkenden en hun gezinnen, die zich binnen de Gemeenschap verplaatsen, is terbeschikkingstelling een van de mogelijkheden geworden waarbij een werknemer gedurende een maximale periode van 12 maanden (die onder bepaalde voorwaarden tot achttien maanden kan worden verlengd), de sociale zekerheid van zijn of haar land van domiciliëring kan blijven genieten, terwijl hij of zij in een ander lidstaat werkt.

1.1.4

Richtlijn 96/71/EG gaat over de feitelijke coördinatie van de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden van ter beschikking gestelde werknemers. Artikel 3 van die richtlijn is de spil waar alles om draait. Daarin is vastgelegd welke arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden op ter beschikking gestelde werknemers van toepassing zijn, namelijk:

1.1.5

Naast de omzetting van de richtlijn in nationaal recht, wordt ook bestuurlijke samenwerking aangehaald als een belangrijk middel om de bepalingen van de richtlijn ten uitvoer te leggen (artikel 4). Daarbij wordt niet alleen gedoeld op de uitwisseling van informatie, maar ook op de maatregelen die nodig zijn om schending van de richtlijn tegen te gaan. Zowel de sociale bescherming als het vrije verkeer van diensten hebben er baat bij als overtredingen van meet af aan worden voorkomen.

1.2.1

Het Comité heeft in 1991 een advies uitgebracht over het „Voorstel voor een richtlijn van de Raad betreffende de detachering van werknemers met het oog op het verlenen van diensten” (COM(91) 230 def. – 1 – SYN 346) (CES 1512/91).

1.3.1

De richtlijn moest door de lidstaten vóór eind 1999 in nationale wetgeving zijn omgezet.

1.3.2

In artikel 8 van de richtlijn is bepaald dat de Commissie „uiterlijk op 16 december 2001 de wijze van toepassing van de richtlijn aan een onderzoek onderwerpt, teneinde zo nodig aan de Raad de vereiste wijzigingen voor te stellen”. Bij het verlopen van die termijn is de Commissie begonnen met een onderzoek naar de tenuitvoerlegging van de richtlijn in de lidstaten. De conclusies van het verslag dat daarover is opgesteld, zijn overgenomen in onderhavige mededeling waarin de omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving wordt geëvalueerd. Daarbij wordt gekeken naar inhoud en doelstellingen van de geëvalueerde richtlijn en wordt een onderscheid gemaakt tussen de lidstaten naar de aard van de door die lidstaten genomen wettelijke maatregelen: lidstaten die de bewoording van de richtlijn hebben overgenomen, zonder aan te geven met welke bepalingen van het nationale recht de in de richtlijn bedoelde kwesties overeenkomen; lidstaten die hebben getracht de van toepassing zijnde nationale bepalingen aan te geven en die vervolgens naar die bepalingen hebben verwezen; lidstaten die geen specifieke omzettingswetgeving hebben uitgevaardigd tot wijziging van hun nationale rechtsregels voor ter beschikking gestelde werknemers.

1.3.3

Het onderzoek is verder gewijd geweest aan bepalingen uit overeenkomst, tenuitvoerlegging van de samenwerking inzake informatie (artikel 4) en toezicht en sancties om de naleving van de richtlijn af te dwingen (artikelen 5 en 6).

1.3.4

In het vierde hoofdstuk van deze mededeling geeft de Commissie haar oordeel over de omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving van de lidstaten, de manier waarop die omzetting heeft plaatsgevonden en de aard van de wettelijke voorschriften en de collectieve arbeidsovereenkomsten.

1.3.5

In datzelfde hoofdstuk wordt gewezen op de praktische en administratieve moeilijkheden waarop de bevoegde instanties van de lidstaten bij de tenuitvoerlegging van de richtlijn zijn gestuit. Ook zijn drie paragraafjes gewijd aan de moeilijkheden die dienstverlenende ondernemingen en hun ter beschikking gestelde werknemers hebben ondervonden.

1.3.6

Volgens de Commissie heeft geen enkele lidstaat bij de omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving specifieke juridische problemen ondervonden. De moeilijkheden die bij de tenuitvoerlegging zouden kunnen rijzen, zullen zich mettertijd wel vanzelf oplossen.

1.3.7

De conclusie is dan ook dat het nog te vroeg is om aan een herziening van de richtlijn te denken. Een wisselend samengestelde groep van regeringsdeskundigen zou zich moeten buigen over mogelijkheden om voor ter beschikking gestelde werknemers de toegang tot informatie over de geldige rechtsregels te vergemakkelijken, over het toezicht op de naleving van de bepalingen en daarmee over een oplossing van de problemen die zijn ontdekt (lidstaten die bepaalde specifieke bepalingen niet hebben omgezet, voorschriften van openbare orde, informatievergaring, naleving van de nationale bepalingen die voortvloeien uit de omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving en de toepassing van sancties).

2.1.1

Volgens het Comité is onderhavige mededeling nuttig, maar ontoereikend. De Commissie zou haar analyse moeten verdiepen door met name stil te staan bij de oneerlijke concurrentie en sociale dumping die het gevolg kunnen zijn van misbruik van terbeschikkingstelling. Ook zou de Commissie echt sectorgebonden overleg moeten plegen met degenen voor wie de richtlijn daadwerkelijk is bestemd, met name in de bouwsector waar de sociale partners nog steeds niet zijn geraadpleegd. Die sociale partners hebben al gewezen op problemen als gevolg van de definities van het begrip „ter beschikking gestelde werknemer” en van de grijze zone die gevormd wordt door werknemers met het statuut van zelfstandige. Die grondigere analyse zou met name moeten worden toegespitst op de praktische toepassing van artikel 3 inzake de daadwerkelijke waarborging van de in dat artikel opgesomde grondrechten van werknemers. Het Comité vraagt zich in dat verband af of tijdens het voorafgaande nationale overleg over de richtlijn al een inschatting kon worden gemaakt van de moeilijkheden bij de praktische toepassing ervan en van de realiteit van de omzetting in nationale wetgeving en van de uitvoeringsbepalingen. Hoe dan ook vindt het Comité dat grondig onderzoek naar de gunstigste bepalingen moet worden gedaan om tot een betere vergelijking van voorbeelden van goede praktijken te kunnen komen en alle werknemers en de betrokken ondernemingen beter te kunnen informeren.

2.1.2

Gezien de in de richtlijn bekrachtigde beginselen is het van belang hoe ter beschikking gestelde werknemers in de nationale wetgeving van de lidstaten zijn omschreven. Voor de volledigheid van de evaluatie is het van belang dat bepaalde precieze vragen worden gesteld: aan welke kenmerken „herkennen” lidstaten ter beschikking gestelde werknemers en hoe passen zij vervolgens de richtlijn op hen toe? En: welk soort maatregelen nemen de lidstaten of de sociale partners om de naleving van de richtlijn af te dwingen? Van grote betekenis in dat verband zijn de volgende aspecten:

2.2

Vanwege de tekortkomingen van de mededeling, verzoekt het Comité de Commissie een nieuw verslag op te stellen waarin wordt nagegaan of

2.2.1

In meerdere lidstaten zijn collectieve arbeidsovereenkomsten gesloten die algemeen verbindend zijn voor de bouwsector. De hamvraag is hoe de bepalingen van die overeenkomsten worden gebruikt om de richtlijn ten uitvoer te leggen. In dat verband is vooral van belang hoe de in artikel 3 opgesomde arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden worden uitgelegd. Andere vragen zijn hoe in die collectieve arbeidsovereenkomsten kwesties als die van het minimumloon, de minimale betaalde verlofdagen en de rusttijden zijn geregeld. Op die punten kunnen collectieve arbeidsovereenkomsten van lidstaat tot lidstaat grote verschillen vertonen. Zo word betaald verlof in sommige lidstaten gefinancierd met middelen uit zgn. „sociale fondsen”. Deelname aan dergelijke fondsen kan betekenen dat ter beschikking gestelde werknemers gunstigere voorwaarden genieten. De vraag is hoe kan worden uitgemaakt in hoeverre die voorwaarden gunstiger zijn en hoe dat gunstigere karakter in aanmerking kan worden genomen.

2.2.2

Niet alle lidstaten passen de voorschriften uit overeenkomsten ook toe op werknemers die ter beschikking zijn gesteld in andere sectoren dan die welke in de bijlage bij de richtlijn zijn genoemd, in weerwil van het feit dat die mogelijkheid in artikel 3, lid 10, tweede alinea uitdrukkelijk is vermeld.

2.2.2.1

Het Comité dringt er bij de Commissie op aan om bij de „oude” en „nieuwe” lidstaten na te vragen welke informatie ze hebben over het aantal ter beschikking gestelde werknemers en in welke sectoren terbeschikkingstelling het meest voorkomt, zonder te vergeten dat de arbeidsverhoudingen van lidstaat tot lidstaat verschillen.

2.2.3

De Commissie heeft de afgelopen jaren bij herhaling moeten toegeven dat de halverwege de jaren tachtig gewekte verwachtingen voor de mobiliteit niet of nauwelijks zijn uitgekomen. Nog geen twee procent van de Europese beroepsbevolking werkt in het buitenland. De cijfers voor mobiliteit op jaarbasis zijn nog teleurstellender. Overigens hebben de - volgens schattingen van de EU - 600 000 mensen die in het buitenland werken, niet altijd het statuut van ter beschikking gestelde werknemers, zodat de richtlijn niet altijd op hen van toepassing is. Bovendien lijkt die mobiliteit beperkt te blijven tot kaderpersoneel en hooggeschoolde werknemers enerzijds en tot de werknemers in de bouwsector anderzijds. Dat er in sommige lidstaten en in bepaalde beroepscategorieën sprake is van loon- en sociale dumping komt omdat in die heel gevoelige sectoren een betrekkelijk gering aantal werknemers die bereid zijn om voor een veel lager loon te werken, al volstaat om de loonstructuur te verstoren en een neergaande loon- en prijsspiraal op gang te brengen.

—

Uit de mededeling kan nu nog geen conclusie worden getrokken over de praktische moeilijkheden bij de tenuitvoerlegging van de richtlijn met het oog op een eventuele vereenvoudiging of herziening daarvan. In dat opzicht zijn de ervaringen die bijvoorbeeld de sociale partners in de bouwsector, administrateurs en arbeidsinspecteurs in de lidstaten met ter beschikking gestelde werknemers hebben opgedaan, een waardevolle en dus belangrijke bron van informatie.

3.1

De Commissie zou in haar nieuwe analyse in de eerste plaats moeten kijken naar de gevolgen van de uitbreiding voor de toepassing van de richtlijn, zowel in de huidige als in de toetredende lidstaten. Daarbij zou rekening moeten worden gehouden met de na toetreding ingelaste overgangsperioden. Ook zou daarin moeten worden gekeken naar regionale en grensoverschrijdende dimensies en de aspecten die met de diverse sectoren verband houden, met speciale aandacht voor de bouwsector.

3.2

Daarnaast stelt het Comité voor om

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/53

1.1

De Commissie heeft op 8 januari 2004 een voorstel tot wijziging van Verordening (EEG) nr. 337/75 houdende oprichting van een Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop) ingediend. Dit document (1) bevat de voorgestelde tekst tot wijziging van het statuut van Cedefop, een toelichting daarop, alsmede een hoofdstuk met achtergrondinformatie.

1.2

Aanleiding voor de voorgestelde wijziging van de Verordening is de naderende uitbreiding van de EU en het daarmee verband houdende streven om de methoden en het functioneren van Cedefop, in het bijzonder de rol van zijn hoofdorganen (Raad van Bestuur, Dagelijks Bestuur en directeur), daaraan aan te passen.

1.3

In de motivering bij haar voorstel gaat de Commissie uit van:

1.4

Voornoemd verzoek van het Europees Parlement is ingewilligd met onderhavig document, waarin de Commissie met name voorstelt,

1.5

Voorts hebben de door de Commissie voorgestelde wijzigingen in het bijzonder betrekking op de volgende statutaire vernieuwingen voor het Centrum:

2.1

Cedefop (Thessaloniki), de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Dublin) en het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (Bilbao) hebben met elkaar gemeen dat er in hun bestuur een toonaangevende rol is weggelegd voor de sociale partners, die tot op heden bijna twee derde van het aantal leden van de Raad van Bestuur leveren. Hieruit blijkt welke betekenis de meeste lidstaten hechten aan inspraak van de nationale sociale partners in resp. het sociaal, werknemersbescherming- en beroepsopleidingbeleid. Tegen deze achtergrond is het noodzakelijk en voor de hand liggend dat zij in belangrijke mate worden betrokken bij een solide en verantwoordelijke beleidsvorming op deze terreinen, ook in Europees verband.

2.2

Van deze drie agentschappen met een tripartiet samengestelde Raad van Bestuur is Cedefop de eerste die op verzoek van het Europees Parlement moet worden aangepast. Binnenkort zullen ook beide andere agentschappen (Eurofound en EU-OSHA) een soortgelijke herziening ondergaan. De wijzigingen die m.b.t. Cedefop worden voorgesteld inzake de werkwijze en managementstructuren, zullen derhalve als uitgangspunt dienen voor de aanpassingen van beide andere agentschappen.

2.3

Des te belangrijker is het volgens het EESC dat de ingediende voorstellen zorgvuldig worden bestudeerd, waarbij vooral moet worden uitgegaan van de instandhouding van de inspraak- en participatiemogelijkheden van de sociale partners bij de werkzaamheden, leiding en administratie van het Centrum, omdat zij hun waarde inmiddels hebben bewezen. Er moet zorgvuldig te werk worden gegaan, omdat de geringste verandering in de rol en samenstelling van de bestuursorganen van deze agentschappen gevolgen kan hebben voor de betrokkenheid en inspraakmogelijkheden van de in de Raad van Bestuur vertegenwoordigde groepen.

2.4

De EU-uitbreiding mag in dit verband niet worden aangegrepen om met het oog op kosteneffectiviteit en stroomlijning van de werkmethoden, de rol van de sociale partners in de agentschappen terug te dringen. Veeleer moet er voor een statuut worden gezorgd waarmee het mogelijk wordt om de speciale rol van de sociale partners, die in stand moet worden gehouden, aan de nieuwe situatie aan te passen.

2.5

Terecht wijst de Commissie erop dat bij alle voorstellen tot wijziging van de samenstelling en van de regels voor de leiding over en het management van het Centrum moet worden vastgehouden aan de tripartiete bestuursstructuur en bijgevolg aan de gelijkwaardige participatie van de sociale partners van alle lidstaten, als sleutelfactor voor het succes van de werkzaamheden van het Centrum. Alleen zo immers kan gewaarborgd blijven dat alle belangrijke actoren bij de werkzaamheden van het Centrum worden betrokken en dat daarbij rekening wordt gehouden met de diversiteit aan systemen en concepten die er op het gebied van beroepsopleiding bestaat.

2.6

Het is belangrijk om te garanderen dat de bestuursorganen ook in de toekomst efficiënt kunnen werken. Hoe begrijpelijk de kostenargumenten betreffende de verwachte gevolgen van de EU-uitbreiding voor de samenstelling van de Raad van Bestuur ook mogen zijn, het EESC vindt dat de herziening niet ten koste mag gaan van de representativiteit van de in de bestuursorganen van het Centrum vertegenwoordigde groepen, de mate waarin zij invloed kunnen uitoefenen en de continuïteit van de participatie, en evenmin tot een minder breed en grondig meningsvormingsproces mag leiden.

2.7

Met deze uitgangspunten voor ogen stemt het EESC in met de meeste voorstellen van de Commissie. Niettemin wil het hieronder een aantal op- en aanmerkingen maken, in de hoop dat hiermee bij de herziening van de Cedefop-verordening rekening zal worden gehouden.

3.1

Formele vastlegging van methoden die inmiddels hun waarde hebben bewezen: Bij talrijke voorstellen van de Commissie tot wijziging van de Cedefop-verordening worden methoden van het Centrum die in de praktijk hun waarde reeds hebben bewezen, formeel vastgelegd. Dat geldt vooral voor het werk van het Dagelijks Bestuur, aspecten betreffende de inschakeling van de sociale partners op nationaal en Europees niveau, samenwerking met andere organen van de Gemeenschap, en coördinatie van de werkzaamheden van de groepen die in de bestuursorganen van het Centrum zijn vertegenwoordigd. Het EESC is ingenomen met deze formalisering van „goede praktijken” die tot dusverre vooral een informeel karakter hadden, en spreekt in dit verband de hoop uit dat de formalisering zal leiden tot het veiligstellen en versterken van de tripartiete structuur van het Centrum, alsook tot meer transparantie, efficiency en verantwoordelijkheden.

3.2

Rol van de Europese sociale partners: Het EESC vindt het in dit verband ook een goede zaak dat voor de Europese sociale partners een belangrijke rol in het management van het Centrum wordt weggelegd met de expliciete invoering (in de voorgestelde verordening) van de functie van groepscoördinator, die het recht krijgt om aan de vergaderingen van de Raad van het Bestuur en het Dagelijks Bestuur deel te nemen (5). Bij „Europese sociale partners” moet in de eerste plaats worden gedacht aan het EVV (Europees Verbond van Vakverenigingen) en de UNICE (Unie van Europese industrie- en werkgeversfederaties). Teneinde deze belangrijke rol te onderstrepen stelt het EESC voor om de coördinatoren via een wijziging van artikel 4, lid 5, van de ontwerpverordening ook stemrecht in de Raad van Bestuur en het Dagelijks Bestuur te geven. Het zou consequent zijn om deze belangrijke rol van de Europese sociale partners dan tevens formeel vast te leggen door hun inspraak te geven in de aanstelling van personen met een leidinggevende functie binnen het Centrum (directeur, adjunct-directeur).

3.3

Samenwerking met instituten en autoriteiten: Gezien de strategie van Lissabon en het belang daarin van initiële en voortgezette opleiding en levenslang leren, is het EESC ook heel goed te spreken over de vastlegging van de noodzaak om samen te werken met de Europese Stichting voor Opleiding in Turijn (6). Het hoopt dat het er in dit verband niet bij blijft dat beide beroepsopleidingsagentschappen, die ieder hun eigen taak hebben, intensiever met elkaar gaan samenwerken, maar dat hiervan ook een prikkel zal uitgaan voor meer samenwerking en betere coördinatie met andere Europese instituten en autoriteiten op het gebied van initiële en voortgezette opleiding, bv. met de Commissiedienst Eurydice, die zich met het algemeen en hoger onderwijs bezighoudt.

3.4

Minder vergaderingen van de Raad van Bestuur: Met de EU-uitbreiding zal het aantal leden van de Raad van Bestuur toenemen. Om toch voor de vereiste kostenneutraliteit te zorgen, stelt de Commissie voor om het aantal vergaderingen van de Raad van Bestuur terug te brengen van twee naar in beginsel één per jaar (7). Ter motivering hiervan wordt ook gewezen op de nieuwe, strategischere rol van de Raad van Bestuur, die samenhangt met het streven om administratieve bevoegdheden van de Raad van Bestuur over te hevelen naar het Dagelijks Bestuur en de directie.

Wanneer de Raad van Bestuur slechts eenmaal per jaar bijeenkomt, brengt dat volgens het EESC echter het gevaar van een minder brede uitwisseling van standpunten tussen de leden ervan met zich mee. Verder is het evident dat het voor de niet in het voortaan uit acht leden bestaande Dagelijks Bestuur (d.w.z. een meerderheid) vertegenwoordigde leden van de Raad van Bestuur moeilijker zal worden om in de tijdspanne tussen de jaarlijkse vergaderingen met elkaar in contact te blijven en een voortdurende informatiestroom op gang te houden.

Om deze bezwaren weg te nemen en brede en grondige discussies te waarborgen, stelt het EESC voor,

3.5

Veiligstelling van de continuïteit van de inspraak: Teneinde de continuïteit van de participatiemogelijkheden van alle leden van de Raad van Bestuur te waarborgen, zijn er volgens het EESC ook flankerende maatregelen nodig om hun beperkte aanwezigheid en de verminderde informatiestroom die met de daling van het aantal vergaderingen samenhangen, te compenseren en tegelijkertijd een breed en diepgaand meningsvormingsproces te garanderen. Het gaat er in dezen vooral om de coördinatie binnen de groepen (regeringen, werkgevers, werknemers) veilig te stellen en de groepscoördinatoren, voor wie in dit verband een belangrijke rol is weggelegd, voldoende mogelijkheden (bv. de mogelijkheid om aparte groepsvergaderingen te houden of het initiatiefrecht op het bijeenroepen van vergaderingen van een uitgebreid Dagelijks Bestuur) en de benodigde middelen te verschaffen.

3.6

Samenstelling van het Dagelijks Bestuur: Wat betreft het voorstel om het Dagelijks Bestuur voortaan uit acht leden te laten bestaan (twee vertegenwoordigers van elk van de groepen en twee vertegenwoordigers van de Commissie) (8) vindt het EESC de grotere rol van de Commissie in dit leidinggevende orgaan opvallend; het had van de Commissie verwacht dat zij deze voorgestelde wijziging in het relatieve gewicht van de belanghebbenden zou motiveren. Het is voor de werking van het Centrum volgens het EESC beslist noodzakelijk dat ook het Dagelijks Bestuur een tripartiete structuur heeft. Daaraan verbindt het EESC de hoop dat de sterkere rol van de Commissie in het uitvoerend orgaan van het Centrum ertoe leidt dat er meer deskundigheid wordt ingebracht. Het gaat ervan uit dat het stemmenevenwicht hierdoor niet wordt aangetast.

In dit verband herinnert het EESC aan het voorstel uit het van 2001 daterende actieplan van de Raad van Bestuur van het Centrum om een uitgebreid Dagelijks Bestuur te vormen, bestaande uit een klein aantal permanente leden en verder roulerende leden, teneinde voor een evenwicht te zorgen tussen enerzijds de vereiste efficiency en anderzijds de noodzakelijke breedte van de meningsvorming onder de leden van de Raad van Bestuur. Het EESC pleit ervoor om dit motief weer op te pikken en in de ontwerpverordening in artikel 4, lid 10, ter aanvulling op de voorgestelde bepaling inzake de mogelijkheid van het houden van extra vergaderingen, expliciet ook plaats in te ruimen voor een bepaling op grond waarvan de voorzitter op verzoek van de bestuursleden ook vergaderingen van het uitgebreid Dagelijks Bestuur kan bijeengeroepen.

3.7

Rol van de directeur en positie van een adjunct-directeur: In de ontwerpverordening worden de taken van de directeur in hoofdzaak als volgt vastgelegd: hij/zij vertegenwoordigt het Centrum in rechte, is verantwoordelijk voor de leiding van het Centrum en geeft uitvoering aan de besluiten van de Raad van Bestuur en het Dagelijks Bestuur (9). Het EESC vraagt zich af of met deze zeer beknopte definitie van de rol en verantwoordelijkheid van de directeur bij het streven om de interne efficiency op te voeren, wel tegemoet wordt gekomen aan de noodzaak (met het oog op de toekomstige werkzaamheden van het Centrum) om de taken van de directeur, de Raad van Bestuur en het Dagelijks Bestuur nauwkeurig en haarfijn af te bakenen.

Wat de rol van de directie betreft, acht het EESC het bovendien zinvol om bij de herziening van de Cedefop-verordening de herinvoering van een ook formeel vastgelegde functie van adjunct-directeur serieus in overweging te nemen. Daarmee zou een situatie worden hersteld die in de praktijk ruim twintig jaar lang met succes heeft bestaan, nl. tot aan de wijziging van het statuut in het kader van de verhuizing van Berlijn naar Thessaloniki in 1995, en die heeft bijgedragen tot een soepele participatie van de sociale partners in belangrijke personeelsbesluiten. Bovendien zou hiermee weer worden aangeknoopt met een desbetreffende regeling in het statuut van de Europese Stichting van Dublin die zijn waarde in de praktijk heeft bewezen. Het EESC is hier een sterk voorstander van. Zijn voorstel is dan ook om een wijziging in art 6 van de verordening aan te brengen, die aansluit bij de desbetreffende bepaling in de Eurofound-verordening (10).

Voorts acht het EESC het noodzakelijk om in de verordening expliciet vast te leggen dat de aanstellingsovereenkomst voor de directeur hoe dan ook door de voorzitter van de Raad van Bestuur moet worden ondertekend. Dit dient zeker ook te gelden voor de opnieuw in te voeren post van adjunct-directeur, want als zijn/haar aanstelling uiteindelijk van een besluit van de directeur afhankelijk zou zijn, zou dat indruisen tegen de algemeen gangbare praktijk dat met alle belanghebbenden in de Raad van Bestuur rekening wordt gehouden.

3.8

Vastlegging van de prioriteiten op middellange termijn: In artikel 8, lid 1, van de verordening stelt de Commissie voor, de bevoegdheid tot het bepalen van de strategische koers van het Centrum formeel vast te leggen. Deze koersbepaling houdt in dat de Raad van Bestuur, aan de hand van een door de directeur voor te leggen ontwerp, de prioriteiten voor de middellange termijn en het jaarlijkse werkprogramma vaststelt. Ook hierbij gaat het om het formaliseren van een werkwijze die al sinds medio jaren negentig wordt gehanteerd. Het EESC is ingenomen met het hiermee tot uitdrukking gebrachte streven om de Raad van Bestuur voortaan een grotere strategische rol te geven. Het vraagt zich echter nog maar eens af of de voor deze rol noodzakelijke brede meningsvorming en daadkrachtige besluitvorming in de Raad van Bestuur wel kunnen worden gewaarborgd als de Raad van Bestuur slechts één keer per jaar vergadert. De reeds in bovenstaande paragrafen 3.4 en 3.6 bepleite opname van een bepaling in de verordening op grond waarvan vergaderingen van een uitgebreid Dagelijks Bestuur mogelijk worden, zou ook hier uitkomst kunnen brengen.

Het EESC heeft er alle begrip voor dat in het programma van het Centrum rekening moet worden gehouden „met de behoeften die door de instellingen van de Gemeenschap als prioritair bestempeld zijn” (11), maar wil er wel op wijzen dat er ook in de toekomst voor moet worden gezorgd dat de resultaten van de activiteiten van het Centrum er niet alleen toe dienen om de Gemeenschapsorganen en de regeringen van de lidstaten hun beleidskoers te helpen bepalen, maar eerst en vooral ook ten goede moeten komen aan de actoren van de nationale beroepsopleidingspraktijk, in het bijzonder de sociale partners in de lidstaten.

3.9

Gelijke kansen: Tot slot juicht het EESC toe dat met de expliciete formele vastlegging van het streven naar een evenwichtige vertegenwoordiging van mannen en vrouwen in de organen van het Centrum concreet wordt bijgedragen tot inachtneming van het bepaalde in artikel 3 van het EG-Verdrag (12). Het beschouwt dit als een aansporing aan de afvaardigende lidstaten en organisaties van de sociale partners om bij de benoeming van hun vertegenwoordigers de nodige aandacht te besteden aan het genderaspect. Het EESC gaat ervan uit dat met dit aspect ook rekening wordt gehouden in het personeelsbeleid van het Centrum zelf, in het bijzonder bij aanstellingsbesluiten voor personen met een leidinggevende functie.

30.4.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 112/57

1.1

Het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité (hierna: EESC) hebben besloten om de problematiek van de sociale dimensie met die van cultuur in één thema onder te brengen, omdat die concepten in hun ogen nauw zijn vervlochten en de wisselwerking tussen beide steeds belangrijker zal worden voor het Europese integratiebeleid.

1.2

Het Comité komt al in een advies van 1999 (1) tot de volgende vaststelling: „Wanneer men uitgaat van de – zeer brede – definitie van cultuur als een richtinggevend stelsel van waarden die voor de leden van de samenleving relevant zijn, dan structureert de cultuur ook het werkterrein van de civil society.” Voor cultuur als proces van denken en handelen zijn opleiding en maatschappelijke participatie onontbeerlijk. Het ontwerp voor een Europese grondwet is niet in de laatste plaats gegrondvest op gemeenschappelijke waardenbegrippen, doelstellingen en grondrechten, en op een nieuwe zienswijze van de werking van de democratie. Al die factoren samen vormen het fundament voor de Europese opvatting van wat „cultuur” is. Die opvatting is niet gespeend van sociale begrippen als solidariteit, sociale samenhang, uitbanning van sociale uitsluiting en discriminatie, en sociale integratie. Om die redenen heeft het Comité er tijdens de Conventie op aangedrongen om voortaan ook over cultuuraangelegenheden te worden geraadpleegd. Het Europees Parlement als democratisch orgaan dat de burgers van Europa vertegenwoordigt, en het Europees Economisch en Sociaal Comité als institutionele vertegenwoordiger van het maatschappelijk middenveld ontlenen hieraan hun bijzondere verantwoordelijkheid voor het complexe geheel van cultuuraspecten.

1.3

Het Europees Parlement heeft terecht de nadruk gelegd op de „verplichting” om een „gemeenschappelijke culturele basis” en een „Europese ruimte voor de burgers” te creëren (2). Daar moet vooral dringend werk van worden gemaakt, omdat de nationale cultuur de overhand dreigt te krijgen naarmate de culturele complexiteit toeneemt. Die complexiteit zal met de uitbreiding van de Europese Unie niet alleen groter worden, maar ook in de huidige Europese context heel andere kenmerken gaan vertonen, omdat de toetredende landen hun eigen geschiedenis, tradities en cultuur meebrengen.