Europese agenda voor cultuur in het licht van de mondialisering

De Commissie stelt een nieuwe Europese culturele agenda voor om daarmee in te spelen op de uitdagingen van de mondialisering. Met deze nieuwe strategie wordt beoogd de culturele samenwerking binnen de Europese Unie (EU) te intensiveren. Deze strategie richt zich op een aantal concrete voorstellen die ertoe strekken een reeks gemeenschappelijke doelstellingen te realiseren.

MAATREGEL

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 10 mei 2007 over een Europese agenda voor cultuur in het licht van de mondialisering [COM(2007) 242 definitief – Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

De culturele sector speelt een essentiële rol gezien de talrijke sociale, economische en politieke implicaties ervan. Cultuur heeft dan ook een belangrijke plaats in het proces van Europese integratie.

Op grond van deze overwegingen en als gevolg van de uitkomsten van de onlineraadpleging van de belanghebbenden in de culturele sector stelt de Commissie een nieuwe Europese agenda voor cultuur voor met een beperkt aantal doelstellingen. In functie van deze doelstellingen heeft de Commissie eveneens geopperd nieuwe mechanismen voor samenwerking met en tussen de landen van de Europese Unie (EU), de overige bestuursniveaus en maatschappelijke organisaties te creëren.

De doelstellingen van de nieuwe Europese agenda voor cultuur zijn gebaseerd op drie prioriteiten:

Culturele verscheidenheid en interculturele dialoog

Een klimaat van openheid tussen de culturen en culturele uitwisselingen moeten worden gestimuleerd. In dit verband moet de nieuwe agenda voor cultuur een impuls geven aan:

de mobiliteit van kunstenaars en werknemers in de culturele sector en de verspreiding van alle cultuuruitingen;
de versterking van interculturele competenties en interculturele dialoog door capaciteiten te ontwikkelen die behoren tot de sleutelcompetenties voor een leven lang leren, zoals cultureel bewustzijn en culturele expressie en communicatie in vreemde talen.

Bevordering van de creativiteit in het kader van de Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid

De cultuurindustrie levert een bijdrage aan de dynamiek van de Europese economie en het concurrentievermogen van de EU. Zo biedt de culturele sector in de EU werk aan bijna vijf miljoen mensen. Binnen dit kader stelt de Commissie de volgende doelen voor:

bevordering van de creativiteit in het onderwijs en integratie van deze dimensie in maatregelen op het gebied van een leven lang leren;
opbouw van de organisatiecapaciteiten in de culturele sector door het accent te leggen op het ondernemerschap en scholing in managementcompetenties (innovatieve financieringsbronnen, Europese dimensie van marktactiviteiten, enz.);
ontwikkeling van doeltreffende samenwerkingsverbanden tussen de culturele sector en andere sectoren (informatie- en communicatietechnologieën, toerisme, sociale partners, enz.) om het effect van investeringen in cultuur te versterken.

Cultuur als cruciaal aspect van de internationale betrekkingen

In de geest van UNESCO-verdrag betreffende de bescherming en de bevordering van de diversiteit van cultuuruitingen, dat door de EU en de meeste lidstaten is geratificeerd, wordt in de nieuwe agenda voor cultuur het voorstel gedaan om de culturele dimensie te versterken als cruciaal aspect van de buitenlandse betrekkingen van de EU. Deze prioriteit gaat vergezeld van verscheidene maatregelen met als doel:

de politieke dialoog op cultuurgebied voort te zetten en de culturele uitwisselingen tussen de EU en niet-EU-landen te bevorderen;
de toegang tot de Europese en andere markten te bevorderen voor culturele goederen en diensten uit ontwikkelingslanden via overeenkomsten die een voorkeursbehandeling toestaan of door steunmaatregelen op handelsgebied;
op basis van de buitenlandse betrekkingen financiële en technische ondersteuning te bieden (behoud van het cultureel erfgoed, steun voor culturele activiteiten in de gehele wereld);
recht te doen aan de lokale cultuur bij alle projecten die door de EU worden gefinancierd;
de betrokkenheid van de EU bij de werkzaamheden van culturele organisaties en bij het initiatief "Alliance of Civilisations" van de Verenigde Naties te bevorderen.

Werkmethodes

De Commissie streeft naar een gestructureerde dialoog met de culturele sector, van kunstenaar tot cultuurindustrie, om deze doelstellingen te verwezenlijken. Hiertoe pleit de Commissie voor:

de inventarisatie van alle actoren binnen de culturele sector;
de oprichting van een "Cultureel Forum" waarin alle belanghebbende partijen worden bijeengebracht;
representatieve Europese standpunten van de belanghebbende partijen binnen deze sector;
de verdere ontwikkeling van de sociale dialoog tussen de sociale partners in de culturele sector;
een culturele dimensie in de Europese publieke debatten door gebruik te maken van de permanente vertegenwoordigingen van de Commissie.

Deze nieuwe cultuurstrategie en het geheel aan voorgestelde maatregelen berusten op een nauwere samenwerking tussen de EU en de lidstaten via de open coördinatiemethode (OCM). Tevens wordt ernaar gestreefd een gestructureerde dialoog met de culturele sector op gang te brengen.

De nieuwe Europese agenda voor cultuur wordt aangevuld met andere maatregelen op cultureel gebied, zoals het Europees Jaar van de interculturele dialoog 2008 vormt.

Context

Binnen de culturele sector zijn op Gemeenschapsniveau reeds diverse maatregelen getroffen ter bevordering van cultuur zoals het huidige programma Cultuur (2007-2013), het programma "Europa voor de burger" 2007-2013) en het programma MEDIA.

RELATED ACTS

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de uitvoering van de Europese agenda voor cultuur [COM(2010) 390 definitief – Niet in het Publicatieblad verschenen]. Dit verslag is een weergave van de vooruitgang op het vlak van de doelstellingen van de Europese agenda voor cultuur, zowel op Europees als nationaal niveau, alsook de eerste ervaringen met de nieuwe werkmethodes.

De bevordering van de culturele verscheidenheid en de interculturele dialoog bracht heel wat zaken en acties met zich mee, zoals:

het Europees Jaar van de interculturele dialoog 2008 heeft geleid tot nieuwe nationale beleidsvoeringen en structuren alsook een politieke overeenstemming op EU-niveau;
de mededeling over meertaligheid van de Commissie uit 2008, die van taalverscheidenheid een troef wil maken;
toegang tot cultuur via de digitalisering, waarvoor in 2008 Europeana is gelanceerd, en met een voorgesteld Europees Erfgoedlabel.

Om cultuur als een katalysator voor creativiteit te bevorderen, werden heel wat initiatieven in het leven geroepen, zoals:

het Europees Jaar van creativiteit en innovatie 2009 dat onderzoek heeft gevoerd naar de manieren waarop cultuur zowel economische als sociale innovatie kan creëren;
studies naar de invloed van cultuur op creativiteit, ondernemerschap in de culturele en creatieve bedrijfstak en de bijdrage van cultuur aan de lokale en regionale ontwikkeling;
het groenboek 2010 over de ontplooiing van het potentieel van de culturele en creatieve bedrijfstak.

Sinds de goedkeuring van de agenda is er een nieuw strategisch kader voor cultuur in de externe betrekkingen van de EU ontstaan en dit omvat:

een nieuwe Euromed-strategie voor cultuur, waar momenteel aan gewerkt wordt;
belangrijke inspanningen voor het herstel van het cultureel erfgoed in de kandidaatlanden, zoals de IPA-faciliteit voor het maatschappelijk middenveld (instrument voor pretoetredingssteun);
een cultuurprogramma van het Oostelijk partnerschap, dat in 2010 van start moet gaan;
een procedure om de rol van cultuur in ontwikkelingsbeleid te versterken, is van start gegaan in 2009;
het vervolgprogramma Media Mundus (2011-2013) op de voorbereidende actie MEDIA International.

De eerste ervaringen van de OCM tonen aan dat dit algemeen een efficiënte manier is van samenwerking op cultuurgebied. Het loopt echter nog niet lang genoeg om al definitieve conclusies te kunnen trekken. De samenwerking zal in de toekomst nog extra versterkt moeten worden, met aangepaste werkmethodes. De gestructureerde dialoog in de culturele sector vindt plaats via thematische platforms van Europese organisaties en het Europees Cultuurforum. De thematische platforms hebben met name bijgedragen tot een diepgaandere dialoog binnen de sector. Er zijn evenwel nog verdere inspanningen nodig voor een meer gerichte dialoog met het maatschappelijk middenveld in de toekomst.

See also