Verdrag betreffende de Europese Unie

SAMENVATTING VAN:

Verdrag betreffende de Europese Unie

WAT IS HET DOEL VAN HET VERDRAG?

• Het VEU is, naast het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), een van de belangrijkste verdragen van de EU. Het is de grondslag van EU-recht door het doel, de governance en de centrale instellingen van de EU vast te leggen.
• Het VEU is gebaseerd op het Verdrag van Maastricht, dat een nieuwe etappe in Europese integratie markeerde door verder te gaan dan de oorspronkelijke economische doelstelling (een gemeenschappelijke markt). Het maakte de weg vrij voor politieke integratie met de overgang van de Europese Economische Gemeenschap (EEG) naar de Europese Unie (EU).
• Het Verdrag van Maastricht introduceerde een aantal belangrijke wijzigingen in de structuur, de instellingen en de besluitvorming, de beleidsterreinen en het toepassingsgebied van deze nieuwe EU.

KERNPUNTEN

Hoofdlijnen van het Verdrag van Maastricht

• Een Europese Unie die bestaat uit drie „pijlers”:
  • de bestaande Europese Gemeenschappen — de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) en
  • twee nieuwe samenwerkingsterreinen met intergouvernementele besluitvorming in plaats van de „communautaire methode”:
    • het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB) en
    • politiële en justitiële samenwerking in strafzaken (justitie en binnenlandse zaken).
• Meer democratisch gelegitimeerde instellingen:
  • meer invloed op de besluitvorming voor het Europees Parlement;
  • een verruimde toepassing van de samenwerkings- en goedkeuringsprocedures;
  • invoering van de medebeslissingsprocedure (nu gewone wetgevingsprocedure);
  • erkenning van de rol van Europese politieke partijen;
  • ambtstermijn van de Europese Commissie gelijkgesteld met die van het Parlement (vijf jaar);
  • verruimde toepassing van stemming met gekwalificeerde meerderheid in de Raad;
  • instelling van het Comité van de Regio’s, bestaande uit vertegenwoordigers van de regionale overheden, met een adviserende rol.
• De oprichting van de economische en monetaire unie (EMU) om de interne markt te voltooien.
• De ontwikkeling van de sociale dimensie van de EG met het sociale protocol dat aan het Verdrag is gehecht en tot doel heeft de bevoegdheden van de Gemeenschap op sociaal gebied uit te breiden.
• De vaststelling van communautaire beleidslijnen op zes nieuwe terreinen: trans-Europese netwerken (TEN); industriebeleid; consumentenbescherming; opleiding en beroepsonderwijs; jeugdzaken, en cultuur.
• De vaststelling van de subsidiariteits- en evenredigheidsbeginselen, om ervoor te zorgen dat besluiten zo dicht mogelijk bij de burger worden genomen en beperkt zijn tot wat nodig is om de doelstellingen te behalen.
• De invoering van het begrip EU-burgerschap naast het nationale burgerschap.

Wijzigingen van het verdrag

Het Verdrag van Maastricht is vervolgens gewijzigd bij de volgende Verdragen:

• Het Verdrag van Amsterdam (1997) schept de mogelijkheid voor een uitbreiding van de bevoegdheden van de EU met de invoering van een communautair werkgelegenheidsbeleid, het onder communautaire bevoegdheid brengen van een deel van de aangelegenheden die daarvoor onder de samenwerking op het gebied van justitie en binnenlandse zaken vielen, de maatregelen die ten doel hebben de EU dichter bij de burger te brengen, de mogelijkheid van intensivering van de samenwerking tussen bepaalde EU-landen (versterkte samenwerking). Voorts wordt de medebeslissingsprocedure uitgebreid, alsmede het aantal gevallen waarin met gekwalificeerde meerderheid van stemmen een besluit wordt genomen, en wordt de nummering van de artikelen van de Verdragen vereenvoudigd.
• Het Verdrag van Nice (2001) was hoofdzakelijk gericht op de institutionele problemen in verband met uitbreiding die in 1997 niet waren opgelost: de samenstelling van de Commissie, de weging van de stemmen in de Raad en de uitbreiding van de beleidsgebieden waarin stemming met een gekwalificeerde meerderheid mogelijk is. Verder wordt in dit Verdrag de toepassing van de procedure van nauwere samenwerking vereenvoudigd en de rechtspraak doeltreffender gemaakt.
• Het Verdrag van Lissabon (2007) bracht ingrijpende hervormingen met zich mee. Het maakte een einde aan de Europese Gemeenschap — het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap werd omgedoopt tot „Verdrag betreffende de werking van de EU”. Het schafte de vroegere architectuur van drie pijlers af en wees bevoegdheden tussen de EU en EU-landen opnieuw toe. De manier waarop de Europese instellingen werken en het besluitvormingsproces werden ook herzien om te worden afgestemd op een uitgebreide EU van 28 lidstaten. Sommige interne en externe beleidslijnen van de EU werden ook hervormd en de instellingen werden in staat gesteld om op nieuwe beleidsterreinen op te treden. De democratische dimensie van de EU werd verder versterkt.
• Na 1992 werd het VEU gewijzigd bij verschillende toetredingsverdragen, die geleidelijk het aantal EU-landen van 12 naar 28 brachten.

VANAF WANNEER IS DE HUIDIGE VERSIE VAN HET VERDRAG VAN TOEPASSING?

Het Verdrag van Lissabon, dat werd ondertekend op 13 december 2007 en dat het VEU en het VWEU omvat, trad in werking op 1 december 2009.

ACHTERGROND

• Het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) vindt zijn oorsprong in het Verdrag van Maastricht, dat werd ondertekend op 7 februari 1992, en de huidige versie vloeit, na verschillende wijzigingen, voort uit het Verdrag van Lissabon (2007).
• Kijk voor meer informatie op:
  • De eerste Verdragen (Europees Parlement);
  • Geschiedenis van de EU (Raad van de EU);
  • EU-Verdragen (Europese Commissie);
  • Overzicht van de Verdragen (EUR-Lex).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verdrag betreffende de Europese Unie van 13 december 2007 — Geconsolideerde versie (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 13-46)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verdrag betreffende de Europese Unie (PB C 191 van 29.7.1992, blz. 1-112)

Akte betreffende de toetredingsvoorwaarden voor het Koninkrijk Noorwegen, de Republiek Oostenrijk, de Republiek Finland en het Koninkrijk Zweden en de aanpassing van de Verdragen waarop de Europese Unie is gegrond, Inhoud (PB C 241 van 29.8.1994, blz. 9-404)

Verdrag van Amsterdam houdende wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie, de Verdragen tot oprichting van de Europese Gemeenschappen en sommige bijbehorende akten (PB C 340 van 10.11.1997, blz. 1-144)

Verdrag van Nice houdende wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie, de Verdragen tot oprichting van de Europese Gemeenschappen en sommige bijbehorende akten (PB C 80 van 10.3.2001, blz. 1-87)

Verdrag tussen het Koninkrijk België, het Koninkrijk Denemarken, de Bondsrepubliek Duitsland, de Helleense Republiek, het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek, Ierland, de Italiaanse Republiek, het Groothertogdom Luxemburg, het Koninkrijk der Nederlanden, de Republiek Oostenrijk, de Portugese Republiek, de Republiek Finland, het Koninkrijk Zweden, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland (lidstaten van de Europese Unie) en de Tsjechische Republiek, de Republiek Estland, de Republiek Cyprus, de Republiek Letland, de Republiek Litouwen, de Republiek Hongarije, de Republiek Malta, de Republiek Polen, de Republiek Slovenië en de Slowaakse Republiek betreffende de toetreding tot de Europese Unie (PB L 236 van 23.9.2003, blz. 17-930)

Verdrag tussen het Koninkrijk België, de Tsjechische Republiek, het Koninkrijk Denemarken, de Bondsrepubliek Duitsland, de Republiek Estland, de Helleense Republiek, het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek, Ierland, de Italiaanse Republiek, de Republiek Cyprus, de Republiek Letland, de Republiek Litouwen, het Groothertogdom Luxemburg, de Republiek Hongarije, de Republiek Malta, het Koninkrijk der Nederlanden, de Republiek Oostenrijk, de Republiek Polen, de Portugese Republiek, de Republiek Slovenië, de Slowaakse Republiek, de Republiek Finland, het Koninkrijk Zweden, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland (lidstaten van de Europese Unie) en de Republiek Bulgarije en Roemenië betreffende de toetreding van de Republiek Bulgarije en Roemenië tot de Europese Unie (PB L 157 van 21.6.2005, blz. 11-395)

Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, ondertekend te Lissabon, 13 december 2007 (PB C 306 van 17.12.2007, blz. 1-271)

Verdrag tussen het Koninkrijk België, de Republiek Bulgarije, de Tsjechische Republiek, het Koninkrijk Denemarken, de Bondsrepubliek Duitsland, de Republiek Estland, Ierland, de Helleense Republiek, het Koninkrijk Spanje, de Franse Republiek, de Italiaanse Republiek, de Republiek Cyprus, de Republiek Letland, de Republiek Litouwen, het Groothertogdom Luxemburg, de Republiek Hongarije, de Republiek Malta, het Koninkrijk der Nederlanden, de Republiek Oostenrijk, de Republiek Polen, de Portugese Republiek, Roemenië, de Republiek Slovenië, de Slowaakse Republiek, de Republiek Finland, het Koninkrijk Zweden, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland (lidstaten van de Europese Unie) en de Republiek Kroatië betreffende de toetreding van de Republiek Kroatië tot de Europese Unie (PB L 112 van 24.4.2012, blz. 10-110)

Laatste bijwerking 04.04.2018