In het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB) van de Europese Unie (EU) kan de Raad van de Europese Unie op grond van artikel 29 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) een besluit vaststellen om beperkende maatregelen, ook vaak sancties genoemd, op te leggen aan niet-EU-landen, niet-statelijke entiteiten of individuen.
Deze maatregelen zijn niet bestraffend en worden opgelegd om een verandering tot stand te brengen van een beleid of een activiteit van de partij (of partijen) in kwestie die verantwoordelijk is voor het gedrag waar het om gaat (bv. het niet eerbiedigen van het internationaal recht of de mensenrechten, of het uitvoeren van beleid of acties die strijdig zijn met de rechtsstaat of de democratische beginselen). De maatregelen moeten in overeenstemming zijn met de doelstellingen van het extern optreden van de EU, zoals vastgelegd in artikel 21 VEU.
Op grond van artikel 29 VEU neemt de Raad besluiten tot vaststelling, verlenging of opheffing van sanctieregelingen met eenparigheid van stemmen, op basis van voorstellen van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. De economische en financiële aspecten van deze besluiten (bv. invoer-/uitvoerbeperkingen en de bevriezing van activa) worden uitgevoerd door verordeningen die door de Raad, op gezamenlijk voorstel van de hoge vertegenwoordiger en de Europese Commissie, worden vastgesteld op basis van artikel 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) (gekwalificeerde meerderheid van stemmen).
EU-sancties kunnen worden opgelegd in uitvoering van maatregelen om resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties uit te voeren, of op autonome basis, d.w.z. op eigen initiatief van de EU.
Mogelijke beperkende maatregelen zijn:
De Commissie moet er via toezicht voor zorgen dat de verordeningen tot instelling van de krachtens artikel 215 VWEU vastgestelde beperkende maatregelen door de lidstaten worden uitgevoerd en gehandhaafd. Daarnaast ondersteunt zij personen, bedrijven, humanitaire hulpverleners en lidstaten bij hun inspanningen om sancties toe te passen, door het publiceren van richtsnoeren en het beantwoorden van vragen van de nationale bevoegde autoriteiten in verband met interpretatie.