Ontkoppeling van de steun voor ontwikkelingslanden

De Europese Unie stelt een overlegkader voor en formuleert concrete aanbevelingen voor de ontkoppeling van de communautaire steun en de bilaterale steun van de lidstaten, met het oog op een grotere doeltreffendheid ervan. De Europese Commissie spreekt zich met name uit voor een volledige ontkoppeling van de voedselhulp en het vervoer ervan. Deze voorstellen volgen niet alleen de geest van de aanbeveling van de Commissie voor Ontwikkelingsbijstand (DAC) van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), maar gaan in feite veel verder.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad en aan het Europees Parlement van 18 november 2002: Ontkoppeling: voor een doeltreffender steun [COM(2002) 639 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

De Commissie stelt in de huidige mededeling voor zowel de communautaire steun als de bilaterale hulp van de vijftien lidstaten volledig te ontkoppelen, mits dit geschiedt met de instemming van het ontvangende land en op basis van reciprociteit met de andere donors.

Gekoppelde steun is steun die wordt toegekend indien de ontvanger deze aanwendt voor de aankoop van goederen en diensten bij leveranciers in het donorland. Bijgevolg komt ontkoppeling van de steun neer op het openen van de betrokken markten voor niet uitsluitend in het donorland gevestigde leveranciers.

AANBEVELINGEN VAN DE COMMISSIE

Informatie

De Commissie stelt voor:

• op Europees niveau omvangrijke werkzaamheden te ondernemen om alle donors beter te informeren over de impact van de volledige en onbeperkte ontkoppeling van de hulp, de doeltreffendheid daarvan, de toewijzing van de hulpmiddelen en de ontwikkelingsstructuren en -actoren;
• in overleg met de lidstaten en in de context van partnerschappen concrete initiatieven te nemen voor het geven van betere informatie over zowel het verband tussen ontkoppeling van steun en geleidelijke decentralisatie, als over de harmonisatie van de procedures en de rol van het ontvangende land.

Herziening van de met ontwikkeling verband houdende financiële instrumenten

Met het oog op de verdere ontkoppeling van de communautaire steun stelt de Commissie voor om in de op communautair niveau vastgelegde beleidslijnen en procedures, alsmede in de partnerschapsovereenkomsten wijzigingen aan te brengen in de rechtsgrondslagen van een hele reeks met Gemeenschapshulp verband houdende financiële instrumenten. De Commissie geeft aan dat zij hierbij de voorkeur geeft aan de herziening van elk afzonderlijk met ontwikkeling verband houdend financieel instrument, via een stapsgewijze aanpak, gebaseerd op de integratie van gemeenschappelijke concepten.

Volledige ontkoppeling van de voedselhulp

De Commissie adviseert om de lopende inspanningen die door de donors in het kader van de OESO/DAC-aanbeveling op het vlak van ontkoppeling van de steun zijn overeengekomen, voort te zetten en uit te breiden, teneinde tot een volledige ontkoppeling van de steun te komen, die met name gebaseerd is op het beginsel van volledige reciprociteit tussen donors. De Commissie is eveneens voorstander van volledige ontkoppeling van voedselhulp (die buiten het toepassingsgebied van de DAC-aanbeveling valt) en het vervoer ervan. Zij stelt voor deze elementen op te nemen in de heronderhandelingen over het Voedselhulpverdrag (esdeenfr) dat is goedgekeurd door de leden van de Commissie voor Ontwikkelingsbijstand, (Argentinië, Australië, Canada, de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, Japan, Noorwegen, de Verenigde Staten en Zwitserland).

Vraagstukken die samenhangen met de ontkoppeling van de bilaterale hulp van de lidstaten

De Commissie spoort alle actoren binnen de Europese Unie aan zich te houden aan de regels voor de interne markt en de richtlijnen voor overheidsopdrachten. Zowel de bepalingen van het EG-Verdrag inzake het vrije verkeer van goederen en diensten, als de richtlijnen inzake overheidsopdrachten in de Europese Unie verbieden alle criteria op grond waarvan bedrijven uit andere lidstaten van de Europese Unie gediscrimineerd worden ten opzichte van binnenlandse bedrijven. Gekoppelde bilaterale hulp kan indruisen tegen de EG-mededingingswetgeving en de regels voor de interne markt en kan strijdig zijn met het in artikel 12 van het EG-Verdrag genoemde niet-discriminatiebeginsel.

Met betrekking tot de opdrachten die door overheidsdiensten van het ontvangende land worden gegund, die niet namens of voor rekening van een aanbestedende dienst van een lidstaat optreden, stelt de Commissie voor dat de lidstaten zich verplichten de steun te ontkoppelen. In de instrumenten waarbij de steun wordt verleend, wordt systematisch een clausule opgenomen die de autoriteiten van het ontvangende land verplicht gunningsprocedures toe te passen die gebaseerd zijn op de grondbeginselen van de richtlijnen inzake overheidsopdrachten, zoals de beginselen van gelijke behandeling, van transparantie, van wederzijdse erkenning en van evenredigheid

ALGEMEEN KADER

Achtergrond

Op de bijeenkomst op hoog niveau heeft de Commissie zich ertoe verbonden geest en doelstellingen van de DAC-aanbeveling op het gebied van ontkoppeling van de steun (EN) te implementeren (de ontkoppeling beperkt zich daarin tot de minst ontwikkelde landen (MOL), maar de landen die bij de DAC zijn aangesloten, wordt gevraagd er een zo ruim mogelijke interpretatie aan te geven). Daarnaast is in de conclusies van de Europese Raad van Barcelona van maart 2002 de verklaring opgenomen dat de Europese Unie vastbesloten is de discussies over de ontkoppeling van de steun snel voort te zetten.

Stand van zaken

De communautaire steun is al ruim 25 jaar in hoge mate ontkoppeld, zelfs meer dan de DAC-aanbeveling voorstaat. Aanbestedingen staan niet alleen open voor de 15 lidstaten en alle ACS-landen, maar ook voor alle mediterrane partnerlanden in het kader van het MEDA-programma, en voor alle ontvangende landen in Latijns-Amerika en Azië (ALA). Verder is de communautaire steun in toenemende mate gericht op betalingsbalans- en begrotingssteun, die per definitie volledig ontkoppeld zijn.

Overeenkomstig de uitspraken van de Commissie werd bij de herziening van het EG-financieel reglement in de benodigde elementen voorzien om verdere ontkoppeling van de communautaire steun mogelijk te maken. De Verordeningen (EG) nr. 2110/2005 (vervallen bij Verordening nr. 1905/2006) en (EG) nr. 2112/2005 (vervallen bij Verordening nr. 1085/2006) inzake de toegang tot buitenlandse hulp van de Gemeenschap, passen het principe van ontkoppeling van steun aan de armste ontwikkelingslanden toe in alle (thematische of geografische) ontwikkelingshulpinstrumenten.

Het nut van ontkoppeling

De ontkoppeling van steun is een belangrijk thema in het huidige debat over samenhang en doeltreffendheid van hulpactiviteiten en geloofwaardigheid van donors. De aanpak van de Commissie gaat van het standpunt uit dat ontkoppeling een middel is om transparantie en verantwoordingsplicht inzake beheer en verstrekking van hulp te versterken.

Bovendien benadrukken de voorstanders dat ontkoppeling van steun tot grotere doeltreffendheid leidt. Ontkoppeling zou het gemakkelijker maken een beroep op begrotingssteun te doen, waarbij er in de verschillende donorlanden wel gewaakt moet worden voor samengaan van steun en handelsbelang, een van de hoofdredenen voor de stagnatie. Verder is men het er in brede kring over eens dat volledige toepassing van ontkoppeling van de steun de waarde van de officiële ontwikkelingshulp doet toenemen, omdat leveringen dan rendabeler zijn, en er daardoor meer financiële hulpmiddelen voor ontwikkelingsactiviteiten beschikbaar zijn. Volgens de schattingen verhoogt de koppeling de kosten van tal van goederen en diensten met zo'n 15 tot 30 %.

Laatste wijziging: 22.10.2007