Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

KERNPUNTEN

Opdracht en taken

De opdracht van het ECDC is het identificeren, beoordelen en rapporteren van reeds aanwezige en zich ontwikkelende risico’s voor de gezondheid van de mens door overdraagbare ziekten, en het verstrekken van aanbevelingen voor reactie op EU- en nationaal niveau, en, indien nodig, ook op regionaal niveau.

Om deze doelstellingen te verwezenlijken, doet het ECDC het volgende:

• het opzoeken, verzamelen, vergelijken, beoordelen en verspreiden van relevante wetenschappelijke en technische informatie;
• het verstrekken van analyses, wetenschappelijk advies, adviezen en ondersteuning voor activiteiten van de EU en EU-lidstaten op het gebied van grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid, waaronder:
  • risicobeoordelingen,
  • analyse van epidemiologische informatie,
  • epidemiologische modellering,
  • anticiperen op en voorzien,
  • aanbevelingen voor maatregelen ter voorkoming en bestrijding van bedreigingen van overdraagbare ziekten en andere bijzondere gezondheidsvraagstukken,
  • bijdragen aan het vaststellen van onderzoeksprioriteiten, en
  • wetenschappelijke en technische bijstand, met inbegrip van opleiding en andere activiteiten binnen zijn mandaat;
• coórdineert de Europese netwerken van organen die werkzaam zijn op de gebieden die onder zijn opdracht vallen;
• wisselt informatie, expertise en beste praktijken uit;
• ziet toe op de capaciteit van gezondheidsstelsels voor het beheersen van bedreigingen van overdraagbare ziekten en andere bijzondere gezondheidsvraagstukken;
• vergemakkelijkt de ontwikkeling en uitvoering van initiatieven, die worden gefinancierd door relevante EU-financieringsprogramma’s en -instrumenten, met inbegrip van de uitvoering van gezamenlijke initiatieven;
• biedt richtsnoeren voor de behandeling en het casemanagement van overdraagbare ziekten en andere voor de volksgezondheid relevante bijzondere gezondheidsvraagstukken;
• ondersteunt epidemische respons en respons bij uitbraken in lidstaten en in niet-EU-landen, ter aanvulling op andere EU-instrumenten voor respons bij noodsituaties, in het bijzonder het EU-mechanisme voor civiele bescherming;
• draagt bij aan de versterking van de paraatheidscapaciteit in het kader van de internationale gezondheidsvoorschriften in niet-EU-landen, met name de partnerlanden van de EU;
• zorgt op verzoek van de Europese Commissie of het Comité voor de bescherming van de gezondheid (HSC) voor empirisch onderbouwde berichten aan het publiek over overdraagbare ziekten, de gezondheidsrisico’s die zij vormen en relevante preventie- en bestrijdingsmaatregelen.

Verplichtingen van de lidstaten

Lidstaten moeten onverwijld:

• volgens de overeengekomen regels, gegevens over de surveillance van overdraagbare ziekten en andere bijzondere gezondheidsvraagstukken en beschikbare wetenschappelijke en technische gegevens en informatie met betrekking tot de opdracht van het ECDC delen met het ECDC;
• het ECDC op de hoogte stellen van ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen zodra deze via het systeem voor vroegtijdige waarschuwing en respons zijn ontdekt, en het ECDC informeren over de genomen responsmaatregelen;
• erkende bevoegde instanties en volksgezondheidsdeskundigen aanwijzen die ter beschikking zouden kunnen worden gesteld om de EU te helpen bij haar respons op gezondheidsbedreigingen.

Speciale netwerken en netwerkactiviteiten

Het ECDC:

• steunt netwerkactiviteiten door de Commissie en de lidstaten coördinatie- en technische en wetenschappelijke expertise te verschaffen en de specifieke netwerken te exploiteren;
• zorgt voor de geïntegreerde werking van het netwerk voor de epidemiologische surveillance van overdraagbare ziekten en de daarmee verband houdende bijzondere gezondheidsvraagstukken;
• ondersteunt de werkzaamheden van het HSC, de Raad van de Europese Unie en andere EU-structuren voor de coördinatie van de respons op ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen;
• via het netwerk voor epidemiologische surveillance:
  • houdt toezicht op en brengt verslag uit over trends op het gebied van overdraagbare ziekten in de loop van de tijd en tussen lidstaten en in niet-EU-landen,
  • spoort ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen op, houdt hierop toezicht en brengt daar verslag over uit,
  • draagt bij aan de evaluatie en monitoring van preventie- en bestrijdingsprogramma’s voor overdraagbare ziekten,
  • houdt toezicht op en beoordeelt de capaciteit van gezondheidsstelsels om bepaalde overdraagbare ziekten te diagnosticeren, te voorkomen en te behandelen en voor de veiligheid van patiënten,
  • identificeert de risicogroepen waarvoor gerichte preventie- en responsmaatregelen nodig zijn en zorgt ervoor dat deze maatregelen toegankelijk zijn voor mensen met een handicap,
  • draagt bij aan de beoordeling van de last van overdraagbare ziekten bij de bevolking aan de hand van gegevens en zorgt ervoor dat deze gegevens worden uitgesplitst op leeftijd, geslacht en handicap,
  • voert epidemiologische modellering, anticiperen en ontwikkeling van scenario’s voor respons uit en coördineert deze inspanningen om beste praktijken te delen en de capaciteit van modellering in de hele EU te verbeteren,
  • brengt risicofactoren voor ziekteoverdracht, groepen die het meeste risico lopen en onderzoeksprioriteiten en -behoeften in kaart;
• zorgt voor de werking van:
  • het EU-netwerk van referentielaboratoria voor de diagnose, opsporing, identificatie en karakterisering van ziekteverwekkers die een bedreiging voor de volksgezondheid kunnen vormen,
  • het netwerk van diensten van lidstaten ter ondersteuning van transfusie, transplantatie en medisch geassisteerde voortplanting zodat voortdurend en snel toegang kan worden verkregen tot serologische¹ gegevens door middel van serologische onderzoeken binnen de bevolking.

Lidstaten wijzen een coördinerende bevoegde instantie aan en benoemen een nationale contactpersoon en operationele contactpersonen die relevant zijn voor de functies van de volksgezondheid, met inbegrip van epidemiologische surveillance, en voor verschillende groepen ziekten en individuele ziekten. Deze contactpersonen vormen netwerken die strategisch advies verstrekken aan het ECDC.

Verbeterde activiteiten

Met Wijzigingsverordening (EU) 2022/2370 worden onder andere artikelen geïntroduceerd die specifiek betrekking hebben op de wijze waarop het ECDC:

• lidstaten steunt bij het versterken van hun preventie- en bestrijdingssystemen voor besmettelijke ziekten;
• wetenschappelijke en technische deskundigheid verschaffen op het gebied van paraatheids- en responsplanning;
• zorgt voor de beoordeling van lacunes op het gebied van paraatheid en de beoordeling uitvoert van preventie-, paraatheids- en responsplanning overeenkomstig artikel 8 van Verordening (EU) 2022/2371 inzake ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen (zie samenvatting);
• relevante gemeenschappelijke indicatoren voor gestandaardiseerde procedures voor gegevensverzameling en risicobeoordelingen ontwikkelt en deze beoordelingen tijdig verstrekt;
• een EU-taskforce voor gezondheid instelt en ervoor zorgt dat er permanente capaciteit en een verbeterde noodcapaciteit beschikbaar zijn om deze te mobiliseren en te gebruiken; en
• coördinatie van de respons ondersteunt in het HSC, als bedoeld in Verordening (EU) 2022/2371 inzake ernstige grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen.

Structuur

Het ECDC bestaat uit:

• Een raad van bestuur die ervoor zorgt dat het ECDC door de vaststelling van zijn werkprogramma en financiële regels zijn opdracht en taken vervult. De raad van bestuur bestaat uit:
  • één lid per lidstaat, alsmede één lid voor IJsland, Liechtenstein en Noorwegen;
  • twee leden die door het Europees Parlement zijn benoemd; en
  • drie leden die de Commissie vertegenwoordigen en door haar zijn benoemd.
• Een directeur, die wordt bijgestaan door een kleine kern van medewerkers. De directeur is belast met de dagelijkse leiding van het ECDC en de opstelling en uitvoering van zijn werkprogramma.
• Een adviesforum dat bestaat uit vertegenwoordigers van de relevante nationale instanties. Het adviesforum vormt een platform voor uitwisseling van informatie over bedreigingen van de gezondheid en voor bundeling van kennis.