De interne markt voor elektriciteit (vanaf 2021)

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn (EU) 2019/944 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

Deze richtlijn bevat, met het oog op het scheppen van echt geïntegreerde, concurrerende, consumentgerichte en flexibele, eerlijke en transparante elektriciteitsmarkten in de EU, regels voor de productie, de transmissie, de distributie, de levering en de opslag van elektriciteit, alsook regels voor de bescherming van de consumenten.
De richtlijn bevat onder andere regels inzake detailhandelsmarkten voor elektriciteit, terwijl Verordening (EU) 2019/943, die tegelijkertijd is vastgesteld, met name regels bevat inzake de groothandelsmarkt en netexploitatie.
Deze richtlijn strekt tot intrekking van Richtlijn 2009/72/EG (zie de samenvatting De interne markt voor elektriciteit) met ingang van 1 januari 2021.

KERNPUNTEN

Consumentenrechten

In de richtlijn worden bestaande consumentenrechten verduidelijkt en versterkt, en nieuwe geïntroduceerd:

het recht om vrijelijk een leverancier te kiezen en beperkingen ten aanzien van overstap- en uitstapkosten, behalve wanneer een contract met een vaste looptijd en een vaste prijs vóór het einde van de looptijd wordt opgezegd;
het recht op toegang tot ten minste één tariefvergelijkingsinstrument dat aan bepaalde vertrouwenseisen voldoet; voor conforme particuliere instrumenten kan een vertrouwenskenmerk worden afgegeven;
het recht om lid te worden van een energiegemeenschap van burgers met behoud van de volledige consumentenrechten, met inbegrip van het recht om de gemeenschap te verlaten zonder sancties;
het recht op een contract op basis van een dynamische prijs (gebaseerd op prijzen op de sportmarkt of day-ahead-markt) met ten minste één leverancier en met elke leverancier met meer dan 200 000 afnemers, en het recht om te worden geïnformeerd over de mogelijkheden en risico’s ervan;
het recht op een aggregatiecontract onafhankelijk van de elektriciteitslevering;
het recht om elektriciteit te produceren, te verbruiken, op te slaan en te verkopen, individueel of via een aankoopgroepering*;
het recht om op verzoek binnen vier maanden een slimme meter te laten installeren, terwijl de EU-landen moeten zorgen voor de uitrol van slimme metersystemen, behalve waar dit nog niet als kosteneffectief wordt beschouwd;
het recht van energiearme en kwetsbare consumenten op gerichte bescherming, waarbij gereguleerde prijsstelling echter alleen onder bepaalde voorwaarden wordt toegestaan;
het recht van afnemers bij wie afsluiting dreigt, om ruim van tevoren te worden geïnformeerd over alternatieven, zoals betalingsregelingen of een moratorium.

Facturering

Facturen moeten duidelijk, correct en beknopt zijn en zodanig worden gepresenteerd dat vergelijking wordt vergemakkelijkt.
Factureringsinformatie moet ten minste om de zes maanden worden verstrekt of eenmaal per drie maanden wanneer daarom wordt verzocht of wanneer de eindafnemer heeft gekozen voor elektronische facturering, en ten minste eenmaal per maand als de meter op afstand kan worden uitgelezen.

Aankoopgroeperingen

De EU-landen moeten:

ervoor zorgen dat een aankoopgroepering een eindafnemer een aggregatiecontract kan aanbieden zonder dat de eindafnemer toestemming nodig heeft van zijn leverancier;
de eerlijke deelname van aankoopgroeperingen aan alle elektriciteitsmarkten waarborgen en ervoor zorgen dat beheerders van transmissie- en distributiesystemen aankoopgroeperingen net zo behandelen als andere marktdeelnemers, ook wanneer ze diensten kopen;
transparante regels vaststellen die alle marktdeelnemers een rol en verantwoordelijkheden toekennen en voorzien in regels voor de uitwisseling van gegevens tussen marktdeelnemers;
regels vaststellen inzake verrekeningen tussen aankoopgroeperingen en leveranciers wanneer de activering van vraagrespons leidt tot onbalans; een dergelijke vergoeding blijft strikt beperkt tot het dekken van de resulterende kosten en bij de berekening van deze vergoeding kan rekening worden gehouden met de systemische voordelen van vraagrespons.

Energiegemeenschappen van burgers

zijn op vrijwillige en open deelname gebaseerde entiteiten waarover aandeelhouders of leden zeggenschap hebben, die het recht hebben om zich bezig te houden met productie, distributie, levering, verbruik, energie-efficiëntiediensten of oplaaddiensten voor elektrische voertuigen, of om andere energiediensten aan haar leden of aandeelhouders aan te bieden;
hebben het recht om te worden aangesloten op distributienetten en om op niet-discriminerende wijze te worden behandeld wat betreft regulering of toegang tot alle elektriciteitsmarkten;
hebben het recht om zelf geproduceerde elektriciteit tussen de leden te verdelen in overeenstemming met een kosten-batenanalyse van gedistribueerde energiebronnen;
hebben het recht, indien het betrokken EU-land dit toestaat, distributienetten te bezitten, op te richten, te kopen of te huren, mits wordt voldaan aan de toepasselijke regelgeving.

Toegang tot gegevens en interoperabiliteit

De richtlijn houdt een actualisering in van de regels voor toegang tot meetgegevens en verbruiks-/productiegegevens door netwerkbeheerders, afnemers, leveranciers en dienstverleners. Bovendien wordt erin bepaald dat de Europese Commissie in secundaire wetgeving interoperabiliteitsregels vaststelt om de uitwisseling van gegevens te vergemakkelijken.
Gegevensbeheerders moeten zorgen voor niet-discriminerende toegang tot gegevens van slimme metersystemen en daarbij de regels inzake gegevensbescherming in acht nemen.

Elektromobiliteit

De EU-landen moeten een regelgevingskader tot stand brengen om de aansluiting van oplaadpunten voor elektrische voertuigen op het distributienetwerk te bevorderen.
DSB’s mogen uitsluitend oplaadpunten voor elektrische voertuigen bezitten, ontwikkelen, beheren of exploiteren als geen enkele andere partij zich bij een open aanbestedingsprocedure heeft gemeld, afhankelijk van goedkeuring door de regulerende instanties en in overeenstemming met de regels voor toegang door derden.

Distributiesysteembeheerders (DSB’s)*:

zijn verantwoordelijk voor het waarborgen van het vermogen van het systeem op lange termijn om te voldoen aan de vraag naar de distributie van elektriciteit, met inbegrip van de kostenefficiënte integratie van nieuwe elektriciteitsinstallaties en met name die waar elektriciteit wordt geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen, en moeten de systeemgebruikers de informatie verstrekken die zij voor efficiënte toegang tot en gebruik van het systeem nodig hebben;
moeten een netontwikkelingsplan bekendmaken waarin wordt aangegeven welke investeringen voor de komende vijf tot tien jaar worden gepland;
moeten, wanneer ze deel uitmaken van een verticaal geïntegreerd bedrijf, althans met betrekking tot hun rechtsvorm, organisatie en besluitvorming, onafhankelijk van andere, niet met distributie samenhangende activiteiten zijn;
mogen geen opslagfaciliteiten bezitten, ontwikkelen, beheren of exploiteren, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

Transmissiesysteembeheerders (TSB’s)*:

moeten ervoor zorgen dat het systeem op lange termijn kan voldoen aan de vraag naar transmissie van elektriciteit, in nauwe samenwerking met aangrenzende TSB’s en DSB’s;
waarborgen het zeker beheer van het systeem en handhaven het evenwicht tussen de elektriciteitsvoorziening en -vraag;
mogen geen energieopslagfaciliteiten bezitten, ontwikkelen, beheren of exploiteren, onder dezelfde voorwaarden als die welke voor DSB’s gelden.

Nationale energieregulators:

moeten met aangrenzende regulators en met het Agentschap van de Europese Unie voor de samenwerking tussen energieregulators samenwerken in verband met kwesties zoals risicoparaatheid en de toewijzing van grensoverschrijdende capaciteit, en om een adequaat niveau van interconnectiecapaciteit te garanderen;
zijn verantwoordelijk voor aangepast toezicht op regionale beheercentra en andere entiteiten op regionaal niveau.

Schone energie

Deze richtlijn maakt deel uit van het pakket Schone energie voor alle Europeanen.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De richtlijn is van toepassing met ingang van 1 januari 2021.

Richtlijn (EU) 2019/944 strekt tot herziening en vervanging van Richtlijn 2009/72/EG en moet voor 31 december 2020 in de EU-landen worden omgezet in nationale wetgeving.

De oorspronkelijke Richtlijn 2009/72/EEG moest in de EU-landen uiterlijk in 2011 in nationale wetgeving worden omgezet.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

Energie-unie voor Europa (Europese Raad)
Schone energie voor alle Europeanen (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Aankoopgroepering: een natuurlijke persoon of rechtspersoon die de belasting of de opgewekte elektriciteit van verschillende afnemers voor de verkoop, koop of veiling op een elektriciteitsmark combineert.

Distributiesysteembeheerder: een natuurlijke persoon of rechtspersoon die in een bepaald gebied verantwoordelijk is voor de exploitatie en de ontwikkeling van het elektriciteitsdistributiesysteem, evenals voor de interconnecties ervan met andere systemen, en die ervoor moet zorgen dat het systeem op lange termijn kan voldoen aan een redelijke vraag naar de distributie van elektriciteit.

Transmissiesysteembeheerder: een natuurlijke persoon of rechtspersoon die in een bepaald gebied verantwoordelijk is voor de exploitatie en ontwikkeling van het elektriciteitstransmissiesysteem, evenals voor de interconnecties ervan met andere systemen, en die ervoor moet zorgen dat het systeem op lange termijn kan voldoen aan een redelijke vraag naar transmissie van elektriciteit.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn (EU) 2019/944 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot wijziging van Richtlijn 2012/27/EU (herschikking) (PB L 158 van 14.6.2019, blz. 125-199)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) 2019/941 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 betreffende risicoparaatheid in de elektriciteitssector en tot intrekking van Richtlijn 2005/89/EG (PB L 158 van 14.6.2019, blz. 1-21)

Verordening (EU) 2019/942 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 tot oprichting van een Agentschap van de Europese Unie voor de samenwerking tussen energieregulators (PB L 158 van 14.6.2019, blz. 22-53)

Verordening (EU) 2019/943 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 betreffende de interne markt voor elektriciteit (PB L 158 van 14.6.2019, blz. 54-124)

Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie, tot wijziging van Richtlijn 94/22/EG, Richtlijn 98/70/EG, Richtlijn 2009/31/EG, Verordening (EG) nr. 663/2009, Verordening (EG) nr. 715/2009, Richtlijn 2009/73/EG, Richtlijn 2009/119/EG van de Raad, Richtlijn 2010/31/EU, Richtlijn 2012/27/EU, Richtlijn 2013/30/EU en Richtlijn (EU) 2015/652 van de Raad, en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 525/2013 (PB L 328 van 21.12.2018, blz. 1-77)

Richtlijn (EU) 2018/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen (PB L 328 van 21.12.2018, blz. 82-209)

Richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG (PB L 211 van 14.8.2009, blz. 55-93)

Laatste bijwerking 01.10.2019