Beperkende EU-maatregelen tegen de verspreiding en het gebruik van chemische wapens

SAMENVATTING VAN:

Besluit (GBVB) 2018/1544 — beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens

Verordening (EU) 2018/1542 — beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING EN HET BESLUIT?

Door het besluit (vastgesteld in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU) en de verordening (vastgesteld op basis van artikel 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)) samen wordt een nieuwe „thematische” Europese sanctieregeling ingevoerd om de dreiging tegen te gaan die uitgaat van het gebruik en de verspreiding (proliferatie) van chemische wapens*.

Het besluit legt de EU-landen de verplichting op om een EU-breed reisverbod op te leggen en voorziet in de bevriezing van tegoeden gericht op individuen, entiteiten of lichamen die betrokken zijn bij de ontwikkeling en het gebruik van chemische wapens.
De verordening geeft uitvoering aan de maatregelen die onder het VWEU vallen, met name de bevriezing van tegoeden.
Deze maatregelen dragen bij aan de inspanningen van de EU ter bestrijding van de verspreiding en het gebruik van chemische wapens en haar inspanningen ter ondersteuning van de Organisatie voor het verbod van chemische wapens (OPCW) en haar technisch secretariaat.

KERNPUNTEN

Besluit (GBVB) 2018/1544

Volgens het besluit moeten de EU-landen de binnenkomst op of doorreis via hun grondgebied beletten van betrokken personen en entiteiten die direct verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling en het gebruik van chemische wapens, alsmede die welke financiële, technische of materiële steun verlenen en die welke hen bijstaan, aansporen of met hen geassocieerd zijn.

Er zijn enkele uitzonderingen toegestaan, zoals:

een EU-land is niet verplicht zijn eigen onderdanen de toegang tot zijn grondgebied te weigeren;
een EU-land dat gebonden is uit hoofde van het internationaal recht, zoals als gastland van een internationale intergouvernementele organisatie;
een EU-land dat als gastland optreedt van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa.

De EU-landen moeten alle tegoeden en economische middelen* die toebehoren aan, in het bezit zijn van of onder zeggenschap staan van betrokken personen of entiteiten, bevriezen. Bij wijze van uitzondering kunnen ze toestemming geven voor de vrijgave van sommige van die tegoeden, als die bijvoorbeeld noodzakelijk zijn:

voor de basisbehoeften van de betrokken persoon of entiteit;
voor het betalen van juridische diensten;
voor het betalen van honoraria of kosten voor het routinematig houden of beheren van de bevroren tegoeden of economische middelen;
om te voldoen aan een rechterlijke of arbitrale uitspraak die is gedaan vóór de bevriezing van de tegoeden.

De EU-landen moeten de andere EU-landen en de Europese Commissie in deze gevallen in kennis stellen.

De Raad is verantwoordelijk voor het opstellen en wijzigen van de lijst van betrokken personen en entiteiten in de bijlage bij het besluit. De Raad neemt met eenparigheid van stemmen een besluit op voorstel van een EU-land of van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.

Vervolgens stelt de Raad de betrokken pers(o)on(en) of entiteit(en) in kennis van het besluit, hetzij rechtstreeks, indien het adres bekend is, hetzij middels de bekendmaking van een kennisgeving.

Verordening (EU) 2018/1542

De verordening:

vormt een aanvulling op het besluit en omvat een reeks definities;
schrijft voor dat alle tegoeden en economische middelen die toebehoren aan, in het bezit zijn van of onder zeggenschap staan van een door de Raad geïdentificeerde en in de lijst in bijlage I genoemde betrokken persoon of entiteit, worden bevroren;
bevat de buitengewone gevallen waarin bepaalde bevroren tegoeden kunnen worden vrijgegeven en de voorwaarden waaraan moet worden voldaan — zie hierboven met betrekking tot Besluit (GBVB) 2018/1544.

Financiële of kredietinstellingen die tegoeden ontvangen die door derden naar de rekening van een in de lijst opgenomen persoon of lichaam zijn overgemaakt, kunnen de bevroren rekeningen crediteren, maar de op deze rekeningen bijgeboekte bedragen zullen eveneens worden bevroren. De instelling moet de relevante bevoegde autoriteit onverwijld van dergelijke verrichtingen op de hoogte brengen.

De bevriezing van tegoeden en economische middelen of de weigering om tegoeden of economische middelen beschikbaar te stellen, die plaatsvindt in het vertrouwen dat die maatregel in overeenstemming is met deze verordening, mag geen aanleiding geven tot enigerlei aansprakelijkheid van de personen of lichamen die die maatregel uitvoeren, of van directeuren of werknemers daarvan, tenzij het bewijs wordt geleverd dat de tegoeden en economische middelen als gevolg van nalatigheid zijn bevroren of ingehouden.

Het is verboden bewust of opzettelijk deel te nemen aan activiteiten om de maatregelen (reisverbod en/of bevriezing van tegoeden) te omzeilen.

De verordening is van toepassing:

op het grondgebied van de EU, met inbegrip van haar luchtruim;
aan boord van vlieg- of vaartuigen die onder de rechtsbevoegdheid van een EU-land vallen;
op alle zich op of buiten het grondgebied van de EU bevindende personen die onderdaan van een EU-land zijn;
op alle volgens het recht van een EU-land erkende of opgerichte personen of lichamen, binnen of buiten het grondgebied van de EU;
op alle rechtspersonen, entiteiten of lichamen ten aanzien van alle geheel of gedeeltelijk binnen de EU verrichte zakelijke transacties.

VANAF WANNEER ZIJN HET BESLUIT EN DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

Het besluit en de verordening zijn sinds 16 oktober 2018 van toepassing.

ACHTERGROND

De nieuwe regeling van beperkende maatregelen, of sancties, is op 15 oktober 2018 door de EU aangenomen als vervolg op de conclusies van de Europese Raad van juni 2018, waarin erop werd aangedrongen om zo spoedig mogelijk een nieuwe EU-regeling van beperkende maatregelen ter bestrijding van het gebruik en de verspreiding van chemische wapens aan te nemen.

De eerste sancties volgens de nieuwe regeling werden in januari 2019 ingevoerd, hetgeen leidde tot de wijziging van het besluit en de verordening (zie „Gerelateerde documenten”).

KERNBEGRIPPEN

Chemische wapens: chemische wapens als gedefinieerd in het Verdrag inzake chemische wapens (CWC) omvatten, gezamenlijk of afzonderlijk:

a) giftige chemische stoffen en hun voorlopers, behalve wanneer deze zijn bestemd voor ingevolge het CWC niet verboden doeleinden, zolang de soorten en hoeveelheden in overeenstemming met zulke doeleinden zijn;

b) munitie en andere inzetmiddelen, specifiek ontworpen om de dood of andere schade te veroorzaken door de toxische eigenschappen van de giftige stoffen bedoeld in letter a, die zouden vrijkomen als gevolg van het gebruik van zulke munitie en andere inzetmiddelen;

c) uitrusting specifiek ontworpen voor rechtstreeks met de aanwending van de in letter b bedoelde munitie en andere inzetmiddelen verband houdend gebruik.

Economische middelen: activa van enigerlei aard, materieel of immaterieel, roerend of onroerend, die geen tegoeden zijn, maar kunnen worden gebruikt om tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen.

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Besluit (GBVB) 2018/1544 van de Raad van 15 oktober 2018 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 259 van 16.10.2018, blz. 25-30)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Besluit (GBVB) 2018/1544 van de Raad werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Verordening (EU) 2018/1542 van de Raad van 15 oktober 2018 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 259 van 16.10.2018, blz. 12-21)

Zie de geconsolideerde versie.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Uitvoeringsverordening (EU) 2019/84 van de Raad van 21 januari 2019 tot uitvoering van Verordening (EU) 2018/1542 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 18I van 21.1.2019, blz. 1-3)

Besluit (GBVB) 2019/86 van de Raad van 21 januari 2019 tot wijziging van Besluit (GBVB) 2018/1544 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 18I van 21.1.2019, blz. 10-12)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Vijfde deel — Extern optreden van de Unie — Titel IV — Beperkende maatregelen — Artikel 215 (oud artikel 301 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 144)

Laatste bijwerking 05.04.2019