Beperkende maatregelen tegen Iran

SAMENVATTING VAN:

WAT IS HET DOEL VAN DE BESLUITEN EN VERORDENINGEN?

Besluit 2010/413/GBVB en Verordening (EU) nr. 267/2012 bevatten een reeks sancties en andere maatregelen naar aanleiding van de groeiende bezorgdheid van de Europese Raad over het nucleaire programma van Iran en in het licht van Resolutie 1929 (2010) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VNVR-resolutie).
De nadruk ligt bij de maatregelen op de handel, de financiële sector, de Iraanse transportsector, sleutelsectoren van de aardolie- en aardgasindustrie, alsmede op de Islamitische Revolutionaire Garde.
Besluit 2011/235/GBVB en Verordening (EU) nr. 359/2011 voorzien in een sanctiestelsel ten aanzien van personen die verantwoordelijk zijn voor ernstige schendingen van de mensenrechten in Iran.

KERNPUNTEN

Artikel 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en artikel 29 van het Verdrag betreffende de Europese Unie bieden het algemene kader voor EU-sancties met betrekking tot Iran.

Besluit 2010/413/GBVB en Verordening (EU) nr. 267/2012

Het besluit en de verordening strekken tot omzetting van VN-sancties in vervolg op de VNVR-resolutie op grond waarvan Iran moet stoppen met de verrijking van uranium voor nucleaire proliferatiedoeleinden. Daarnaast leggen het besluit en de verordening een reeks autonome economische en financiële sancties van de EU op aan Iran, waaronder de volgende.

Handel in diverse goederen:

een verbod op de uitvoer van wapens naar Iran;
een verbod op de uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik en goederen die kunnen worden gebruikt bij activiteiten in verband met de verrijking van uranium;
een verbod op de invoer van aardolie, aardgas, petrochemische en aardolieproducten;
een verbod op de verkoop of levering van essentiële uitrusting die wordt gebruikt in de energiesector;
een verbod op de verkoop of levering van goud, ander edelmetaal en diamanten;
een verbod op bepaalde scheepsuitrusting;
een verbod op bepaalde software.

Financiële sector:

bevriezing van de activa van de Centrale Bank van Iran en grote Iraanse commerciële banken;
vaststelling van kennisgevings- en vergunningsmechanismen voor geldovermakingen boven bepaalde bedragen naar Iraanse financiële instellingen.

Transportsector:

beletten van de toegang tot EU-luchthavens van Iraanse vrachtvluchten;
een verbod op onderhoud en service voor Iraanse vrachtvliegtuigen of schepen die verboden materialen of goederen vervoeren;
reisbeperkingen en bevriezing van vermogensbestanddelen opgelegd aan bijkomende in de lijst vermelde personen en entiteiten.

Op 20 juli 2015 werd VNVR-resolutie 2231 (2015) aangenomen en overeengekomen door Iran en de „E3/EU+3*”. Met deze resolutie:

werd het gezamenlijk alomvattend actieplan bekrachtigd;
werden bepaalde vrijstellingen van bestaande beperkende maatregelen mogelijk gemaakt, en
werden het tijdschema en de verbintenissen bepaald die door alle partijen moesten worden nagekomen om tot een beëindiging van de beperkende maatregelen tegen Iran te komen.

Op 16 januari 2016 (de dag van de toepassing van de overeenkomst) heeft de VN bepaalde nucleair-gerelateerde beperkende maatregelen opgeheven, zoals vastgesteld bij VNVR-resolutie 2231 (2015). Daarnaast heeft de Raad alle nucleair-gerelateerde economische en financiële sancties van de EU tegen Iran opgeheven. Sommige beperkingen blijven echter van kracht.

Besluit 2011/235/GBVB en Verordening (EU) nr. 359/2011

Besluit 2011/235/GBVB voorziet in een reisverbod en de bevriezing van tegoeden* en bevriezing van economische middelen* voor personen die verantwoordelijk zijn voor ernstige schendingen van de mensenrechten in Iran, en met hen geassocieerde personen. Verordening (EU) nr. 359/2011 geeft uitvoering aan Besluit 2011/235/GBVB met betrekking tot de volgende punten.

Maatregelen ter bestrijding van binnenlandse onderdrukking

Het is verboden om het volgende te verkopen, leveren, overdragen of uitvoeren, ongeacht of het product van oorsprong is uit de EU, aan personen of lichamen in Iran of voor gebruik in Iran:
- uitrusting die kan worden gebruikt voor binnenlandse onderdrukking zoals vermeld in bijlage III;
- in bijlage IV opgenomen uitrusting, technologie of software, zonder voorafgaande toestemming van het betreffende EU-land.
Het is verboden technische bijstand, tussenhandeldiensten of financiering te verlenen aan personen of lichamen in Iran of voor gebruik in Iran indien de diensten verband houden met uitrusting die kan worden gebruikt voor binnenlandse onderdrukking zoals vermeld in bijlage III.
Het is verboden diensten voor monitoring of interceptie van telecommunicatie of internet te verlenen aan de regering van Iran, overheidsinstanties, -bedrijven en -agentschappen of personen of entiteiten die namens deze handelen.

Financiële sancties

Verordening (EU) nr. 359/2011 behelst:
- de bevriezing van tegoeden en economische middelen die toebehoren aan, eigendom zijn van of in het bezit zijn van personen of lichamen die in bijlage I zijn vermeld;
- een verbod op het ter beschikking stellen van tegoeden of economische middelen aan de in bijlage I genoemde personen, entiteiten of lichamen;
- een verbod op opzettelijke activiteiten om de bovengenoemde maatregelen te ontduiken.
Bijlage I omvat een lijst van personen die, overeenkomstig Besluit 2011/235/GBVB, door de Raad zijn geïdentificeerd als personen die verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen in Iran, en met hen geassocieerde personen.
De EU-landen kunnen bij wijze van uitzondering toestemming geven voor de vrijgave van bevroren tegoeden of economische middelen, onder meer voor uitgaven in verband met basisbehoeften zoals voedsel, geneesmiddelen, nutsvoorzieningen en redelijke honoraria.

VANAF WANNEER ZIJN DE BESLUITEN EN VERORDENINGEN VAN TOEPASSING?

Besluit 2010/413/GBVB is van toepassing sinds 26 juli 2010 en Verordening (EU) nr. 267/2012 is van toepassing sinds 24 maart 2012.
Besluit 2011/235/GBVB is van toepassing sinds 12 april 2011 en Verordening (EU) nr. 359/2011 is van toepassing sinds 14 april 2011.

ACHTERGROND

Zie ook:

Iran en de EU (Europese Dienst voor extern optreden)
Sanctiebeleid (Europese Dienst voor extern optreden)
Sancties: hoe en wanneer neemt de EU beperkende maatregelen aan? (Raad van de Europese Unie)
Kaart EU-sancties: Iran (Raad van de Europese Unie)
Achtergrondnota over de EU-sancties die in het kader van het gezamenlijk alomvattend actieplan moeten worden opgeven (Europese Unie).

KERNBEGRIPPEN

E3/EU+3: Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de EU+, China, Rusland en de Verenigde Staten.

Bevriezing van tegoeden: het voorkomen van het op enigerlei wijze muteren, overmaken, corrigeren en gebruiken van of omgaan met tegoeden met als gevolg wijzigingen van hun omvang, bedrag, locatie, eigenaar, bezit, onderscheidende kenmerken, bestemming of verdere wijzigingen waardoor het gebruik van bedoelde tegoeden, inclusief het beheer van een beleggingsportefeuille, mogelijk zou worden gemaakt.

Bevriezing van economische middelen: het voorkomen van het gebruik van economische middelen (activa van enigerlei aard, materieel of immaterieel, roerend of onroerend, die kunnen worden gebruikt om tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen) om op enigerlei wijze tegoeden, goederen of diensten te verkrijgen, inclusief, maar niet beperkt tot, het verkopen, verhuren of verhypothekeren daarvan.

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Besluit 2010/413/GBVB van de Raad van 26 juli 2010 betreffende beperkende maatregelen tegen Iran en tot intrekking van Gemeenschappelijk Standpunt 2007/140/GBVB (PB L 195 van 27.7.2010, blz. 39-73)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Besluit 2010/413/GBVB werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Verordening (EU) nr. 267/2012 van de Raad van 23 maart 2012 betreffende beperkende maatregelen ten aanzien van Iran en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 961/2010 (PB L 88 van 24.3.2012, blz. 1-112)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit 2011/235/GBVB van de Raad van 12 april 2011 betreffende beperkende maatregelen tegen bepaalde personen en entiteiten vanwege de situatie in Iran (PB L 100 van 14.4.2011, blz. 51-57)

Zie de geconsolideerde versie.

Verordening (EU) nr. 359/2011 van de Raad van 12 april 2011 betreffende beperkende maatregelen tegen bepaalde personen, entiteiten en lichamen in verband met de situatie in Iran (PB L 100 van 14.4.2011, blz. 1-11)

Zie de geconsolideerde versie.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen inzake het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk 2 — Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Afdeling 1 — Gemeenschappelijke bepalingen — Artikel 29 (oud artikel 15 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 33)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Vijfde deel — Extern optreden van de Unie — Titel IV — Beperkende maatregelen — Artikel 215 (oud artikel 301 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 144)

Laatste bijwerking 23.01.2023