Een Europees „één gezondheid”-actieplan tegen antimicrobiële resistentie

SAMENVATTING VAN:

Mededeling (COM(2017) 339 final) — De bestrijding van antimicrobiële resistentie

WAT IS HET DOEL VAN DEZE MEDEDELING?

In deze mededeling wordt de start van een nieuw actieplan tegen antimicrobiële* resistentie* (AMR) aangekondigd waar in juni 2016 in de conclusies van de Raad om werd gevraagd en wordt voortgebouwd op het vorige actieplan van de Commissie tegen AMR voor de periode 2011-2016.
Een resistente bacterie kan zich van dieren naar mensen verplaatsen en omgekeerd. Het actieplan is gebaseerd op een „één gezondheid”-benadering die ervan uitgaat dat de menselijke en dierlijke gezondheid onderling verbonden zijn. In het actieplan wordt het AMR-probleem vanuit verschillende invalshoeken aangepakt, namelijk volksgezondheid, voedselveiligheid, milieu, onderzoek en innovatie, internationale samenwerking en gezondheid en welzijn van dieren.
Het uiteindelijke doel van het actieplan is om de mogelijkheid te behouden om infecties bij mensen en dieren effectief te behandelen. In het actieplan worden middelen aangereikt voor voortgezette en uitgebreidere actie om de opkomst en verspreiding van AMR tegen te gaan en om de ontwikkeling en beschikbaarheid van nieuwe, effectieve antimicrobiële stoffen zowel binnen als buiten de Europese Unie (EU) op een hoger peil te brengen.

KERNPUNTEN

Het actieplan bestaat uit drie pijlers:

Van de EU een regio met de beste praktijken maken

In de evaluatie van het actieplan voor de periode van 2011 tot 2016 werd onderstreept dat voor dit doel betere gegevens, coördinatie, surveillance en beheersmaatregelen nodig zijn. Bij deze pijler moet de Europese Commissie zich dus concentreren op de belangrijkste gebieden, waar sprake is van toegevoegde waarde van de EU* en EU-landen helpen om hun nationale „één gezondheid”-actieplannen tegen AMR op te zetten, ten uitvoer te leggen en te bewaken.
De Commissie wordt hierbij ondersteund door de wetenschappelijke instellingen van de EU, zoals de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid, het Europees Geneesmiddelenbureau en het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding. Tot het werk van deze instellingen zal mede behoren het leveren van wetenschappelijke deskundigheid op het gebied van infectiepreventie, maatregelen op het gebied van bioveiligheid en beheersmaatregelen binnen de menselijke gezondheidszorg en de vee- en visteelt, om infecties te verminderen en daarmee de behoefte aan antimicrobiële stoffen.
Acties van de EU zullen zich richten op gebieden met de hoogste toegevoegde waarde voor EU-landen, zoals:
- stimuleren van het verstandig gebruik van antimicrobiële stoffen;
- versterken van werken over meerdere sectoren heen;
- verbeteren van infectiepreventie, en
- consolideren van het toezicht op AMR en het verbruik van antimicrobiële stoffen.

Deze acties zullen niettemin binnen de grenzen van de bevoegdheid van de EU blijven en het feit respecteren dat EU-landen de eerste verantwoordelijkheid houden voor de ontwikkeling van gezondheidsbeleid.

Stimuleren van onderzoek, ontwikkeling en innovatie

Het actieplan heeft tot doel onderzoek, ontwikkeling en innovatie te stimuleren. Het beoogt een verdere prikkel tot innovatie te bieden, waardevolle input te leveren aan beleid op wetenschappelijke basis en wettelijke maatregelen om AMR te bestrijden en hiaten in de bestaande kennis op te vullen, zoals de rol van AMR in het milieu.
De Commissie zal samenwerken met EU-landen en het bedrijfsleven, daarbij inbegrepen het midden- en kleinbedrijf, om AMR in bacteriën, virussen, schimmels en parasieten te bestrijden. Er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de prioriteitenlijst van ziektekiemen van de Wereldgezondheidsorganisatie, evenals aan tuberculose, hiv/aids, malaria en verwaarloosde infectieziekten.
De inspanningen zullen zich richten op de verbetering van kennis over effectieve infectiebestrijding en surveillance, waaronder nieuwe diagnostische methoden en ontwikkeling van nieuwe of alternatieve therapieën en vaccins.

De wereldwijde agenda vormgeven

De heden ten dage onderling steeds meer verbonden wereld wordt gekenmerkt door een brede uitwisseling van mensen en goederen, waarbij beleid dat in de ene regio wordt uitgevoerd, ergens anders een aanzienlijke impact kan hebben.
De EU werkt nauw samen met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die het wereldwijde actieplan inzake AMR, de mondiale blauwdruk voor AMR-activiteiten, heeft aangenomen. In de evaluatie van het actieplan van 2011 werden de positieve effecten van EU-interventies op mondiaal niveau erkend. Een aanhoudende inspanning is noodzakelijk en deze zal de volgende vorm aannemen:
- een grotere betrokkenheid van de EU bij het werk van multilaterale organisaties zoals de WHO, de Voedsel- en Landbouworganisatie en de Wereldorganisatie voor diergezondheid;
- sterkere bilaterale partnerschappen met handelspartners, nabuurschapslanden van de EU, of landen met associatieovereenkomsten met de EU (bv. Turkije);
- samenwerking met ontwikkelingslanden, waar de dreiging van AMR voor de volksgezondheid groter is, met een overeenkomstig grotere sociale en economische last;
- opstellen van een wereldwijde agenda voor onderzoek naar AMR.

ACHTERGROND

Antimicrobiële resistentie (AMR) is een groeiende dreiging, die per jaar in de EU verantwoordelijk is voor 25 000 doden en een verlies van 1,5 miljard EUR. Op mondiaal niveau neemt AMR nog sneller toe door:

het veelvuldige buitensporig of ongepast gebruik van antimicrobiële stoffen in zowel de menselijke als de diergeneeskunde;
het gebrek aan beschikbare of in de ontwikkelingspijplijn aanwezige nieuwe antimicrobiële geneesmiddelen om nieuwe resistente microben te bestrijden;
tekortschietende hygiënische praktijken en onvoldoende preventiemaatregelen tegen infecties.

Door toenemende AMR bestaat het risico dat veel van de medische vooruitgang van de vorige eeuw verloren gaat. Als er geen actie wordt ondernomen om de opkomst van AMR af te remmen, om het aanbod van nieuwe antimicrobiële stoffen te verhogen en om het bewustzijn over de hele linie te verbeteren, zal het effect daarvan op fundamenteel niveau worden gevoeld, overal in samenlevingen en gezondheidszorgsystemen.

Voor meer informatie zie:
- Het nieuwe „één gezondheid”-actieplan van de EU tegen antimicrobiële resistentie — informatieblad (Europese Commissie)
- Antimicrobiële resistentie — actie op EU-niveau (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Antimicrobiële stof: stoffen die de groei van micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels belemmeren. Zij omvatten antibiotica, antivirale middelen, antischimmelmiddelen en antiprotozoaire middelen.

Antimicrobiële resistentie: het vermogen van micro-organismen zoals bacteriën, om in toenemende mate resistent te worden tegen een antimicrobiële stof waar deze voorheen vatbaar voor waren. AMR is een gevolg van natuurlijke selectie en genetische mutaties.

Toegevoegde waarde van de EU: waarde die bovenop de waarde komt die door de acties van individuele EU-landen wordt geschapen. Zij kan bijvoorbeeld voortkomen uit coördinatievoordelen, grotere effectiviteit of complementariteiten.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad — Een Europees „één gezondheid”-actieplan tegen antimicrobiële resistentie (AMR) (COM(2017) 339 final van 29.6.2017)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Conclusies van de Raad over de volgende stappen in het kader van de „één gezondheid”-benadering ter bestrijding van antimicrobiële resistentie („One Health”) (PB C 269 van 23.7.2016, blz. 26-30)

Werkdocument van de diensten van de Commissie — Samenvattend verslag bij Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad — Een Europees „één gezondheid”-actieplan tegen antimicrobiële resistentie (AMR)(SWD(2017) 240 final van 29.6.2017)

Laatste bijwerking 25.01.2018