Bescherming van de biodiversiteit tegen invasieve uitheemse soorten

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) nr. 1143/2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

In deze verordening zijn regels vastgesteld om de nadelige gevolgen voor de biodiversiteit en aanverwante ecosysteemdiensten die worden veroorzaakt door de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten (IUS’en)* in de Europese Unie (EU) te voorkomen, tot een minimum te beperken en te matigen. IUS’en kunnen ook aanzienlijke nadelige gevolgen hebben voor de menselijke gezondheid en de economie.

KERNPUNTEN

Lijst van invasieve uitheemse soorten

Op 13 juli 2016 heeft de Europese Commissie de eerste “lijst van voor de Unie zorgwekkende IUS’en” vastgesteld. Deze is op 3 augustus 2016 van toepassing geworden. De drie actualiseren van de lijst zijn van toepassing geworden op respectievelijk 2 augustus 2017, 15 augustus 2019 en 2 augustus 2022. De lijst, ontwikkeld op basis van wetenschappelijke risicoanalyses, wordt regelmatig geactualiseerd, en ten minste eens in de zes jaar geëvalueerd. De meest recente lijst dateert uit 2022.
Soorten op deze lijst mogen niet opzettelijk op het grondgebied van de EU worden binnengebracht. Ook mogen ze niet worden gehouden, worden gekweekt, naar, uit of binnen de EU worden vervoerd, of worden verkocht, gekweekt of worden vrijgelaten in het milieu.

Vergunningen

De lidstaten van de EU mogen vergunningen afgeven voor onderzoek, bewaringsactiviteiten ex situ en geneeskundig gebruik van soorten op de IUS-lijst. Voor elk ander gebruik moeten lidstaten die een vergunning willen afgeven eerst een toelatingsaanvraag indienen bij de Commissie.
De betrokken IUS’en moeten in een gesloten omgeving worden gehouden en behandeld, en worden vervoerd onder omstandigheden die de ontsnapping van deze IUS’en onmogelijk maken.

Nationale actieplannen

Binnen drie jaar na de vaststelling van de lijst van soorten moeten de lidstaten actieplannen opstellen en uitvoeren om de belangrijkste introductieroutes van IUS’en op hun grondgebied aan te pakken. Hiermee moet worden voorkomen dat in de lijst opgenomen IUS’en onopzettelijk op hun grondgebied worden geïntroduceerd of verspreid.

Voor een regio zorgwekkende IUS’en en inheemse IUS’en

IUS’en kunnen afkomstig zijn uit een bepaalde EU-regio en problemen veroorzaken in een andere EU-regio. Op verzoek van de betrokken lidstaten kan de Commissie er hierbij op toezien dat de getroffen lidstaten samenwerken om het probleem op te lossen.

Surveillancesystemen

Binnen 18 maanden na vaststelling van de lijst van IUS’en moeten de lidstaten surveillancesystemen opzetten die gegevens verzamelen en registreren over het in het milieu voorkomen van IUS’en.

Officiële controles

Uiterlijk op 2 januari 2016 moeten de lidstaten over volledig functionerende structuren beschikken om de officiële controles uit te voeren die nodig zijn om te voorkomen dat in de lijst opgenomen IUS’en opzettelijk in de EU worden geïntroduceerd. De officiële controles zijn van toepassing op de categorieën van goederen die vallen onder de codes van de gecombineerde nomenclatuur die in de Unielijst zijn vermeld.

Vroegtijdige detectie en snelle uitroeiing van nieuw gevestigde IUS’en

Na een nieuwe waarneming (eerste waarneming of eerste waarneming na uitroeiing) in een lidstaat of een deel van het grondgebied van die lidstaat van een in de lijst opgenomen IUS, moet deze IUS snel worden uitgeroeid. Uitroeiing kan worden gerealiseerd met dodelijke of niet-dodelijke maatregelen.

De beheersing van wijdverspreide IUS’en

Binnen 18 maanden na de vaststelling van de lijst van soorten, moeten de lidstaten beheersmaatregelen treffen voor de IUS’en die al wijdverspreid zijn op het grondgebied, zodat de negatieve gevolgen tot een minimum worden beperkt.
Deze maatregelen kunnen dodelijk of niet-dodelijk zijn en moeten evenredig zijn met de gevolgen ervan voor het milieu en afgestemd zijn op de specifieke omstandigheden in de lidstaat.

Herstel van beschadigde ecosystemen

De lidstaten moeten maatregelen uitvoeren voor de bevordering van het herstel van een ecosysteem dat is aangetast, beschadigd of vernietigd door een in de lijst opgenomen IUS.

Overgangsmaatregelen

Personen mogen hun huisdieren (“gezelschapsdieren” die een IUS zijn) behouden, op voorwaarde dat:
- zij werden verworven voordat de lijst werd opgesteld;
- alle passende maatregelen zijn genomen om voortplanting of ontsnapping onmogelijk te maken.
In het eerste jaar nadat een IUS op de lijst is geplaatst, mag een bedrijf of andere commerciële onderneming de soort blijven verkopen tot de voorraad op is. In het tweede jaar nadat een IUS op de lijst is geplaatst, mag deze soort echter uitsluitend worden verkocht aan of worden overgebracht naar een instelling die daarvoor een vergunning heeft, of op humane wijze worden gedood. Deze transacties zijn toegestaan op voorwaarde dat alle passende maatregelen zijn genomen om ervoor te zorgen dat de soort niet kan ontsnappen of zich niet kan voortplanten.

Uitvoeringshandelingen en gedelegeerde handelingen

Verordening (EU) nr. 1143/2014 verleent de Commissie uitvoeringsbevoegdheden en gedelegeerde bevoegdheden.

Gedelegeerde Verordening (EU) 2018/968 vult Verordening (EU) nr. 1143/2014 aan wat betreft risicobeoordelingen met betrekking tot IUS’en. Zij bevat een gedetailleerde beschrijving van de voor de risicobeoordeling toe te passen methodologie, met inachtneming van de toepasselijke nationale en internationale normen en de noodzaak om prioriteit te verlenen aan maatregelen tegen IUS’en die in verband worden gebracht met, of die potentieel de oorzaak zijn van, aanzienlijke nadelige gevolgen voor de biodiversiteit of aanverwante ecosystemen, alsmede voor de menselijke gezondheid of voor de economie, waarbij dergelijke nadelige gevolgen als een verzwarende omstandigheid worden beschouwd.
Naast uitvoeringshandelingen voor het actualiseren van de lijsten van IUS’en heeft de Commissie twee andere uitvoeringshandelingen vastgesteld:
- Uitvoeringsverordening (EU) 2016/145 betreffende het sjabloon van het document dat als bewijs dient voor de door de lidstaat verleende vergunning op basis waarvan instellingen bepaalde activiteiten betreffende in de lijst opgenomen IUS’en kunnen verrichten;
- Uitvoeringsverordening (EU) 2017/1454 tot vaststelling van de technische formats voor de rapportage door de lidstaten.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is sinds 1 januari 2015 van toepassing.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

Invasieve uitheemse soorten (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Invasieve uitheemse soorten (IUS’en). Planten of dieren die (opzettelijk of onopzettelijk) door mensen uit hun natuurlijke ecologische omgeving zijn gehaald en in een nieuwe omgeving zijn geplaatst. Veel van die soorten overleven dat niet, maar sommige wel, en die zorgen als gevolg van hun invasieve aard voor aanzienlijke ecologische en economische schade.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten (PB L 317 van 4.11.2014, blz. 35-55)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) nr. 1143/2014 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Gedelegeerde Verordening (EU) 2018/968 van de Commissie van 30 april 2018 tot aanvulling van Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad wat betreft risicobeoordelingen met betrekking tot invasieve uitheemse soorten (PB L 174 van 10.7.2018, blz. 5-11)

Uitvoeringsverordening (EU) 2017/1454 van de Commissie van 10 augustus 2017 tot vaststelling van de technische formats voor de rapportage door de lidstaten uit hoofde van Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad (PB L 208 van 11.8.2017, blz. 15-27)

Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1141 van de Commissie van 13 juli 2016 tot vaststelling van een lijst van voor de Unie zorgwekkende invasieve uitheemse soorten krachtens Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad (PB L 189 van 14.7.2016, blz. 4-8)

Zie de geconsolideerde versie.

Uitvoeringsverordening (EU) 2016/145 van de Commissie van 4 februari 2016 tot vaststelling van het sjabloon van het document dat als bewijs dient voor de door de bevoegde autoriteit van een lidstaat verleende vergunning op basis waarvan bepaalde instellingen bepaalde activiteiten betreffende voor de Unie zorgwekkende invasieve uitheemse soorten kunnen verrichten krachtens Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad (PB L 30 van 5.2.2016, blz. 1-6)

Laatste bijwerking 03.08.2022