1.

Het Bundesgerichtshof (hoogste federale rechter in burgerlijke en strafzaken, Duitsland) vraagt het Hof of Duitse rechterlijke instanties op grond van verordening (EG) nr. 4/2009 ( 2 ) bevoegd zijn om uitspraak te doen ter zake van een vordering die is ingesteld door een Duits openbaar lichaam dat wettelijk in de rechten van de onderhoudsgerechtigde is gesubrogeerd, tegen de onderhoudsplichtige, die in Oostenrijk woont.

2.

A prima facie zou het kunnen lijken dat het Hof deze vraag reeds heeft beantwoord in de beslissing die het in 2014 heeft gegeven op een soortgelijke prejudiciële vraag. In het arrest Blijdenstein ( 3 ) is afgewezen dat een openbaar lichaam dat in de rechten van de onderhoudsgerechtigde is getreden, de gerechten van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde kan inroepen om het verschuldigde levensonderhoud te vorderen. De destijds toepasselijke regeling was artikel 5, lid 2, van het Executieverdrag ( 4 ).

3.

Niettegenstaande de formele overeenstemming tussen het bevoegdheidscriterium dat in het arrest Blijdenstein is geanalyseerd en het bevoegdheidscriterium van artikel 3, onder b), van verordening nr. 4/2009, bestaan er redenen die vandaag de dag tot een andere uitlegging zouden kunnen nopen.

4.

Het Executieverdrag [en de opvolgster daarvan, verordening (EG) nr. 44/2001 ( 5 )] hebben plaatsgemaakt voor verordening nr. 4/2009, die meer is dan louter een reproductie van de eerdere teksten. Om de verwezenlijking van dezelfde doelstellingen zoveel mogelijk te waarborgen, zijn in de nieuwe verordening de regels voor de internationale rechterlijke bevoegdheidsverdeling tussen de lidstaten aangepast, zodat bij een exegese van de verordening dat nieuwe kader in aanmerking moet worden genomen.

5.

Het Hof wordt derhalve in de gelegenheid gesteld om zijn eerdere rechtspraak te herzien voor zover deze niet in overeenstemming is met het geldende rechtskader.

6.

Overweging 15 luidt als volgt:

„Teneinde de behartiging van de belangen van onderhoudsgerechtigden te waarborgen en een goede rechtsbedeling in de Europese Unie te bevorderen, dienen de bevoegdheidsregels die voortvloeien uit verordening (EG) nr. 44/2001 te worden aangepast. Het feit dat de verweerder zijn gewone verblijfplaats in een derde staat heeft, mag niet langer een reden zijn om de toepassing van communautaire bevoegdheidsregels uit te sluiten, en er dient geen enkele verwijzing naar de bevoegdheidsregels van het nationale recht meer te worden opgenomen. In deze verordening dient dus te worden bepaald in welk gevallen een gerecht van [een] lidstaat een subsidiaire bevoegdheid kan uitoefenen.”

7.

In overweging 44 staat te lezen:

„Deze verordening dient verordening […] nr. 44/2001 te wijzigen door in de plaats te treden van de bepalingen daarvan die betrekking hebben op onderhoudsverplichtingen. […]”

8.

In artikel 2, lid 1, wordt bepaald:

„Voor de toepassing van deze verordening wordt verstaan onder:

[…]

[…]”

9.

Artikel 3 luidt:

„In de lidstaten zijn op het gebied van onderhoudsverplichtingen bevoegd:

10.

In artikel 64 wordt bepaald:

„1.   Met het oog op een verzoek om erkenning en uitvoerbaarverklaring van een beslissing of een verzoek om tenuitvoerlegging van een beslissing wordt onder ,onderhoudsgerechtigde’ tevens verstaan een openbaar lichaam dat optreedt in plaats van degene aan wie de onderhoudsverplichtingen [zijn] verschuldigd of een lichaam waaraan uitkeringen die bij wijze van levensonderhoud zijn verstrekt, moeten worden terugbetaald.

[…]

3.   Een openbaar lichaam kan de erkenning en de uitvoerbaarverklaring, dan wel de tenuitvoerlegging vragen van:

[…]”

11.

In § 1601 van het Bürgerliche Gesetzbuch ( 6 ) wordt het volgende bepaald:

„Verwanten in rechte lijn zijn verplicht in elkaars onderhoud te voorzien.”

12.

In § 94, lid 1, eerste volzin, van boek 12 van het Sozialgesetzbuch ( 7 ) wordt bepaald:

„Indien de uitkeringsgerechtigde voor het tijdvak waarin uitkeringen worden verleend, aan het burgerlijk recht een onderhoudsvordering ontleent, dan gaat deze vordering, samen met het onderhoudsrechtelijke informatierecht, over op de ter zake van sociale bijstand verantwoordelijke instantie tot ten hoogste het bedrag van de betaalde kosten.”

13.

In § 94, lid 5, derde volzin, SGB XII wordt bepaald:

„De in de leden 1 tot en met 4 bedoelde rechten worden uitgeoefend via een civielrechtelijke procedure.”

14.

De moeder van WV, geboren in 1948, woont sinds 2009 in een verzorgingstehuis in Keulen (Duitsland). Omdat haar eigen inkomsten en vermogen ontoereikend zijn om de kosten van het verblijf in het tehuis volledig te dekken, ontvangt zij op permanente basis sociale bijstand van Landkreis Harburg (district Harburg, Duitsland) op grond van SGB XII.

15.

WV, de onderhoudsplichtige zoon, woont in Wenen (Oostenrijk).

16.

Landkreis Harburg vordert van WV de betaling van achterstallige onderhoudskosten voor het tijdvak april 2017 tot en met april 2018, evenals betaling van de doorlopende onderhoudskosten vanaf mei 2018.

17.

In de vordering, die werd ingesteld bij het Amtsgericht Köln (rechter in eerste aanleg Keulen, Duitsland), verklaarde het openbare lichaam dat het was gesubrogeerd in de onderhoudsvordering van de moeder tegen WV ingevolge § 94, lid 1, SGB XII. Het stelde dat het de moeder in de bewuste periode een bijstandsuitkering heeft verstrekt die duidelijk meer bedroeg dan het gevorderde onderhoudsbedrag.

18.

WV betoogde dat de Duitse rechterlijke instanties internationaal onbevoegd waren.

19.

Het Amtsgericht Köln oordeelde dat het geen internationale bevoegdheid had en verklaarde de vordering niet-ontvankelijk. Naar zijn oordeel kan volgens artikel 3, onder b), van verordening nr. 4/2009 alleen de persoon aan wie het levensonderhoud verschuldigd is „onderhoudsgerechtigde” zijn, maar niet een openbaar lichaam dat in die onderhoudsvordering is gesubrogeerd.

20.

Het eisende openbare lichaam stelde hoger beroep in bij het Oberlandesgericht (hoogste rechterlijke instantie van de deelstaat), dat het bestreden vonnis vernietigde en de zaak voor een nieuwe behandeling terugverwees naar de rechter in eerste aanleg.

21.

Volgens de rechter in tweede aanleg zijn de Duitse rechterlijke instanties internationaal bevoegd omdat de onderhoudsgerechtigde krachtens artikel 3, onder a) en b), van verordening nr. 4/2009 de keuze heeft om de onderhoudsvordering in te stellen bij hetzij het bevoegde gerecht van de plaats waar hij zijn gewone verblijfplaats heeft (in casu Duitsland), hetzij het bevoegde gerecht van de plaats waar de verweerder zijn gewone verblijfplaats heeft (in casu Oostenrijk). Die keuze komt eveneens toe aan het openbare lichaam waaraan de onderhoudsvordering bij wet is gecedeerd.

22.

WV heeft cassatieberoep ingesteld bij het Bundesgerichtshof, dat het Hof de volgende prejudiciële vraag heeft voorgelegd:

„Kan een openbaar lichaam dat krachtens publiekrechtelijke bepalingen aan een onderhoudsgerechtigde sociale bijstand heeft verleend, zich op grond van artikel 3, onder b), van verordening nr. 4/2009 wenden tot het bevoegde gerecht van de plaats waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft, wanneer het jegens de onderhoudsplichtige regres uitoefent op grond van een wettelijke cessie waarbij de burgerrechtelijke onderhoudsvordering aan dit openbaar lichaam is overgegaan als gevolg van socialebijstandsverlening?”

23.

De prejudiciële verwijzing is op 16 juli 2019 ingekomen ter griffie van het Hof.

24.

De regeringen van de Bondsrepubliek Duitsland en het Koninkrijk Spanje en de Europese Commissie hebben schriftelijke opmerkingen ingediend.

25.

Het houden van een zitting is niet nodig geacht.

26.

De garantie dat onderhoudsvorderingen doeltreffend en snel kunnen worden geïnd, is van wezenlijk belang voor het welzijn van tal van personen in Europa. ( 8 ) Om die garantie te versterken in grensoverschrijdende gevallen, bevatte het Executieverdrag reeds een bijzondere bepaling inzake internationale rechterlijke bevoegdheid. ( 9 ) Volgens dat verdrag (artikel 5, punt 2) kon de onderhoudsgerechtigde zich met zijn vordering wenden tot het bevoegde gerecht van de lidstaat waar de onderhoudsplichtige zijn woonplaats had of tot het bevoegde gerecht van de lidstaat waar hijzelf zijn woonplaats of gewone verblijfplaats had. Deze regel werd ook opgenomen in verordening nr. 44/2001.

27.

De Europese Raad van Tampere van 15 en 16 oktober 1999 verzocht de Raad om op basis van voorstellen van de Commissie speciale gemeenschappelijke procedureregels vast te stellen ter vereenvoudiging en versnelling van de beslechting van grensoverschrijdende geschillen over levensonderhoud. De beslissende impuls zou worden gegeven door het Haagse Programma en het daarop aansluitende actieplan ( 10 ), die op dit gebied hebben geleid tot de huidige verordening nr. 4/2009.

28.

Om de belangen van onderhoudsgerechtigden te beschermen en een goede rechtsbedeling in de Europese Unie te bevorderen, zijn in verordening nr. 4/2009 de bestaande bepalingen inzake rechterlijke bevoegdheid aangepast. In concreto bevat de verordening een specifieke regeling inzake onderhoudsvorderingen, die weliswaar samenhangt met de overige instrumenten voor justitiële samenwerking in burgerlijke zaken, maar eigen doelstellingen en een eigen systematiek heeft.

29.

Zoals ik hierna zal uiteenzetten, zouden die elementen moeten prevaleren bij de uitlegging van de (nieuwe) tekst, wat zal bijgedragen tot een uniforme toepassing ervan, die autonoom dient te zijn.

30.

Sinds de inwerkingtreding van verordening nr. 4/2009 ( 11 ) zijn het Hof diverse prejudiciële vragen voorgelegd over artikel 3 ( 12 ) of specifieker over punt b) van dat artikel ( 13 ), zij het vanuit een andere invalshoek dan in casu.

31.

Verordening nr. 4/2009 biedt geen rechtstreeks antwoord op de door de verwijzende rechter geformuleerde vraag, hetgeen aanleiding is geweest voor enkele opmerkingen over het gebrek aan duidelijkheid op dit punt. ( 14 )

32.

Naar mijn oordeel zijn in die verordening voldoende elementen te vinden om de prejudiciële vraag bevestigend te beantwoorden. Ik zal trachten uiteen te zetten waarom een openbaar lichaam dat socialebijstandsprestaties heeft geleverd aan een onderhoudsgerechtigde, zich met de onderhoudsvordering ( 15 ) kan wenden tot de gerechten van de gewone verblijfplaats van die onderhoudsgerechtigde, in wiens vordering jegens de onderhoudsplichtige het van rechtswege is gesubrogeerd.

33.

Dat antwoord impliceert het terzijde schuiven van het arrest Blijdenstein, waarin, zoals ik reeds heb opgemerkt, het Hof heeft geoordeeld dat ingevolge artikel 5, punt 2, van het Executieverdrag het forum van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde enkel is voorbehouden aan wie „persoonlijk eiser” is. ( 16 )

34.

In dat arrest heeft het Hof:

35.

In latere arresten betreffende artikel 3 van verordening nr. 4/2009 heeft het Hof, wat zijn eerdere rechtspraak betreft, vastgehouden aan:

36.

In het hiernavolgende zal ik uiteenzetten welke redenen, begrepen in hun onderlinge samenhang ( 23 ), zouden kunnen rechtvaardigen dat het criterium van het arrest Blijdenstein wordt verlaten in het licht van de nieuwe rechtsregeling (verordening nr. 4/2009). In dit opzicht ben ik het eens met de regeringen van Duitsland en Spanje en met de Commissie, die diezelfde oplossing hebben aangedragen.

37.

In de eerste plaats is de continuïteit tussen opeenvolgende instrumenten noch absoluut, noch automatisch. ( 24 ) Het volgen van eerdere rechtspraak is redelijk wanneer de toepasselijke wetgeving niet is gewijzigd. In verordening nr. 4/2009 zijn wel wijzigingen ingevoerd, hoewel die bij een eenvoudige lezing van de bepaling in kwestie, te weten artikel 3, onder b), mogelijk niet onmiddellijk waarneembaar zijn.

38.

Anders dan in het Executieverdrag en in verordening nr. 44/2001, bindt verordening nr. 4/2009 de toepasselijkheid van de regels inzake internationale rechterlijke bevoegdheid niet aan de voorwaarde dat de verweerder zijn gewone verblijfplaats in een lidstaat heeft. ( 25 )

39.

Uit dit normatieve gegeven kan een eerste argument worden afgeleid ten betoge dat openbare lichamen die van rechtswege in een onderhoudsvordering zijn gesubrogeerd, zich kunnen wenden tot de gerechten van de staat waar de onderhoudsgerechtigde woont: de bescherming van diens recht. ( 26 )

40.

Zoals de Commissie heeft opgemerkt ( 27 ), zou, wanneer de onderhoudsplichtige in een derde staat woont, de niet-ontvankelijkheid van de vordering van het gesubrogeerde openbaar lichaam voor de gerechten van de staat waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft, met een hoge mate van waarschijnlijkheid betekenen dat de vordering buiten de Europese Unie moet worden ingesteld.

41.

Om dat te voorkomen, zou het nodig zijn dat er overeenstemming wordt bereikt over de forumkeuze ten gunste van een lidstaat (artikel 4), de verweerder zich stilzwijgend aan de lichamen van een lidstaat onderwerpt (artikel 5), of de verweerder en het openbare lichaam de nationaliteit van dezelfde lidstaat hebben (artikel 6). Het forum necessitatis van artikel 7 komt alleen in uitzonderingsgevallen in beeld, zoals in het artikel zelf wordt bepaald.

42.

Het openbare lichaam dat zich gedwongen ziet zijn vordering aanhangig te maken in een staat die geen lid van de Europese Unie is, zal niet alleen in de declaratoire procedure aanvullende moeilijkheden ondervinden ( 28 ), maar waarschijnlijk ook daarna, indien het om de erkenning of tenuitvoerlegging van het in de andere staat gewezen vonnis moet verzoeken. In dat geval zou de toepasselijke regeling niet meer een van de regelingen van verordening nr. 4/2009 zijn, maar ofwel een conventionele (multilaterale of bilaterale) regeling, ofwel de regeling van het rechtsgebied waar om de erkenning of tenuitvoerlegging moet worden verzocht. ( 29 )

43.

In verordening nr. 4/2009 is niet alleen de toepasselijkheid van de bepalingen van de verordening niet gebonden aan de voorwaarde dat de verweerder zijn woonplaats in een lidstaat heeft, maar is ook afstand gedaan van het in het Executieverdrag en verordening nr. 44/2001 nog geldende systeem van regel en uitzondering, dat voorrang gaf aan de bevoegdheid van de rechter van de woonplaats van de verweerder en dwong tot een enge uitlegging van de bevoegdheid van andere fora, inzonderheid wanneer die bevoegdheid toekenden op grond van het voorwerp van het geding.

44.

In verordening nr. 4/2009 is de gewone verblijfplaats van de verweerder overigens wel de eerste optie die artikel 3 biedt, maar zijn de daaropvolgende mogelijkheden toepasselijk als alternatieven. ( 31 )

45.

De plaatsing van alle bevoegdheidscriteria van artikel 3 op hetzelfde niveau maakt het mogelijk om in de nieuwe regelgevingscontext voorbij te gaan aan de eerdere redeneringen van het Hof, die waren gebaseerd op een aversie tegen het forum van de eiser en op de kwalificatie van de verweerder, in algemene zin, als de zwakste partij. ( 32 )

46.

In het arrest R heeft het Hof opgemerkt dat de onderhoudsgerechtigde, als eiser, kan kiezen tussen verschillende bevoegde fora, en dit omdat de onderhoudsgerechtigde als „zwakste partij” is aan te merken en verordening nr. 4/2009 tot doel heeft om zijn belangen te beschermen. ( 33 )

47.

Deze observaties impliceren niet dat andere eisers niet dezelfde mogelijkheid hebben om te kiezen tussen de in artikel 3 van de verordening bedoelde rechterlijke instanties. De redenering in het arrest R paste bij de omstandigheden van het geding waarin uitspraak werd gedaan, maar er is geen reden om dat arrest (en, bij uitbreiding, verordening nr. 4/2009 zelf) te lezen in de zin dat de bevoegdheidscriteria van artikel 3 slechts gelden voor procedures die door de „zwakste partij”persoonlijk aanhangig worden gemaakt.

48.

In verordening nr. 4/2009 worden „onderhoudsgerechtigde” en „eiser” niet aan elkaar gelijkgesteld ( 34 ), en dat geldt ook voor „onderhoudsplichtige” en „verweerder”. Zo wordt in artikel 8, lid 1, een situatie beschreven waarin de onderhoudsplichtige de eiser is, waarbij diens actieradius (onder bepaalde voorwaarden) wordt beperkt tot de lidstaat waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft.

49.

De definitie van onderhoudsgerechtigde in artikel 2 van verordening nr. 4/2009 omvat – net als die van onderhoudsplichtige – alleen natuurlijke personen, maar de figuren „onderhoudsgerechtigde” en „eiser” hoeven, zoals ik zojuist heb opgemerkt, niet noodzakelijkerwijs dezelfde persoon te zijn.

50.

Met andere woorden: uit artikel 2, lid 1, punt 10, van verordening nr. 4/2009 blijkt niet dat openbare lichamen die zijn gesubrogeerd in de positie van een onderhoudsgerechtigde niet over andere fora beschikken dan dat van de gewone verblijfplaats van de verweerder. Dat het openbare lichaam niet onder de definitie van artikel 2, lid 1, punt 10, valt, betekent alleen dat de omstandigheid dat het zijn gewone verblijfplaats (of zetel) in een bepaalde lidstaat heeft, geen grond is voor de internationale rechterlijke bevoegdheid van de gerechten van die staat krachtens artikel 3, onder b). ( 35 )

51.

De mogelijkheid om de bevoegdheidsregels voor openbare lichamen te beperken is op enig moment in de wetgevingsprocedure overwogen, maar heeft het einddocument niet gehaald. Het Parlement heeft in zijn wetgevingsresolutie van 13 december 2007 ( 36 ) twee teksten voorgesteld die hier van belang zijn: a) in artikel 2, punt 9, werd voorgesteld om openbare lichamen op te nemen in het begrip „schuldenaar”, en b) in een nieuw in te voegen artikel, artikel 2 bis, werd bepaald dat die lichamen geen toegang zouden hebben tot een ander forum dan dat van de gewone verblijfplaats van de verweerder. Beide voorstellen zijn later ingetrokken. ( 37 )

52.

In artikel 64 van verordening nr. 4/2009 is nog een ander steunelement te vinden voor de uitlegging die ik bepleit. Daarin wordt namelijk verwezen naar openbare lichamen die bij wijze van levensonderhoud verstrekte uitkeringen terugvorderen:

53.

Verordening nr. 4/2009 staat dus toe, zij het impliciet, dat openbare lichamen andere bevoegde fora inroepen dan die van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsplichtige.

54.

Zoals ik reeds heb onderstreept, heeft verordening nr. 4/2009 in algemene zin tot doel om de onderhoudsgerechtigde te beschermen. Dit wordt verklaard in overweging 15, waarin dit doel wordt gekoppeld aan het doel om de daadwerkelijke inning van levensonderhoud in grensoverschrijdende gevallen te waarborgen. ( 40 )

55.

Met dit streven verdraagt het zich beter dat openbare lichamen die zijn gesubrogeerd in de positie van de onderhoudsgerechtigde het regres of de invordering kunnen uitoefenen in de gewone verblijfplaats van die laatste. Op die manier wordt de inning van de vordering vergemakkelijkt, aangezien het openbare lichaam doorgaans ook in die plaats zal zijn gevestigd. ( 41 )

56.

Men zou kunnen redeneren dat het verlenen van de mogelijkheid aan openbare lichamen om op die manier gerechtelijke actie te ondernemen niet in het voordeel van de onderhoudsgerechtigde is; het is zelfs niet waarschijnlijk dat de betaling van voorschotten uit hoofde van de aanspraak op onderhoud van de onderhoudsgerechtigde op deze wijze zal worden bevorderd. In herinnering zij gebracht dat de verwijzende rechter in de zaak Blijdenstein dit heeft aangevoerd en dat het Hof dat argument heeft verworpen, waarbij het Hof erop heeft gewezen dat openbare lichamen hun voorschotten verstrekken om aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen. ( 42 )

57.

Verordening nr. 4/2009 ziet primair op de natuurlijke persoon die onderhoudsgerechtigde is, maar dat betekent niet noodzakelijkerwijs dat het doel om de inning van het levensonderhoud (in grensoverschrijdende gevallen) te waarborgen, slechts ziet op het aan die onderhoudsgerechtigde verschuldigde levensonderhoud wanneer er wettelijke subrogatie door een openbaar lichaam heeft plaatsgevonden.

58.

Bovendien versterkt de uitlegging die ik voorstel, de bescherming van de onderhoudsgerechtigde door de bevoegdheidsregels van verordening nr. 4/2009 te voorzien van een zeker ontmoedigend effect op de onderhoudsplichtige, die zich ervan bewust zal zijn dat hij kan worden opgeroepen voor een gerecht buiten zijn gewone verblijfplaats, ook door een openbaar lichaam.

59.

Op deze wijze vindt er een kwalitatieve verandering plaats ten opzichte van het eerdere scenario, dat is geanalyseerd in het arrest Blijdenstein. Terwijl in dat eerdere scenario het openbare lichaam de onderhoudsgerechtigde bijstandsuitkeringen verstrekte, profiteerde de onderhoudsplichtige (tegen wie een vordering was ingesteld omdat hij niet had betaald) van het forumvoordeel. Die onevenwichtigheid kan, en moet, worden gecorrigeerd.

60.

Zoals reeds is onderstreept ( 43 ) in het commentaar op het arrest Blijdenstein, en zoals ook partijen in hun opmerkingen hebben aangevoerd, ontmoedigt het feit dat het openbare lichaam zijn vordering niet kan instellen in de verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde, de onderhoudsplichtige om vrijwillig aan zijn verplichtingen te voldoen. ( 44 )

61.

Voor de het door mij verdedigde standpunt pleit nog een ander argument, dat wellicht minder relevant is voor de theorie, maar wel van belang is voor de praktijk: de doelstelling dat de rechterlijke instantie zoveel mogelijk haar eigen recht toepast.

62.

Dit argument, dat ook is aangevoerd in het arrest Blijdenstein ( 45 ), is toen niet overgenomen door het Hof omdat er destijds geen voor alle lidstaten gemeenschappelijk instrument betreffende het toepasselijke recht op het gebied van onderhoudsverplichtingen bestond. ( 46 )

63.

Tegenwoordig beschikken de lidstaten (met uitzondering van Denemarken) over het door de Unie goedgekeurde Protocol van Den Haag van 2007 inzake het recht dat van toepassing is op onderhoudsverplichtingen, waarin in artikel 3 als algemene regel wordt bepaald dat onderhoudsverplichtingen worden beheerst door het recht van de staat waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft. ( 47 )

64.

Toestaan dat het openbare lichaam zijn vordering uitoefent in de plaats waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft, leidt tot de samenloop tussen bevoegdheid en toepasselijk recht, aangezien die plaats, zoals ik heb opgemerkt, normaliter ook de plaats is waar het openbare lichaam is gevestigd. Ik wil eraan herinneren dat ingevolge artikel 64, lid 2, van verordening nr. 4/2009 „[h]et recht van een openbaar lichaam om op te treden in de plaats van degene aan wie levensonderhoud is verschuldigd, of om terugbetaling te vragen van uitkeringen die bij wijze van levensonderhoud aan de onderhoudsgerechtigde zijn verstrekt, wordt beheerst door het recht waaraan dat lichaam is onderworpen”.

65.

Tot slot vindt het in deze gevallen aanvaarden van de bevoegdheidsregel van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde steun in de procedurele beginselen van nabijheid en een goede rechtsbedeling, zoals dat ook voor het forum van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsplichtige geldt; dit zijn niet voor niets alternatieven. Die motieven verdwijnen niet wanneer het niet de onderhoudsgerechtigde zelf is die de vordering uitoefent, maar een andere (publiekrechtelijke) persoon aan wie diens rechten zijn overgegaan.

66.

De rechterlijke instantie van de plaats waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft, is het best geschikt om de behoeftigheid van die laatste te beoordelen en is bijgevolg ook het best geschikt om te bepalen wat het in de rechten van de onderhoudsgerechtigde gesubrogeerde lichaam concreet kan vorderen. ( 48 )

67.

Tot slot zal ik een precisering toevoegen met betrekking tot de gevolgen die voor de onderhoudsplichtige zijn verbonden aan de omstandigheid dat het openbare lichaam dat in de rechten van de onderhoudsgerechtigde is getreden, zijn vordering kan uitoefenen in de staat waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft. Daar is ook aan gerefereerd door de partijen die hebben geïntervenieerd in de prejudiciële procedure.

68.

De aanvaarding van die mogelijkheid plaatst de verweerder/onderhoudsplichtige niet in een extra nadelige positie: de rechterlijke instantie die kennis zal nemen van de tegen hem ingestelde vordering zal uiteindelijk dezelfde zijn die de onderhoudsgerechtigde, als direct betrokkene, had kunnen inroepen.

69.

Indien het Hof er, tegen het door mij verdedigde standpunt in, voor zou kiezen om de lijn van het arrest Blijdenstein te bevestigen, ben ik subsidiair van mening dat het op twee punten de werkingssfeer van dat arrest zou moeten nuanceren:

70.

Gelet op een ander geef ik het Hof in overweging om de prejudiciële vraag van het Bundesgerichtshof te beantwoorden als volgt:

„Artikel 3, onder b), van verordening (EG) nr. 4/2009 van de Raad van 18 december 2008 betreffende de bevoegdheid, het toepasselijke recht, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen, en de samenwerking op het gebied van onderhoudsverplichtingen moet aldus worden uitgelegd dat een openbaar lichaam dat bijstandsuitkeringen heeft verstrekt aan een onderhoudsgerechtigde en van rechtswege is gesubrogeerd in de onderhoudsvordering, bij wege van regres betaling kan vorderen van de persoon die deze schuld moet betalen voor de gerechten van de staat waar de onderhoudsgerechtigde zijn gewone verblijfplaats heeft.”