EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 13.7.2015
COM(2015) 335 final
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Jaarverslag over de uitvoering van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp in 2014
EUROPESE COMMISSIE
Brussel, 13.7.2015
COM(2015) 335 final
VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Jaarverslag over de uitvoering van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp in 2014
I. INLEIDING
Gezien het toenemend aantal door de natuur en door de mens veroorzaakte rampen in de wereld de afgelopen jaren hebben humanitaire organisaties meer goed voorbereide vrijwilligers nodig om hen te ondersteunen bij de hulpverlening aan door rampen getroffen gemeenschappen. Zoals bepaald in het Verdrag van Lissabon 1 heeft de Europese Unie het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp (EU Aid Volunteers) opgericht om meer capaciteit te creëren op het niveau van de Unie om op behoeften gebaseerde humanitaire hulp te leveren en de capaciteit en weerbaarheid van kwetsbare of door rampen getroffen gemeenschappen in derde landen te vergroten, en tevens de Europese burgers de mogelijkheid te bieden om bij te dragen aan humanitaire acties in derde landen en blijk te geven van solidariteit met mensen in nood.
Artikel 27 van Verordening (EU) nr. 375/2014 tot oprichting van het Europees vrijwilligerskorps voor humanitaire hulpverlening 2 bepaalt dat de Commissie het Europees Parlement en de Raad jaarverslagen moet toezenden waarin de geboekte vooruitgang bij de tenuitvoerlegging van deze verordening wordt onderzocht.
In dit jaarverslag worden de belangrijkste activiteiten en resultaten beschreven met betrekking tot de uitvoering van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp in 2014. Hierbij wordt rekening gehouden met de specifieke situatie van het eerste jaar, waarin de rechtshandelingen werden vastgesteld die noodzakelijk zijn voor de volgende stappen van de uitvoering van het initiatief.
II. VOORBEREIDING
1. PROEFPROJECT
Het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp berust op een degelijke basis, namelijk het proefproject dat van 2011 tot 2014 in drie fasen is uitgevoerd en dat tot doel had sturing te geven aan de oprichting van het initiatief en aan de ontwikkeling van normen en systemen rond specifieke aspecten (opleiding, certificeringsmechanisme, organisatie van de uitzending, gegevensbank). Er zijn twaalf proefprojecten gefinancierd en daarbij werden zo'n 300 vrijwilligers ingezet in 49 derde landen.
Het proefproject 3 bleek doeltreffend te zijn voor het testen van verschillende modellen of methoden voor de uitvoering van de specifieke dimensies van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp. Bij de ontwikkeling van de wetgeving en de uitvoerings- en gedelegeerde handeling werd rekening gehouden met de geleerde lessen, wat zal leiden tot een soepele overgang naar de inzet van EU Aid Volunteers overeenkomstig Verordening (EU) nr. 375/2014. Een ander belangrijk doel van de evaluatie was het ontwikkelen en voorstellen van een toezicht- en evaluatiekader voor de regelmatige beoordeling van de uitvoering van het initiatief.
2. BEHOEFTENANALYSE
Gezien de sterke op behoeften gebaseerde dimensie van dit nieuwe initiatief werkt de Commissie actief aan de basis voor een kader voor de behoeftenanalyse bij het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp. Hiertoe zijn verscheidene kanalen gebruikt: een uitvoerige studie van de huidige behoeften aan vrijwilligers 4 , een workshop met een grote groep experts en veldwerkers om verschillende methodologische processen te verkennen inzake hoe de behoeften jaarlijks kunnen worden geanalyseerd, en de evaluatie van de proefprojecten. Dankzij dit kader kunnen de behoeften aan acties onder het initiatief op jaarbasis worden geïnventariseerd. De methodologie die wordt gehanteerd voor de behoeftenanalyse, is vergelijkbaar met die voor humanitaire hulpacties, maar houdt wel rekening met de specificiteit van de EU Aid Volunteers en gebieden met aanhoudende gewapende conflicten worden bij voorbaat uitgesloten. EU Aid Volunteers zullen niet in dergelijke gebieden worden ingezet. Dit maakt een aanpak op maat mogelijk, terwijl tegelijkertijd optimale samenhang en complementariteit met de EU-beslissingen inzake wereldwijde humanitaire hulp wordt gegarandeerd.
III. VASTSTELLING VAN WETGEVING
De belangrijkste verwezenlijking in 2014 was de vaststelling van het volledige wetgevingspakket dat de rechtsgrond verschaft voor het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp en waarin eveneens de uitvoeringsvoorschriften en toepasselijke normen worden vastgesteld.
De verordening tot instelling van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp is vastgesteld op 3 april 2014 en stelt het kader vast voor de gezamenlijke bijdrage van EU Aid Volunteers ter ondersteuning en aanvulling van humanitaire hulp in derde landen. Tegen 2020 zullen 18 000 mensen via dit programma de kans krijgen om als vrijwilliger aan humanitair werk te doen, waaronder EU Aid Volunteers, online vrijwilligers en lokale vrijwilligers die profiteren van de capaciteitsopbouw. Het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp staat open voor verschillende beroepsprofielen - van jongeren tot erkende deskundigen inzake humanitaire hulp - om tegemoet te komen aan de humanitaire noden van de meest kwetsbaren. De EU zorgt ervoor dat vrijwilligers juist daar terechtkomen waar hun vaardigheden het meest nodig zijn en ziet erop toe dat de lokale capaciteit en het lokale vrijwilligerswerk worden versterkt.
Eind 2014 werden een gedelegeerde handeling 5 en een uitvoeringshandeling 6 vastgesteld en deze traden in hetzelfde jaar in werking. Zoals bepaald in de verordening worden in deze handelingen strenge normen en procedures vastgesteld inzake de certificering van de uitzendende en ontvangende organisaties en de selectie, de opleiding en uitzending van de vrijwilligers.
De Commissie heeft op 16 juni 2014 7 haar eerste jaarlijkse werkprogramma voor het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp goedgekeurd. Het budget voor de uitvoering van het initiatief werd in 2014 vastgesteld op 12 148 000 EUR ten behoeve van de verlening van technische bijstand aan potentiële uitzendende organisaties als voorbereiding op de certificering, het opbouwen van capaciteit bij potentiële ontvangende organisaties uit derde landen die mogelijk wensen deel te nemen aan het initiatief, het initiëren van het certificeringsproces van uitzendende en ontvangende organisaties, de ontwikkeling van de technische omgeving voor alle gerelateerde steunmaatregelen en het afsluiten van een verzekeringscontract voor de periode 2015-2020.
IV. DELEGEREN VAN TAKEN AAN HET EACEA
Overeenkomstig Verordening (EU) nr. 375/2014 is de Commissie belast met de uitvoering van het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp en delegeert zij bepaalde taken aan het Uitvoerend Agentschap onderwijs, audiovisuele media en cultuur (EACEA). Het EACEA is een uitvoerend agentschap met de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de technische aspecten van de EU-programma's door middel van oproepen tot het indienen van voorstellen en aanbestedingen, het beheer van de daaruit voortvloeiende contracten en de uitvoering van de desbetreffende begrotingskredieten 8 . Dit vertaalt zich in jaarlijkse werkprogramma's die worden aangenomen bij uitvoeringsbesluiten van de Commissie, waarin de prioriteiten en acties voor elk jaar worden bepaald en die de basis vormen voor de oproepen tot het indienen van voorstellen en de aanbestedingen van het EACEA. Inzake het operationeel beheer blijft de Commissie via het "moeder-directoraat-generaal" ECHO (humanitaire hulp en civiele bescherming) rechtstreeks verantwoordelijk voor het opzetten van het netwerk voor de EU Aid Volunteers, het centrale online platform dat gedurende 2015 moet worden ontwikkeld en de communicatie. De modaliteiten en procedures voor de interactie worden geregeld in memoranda van overeenstemming tussen DG ECHO en het EACEA.
V. IN 2014 UITGEVOERDE ACTIVITEITEN
Op 31 december 2014 werd een openbare aanbesteding uitgeschreven voor een verzekeringspolis voor de deelnemende vrijwilligers die specifiek is opgesteld om hen tijdens de gehele duur van de uitzending te beschermen (actie drie in het jaarlijks werkprogramma 2014).
De nodige voorbereidingen zijn getroffen om ervoor te zorgen dat begin 2015 een oproep kon worden gepubliceerd tot het indienen van voorstellen inzake technische bijstand voor uitzendende organisaties en capaciteitsopbouw voor humanitaire hulp aan ontvangende organisaties (actie een), evenals een oproep tot inschrijving voor de certificering van uitzendende en ontvangende organisaties die wensen te participeren in het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp (actie twee) 9 .
Het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp biedt een aanvullende mogelijkheid om de waarde en het effect van vrijwilligerswerk te benadrukken en om concrete uiting te geven aan de solidariteit van de EU met gemeenschappen in door rampen getroffen landen. De Steunmaatregelen voor netwerken en communicatie (actie vier) hebben tot doel het bewustzijn te vergroten, participatie aan te moedigen, nieuwe mogelijkheden voor deelname te creëren en de vorming van netwerken tussen de deelnemers te ondersteunen. De diensten van de Commissie en het EACEA hebben in 2014 eveneens de informatie- en netwerkingdag voorbereid die in januari 2015 heeft plaatsgevonden. Het doel van dit publieksevenement was om de toekomstige partners - uitvoerende organisaties - te informeren over de mogelijkheden die het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp biedt en om de eerste activiteiten van het initiatief te lanceren (de oproep tot het indienen van voorstellen voor technische bijstand en capaciteitsopbouw en de oproep tot inschrijving voor de certificering van uitzendende en ontvangende organisaties).
Op de pagina betreffende EU Aid Volunteers op de website van DG ECHO 10 zal regelmatig informatie over het initiatief worden gepubliceerd, evenals bijvoorbeeld blogs van vrijwilligers, artikelen en video's. Een platform over het initiatief verstrekt aanvullende informatie aan de vrijwilligers en de deelnemende organisaties en biedt ruimte voor begeleiding van de vrijwilligers, online vrijwilligersactiviteiten en netwerkmogelijkheden voor zowel vrijwilligers als organisaties. Specifieke activiteiten die zijn gepland voor 2015, omvatten een conferentie om ervaringen uit de proeffase om te zetten naar de volgende fase van het initiatief, de ontwikkeling van het platform en een openingsevenement.
De resultaten van deze activiteiten in het kader van het jaarlijkse werkprogramma zullen worden gepresenteerd in het volgende jaarverslag.
VI. CONCLUSIES EN VOORUITZICHTEN
2014 was een zeer belangrijk jaar voor het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp aangezien de rechtsgrondslag werd vastgesteld, gevolgd door de administratieve en organisatorische taken die een goede basis en gunstige omstandigheden hebben gecreëerd voor de oprichting en verdere ontwikkeling van het initiatief. Vanwege de noodzaak om uitvoerings- en gedelegeerde handelingen vast te stellen, stond 2014 voornamelijk in het teken van wetgevings- en voorbereidende maatregelen. 2014 was ook het laatste jaar van het proefproject; de belangrijke lessen die daaruit konden worden getrokken, zijn al verwerkt in de algemene acties van de wetgeving.
Het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp ligt op schema om zijn meerjarige doelstellingen te behalen. Alle voorbereidende maatregelen zijn getroffen om na de vaststelling van de bovengenoemde rechtshandelingen in 2015 te kunnen starten met: de certificering van uitzendende en ontvangende organisaties die willen deelnemen aan het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp, capaciteitsopbouw bij ontvangende organisaties en technische ondersteuning voor uitzendende organisaties, een brede verzekering voor de vrijwilligers, opleiding voor alle vrijwilligers voorafgaand aan de uitzending, en de uitzending van vrijwilligers door gecertificeerde organisaties. De eerste vacatures voor vrijwilligers zullen begin 2016 beschikbaar zijn.
De Commissie zal het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp blijven bevorderen en zal blijven investeren in goede communicatie om de bekendheid te vergroten en om geleerde lessen te verzamelen. Er zijn een aantal activiteiten gepland, waaronder een conferentie ter afsluiting van de voorbereidende activiteiten na de terugkeer van de vrijwilligers die deelnamen aan de laatste proefprojecten en een bijzonder evenement bij de start van de uitzending van de vrijwilligers.
Meer informatie over het EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp is te vinden op:
http://ec.europa.eu/echo/what/humanitarian-aid/eu-aid-volunteers_en
Het proefproject werd door een onafhankelijke beoordelaar geëvalueerd:
http://ec.europa.eu/echo/files/evaluation/2014/pilot_project_euaidvolunteers_final_report_en.pdf
Gedelegeerde Verordening (EU) nr. 1398/2014 van de Commissie van 24 oktober 2014 tot vaststelling van normen inzake kandidaat-vrijwilligers en EU-vrijwilligers voor humanitaire hulp (PB L 373 van 31.12.2014, blz. 8).
Uitvoeringsverordening (EU) nr. 1244/2014 van de Commissie van 20 november 2014 tot vaststelling van de uitvoeringsvoorschriften van Verordening (EU) nr. 375/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 3 april 2014 tot oprichting van het Europese vrijwilligerskorps voor humanitaire hulpverlening ("EU-vrijwilligersinitiatief voor humanitaire hulp") (PB L 334 van 21.11.2014, blz. 52).