14.10.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 255/29

1.1

De Commissie heeft een Mededeling uitgebracht over de bevordering van het vertrouwen in elektronische business-to-businessmarkten (B2B-e-markten). Het EESC maakt in dat verband de volgende opmerkingen:

2.1

Deze Mededeling is grotendeels gebaseerd op de uitkomsten van de werkzaamheden van een deskundigengroep bestaande uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en exploitanten van e-markten (kortweg: „de deskundigengroep”). (1) De Mededeling speelt in op de behoefte aan meer vertrouwen in B2B-e-markten, teneinde de economische risico's van oneerlijke of onwettige handelspraktijken op deze markten te beperken. B2B-e-markten leiden tot lagere transactiekosten en hevigere concurrentie en kunnen daardoor bijdragen tot meer efficiëntie, maar de mate waarin dat gebeurt hangt sterk af van de bereidheid van bedrijven om aan dit soort markten deel te nemen. De Commissie wil potentiële belemmeringen om op B2B-e-markten actief te worden — die het gevolg zijn van een gebrek aan vertrouwen — wegnemen en stelt daartoe de volgende maatregelen voor:

2.2

Deze Mededeling zal de belanghebbenden bij B2B-e-markten ertoe aanzetten om intensiever te overleggen over de naleving van eerlijke handelspraktijken en veiligheidsvereisten. Op die manier zouden potentiële belemmeringen voor de deelname aan dit soort elektronische handelsplatforms moeten verdwijnen. De diensten van de Commissie zullen via de Europese portaalsite voor e-markten regelmatig verslag uitbrengen over de geboekte voortgang.

3.1

Elektronische business-to-businessmarkten (B2B-e-markten) kunnen worden gedefinieerd als handelsplatforms op internet waar bedrijven goederen en diensten uitwisselen. Op basis van de verschillende transactiemogelijkheden kunnen binnen deze brede definitie vier soorten B2B-e-markten worden onderscheiden:

Het aantal actieve e-markten (e-markten waar daadwerkelijk handel wordt gedreven) is nog niet stabiel, maar varieert. Naar schatting bestaan er thans wereldwijd ongeveer duizend actieve e-markten. Dat is 20 % minder dan twee jaar geleden (SEC(2004) 930).

4.1

De Mededeling van de Commissie heeft als onderwerp „Het vertrouwen in elektronische business-to-businessmarkten bevorderen”. E-markten maken een belangrijk deel uit van datgene wat wordt geschaard onder het meer algemene begrip e-zakendoen (e-business). Het EESC wil over het deelterrein e-markten van e-zakendoen eerst een aantal algemene opmerkingen maken.

4.1.1

In feite dragen goed functionerende e-markten bij tot een beter ondernemingsklimaat. Op langere termijn is dat gunstig voor het Europese bedrijfsleven en de werkgelegenheid. Meer concurrentie zal ondernemers in de EU ertoe aanzetten efficiënter te gaan werken. Het EESC steunt daarom maatregelen die de ontwikkeling van e-handel bevorderen. In eerdere adviezen heeft het zich in soortgelijke bewoordingen uitgelaten.

4.1.2

Het EESC merkte in zijn advies over het voorstel voor een richtlijn betreffende bepaalde juridische aspecten van e-handel (2) op dat onduidelijke juridische randvoorwaarden e-handel belemmeren. Met onderhavige Mededeling beoogt de Commissie die onduidelijkheid te verkleinen, wat het EESC toejuicht.

4.1.3

Het EESC heeft in zijn adviezen over de Commissiemededelingen „Het MKB helpen om digitaal te gaan werken” (3) en „Aanpassing van het beleid op het gebied van e-zakendoen aan de veranderende omgeving: de lering uit het Go Digital-initiatief en de toekomstige uitdagingen” (4) zijn mening gegeven over de inspanningen van de Commissie om e-zakendoen aan te moedigen. De inhoud van deze documenten is nog steeds actueel.

4.1.4

Voor het bedrijfsleven en de publieke sector is e-zakendoen van grote betekenis. Dat biedt hen namelijk mogelijkheden om concurrerender te worden en op de gehele interne markt handel te drijven. Tevens creëert het gelijke kansen voor het MKB. Het is daarom, met name in kleine en middelgrote ondernemingen, belangrijk het gebruik van de bijbehorende nieuwe technologieën te stimuleren. Het EESC juicht de werkzaamheden van de Commissie op dit vlak dan ook toe en ondersteunt die.

4.1.5

Het EESC is tevreden over de bevindingen van de „deskundigengroep inzake elektronische B2B-handelsplatforms”. Deze deskundigengroep heeft grondig werk verricht door de problemen t.a.v. B2B-e-markten te identificeren. Ze is echter enigszins onduidelijk over de vraag in welke mate het MKB zich bewust is van de voordelen van e-zakendoen. Ze schrijft namelijk op bladzijde 10 van haar eindverslag dat kleine en middelgrote ondernemingen in het algemeen op de hoogte en overtuigd zijn van de voordelen van e-zakendoen, maar op bladzijde 11 dat dit soort ondernemingen nog steeds aarzelen om zich daadwerkelijk met e-handel te gaan bezighouden, omdat ze de risico's noch de voordelen daarvan goed kennen. Er dient echter een onderscheid te worden gemaakt tussen e-zakendoen en e-handel. Geconcludeerd kan worden dat het MKB zich bewust is van de mogelijkheden van het gebruik van IT in het algemeen, maar minder bekend is met de meer specifiekere vormen van e-handel.

4.1.6

Hoewel het MKB zich dus bewust is van de mogelijkheden van e-zakendoen en veel kleine en middelgrote ondernemers een koppositie innemen wat de toepassing daarvan betreft, staat nog steeds een aantal concrete problemen de volwaardige deelname van een meerderheid van hen aan de e-business society in de weg. Die problemen zijn meer algemeen van aard en hoeven niet uitsluitend te maken te hebben met e-handel, maar zijn in dat verband wel relevant:

4.1.6.1

Bij de Commissie loopt een aantal initiatieven ter ondersteuning van kleine en middelgrote ondernemingen die elektronisch zakendoen. Het EESC staat achter deze initiatieven en spoort de Commissie aan om die uit te breiden met initiatieven die zijn gericht op de behoefte van het MKB aan aangepaste software en standaards.

4.1.7

In het bijzonder moet ervoor worden gezorgd dat kleine en middelgrote ondernemers geïnteresseerd raken in e-handel en willen leren hoe ze elektronisch zaken kunnen doen. De ontwikkelingen op dit terrein volgen elkaar snel op. Daarom loont het de moeite om te kijken op welke wijze kleine en middelgrote ondernemers kunnen worden gestimuleerd zich in e-zakendoen levenslang bij te scholen.

4.1.7.1

Dit sluit naadloos aan op de aanbevelingen die het EESC in zijn onlangs uitgebrachte advies over levenslang leren (5) formuleerde. Daarin pleitte het o.a. voor ondersteuning van de programma's voor levenslang leren die gericht zijn op burgers die thans in de productieve leeftijd zijn, alsmede voor directe koppeling van deze programma's aan de totstandbrenging van de kenniseconomie. Het EESC hecht ook veel belang aan de toegankelijkheid van die programma's voor het MKB.

5.1.1

De deskundigengroep maakt in haar eindverslag een onderscheid tussen verschillende soorten handelsplatforms. Het EESC kan zich vinden in haar opmerking dat het onjuist zou zijn de aandacht alleen maar te richten op e-markten. Ondernemingen kunnen immers op uiteenlopende manieren aan de e-business society deelnemen en verschillende bedrijven hebben verschillende behoeften en verschillende bedrijfsprincipes. De deskundigengroep constateert echter ook dat de meeste problemen die het MKB in dit verband ondervindt, samenhangen met e-markten en vooral met omgekeerde veilingen, en heeft zich in haar verslag daarom op deze specifieke soort elektronische B2B-handelsplatforms geconcentreerd.

5.1.2

Toch wil het EESC hier ook vermelden dat de omzetting op nationaal niveau van de twee richtlijnen inzake overheidsopdrachten steeds concreter vorm krijgt. Die richtlijnen scheppen nieuwe mogelijkheden voor e-handel en ondanks enkele kleine verschillen tussen de lidstaten is het vanzelfsprekend van groot belang voor het bedrijfsleven dat dankzij overheidsopdrachten het gebruik van nieuwe manieren van e-zakendoen kan worden gestimuleerd. Daarnaast heeft de Commissie een actieplan gelanceerd voor de toepassing van het rechtskader voor elektronische overheidsaankopen. Dat actieplan is van grote betekenis voor de inspanningen om het MKB meer met e-zakendoen vertrouwd te maken.

5.1.3

Het EESC beaamt dat e-markten bijzondere mogelijkheden bieden en het onverstandig zou zijn daar afwijzend tegenover te staan. Het juicht de komst van de Commissiemededeling dan ook toe, maar denkt dat een gebrek aan vertrouwen weliswaar een belangrijke, doch niet de enige reden is voor de enigszins wantrouwige houding van het MKB tegenover e-markten en elektronische B2B-handelsplatforms in het algemeen.

5.1.3.1

De deskundigengroep merkt in dit licht op dat ondernemingsbeleid — als daardoor markten transparanter worden en interoperabiliteit en eerlijkheid worden bevorderd — nuttig kan zijn om kleine en middelgrote ondernemingen te helpen zich aan te passen aan de nieuwe uitdagingen waar elektronische handelsplatforms hen voor stellen. Overheden zouden volgens de deskundigen geen specifieke vormen van e-handel moeten stimuleren, maar tegenover de verschillende verkoopkanalen en de uiteenlopende mogelijkheden van elektronische handelsplatforms een neutrale houding moeten blijven aannemen. Met name op het vlak van bewustmaking, markttransparantie, standaardisering en vertrouwen vindt de deskundigengroep verdere actie noodzakelijk.

5.1.3.2

In het algemeen moeten elektronische B2B-handelsplatforms worden gevoed met informatie van kleine en middelgrote ondernemingen. Hoe geavanceerder die platforms zijn, hoe groter de behoefte is aan standaards. Die zijn nog lang niet gereed en volledig, en wanneer ze dat wel zijn, dan moet er aan het MKB aangepaste software bestaan waarmee daar gebruik van kan worden gemaakt.

5.1.3.3

Er is niet alleen een gebrek aan technische standaards, maar ook aan standaards voor mens-machine-interfaces. Omdat het aantal handelsplatforms groot is en die vaak meertalig moeten zijn (wat ze er alleen maar complexer op maakt), is het begrijpelijk dat het MKB wantrouwig staat tegenover e-handel. Normalisatie-instanties en ook de Commissie zouden daarom dieper op deze standaardiseringsproblematiek moeten ingaan, helemaal als met elektronische handelsplatforms het grensoverschrijdend zakendoen moet worden bevorderd. Dat geldt ook voor de behoefte aan standaards voor de classificatie van producten en diensten en voor formuleringen. Het EESC steunt de aanhoudende inspanningen van de CEN/ISSS op dit vlak.

5.1.3.4

Tot op zekere hoogte maakt de omvang van de uitgeschreven opdrachten het voor kleine en middelgrote ondernemingen lastig om aan elektronische veilingen en andere soorten e-markten deel te nemen. Hun mogelijkheden om grote hoeveelheden producten te leveren, zijn immers beperkt. Met dit gegeven zou met name bij overheidsopdrachten rekening moeten worden gehouden.

5.1.3.5

Daarnaast kunnen verschillen in nationale wetgeving en een verschillende omzetting door de lidstaten van EU-richtlijnen het gebruik van elektronische handelsplatforms in de weg staan. Helaas staan veel richtlijnen de lidstaten toe eigen keuzes te maken, wat voor de harmonisatie van elektronische handtekeningen een groot probleem vormt. Het EESC juicht de plannen van de Commissie om bestaande wetgeving te analyseren dan ook toe en ondersteunt die ten zeerste.

5.2.1

De verschillende soorten elektronische B2B-handelsplatforms worden voor uiteenlopende doeleinden gebruikt. Via e-markten wordt geprobeerd tegen de laagste prijs in te kopen. Vaak is dat echter niet de belangrijkste reden om op dit soort markten actief te zijn. Factoren als levering op de afgesproken tijd en de kosten voor service en maatwerk worden even belangrijk of zelfs belangrijker gevonden. Het is lastig dergelijke factoren in min of meer geautomatiseerde e-markten in te passen, wat wellicht gedeeltelijk verklaart waarom van de geautomatiseerdere varianten van e-markten maar relatief langzaam meer gebruik wordt gemaakt.

5.2.2

Kleine en middelgrote ondernemingen concurreren vaak niet in de eerste plaats op de laagste prijs, maar ook op flexibiliteit en de levering van maatwerk. Voor het MKB is een persoonlijke relatie met de klant belangrijk. E-markten brengen een nieuwe „ondernemingscultuur” met zich mee, waar niet alle kleine en middelgrote ondernemingen klaar voor zijn. De anonimiteit van het internet boezemt hen wellicht angst in. Achter het wantrouwen jegens de meer geavanceerde vormen van e-markten kunnen dit soort psychologische oorzaken schuilgaan. In gedragscodes moet daar rekening mee worden gehouden.

5.2.3

In de discussie over mededingingsregels voor B2B-e-markten in de Commissiemededeling wordt een vaak gehoord punt van bezorgdheid vermeld, namelijk dat „de zogenaamde netwerkeffecten” kunnen leiden tot een dominante positie van een netwerkexploitant. De vraag is echter in hoeverre dit aanleiding hoeft te geven voor bezorgdheid. Het risico dat van zo'n dominante positie misbruik zal worden gemaakt, lijkt in de meeste gevallen klein te zijn. Niettemin kan het EESC zich erin vinden dat de Commissie deze problematiek nauwlettend blijft volgen, zodat mogelijk misbruik van aanzienlijke marktmacht kan worden vastgesteld. Het pleit er echter sterk voor om in dit verband geen specifieke regelgeving voor e-markten uit te werken. De regelgeving voor e-markten moet zoveel mogelijk dezelfde zijn als die voor „traditionele” markten. Bovendien dienen regels en richtlijnen t.o.v. technologieën en systemen voor de levering van diensten neutraal te blijven.

5.3.1

Het EESC vindt het positief dat de Commissie de betrokkenen bij B2B-e-markten aanmoedigt om overeenstemming te bereiken over gedragscodes of om die te herzien. Het is ook te spreken over de ideeën van de deskundigengroep voor het gebruik van een checklist.

5.3.2

De Commissie merkt in haar Mededeling (blz. 4) op dat veel bedrijven moeite hebben „om een onderscheid te maken tussen een machtsverschuiving op de markt die ze om economische redenen moeten aanvaarden en oneerlijke praktijken die in strijd zijn met de wettelijke bepalingen of gedragscodes”. Als nieuwe manieren van handeldrijven hun intrede doen, duurt het vaak even voordat de markt zich daaraan heeft aangepast. De zojuist geciteerde opmerking van de Commissie is dus zeker steekhoudend en er zou dan ook meer aandacht moeten worden besteed aan het geven van uitleg over nieuwe marktmechanismen.

5.3.3

Hoewel een aantal aanbieders wellicht afwijzend staat tegenover omgekeerde veilingen, is het zeker dat deze handelswijze ongekende mogelijkheden biedt (zeer nauwkeurig gedefinieerde producten waarvoor weinig service wordt verleend en waarvan de mogelijkheden beperkt zijn om ze als merk in de markt te zetten). Het EESC is het met de Commissie eens dat er strengere regels moeten komen voor dit soort veilingen, of die nu elektronisch of op een andere wijze worden georganiseerd.

5.3.4

Het aspect „vertrouwen” kent vele dimensies:

Deze en andere dimensies van het aspect „vertrouwen” moeten de nodige aandacht krijgen.

5.4

Samenvattend is het EESC het op geen enkel belangrijk punt met de conclusies uit de Commissiemededeling oneens. Maar ook al vormt die Mededeling wellicht een belangrijke of zelfs een noodzakelijke stap in de bevordering van het gebruik van elektronische B2B-handelsplatforms in het algemeen en e-markten in het bijzonder, er zijn meer maatregelen nodig, bijv. op het vlak van standaards, geschikte software, bewustmaking en nationale en Europese regelgeving.