(1)

Volgens artikel 168, lid 7, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (1) behoren “de bepaling van hun gezondheidsbeleid, alsmede de organisatie en de verstrekking van gezondheidsdiensten en geneeskundige verzorging” nog altijd tot “de verantwoordelijkheden van de lidstaten”. De lidstaten zijn dus verantwoordelijk voor de vaststelling van strategieën om de aanwezigheid van SARS-CoV-2 bij hun bevolking te volgen, met inachtneming van de epidemiologische en maatschappelijke situaties aldaar.

(2)

De Commissie heeft op 11 november 2020 aangekondigd (2) dat zij voornemens is een autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (HERA, “Health Emergency Preparedness and Response Authority”) op te richten om de paraatheid en de responscapaciteit van de EU ten aanzien van nieuwe en opkomende grensoverschrijdende bedreigingen van de menselijke gezondheid te versterken. De HERA zal ervoor moeten zorgen dat de Unie en haar lidstaten, in geval van een noodsituatie voor de volksgezondheid, de meest geavanceerde medische en andere tegenmaatregelen kunnen nemen, en dit in de hele waardeketen, van ontwerp tot distributie en gebruik.

(3)

De Commissie start dit jaar verschillende voorbereidende acties om de basis voor de HERA te leggen, die als blauwdruk zullen dienen voor de langetermijnparaatheid van de Unie ten aanzien van noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid. De Commissie heeft op 17 februari 2021 een Europese plan voor paraatheid op het gebied van biodefensie (de “HERA Incubator”) aangenomen, dat een voorstel bevat voor onmiddellijke actie om Europa voor te bereiden tegen de toegenomen dreiging van varianten van SARS-CoV-2 (3).

(4)

De nieuwe varianten van het virus evolueren en verspreiden zich over Europa en de rest van de wereld. Sommige van die varianten zijn besmettelijker en brengen een hoger risico op ernstigere ziekteverschijnselen met zich mee, en vormen daarom een bedreiging voor onze respons op het virus. Het is daarom belangrijk alle beschikbare middelen in te zetten om deze varianten zo snel mogelijk op te sporen, om passend en tijdig te kunnen reageren.

(5)

Een van de actiegebieden van de HERA Incubator is de snelle opsporing van momenteel of toekomstig zorgwekkende varianten van SARS-CoV-2. Uit de ervaringen van de lidstaten op dit gebied is gebleken dat toezicht op de aanwezigheid van SARS-CoV-2 en varianten daarvan in afvalwater een kosteneffectieve, snelle en betrouwbare bron van informatie over de verspreiding van SARS-CoV-2 onder de bevolking kan zijn en een waardevol onderdeel van een verbeterd genoom- en epidemiologisch toezicht kan vormen.

(6)

Controle van afvalwater moet worden beschouwd als een complementaire en onafhankelijke benadering voor strategieën voor het toezicht en testen op COVID-19. Zoals is benadrukt in de aanbeveling van de Commissie van 28 oktober 2020 betreffende de COVID-19-teststrategieën, met inbegrip van het gebruik van snelle antigeentests (4), zijn solide teststrategieën en voldoende testcapaciteiten cruciaal voor de paraatheid en respons op COVID-19. Zoals ook is benadrukt in de mededelingen van de Commissie van 2 december 2020“COVID-19: Waakzaam de winter door” (5) en van 19 januari 2021“Een eengemaakt front tegen COVID-19” (6), blijft testen essentieel om de COVID-19-pandemie te monitoren, in te perken en te verminderen. Aangezien de nationale teststrategieën centraal staan in de strategieën voor bestrijding van COVID-19, moeten deze dringend worden bijgewerkt om rekening te houden met nieuwe varianten. Toezicht op de aanwezigheid van SARS-CoV-2 in afvalwater kan belangrijke aanvullende en onafhankelijke informatie opleveren ten behoeve van het besluitvormingsproces voor de volksgezondheid in het kader van de huidige COVID-19-pandemie. Daarom moet controle van afvalwater op systematischer wijze worden opgenomen in de nationale teststrategieën voor de opsporing van het SARS-CoV-2-virus.

(7)

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft op 30 november 2020 een raadpleging van deskundigen over de volksgezondheidsbehoeften in verband met het toezicht op de aanwezigheid van SARS-CoV-2 in afvalwater georganiseerd (7), waarin werd geconcludeerd dat het toezicht op de aanwezigheid van SARS-CoV-2 in afvalwater belangrijke aanvullende en onafhankelijke informatie voor volksgezondheidsautoriteiten kan opleveren. Dit toezicht mag bestaande benaderingen en strategieën voor COVID-19-tests echter niet vervangen. Controle van afvalwater is een middel waarmee trends kunnen worden gevolgd, maar kan niet worden gebruikt om kwantitatieve conclusies over de prevalentie van COVID-19 onder de bevolking te trekken. Dergelijke controle kan in verschillende stadia van een epidemie verschillende doelen dienen.

(8)

Meer bepaald kan controle van afvalwater worden gebruikt voor preventie of vroegtijdige waarschuwing, aangezien de detectie van het virus in afvalwater moet worden opgevat als een teken van een mogelijke (her)opleving van de pandemie. Eveneens zou uit resultaten waaruit de afwezigheid van het virus in afvalwater blijkt, kunnen worden opgemaakt dat het bevolkingsgebied dat het afvalwater produceert minder risico loopt. Een analyse van de trends van de resultaten is ook waardevol voor het controleren van de doeltreffendheid van de maatregelen die zijn genomen om de verspreiding van het virus in te perken. Het volgen van de trends in de virusconcentratie van SARS-CoV-2-varianten in het afvalwater kan daarom bijdragen tot paraatheids- en responsmaatregelen.

(9)

Daarvoor is het essentieel dat de lidstaten doeltreffende controlesystemen voor afvalwater invoeren en ervoor zorgen dat relevante gegevens tijdig aan de bevoegde gezondheidsautoriteiten worden verstrekt. Uit ervaring is gebleken dat een nieuw controlesysteem voor afvalwater binnen maximaal zes maanden kan worden opgezet, aangezien exploitanten van afvalwaterbedrijven eraan gewend zijn in hun installaties verschillende parameters te controleren.

(10)

Om ervoor te zorgen dat de verzamelde gegevens betrouwbaar en vergelijkbaar zijn, moeten gemeenschappelijke bemonsterings-, meet- en analysemethoden beschikbaar worden gesteld en worden toegepast.

(11)

Het is cruciaal dat de lidstaten beste praktijken uitwisselen met elkaar, maar ook met derde landen die wellicht minder toegang hebben tot gegevens van gangbare testpraktijken. Het is daarom belangrijk dat de lidstaten worden aangemoedigd deel te nemen aan het toekomstige Europese uitwisselingsplatform.

(12)

Indien nodig worden, om de inzet van de in deze aanbeveling beschreven activiteiten te versnellen en te ondersteunen, EU-middelen beschikbaar gemaakt om activiteiten voor de controle van afvalwater te ondersteunen en voor een systematische analyse van de aanwezigheid van varianten in afvalwater te zorgen. Hierdoor kunnen de lidstaten controle en analyse van afvalwater sneller inzetten en tegelijkertijd zorgen voor regelmatige analyse van de aanwezigheid van SARS-CoV-2 en varianten daarvan in afvalwater.

(13)

Hoewel de infrastructuur voor de verzameling van gegevens voor controle van afvalwater in het kader van de huidige pandemie gericht is op toezicht op de aanwezigheid van SARS-CoV-2, zal invoering van het aanbevolen toezichtsysteem en de aanbevolen procedures ook een toegevoegde waarde hebben naast toezicht op SARS-CoV-2. Invoering van dit systeem zal ervoor zorgen dat vroegtijdig kan worden gewaarschuwd voor mogelijke toekomstige uitbraken van andere zorgwekkende ziekteverwekkers of bedreigingen van andere opkomende en zorgwekkende verontreinigende stoffen.

(14)

Met het oog op de lopende herziening van Richtlijn 91/271/EEG van de Raad (8), is het belangrijk informatie van de lidstaten te verzamelen over hun ervaringen met het controleren van gezondheidsparameters in hun afvalwater. Mede met die informatie kan worden bepaald welke relevante gezondheidsparameters regelmatig moeten worden gecontroleerd in het afvalwater.

(15)

Deze aanbeveling maakt deel uit van een reeks COVID-19-maatregelen die de Commissie heeft aangekondigd in haar mededeling van 17 maart 2021“Samen toewerken naar een veilige en duurzame heropening”. De acties die door middel van deze aanbeveling worden aangemoedigd, moeten worden genomen in het kader van een breder initiatief van de Unie en zullen voortbouwen op de beste praktijken in de lidstaten en de rest van de wereld. Ze bouwen tevens voort op de bevindingen van een project van de Commissie over controle van afvalwater (9) en de resultaten van de WHO-raadpleging over volksgezondheidsbehoeften in verband met het toezicht op SARS-CoV-2 in afvalwater (10).

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.