(1)

De Covid-19-crisis, die op 11 maart 2020 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tot een pandemie is uitgeroepen, heeft de samenleving en de economie van de Unie zwaar getroffen en heeft de lidstaten ertoe genoodzaakt een reeks buitengewone maatregelen te treffen.

(2)

Bovenop de economische en sociale gevolgen van de pandemie heeft de crisis de gezondheidszorgstelsels van de lidstaten zwaar onder druk gezet. De lidstaten worden geconfronteerd met een toegenomen behoefte aan met name medische uitrusting en benodigdheden, essentiële openbare diensten en productiecapaciteit voor dergelijke materialen.

(3)

Gezien de beperkingen als gevolg van de snelle verspreiding van het virus zijn snelle en gediversifieerde maatregelen nodig om de Unie in staat te stellen als geheel en in een geest van solidariteit de crisis het hoofd te bieden. Die maatregelen moeten er met name op gericht zijn om overal waar dat nodig is als gevolg van de huidige Covid-19-crisis, levens te redden, menselijk leed te voorkomen en te verlichten en de menselijke waardigheid te behouden.

(4)

De grootschalige en grensoverschrijdende aard en gevolgen van de Covid-19-uitbraak vereisen een alomvattende reactie. De maatregelen in het kader van het bij Besluit nr. 1313/2013/EU van het Europees Parlement en de Raad (1) vastgestelde Uniemechanisme voor civiele bescherming (“rescEU”) en andere bestaande instrumenten van de Unie hebben een beperkte reikwijdte en maken het derhalve niet mogelijk afdoende te reageren en de grootschalige gevolgen van de Covid-19-crisis in de Unie doeltreffend aan te pakken.

(5)

Daarom is het noodzakelijk de noodhulp uit hoofde van Verordening (EU) 2016/369 van de Raad (2) te activeren.

(6)

Om de mate van flexibiliteit te kunnen bieden die nodig is met het oog op een langdurige gecoördineerde respons in onvoorziene omstandigheden, zoals het geval is voor de Covid-19-crisis, bijvoorbeeld door het verstrekken van medische benodigdheden en geneesmiddelen, herstelmaatregelen en relevant medisch onderzoek, moet er in afwijking van artikel 114, lid 2, eerste alinea, van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad (3) voor worden gezorgd dat tijdens de activeringsperiode gedane begrotingsvastleggingen gedurende de hele activeringsperiode kunnen worden gebruikt voor het aangaan van juridische verbintenissen. Dit mag geen afbreuk doen aan de verplichting om conform de in die alinea vervatte n+1-regel ook de kosten te dekken van overeenkomstige juridische verbintenissen die na de activeringsperiode zijn aangegaan. De in het kader van dergelijke juridische verbintenissen gemaakte kosten moeten gedurende de volledige uitvoeringsperiode subsidiabel zijn.

(7)

Met het oog op een gelijke behandeling van en een gelijk speelveld voor de lidstaten moet het mogelijk zijn dat kosten met terugwerkende kracht vanaf de datum van activering van de noodhulp subsidiabel zijn, ook voor acties die al voltooid zijn, mits die acties na die datum van start zijn gegaan.

(8)

Om ervoor te zorgen dat de uit hoofde van Verordening (EU) 2016/369 verleende noodhulp van subsidiaire aard blijft, moet die steun louter een aanvulling zijn op bijstand die beschikbaar is gemaakt uit hoofde van andere Unie-instrumenten.

(9)

In het kader van de Covid-19-crisis is gebleken dat het toepassingsgebied van Verordening (EU) 2016/369 moet worden uitgebreid zodat financiering kan worden verstrekt voor dringende behoeften aan medische uitrusting en medisch materiaal, zoals beademingsapparaten en beschermingsmiddelen, chemische benodigdheden voor tests, kosten voor de ontwikkeling, productie en distributie van geneesmiddelen en andere uitrusting en materiaal. Tevens moet het mogelijk gemaakt worden acties te financieren ter ondersteuning van de noodzakelijke stappen voor het verkrijgen van goedkeuring voor het gebruik van medische producten.

(10)

Ter verlichting van de acute druk op de gezondheidswerkers en op de overheidsmiddelen ten gevolge van de ontoereikende capaciteit van essentiële openbare diensten en om een levensvatbaar gezondheidszorgstelsel in stand te houden, moet financiële of organisatorische steun worden geboden voor de tijdelijke versterking en uitwisseling van medisch personeel en voor de behandeling van patiënten uit andere lidstaten.

(11)

Financiële steun moet ook opleidingen voor uitoefenaren van een beroep in de gezondheidszorg en de logistiek dekken met het oog op de strijd tegen namaak van producten voor de gezondheidszorg.

(12)

Gezien de grootschalige gevolgen van Covid-19 is een snelle en alomvattende betrokkenheid vereist van alle relevante partners, waaronder overheden, openbare en particuliere zorgverleners in de eerste lijn en in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Er zijn maatregelen nodig om de druk op de gezondheidsinfrastructuur te verlichten en om risicogroepen van kwetsbare personen te ondersteunen.

(13)

Om leveringstekorten aan te pakken moet de productiecapaciteit voor essentiële medische producten als geneesmiddelen, diagnostische tests, laboratoriumbenodigdheden en beschermende uitrusting worden ondersteund en moet worden voorzien in financiering voor het aanhouden van een voorraad van die producten.

(14)

Er moeten financiële en/of organisatorische middelen worden vrijgemaakt ter ondersteuning van aanvullende of alternatieve testmethoden om de capaciteit te verhogen, en van relevant medisch onderzoek.

(15)

In noodsituaties ondervinden de aanbestedende diensten van de lidstaten aanzienlijke juridische en praktische moeilijkheden bij de aankoop van benodigdheden of diensten. Om de aanbestedende diensten in staat te stellen maximaal te profiteren van de mogelijkheden van de interne markt met betrekking tot schaalvoordelen en het delen van risico's en voordelen, is het van het grootste belang dat de Commissie meer mogelijkheden krijgt om namens de lidstaten benodigdheden of diensten aan te kopen. De Commissie moet in staat worden gesteld de desbetreffende aanbestedingsprocedures uit te voeren. Een aanbestedende dienst van een lidstaat die verantwoordelijk is voor bepaalde onderdelen van de aanbestedingsprocedure, bijvoorbeeld een nieuwe oproep tot mededinging volgens een raamovereenkomst of de gunning van individuele opdrachten op basis van een dynamisch aankoopsysteem, zou verder verantwoordelijk blijven tijdens de fasen waarin hij optreedt.

(16)

Indien in een noodsituatie een gezamenlijke aanbesteding tussen de Commissie en een of meer aanbestedende diensten van de lidstaten noodzakelijk is, moeten de lidstaten de gezamenlijk verworven capaciteit volledig kunnen aankopen, huren of leasen.

(17)

De Commissie moet in staat worden gesteld benodigdheden en diensten aan te kopen, op te slaan, en door te verkopen en te doneren, met inbegrip van verhuur, aan de lidstaten of aan door de Commissie geselecteerde partnerorganisaties.

(18)

Verordening (EU) 2016/369 moet daarom dienovereenkomstig worden gewijzigd.

(19)

De lidstaten hebben verklaard dat zij er, als partijen bij de in artikel 5 van Besluit nr. 1082/2013/EU van het Europees Parlement en de Raad (4) bedoelde gezamenlijke aanbestedingsovereenkomst, mee instemmen dat de lopende gezamenlijke aanbestedingsprocedures uit hoofde van dat artikel ook onder de bij deze verordening ingestelde versnelde aanbestedingsprocedure komen te vallen, onder de in dat artikel vastgestelde voorwaarden. Het type medische tegenmaatregelen dat wordt aangeschaft en de verdeling van de tegenmaatregelen over de lidstaten moet aansluiten op de reeds gemaakte afspraken in het kader van die lopende procedures.

(20)

In het licht van de extreme hoogdringendheid van de huidige gezondheidscrisis is het gerechtvaardigd de overeenkomsten die voortvloeien uit aanbestedingsprocedures in het kader van deze verordening, onmiddellijk te gunnen en uit te voeren. Voor dit specifieke doel moeten er op een aantal specifieke bepalingen van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 en van Besluit nr. 1082/2013/EU afwijkingen worden toegestaan, die naar behoren moeten worden gedocumenteerd door de aanbestedende dienst. Voor de verdeling van medische tegenmaatregelen uit hoofde van die aanbestedingsprocedures moeten eventuele door de lidstaten overeengekomen verdeelsleutels in acht worden genomen. EER‐staten die de gezamenlijke aanbestedingsovereenkomst voor de aankoop van medische tegenmaatregelen hebben ondertekend, kunnen ermee instemmen dat hun deelname aan door de EU beheerde aanbestedingen voor medische tegenmaatregelen waar toepasselijk afhankelijk wordt gesteld van de naleving van de regels en voorwaarden van deze verordening. Omdat die afwijkingen worden ingevoerd vanwege de huidige Covid-19-crisis, moeten ze tijdelijk zijn en voor dezelfde duur gelden als de duur van de activering van de noodhulp uit hoofde van deze verordening.

(21)

Die maatregelen zullen enkel maximaal effect sorteren als de medische tegenmaatregelen die volgens de versnelde en gezamenlijke procedures worden aangekocht, de gezondheidsdiensten in de lidstaten onverwijld bereiken. De lidstaten moeten daarom gedurende de uitbraak van Covid-19 essentiële vervoersstromen in stand houden, met name via aangewezen speciale rijstroken, “green lanes”, aan grensovergangen langs het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T) en door het faciliteren van luchtvrachtactiviteiten. Al naargelang de behoeften moeten de vervoermiddelen van het Uniemechanisme voor civiele bescherming worden ingezet. Voor dit specifieke doel moet in een afwijking van artikel 1, lid 6, van Besluit nr. 1313/2013/EU worden voorzien.

(22)

Gezien de situatie in verband met de Covid-19-crisis moet deze verordening met spoed in werking treden.

(23)

Met het oog op een gelijke behandeling van en een gelijk speelveld voor de lidstaten en om dekking te bieden ongeacht het tijdstip van de uitbraak in een bepaalde lidstaat, moet deze verordening van toepassing zijn met ingang van 1 februari 2020,