(2004/C 88 E/0177)

SCHRIFTELIJKE VRAAG E-0143/04

van José Ribeiro e Castro (UEN) aan de Commissie

(26 januari 2004)

Betreft:   Orgaansmokkel — Mozambique

Ik had al eerder de gelegenheid om over dit onderwerp een vraag te stellen aan de Commissie en de Raad. Inmiddels hebben zich nieuwe ontwikkelingen voorgedaan: zo heeft de procureur-generaal van Mozambique, Dr. Joaquim Madeira, ten overstaan van de media toegegeven dat er wel degelijk een smokkel in menselijke organen plaatsvindt. De procureur-generaal van de republiek verklaarde enkele dagen geleden op de Portugese radio RDP-Africa dat klacht was ingediend door de voorzitter van de Liga voor de rechten van de mens nadat de Braziliaanse missiezuster Elilda dos Santos melding had gemaakt van acht mogelijke gevallen waarin bij kinderen van Nampula organen waren weggehaald. Een rechercheteam van het Openbaar Ministerie onderzoekt momenteel de zaak in de provincies Manica, Maputo en Nampula en naar verluidt zijn al enkele getuigen gehoord. Er zijn ook gevallen van dit bijzonder zorgwekkende verschijnsel gemeld in andere Afrikaanse landen.

Op 14 januari jl. wijdde de Portugese openbare televisiezender RTP1 een lange reportage aan de gebeurtenissen in Mozambique, waarin de aanklachten werden bevestigd en werd gewezen op de flagrante tegenstrijdigheden tussen de lokale politie, die de orgaansmokkel ontkent, en het Openbaar Ministerie dat de feiten en de processen bevestigt.

Tijdens een ander interview voor de Mozambikaanse televisiezender TVM heeft de procureur-generaal een oproep gedaan aan de maatschappij om de rangen te sluiten in de strijd tegen deze misdaad. Inmiddels zijn in de Centraal-Mozambikaanse provincie Nampula drie personen gearresteerd op beschuldiging van orgaansmokkel en is een buitenlands echtpaar beschuldigd van poging tot ontvoering van minderjarigen met de bedoeling er organen van weg te nemen maar in Nampula in voorwaardelijke vrijheid gesteld. De Braziliaanse non die de eerste aanklachten heeft ingediend en die verblijft in een klooster in Nampula waar arme kinderen en weeskinderen worden opgevangen, meent dat er genoeg signalen zijn opgevangen dat de laatste maanden meer kinderen zijn omgekomen bij het operatief wegnemen van organen.

In de lijn van mijn eerdere vraag E-0072/04 wens ik de Commissie de volgende vragen te stellen:

Gecombineerd Antwoord

van de heer Nielson namens de Commissie

op de schritftelijke vragen E-0072/04 en E-0143/04

(19 maart 2004)

De Commissie deelt de bezorgdheid van het geachte parlementslid over deze afschuwelijke handel in menselijke organen, een misdaad waarvan in Mozambique met name kinderen het slachtoffer zijn.

De Commissie is volledig op de hoogte gebracht van de ernst van de situatie door haar delegatie in Maputo en heeft in verband hiermee reeds contact opgenomen met de procureur-generaal van de Republiek. De procureur heeft bevestigd dat in Nampula een geval werd gerapporteerd, hetgeen ook reeds werd vermeld in de vraag van het geachte parlementslid; er zal, niet alleen in deze regio maar ook in andere regio's van het land, een grondig onderzoek volgen. Tot dusverre heeft de procureur-generaal nog niet aangegeven dat er behoefte is aan bijkomende hulp van de Commissie of van een andere donor.

Het missiehoofd van de EU en de delegatie van de EG voeren besprekingen over de kwestie en zullen ze in het kader van de politieke dialoog tussen de EU en Mozambique ter sprake brengen.

Mozambique krijgt steun voor zijn gerechtelijk apparaat (strategische planning, toegankelijkheid van het gerecht, mensenrechten, hervorming van de gevangenissen, juridische opleidingen, burgerlijke rechtbank van Maputo, politie van Mozambique) van de EU (Denemarken, Ierland, Portugal, Spanje, Italië en Nederland), Noorwegen, het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) en het Amerikaans Bureau voor Internationale Ontwikkeling (USAID).

Steun aan deze sector is gepland in het kader van het Nationaal Strategiedocument EG-Mozambique en momenteel wordt een programma van 10.0 miljoen euro door de Commissie goedgekeurd. De strategie van dit programma bestaat erin de activiteiten die door andere donoren worden gefinancierd aan te vullen en — uitgaande van het feit dat problemen die betrekking hebben op het strafrecht een systemische aanpak vereisen — alle actoren, als schakels in de „strafrechtketen” bij het programma te betrekken: de gerechtelijke politie, het Bureau van de procureur-generaal, de gerechtshoven en rechtbanken, het gevangeniswezen, de advocatuur alsmede de civiele samenleving die een belangrijke rol moet spelen op het gebied van misdaadpreventie (door gemeenschapsactiviteiten) en bescherming van de mensenrechten. Het tweede kritische gedeelte, de decentralisatie, heeft ten doel geografische verschillen uit het systeem te halen en de toegang tot de rechter te vergemakkelijken met name op districtsniveau en op lokaal niveau. De strategie is gebaseerd op een benadering waarbij rechten en dienstverlening voorop staan. Het programma zelf spitst zich toe op beleidsdoelstellingen waarvoor verschillende, onafhankelijke instellingen samen dienen te werken. De activiteiten in het kader van het programma omvatten institutionele ondersteuning, onderzoek naar alternatieven voor gevangenisstraffen, media- en bewustmakingscampagnes, onderzoek en inspectie, opleiding, en de oprichting van specifieke steunfondsen voor mensenrechten, rehabilitatie en de levering van uitrusting.

Wat de situatie in de EU betreft, is een groot aantal maatregelen genomen om de samenwerking tussen de politiediensten en douaneautoriteiten van de lidstaten te verbeteren en de buitengrenzen te versterken. Met name in verband met de handel in menselijke organen heeft Griekenland in februari 2003 een voorstel voor een kaderbesluit inzake de preventie en de controle van de handel in menselijke organen en weefsels ter goedkeuring aan de Raad voorgelegd. Het doel van het voorstel is vast te stellen welke handelwijzen in alle lidstaten strafbaar moeten zijn en welke minimumstraffen in dergelijke gevallen moeten worden toegepast. De Commissie heeft het voorstel principieel gunstig onthaald. De Commissie heeft het Griekse initiatief gesteund door uit te nodigen tot het indienen van aanvragen voor de financiering van andere projecten op dit gebied in het kader van haar AGIS-programma betreffende politiële en justitiële samenwerking in strafzaken.

Bovendien is het mandaat van Europol sedert 1 januari 2002 uitgebreid tot de illegale handel in menselijke organen en weefsels. Europol verzamelt momenteel gegevens van de lidstaten met betrekking tot de situatie in de EU.