1.

Het lijdt geen twijfel dat een consument die een consumptiegoed koopt van een andere particulier, niet de bescherming geniet van richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 mei 1999 betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen ( 2 ). Geldt dat echter ook wanneer een handelaar bij de verkoop handelt in naam en voor rekening van een particulier en zich aan de consument als de verkoper voorstelt? Dat is de vraag die in de onderhavige zaak aan de orde is.

2.

De prejudiciële vraag die de cour d’appel de Liège (hof van beroep Luik, België) voorlegt, is gerezen in een geding tussen een consument en een handelaar over de verkoop van een tweedehandswagen. De hamvraag is of de handelaar, die enkel tussenpersoon was voor de niet-professionele eigenaar van de wagen, jegens de consument voor de gebreken aan overeenstemming van de wagen aansprakelijk is.

3.

Binnen die context wenst de verwijzende rechter van het Hof in wezen te vernemen of het begrip verkoper in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 mede ziet op een handelaar als verweerster in het hoofdgeding, wanneer hij bij de verkoop als tussenpersoon voor een particulier handelt, ook al komt dat geval in deze bepaling niet aan bod.

4.

Het Hof moet in de onderhavige zaak dan ook oordelen over de draagwijdte van het begrip verkoper in de zin van richtlijn 1999/44 en dus ook over de werkingssfeer van die richtlijn.

5.

In de analyse die volgt, zal ik eerst algemene overwegingen betreffende het begrip tussenpersoon en de uitleggingswijzen van het begrip verkoper in richtlijn 1999/44 uiteenzetten. Vervolgens zal ik, teneinde de prejudiciële vraag te beantwoorden, de werkingssfeer van het begrip verkoper in de zin van deze richtlijn afbakenen op basis van een analyse van zowel de bewoordingen als de doelstelling van artikel 1, lid 2, onder c), van de richtlijn. Ten slotte zal ik nader ingaan op de beoordeling die de nationale rechter moet verrichten, en de vergoeding van de tussenpersoon.

6.

Overweging 1 van richtlijn 1999/44 verwijst naar artikel 153 EG-Verdrag (thans artikel 169 VWEU), dat onder andere bepaalt:

„Om de belangen van de consumenten te bevorderen en een hoog niveau van consumentenbescherming te waarborgen, draagt de [Unie] bij tot de bescherming van […] de economische belangen van de consumenten alsmede tot de bevordering van hun recht op voorlichting […] om hun belangen te behartigen”. ( 3 )

7.

De overwegingen 5 en 6 van richtlijn 1999/44 preciseren:

8.

Betreffende de aansprakelijkheid van de verkoper bepaalt overweging 9 van de richtlijn:

9.

Artikel 1, lid 1, bepaalt dat met de richtlijn wordt beoogd:

„[…] de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen, teneinde in het kader van de interne markt een eenvormig minimumniveau van consumentenbescherming te verzekeren”.

10.

Daartoe legt richtlijn 1999/44 de verkopers een aantal verplichtingen jegens de consumenten op, met name de verplichting krachtens artikel 2, lid 1, om aan de consument goederen af te leveren die met de verkoopovereenkomst in overeenstemming zijn, en de verplichting krachtens artikel 3, lid 1, om jegens de consument aansprakelijk te zijn voor elk gebrek aan overeenstemming dat bestaat bij de aflevering van de goederen.

11.

Artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 omschrijft het begrip verkoper voor de toepassing van de richtlijn als volgt:

„verkoper: iedere natuurlijke of rechtspersoon die uit hoofde van een overeenkomst in het kader van zijn bedrijf of beroep consumptiegoederen verkoopt”.

12.

Artikel 4 van de richtlijn, met als opschrift „Recht van verhaal”, bepaalt:

„Wanneer de eindverkoper jegens de consument aansprakelijk is uit hoofde van een gebrek aan overeenstemming dat voortvloeit uit een handelen of nalaten van de producent, van een eerdere verkoper in dezelfde contractuele keten of van enige andere tussenpersoon, kan de eindverkoper verhaal nemen op de aansprakelijke persoon of personen in de contractuele keten. De persoon of personen op wie de eindverkoper verhaal kan nemen alsmede de rechtsvorderingen en de wijze van procederen worden bepaald door het nationale recht.”

13.

Artikel 1, lid 1, bepaalt dat richtlijn 1999/44 slechts in een minimale harmonisering van de nationale regelingen inzake consumentenbescherming voorziet. ( 4 ) Artikel 8, met als opschrift „Nationaal recht en minimum aan bescherming”, preciseert in lid 1:

„De uit deze richtlijn voortvloeiende rechten worden uitgeoefend onverminderd andere rechten die de consument krachtens nationale voorschriften inzake contractuele of niet-contractuele aansprakelijkheid kan doen gelden.”

14.

Het begrip verkoper, zoals het is omschreven in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44, is in Belgisch recht letterlijk omgezet in artikel 1649 bis, § 2, 2°, van het Belgische Burgerlijk Wetboek.

15.

S. Wathelet heeft op 24 april 2012 een tweedehandswagen in een garage gekocht, te weten de vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Garage Bietheres & Fils SPRL (hierna: „garage Bietheres”), tegen een prijs van 4000 EUR.

16.

Wathelet heeft het bedrag van 4000 EUR aan de garage Bietheres overhandigd. Zij heeft echter noch een bewijs van betaling noch een verkoopfactuur ontvangen.

17.

De garage Bietheres heeft het voertuig op haar kosten technisch laten keuren en heeft de bevoegde Belgische dienst om inschrijving van het voertuig verzocht. Wathelet heeft de kosten voor inschrijving betaald.

18.

Enkele maanden later, in juli 2012, is het voertuig defect geraakt. Het is voor herstelling in de werkplaats van de garage Bietheres afgeleverd. De garage heeft vastgesteld dat de motor stuk was.

19.

In een brief van 13 november 2012 aan de garage Bietheres heeft Wathelet de garage Bietheres in gebreke gesteld om haar het voertuig terug te geven en onder andere de factuur van de verkoop geëist.

20.

Wathelet is op 17 november 2012 naar de garage Bietheres getrokken om haar voertuig terug te halen. Dat is haar geweigerd omdat zij niet ermee had ingestemd een herstellingsfactuur van 2000 EUR van 17 november 2012 te ondertekenen. Volgens Wathelet werd zij op dat moment op de hoogte gebracht van het feit dat de garage Bietheres niet de verkoper van het voertuig was, maar in werkelijkheid enkel de rol van tussenpersoon voor een particulier had gespeeld. ( 5 )

21.

Bij brief van 17 november 2012 aan Wathelet heeft de garage Bietheres aangevoerd dat het door Wathelet gekochte voertuig voor verkoop in bewaring was gegeven en dat haar van bij het begin was gemeld dat het voertuig niet van de garage Bietheres, maar wel van een particulier was. Volgens de garage Bietheres was het defect van de motor een normaal risico bij de koop van een tweedehandsvoertuig tussen particulieren. Daarom is de garage Bietheres blijven weigeren om het voertuig aan Wathelet terug te geven zolang de herstellingsfactuur van 2000 EUR niet volledig was betaald. De garage Bietheres heeft een ontvangstbewijs van het bedrag van 4000 EUR aan haar brief gehecht, met de hand aangevuld met de voornaam en de naam van de niet-professionele eigenaar en van de koper, Wathelet. Dat document is enkel door de niet-professionele eigenaar ondertekend.

22.

De garage Bietheres heeft Wathelet op 13 december 2012 gedagvaard om te verschijnen voor de tribunal de première instance de Verviers (rechtbank van eerste aanleg Verviers), en hierbij onder andere de betaling gevorderd van de herstellingsfactuur van 2000 EUR van 17 november 2012, vermeerderd met de interesten. De garage Bietheres heeft aangevoerd dat het door Wathelet gekochte voertuig van een van haar klanten was en dat de verkoop een verkoop tussen particulieren was.

23.

Wathelet heeft de vordering van de garage Bietheres betwist en heeft op basis van het Belgische Burgerlijk Wetboek een tegenvordering ingesteld tot ontbinding van de verkoop, met terugbetaling van het bedrag van 4000 EUR, te vermeerderen met de intresten. Wathelet heeft bovendien schadevergoeding ten belope van 2147,46 EUR gevorderd. Zij heeft aangevoerd dat de verkoop van het voertuig heeft plaatsgevonden tussen haarzelf en de garage Bietheres en dat zij niet kon weten dat de garage Bietheres niet de verkoper was.

24.

De tribunal de première instance heeft de vordering van de garage Bietheres gedeeltelijk gegrond verklaard en Wathelet veroordeeld tot betaling van een bedrag van 2000 EUR, vermeerderd met de interesten. Deze rechtbank heeft bovendien de tegenvordering van Wathelet ongegrond verklaard.

25.

Wathelet heeft hoger beroep ingesteld bij de verwijzende rechter, de cour d’appel de Liège (hof van beroep Luik), waarbij zij haar in eerste aanleg ingestelde vordering heeft gehandhaafd en subsidiair de onmiddellijke teruggave van het voertuig heeft gevorderd.

26.

De verwijzende rechter is van oordeel dat er ernstige, precieze en overeenstemmende vermoedens bestaan dat Wathelet op het ogenblik dat zij de koopovereenkomst sloot, niet ervan op de hoogte was gebracht dat het een verkoop tussen particulieren betrof. De verwijzende rechter acht het in dat verband bewezen dat Wathelet de eigenaar van het voertuig nooit heeft ontmoet en dat de garage bij de verkoop als tussenpersoon heeft gehandeld, zonder daarvoor door de eigenaar te zijn vergoed.

27.

De verwijzende rechter heeft de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vraag gesteld:

„Moet het begrip ‚verkoper’ van consumptiegoederen in artikel 1649 bis van het Belgische Burgerlijk Wetboek, zoals ingevoegd bij de wet van [1 september 1994] met als titel ‚wet betreffende de bescherming van de consumenten bij verkoop van consumptiegoederen’, waarbij [richtlijn 1999/44 betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen] in Belgisch recht is omgezet, aldus worden uitgelegd dat het niet enkel betrekking heeft op een handelaar die in de hoedanigheid van verkoper de eigendom van een consumptiegoed overdraagt aan een consument, maar ook op een handelaar die optreedt als tussenpersoon voor een niet-professionele verkoper, ongeacht of hij voor zijn bemiddeling een vergoeding ontvangt en ongeacht of hij de kandidaat-koper erover heeft ingelicht dat de verkoper een particulier is?”

28.

De Belgische, de Duitse en de Oostenrijkse regering alsmede de Europese Commissie hebben schriftelijke opmerkingen ingediend. Er zijn geen pleidooien gehouden.

29.

Het komt mij nuttig voor om als inleiding enkele opmerkingen te maken over het begrip tussenpersoon, dat een reeks aan situaties omvat waarvan de rechtsgevolgen kunnen verschillen en op nationaal vlak anders geregeld kunnen zijn ( 6 ), aangezien het nationale contractenrecht op Europees niveau in slechts zeer beperkte mate is geharmoniseerd ( 7 ).

30.

De verwijzende rechter heeft niet gepreciseerd in welke zin hij het begrip tussenpersoon gebruikt in zijn verzoek om een prejudiciële beslissing.

31.

Richtlijn 1999/44 bevat geen enkele omschrijving van het begrip tussenpersoon als vermeld in overweging 9 en in artikel 4, en noch de bepalingen, noch de voorstukken van de richtlijn geven aan in welke zin dit begrip in de richtlijn wordt gebruikt. Het Hof heeft evenmin de kans gehad om die vraag te onderzoeken of meer in het algemeen in te gaan op de rol en de aansprakelijkheden van de tussenpersoon op het gebied van de consumentenbescherming.

32.

Het begrip tussenpersoon komt evenwel voor in andere richtlijnen inzake de bescherming van de consument. Verschillende van die richtlijnen bevatten een expliciete omschrijving van dit begrip, dat ziet op elke persoon die handelt in naam of voor rekening van een ander. ( 8 ) Die omschrijving omvat zowel de handelaar, die in de regel wordt beschouwd als zijnde gebonden door de overeenkomst krachtens het nationale contractenrecht ( 9 ), als hij die handelt namens een ander persoon, die daarentegen in de regel niet als een partij bij de overeenkomst wordt beschouwd ( 10 ).

33.

Uit het verzoek om een prejudiciële beslissing blijkt dat de eigenaar van het betrokken voertuig heeft verzekerd dat het voertuig van hem was, dat het ging om een „verkoop tussen particulieren en dat de garage enkel als tussenpersoon [had] gediend”. Bovendien is in de verwijzingsbeslissing aangegeven dat de betaling van de verkoopprijs is overgemaakt aan de eigenaar van het voertuig. ( 11 )

34.

Ik leid daaruit af dat de betrokken tussenpersoon, de garage Bietheres, bij de verkoop in naam en voor rekening van de eigenaar van het voertuig heeft gehandeld.

35.

Ik zal mij, in de analyse die volgt, dan ook baseren op een omschrijving van het begrip tussenpersoon die ziet op elke handelaar die bij de verkoop van een consumptiegoed ten aanzien van de consument handelt in naam en voor rekening van de niet-professionele eigenaar van het verkochte goed. ( 12 )

36.

Aangezien geen aanwijzingen op het tegendeel duiden, ga ik ervan uit dat de garage Bietheres de toestemming had van de eigenaar van het voertuig om het te verkopen. Mijn analyse betreft daarom enkel de situatie waarin de tussenpersoon met toestemming handelt.

37.

Met zijn prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van het Hof te vernemen welke uitlegging dient te worden gegeven van het begrip verkoper in artikel 1649 bis van het Belgische Burgerlijk Wetboek, dat is ingevoegd bij de wet van 1 september 1994 ter omzetting van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 in Belgisch recht.

38.

Vooraf zij opgemerkt dat het Hof, dat is aangezocht krachtens artikel 267 VWEU, bevoegd is om uitspraak te doen over de uitlegging van de Verdragen, alsook over de geldigheid en de uitlegging van handelingen van de instellingen van de Unie. Het Hof is enkel bevoegd bepalingen van Unierecht te onderzoeken. Het staat aan de nationale rechter de strekking en de wijze van toepassing van de nationale bepalingen te beoordelen. ( 13 )

39.

Daarom moet de prejudiciële vraag aldus worden opgevat dat daarmee wordt beoogd vast te stellen dat het begrip verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 aldus moet worden uitgelegd dat het mede ziet op de handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt, los van het feit of hij vergoed wordt voor zijn bemiddeling en los van het feit of hij de consument ervan op de hoogte heeft gebracht dat de verkoper een particulier was.

40.

Alvorens in te gaan op de uitlegging van het begrip verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44, zal ik enkele, in mijn ogen daartoe nuttige, algemene overwegingen uiteenzetten.

41.

In de eerste plaats dient volgens vaste rechtspraak van het Hof, met het oog op de eenvormige toepassing van het Unierecht en het beginsel van gelijke behandeling, als algemene regel te gelden dat de begrippen van een Unierechtelijke bepaling die voor de vaststelling van haar betekenis en draagwijdte niet uitdrukkelijk naar het recht van de lidstaten verwijst, in de gehele Unie autonoom en op eenvormige wijze worden uitgelegd, waarbij rekening moet worden gehouden met de context van de bepaling en het doel van de betrokken regeling. ( 14 )

42.

Aangezien de omschrijving van het begrip verkoper in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 geen verwijzing naar het nationale recht bevat, moet worden aangenomen dat het gaat om een autonoom begrip van Unierecht, waarvan de inhoud uitsluitend door bronnen van het Unierecht wordt bepaald.

43.

In de tweede plaats is het zo dat, hoewel het begrip verkoper voorkomt in andere Unierechtelijke handelingen ( 15 ), de specifieke omschrijving in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 enkel in die richtlijn voorkomt. Het gaat dus om een uniek begrip dat in het licht van de door die richtlijn beoogde doelen moet worden uitgelegd, rekening houdend met de specifieke functie van de verkoper in het kader van deze richtlijn. ( 16 )

44.

In de derde plaats is het begrip verkoper in de zin van richtlijn 1999/44 noodzakelijkerwijs objectief, in die zin dat het is gebaseerd op controleerbare elementen die voortvloeien uit de bewoordingen van artikel 1, lid 2, onder c), van de richtlijn (een „overeenkomst”, de verkoop van een „consumptiegoed”, een „bedrijf of beroep”).

45.

Dit begrip is ook functioneel en relationeel doordat het voortvloeit uit de functie van een persoon bij een specifieke economische transactie. ( 17 ) Zo „verkoopt” de verkoper een consumptiegoed aan een consument binnen de context van een verkoopovereenkomst. De vraag welke personen onder artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 vallen, is dus niet statisch, maar hangt af van hun positie in een bepaalde contractuele relatie. De functie van de verkoper moet worden bekeken voornamelijk uit het oogpunt van de consument, die de bescherming van deze richtlijn geniet.

46.

Volgens de bewoordingen van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 ziet het begrip verkoper op:

„iedere natuurlijke of rechtspersoon die uit hoofde van een overeenkomst in het kader van zijn bedrijf of beroep consumptiegoederen verkoopt”.

47.

De omschrijving van het begrip verkoper in de zin van richtlijn 1999/44 verwijst dus niet naar de omschrijving van het begrip tussenpersoon en meer in het algemeen regelt de richtlijn niet de aansprakelijkheid van de tussenpersoon jegens de consument. ( 18 ) De vraag betreffende de aansprakelijkheid van de tussenpersoon blijkt ook niet aan de orde te zijn geweest tijdens de wetgevende procedure die voorafging aan de vaststelling van deze richtlijn ( 19 ), waarvan de hoeksteen de relatie is tussen de verkoper en de consument als de voornaamste rechtssubjecten van deze richtlijn.

48.

Dat de aansprakelijkheid van de tussenpersoon jegens de consument niet ter sprake komt in richtlijn 1999/44, is des te opmerkelijker aangezien de Uniewetgever in verschillende andere richtlijnen inzake de bescherming van de consument heeft beslist de tussenpersoon toe te voegen aan de ondernemers die jegens de consument aansprakelijk zijn. ( 20 )

49.

De tussenpersoon wordt in richtlijn 1999/44 bovendien enkel vermeld in verband met zijn aansprakelijkheid jegens de eindverkoper. Zo bepaalt artikel 4 van de richtlijn immers dat wanneer die verkoper jegens de consument aansprakelijk is uit hoofde van een gebrek aan overeenstemming dat voortvloeit uit een handelen of nalaten van de producent, van een eerdere verkoper in dezelfde contractuele keten of van „enige andere tussenpersoon”, de eindverkoper verhaal kan nemen op de aansprakelijke persoon of personen in de contractuele keten. Het tweede deel van dat artikel preciseert in dat verband dat de persoon of personen op wie de eindverkoper verhaal kan nemen alsmede de rechtsvorderingen en de wijze van procederen worden bepaald door het nationale recht. ( 21 )

50.

Op basis van wat voorafgaat, staat het mijns inziens vast, zoals ook de Belgische, de Duitse en de Oostenrijkse regering en de Commissie menen, dat het begrip verkoper als bedoeld in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 niet ziet op de handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt en kennelijk in die hoedanigheid bemiddelt bij de verkoop aan de consument. Een dergelijke handelaar „verkoopt” dus geen consumptiegoederen „uit hoofde van een overeenkomst”, maar hij speelt enkel een rol bij een verkoop tussen particulieren, waarop die richtlijn niet van toepassing is.

51.

Volgens mij sluit deze vaststelling op zich evenwel niet uit dat, naar omstandigheid, een handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt, als verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 kan worden beschouwd indien hij de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt. In deze situatie lijkt het, uit het oogpunt van de consument, erop dat de handelaar consumptiegoederen „verkoopt”, „uit hoofde van een overeenkomst”, „in het kader van zijn bedrijf of beroep”. Verder lijkt deze situatie vergelijkbaar met die waarin de tussenpersoon in eigen naam handelt. ( 22 ) Hij is in de regel gebonden door de overeenkomst ( 23 ) en moet dan ook als de verkoper worden beschouwd in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44.

52.

De relatief ruime omschrijving van het begrip verkoper in artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 pleit ervoor om de handelaar die de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt, onder de werkingssfeer ervan te begrijpen.

53.

De vraag rijst of de exacte bewoordingen van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 aan deze uitlegging in de weg staan.

54.

Aangezien het volgens de verwijzende rechter vaststaat dat de garage Bietheres consumptiegoederen verkoopt in het kader van haar beroep of bedrijf ( 24 ), gaat het, bij de analyse van deze bewoordingen, mijns inziens in het hoofdgeding meteen en voornamelijk om de uitdrukkingen „uit hoofde van een overeenkomst” en „consumptiegoederen verkoopt”.

55.

Noch de tekst, noch de voorstukken van richtlijn 1999/44 ( 25 ) scheppen klaarheid over de exacte draagwijdte van de uitdrukking „uit hoofde van een overeenkomst”. Teneinde de betekenis van die uitdrukking te bepalen moet worden aangeknoopt bij de gebruikelijke betekenis ervan in de omgangstaal, waarbij tegelijk rekening wordt gehouden met de context waarin zij wordt gebruikt en de doeleinden die worden nagestreefd door de regeling waarvan zij deel uitmaakt. ( 26 )

56.

Ik sluit me aan bij de analyse van de Commissie dat de uitdrukking „uit hoofde van een overeenkomst” veronderstelt dat er een overeenkomst is, of zij nu schriftelijk dan wel mondeling is.

57.

Betreffende die uitdrukking merkt de Commissie op dat het aan de nationale rechter staat om te bepalen of er een verkoopovereenkomst was, en in voorkomend geval, tussen welke partijen zij is gesloten, in het bijzonder of zij tussen een consument en een verkoper in de zin van richtlijn 1999/44 is gesloten.

58.

De Belgische, de Duitse en de Oostenrijkse regering voeren aan dat enkel de persoon die partij bij de overeenkomst is in de hoedanigheid van verkoper, jegens de consument uit hoofde van de verkoopovereenkomst rechtstreeks aansprakelijk is. De enige vraag die dus zou rijzen met betrekking tot het begrip verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44, is wie de contractpartij van de consument is. ( 27 )

59.

Ik deel deze zienswijze, namelijk dat het begrip verkoper afhangt van de identificatie van de contractpartijen, niet helemaal.

60.

De verkoper, zoals omschreven in richtlijn 1999/44, is inderdaad in de meeste gevallen de persoon die zich contractueel ertoe verbindt het verkochte goed te leveren. Toch moet, voor de toepassing van richtlijn 1999/44, volgens mij onderscheid worden gemaakt tussen, enerzijds, de identificatie van de contractpartijen en, anderzijds, de identificatie van de verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44.

61.

Dienaangaande zij eraan herinnerd dat deze richtlijn een minimale harmonisatie invoert. De identificatie van de contractpartijen valt onder de algemene regelingen van de lidstaten die van toepassing zijn op verkoopovereenkomsten, welke niet door deze richtlijn worden geharmoniseerd. ( 28 )

62.

Daaruit vloeit volgens mij voort dat de identificatie van de contractpartijen krachtens het nationale recht niet bepalend kan zijn voor de door artikel 1, lid 2, onder c), van de richtlijn vereiste beoordeling. De inhoud van het begrip verkoper, als autonoom begrip van Unierecht, wordt dus uitsluitend aan de hand van bronnen van het Unierecht bepaald. Deze vaststelling vindt bovendien steun in de doelstelling van de richtlijn, die erin bestaat een eenvormig minimumniveau van consumentenbescherming in de Unie te verzekeren, onafhankelijk van de plaats van verkoop van de goederen. ( 29 )

63.

Daarom veronderstelt de uitdrukking „uit hoofde van een overeenkomst” op zich enkel het bestaan van een overeenkomst en verzet zij zich dus niet tegen de voorgestane uitlegging, namelijk dat een handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt, als een verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 moet worden beschouwd indien hij de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt.

64.

Het begrip „verkopen” betekent in de gebruikelijke betekenis in de omgangstaal dat een persoon, de verkoper, een goed aan een ander persoon, de koper, overdraagt tegen betaling van een bedrag dat de prijs van het goed vormt.

65.

Zoals de Belgische regering onderstreept, bepaalt artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 niet dat de verkoper eigenaar van het verkochte goed moet zijn. ( 30 )

66.

Aangezien in de bewoordingen van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 en in de voorstukken bij deze richtlijn elke aanwijzing in die zin ontbreekt, lijkt een strikte uitlegging van deze bepaling volgens welke de verkoper enkel de eigenaar van het verkochte goed kan zijn, mij onlogisch, aangezien de tussenpersoon die in eigen naam handelt, in de regel gebonden is door de overeenkomst ( 31 ), ook al is hij niet de eigenaar van het verkochte goed.

67.

Ik breng ook in herinnering dat de richtlijn slechts ziet op een zeer beperkt deel van de algemene regels van de lidstaten die van toepassing zijn op verkoopovereenkomsten, en de nationale regelingen inzake eigendom onverlet laat.

68.

Richtlijn 1999/44 betreft bovendien voornamelijk de garanties voor consumptiegoederen en de aansprakelijkheid voor gebreken aan overeenstemming. Binnen die context lijkt het uit het oogpunt van de consument, aan wie de bescherming van de richtlijn ten goede komt, niet relevant dat de eigenaar en de verkoper van het goed noodzakelijkerwijs dezelfde persoon zijn.

69.

Met andere woorden, de betrokken handelaar moet binnen het bestek van richtlijn 1999/44 niet noodzakelijk de eigenaar van het goed zijn om de functie van verkoper uit te oefenen. ( 32 ) Daarom is er geen enkele reden om de draagwijdte van het begrip verkoper te beperken tot de eigenaar van het verkochte goed.

70.

Een teleologische uitlegging van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 versterkt de letterlijke uitlegging van deze bepaling, volgens welke een handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt, als verkoper in de zin van deze bepaling kan worden beschouwd indien hij de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt.

71.

De voornaamste functie van de verkoper in het kader van richtlijn 1999/44 is om aan de consument een goed af te leveren dat met de verkoopovereenkomst in overeenstemming is en om het te vervangen of te herstellen in geval van een gebrek aan overeenstemming. ( 33 ) Het begrip verkoper als bedoeld in artikel 1, lid 2, onder c), begrenst daartoe de kring van personen tegen wie de consument zich kan richten wanneer het goed niet in overeenstemming is met de overeenkomst.

72.

Daarom is het uiteraard noodzakelijk dat de consument in geval van een gebrek aan overeenstemming weet wie de verkoper is. Weten wie de verkoper is, kan bovendien ook van doorslaggevend belang zijn voor de consument die uit meerdere verkopers moet kiezen, en op dat ogenblik de expertise, de professionaliteit en de solvabiliteit van de verkoper zal beoordelen, alsook diens capaciteit om zich van zijn aansprakelijkheid te kwijten in geval van een gebrek aan overeenstemming.

73.

Indien, zoals in de onderhavige zaak, een handelaar als tussenpersoon voor een particulier handelt, dan heeft de omstandigheid dat de consument van de identiteit van de verkoper onwetend is, een nog schadelijker gevolg aangezien de consument zijn juridische situatie en de verhaalsmogelijkheden waarover hij beschikt, niet kent. Als de verkoper een particulier blijkt te zijn, geldt het in artikel 7, lid 1, van richtlijn 1999/44 vastgestelde dwingende karakter van de rechten van de consument niet en geniet de consument de bescherming van deze richtlijn niet. De niet-professionele verkoper kan zich bijgevolg onder andere vrijwaren voor elke aansprakelijkheid inzake verborgen gebreken van het verkochte goed. Dit voorbeeld is des te relevanter binnen de context van de verkoop van een tweedehandsvoertuig.

74.

Hieruit volgt dat een effectieve bescherming van de consument impliceert dat hij weet dat de verkoper een particulier is. Zoals de Belgische regering stelt, is die informatie vergelijkbaar met „essentiële informatie welke de gemiddelde consument, naargelang de context, nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen” en gaat het om informatie die de verkoper de consument niet mag onthouden krachtens artikel 7, lid 1, van richtlijn 2005/29/EG ( 34 ).

75.

Aan richtlijn 1999/44 nuttig effect geven vereist daarom volgens mij dat in navolging van de hier voorgestane uitlegging een handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt en de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt, wordt geacht binnen de werkingssfeer van artikel 1, lid 2, onder c), van de richtlijn te vallen. In dat geval heeft de handelaar volgens mij een „onherroepelijke keuze” gemaakt en mag hij in geval van een gebrek aan conformiteit van het goed zijn aansprakelijkheden niet ontlopen door de consument door te verwijzen naar de particulier, die onvindbaar of zelfs insolvabel kan zijn. ( 35 )

76.

De hier voorgestane uitlegging lijkt mij in overeenstemming met de rechtspraak van het Hof, volgens welke het door de richtlijnen van de Unie uitgewerkte beschermingsstelsel op de gedachte berust dat de consument zich tegenover de verkoper in een zwakke onderhandelingspositie bevindt en over minder informatie dan de verkoper beschikt. ( 36 )

77.

Wanneer de consument niet op de hoogte is gebracht van het feit dat de verkoper een particulier is, bestaat er een grote ongelijkheid van informatie tussen de consument en de tussenpersoon. ( 37 ) Die ongelijkheid kan enkel verholpen worden op initiatief van de tussenpersoon, voor wie het trouwens in de regel gemakkelijk is om die situatie recht te zetten. ( 38 ) Bovendien wordt die ongelijkheid vaak gecreëerd of minstens in stand gehouden door de tussenpersoon. Dit ondersteunt de stelling volgens welke de aansprakelijkheid van de verkoper krachtens richtlijn 1999/44 moet kunnen worden opgelegd aan de tussenpersoon die de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt.

78.

De tegengestelde uitlegging volgens welke de handelaar die als tussenpersoon handelt, in elk geval is uitgesloten van de werkingssfeer van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44, doet afbreuk aan de algehele doelstelling die de Europese regeling inzake consumentenbescherming nastreeft en die in artikel 169 VWEU (voorheen artikel 153 EG) is neergelegd, te weten een hoog niveau van consumentenbescherming en bijgevolg het voor de interne markt fundamentele vertrouwen van de consumenten waarborgen.

79.

De nationale rechter moet, rekening houdend met alle omstandigheden van de zaak en alle bewijsstukken ( 39 ), nagaan of de handelaar als verkoper in de zin van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 kan worden beschouwd, of anders gezegd of hij de indruk heeft gegeven als verkoper van het betrokken goed te handelen wanneer hij zich aan de consument heeft voorgesteld.

80.

Het lijkt mij evenwel nuttig enkele algemene overwegingen betreffende de beoordeling door de nationale rechter uiteen te zetten.

81.

In de eerste plaats zij herinnerd aan de premisse volgens welke richtlijn 1999/44 niet ziet op de aansprakelijkheid van de tussenpersoon jegens de consument. ( 40 ) Hieruit volgt mijns inziens dat slechts bij wijze van uitzondering de aansprakelijkheid van de verkoper krachtens deze richtlijn bij de tussenpersoon kan worden gelegd.

82.

Bijgevolg kan de tussenpersoon die de consument en de niet-professionele eigenaar enkel met elkaar in verbinding brengt, in geen geval worden beschouwd als de verkoper in de zin van deze richtlijn. Deze aansprakelijkheid kan slechts bij de tussenpersoon worden gelegd mits hij minstens op actieve wijze aan de verkoop heeft deelgenomen.

83.

De verwijzende rechter kan in dat verband rekening houden met alle omstandigheden waaruit de rol van de handelaar bij de betrokken verkoop blijkt, en vooral het feit dat het goed was uitgestald in de vestiging van de handelaar.

84.

Een dergelijke vaststelling doet volgens mij, in de regel, een sterk vermoeden rijzen dat de consument de indruk had dat de handelaar als verkoper handelde. De handelaar die in een dergelijke situatie wil ontsnappen aan de aansprakelijkheid krachtens richtlijn 1999/44, moet in mijn ogen bewijzen dat de consument, op het moment van het sluiten van de verkoopovereenkomst, wist of moest weten dat de verkoper een particulier was. Ik merk op dat het doorgaans gemakkelijk is voor de handelaar om te bewijzen dat de consument kennis had van de identiteit van de niet-professionele verkoper. Het volstaat dat hij het bewijs aanbrengt dat hij de consument daarover heeft geïnformeerd, waarbij de tussenpersoon onbetwistbaar het best is geplaatst om dit te bewijzen.

85.

De verwijzende rechter kan bovendien ook rekening houden met de volgende omstandigheden, teneinde te bepalen of de handelaar de indruk heeft gegeven als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument heeft voorgesteld:

86.

De verwijzende rechter kan ook vaststellen of de handelaar, in de regel, consumptiegoederen verkoopt van het specifieke type dat bij de betrokken verkoop is verkocht, en met dit element rekening houden.

87.

Het lijkt mij in de tweede plaats duidelijk dat de inachtneming van het doeltreffendheidsbeginsel inzake de bescherming van de consumenten niet zodanig ver mag worden doorgetrokken dat de totale passiviteit van de betrokken consument wordt verholpen. ( 41 ) Zo moet de tussenpersoon niet worden beschouwd als de verkoper in de zin van richtlijn 1999/44, wanneer de nationale rechter meent dat de gemiddelde consument, te weten een normaal geïnformeerde en redelijk omzichtige en oplettende consument ( 42 ), niet rechtmatig ervan onwetend kon zijn, op het moment van het sluiten van de verkoopovereenkomst, dat de handelaar slechts als tussenpersoon voor een particulier handelde. ( 43 ) Een schriftelijke verkoopovereenkomst, met de naam van de niet-professionele verkoper, zou in dat verband een zeer sterke indicatie zijn die erop wijst dat de consument van dit gegeven kennis droeg, voor zover dit document vóór sluiting van de verkoopovereenkomst aan de consument is overgemaakt.

88.

De vergoeding van de tussenpersoon voor zijn bemiddeling houdt verband met de contractuele relatie tussen de niet-professionele eigenaar en de tussenpersoon, die in de regel buiten de werkingssfeer van richtlijn 1999/44 valt, behalve wat betreft het recht van de eindverkoper om zich, krachtens artikel 4 van die richtlijn, te verhalen op de tussenpersoon in geval van een gebrek aan overeenstemming dat voortvloeit uit een handelen of nalaten van de tussenpersoon. ( 44 )

89.

Bovendien lijkt het feit of de tussenpersoon voor zijn bemiddeling al dan niet wordt vergoed, niet relevant uit het oogpunt van de consument. De consument draagt doorgaans zelfs geen kennis van het feit dat de tussenpersoon wordt vergoed of niet.

90.

In navolging van de Commissie en de Oostenrijkse regering beschouw ik het feit dat de tussenpersoon voor zijn bemiddeling al dan niet wordt vergoed, daarom als niet relevant voor de beoordeling krachtens artikel 1, lid 2, onder c), teneinde te bepalen of de handelaar als de verkoper in de zin van de richtlijn moet worden beschouwd. ( 45 )

91.

Wanneer aan de tussenpersoon de uit richtlijn 1999/44 voortvloeiende verplichtingen worden opgelegd wanneer hij geen enkele – of hooguit een zeer bescheiden – vergoeding heeft ontvangen, kan dit op het eerste gezicht onredelijk lijken.

92.

Evenwel zij eraan herinnerd dat de tussenpersoon niet noodzakelijk de uiteindelijke economische last draagt. Integendeel, in geval van een gebrek aan overeenstemming van het verkochte goed waarvan de kosten worden gedragen door de tussenpersoon als verkoper in de zin van richtlijn 1999/44, kan de tussenpersoon zich krachtens artikel 4 van richtlijn 1999/44 en volgens de voorwaarden van het relevante nationale recht verhalen tegen de aansprakelijke persoon (personen), te weten in de regel de niet-professionele eigenaar.

93.

De door mij voorgestane uitlegging van artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44 impliceert inderdaad enkel dat de tussenpersoon het risico van de insolvabiliteit van de niet-professionele eigenaar draagt, wat voor de consument evenwel een fundamenteel aspect is. Dit resultaat lijkt me zeker niet onredelijk, gelet op het feit dat de tussenpersoon dit risico gemakkelijk kan uitsluiten door de consument te informeren over de identiteit van de niet-professionele verkoper of door een risicopremie toe te voegen aan de voor de bemiddeling vastgestelde vergoeding.

94.

Op grond van het voorafgaande geef ik het Hof in overweging om de prejudiciële vraag van de cour d’appel de Liège als volgt te beantwoorden:

„Artikel 1, lid 2, onder c), van richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 mei 1999 betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen moet aldus worden uitgelegd dat het mede ziet op de handelaar die in naam en voor rekening van een particulier handelt, los van het feit of hij voor zijn bemiddeling wordt vergoed, voor zover de tussenpersoon de indruk geeft als verkoper te handelen wanneer hij zich aan de consument voorstelt.”