1.

In de eerste plaats een grief betreffende de structuur en in het bijzonder het aantal der verkoopkantoren, waarvoor ontheffing van de verbodsbepaling is verleend: verzoekster stelt, dat er geen dwingende redenen waren om het aantal in het Ruhrgebied op te richten verkoopkantoren tot twee te beperken.

Verweerster antwoordt hierop, dat wanneer tot haar een verzoek om ontheffing wordt gericht, zij niet heeft te beoordelen of enige andere overeenkomst evenzeer of wellicht beter zou beantwoorden aan de in artikel 65, lid 2, gestelde vereisten, doch dat het uitsluitend haar taak is na te gaan, of de aan haar voorgelegde overeenkomst met deze vereisten in overeenstemming is; hetzelfde geldt voor de „omvang” van de verkooporganisaties: het ligt niet op de weg van de Hoge Autoriteit uit te maken, wat voor deze organisaties de „optimale omvang” zou zijn.

Deze stelling van verweerster is ongetwijfeld te absoluut geformuleerd. Het is nl. niet juist, dat de Hoge Autoriteit slechts de keuze zou hebben tussen zonder meer afwijzen of onvoorwaardelijk goedkeuren van aan haar voorgelegde verzoeken om ontheffing. In de eerste plaats is het algemeen bekend, dat aan de beschikkingen langdurige en moeizame besprekingen met de belanghebbenden zijn voorafgegaan en dat de kolenmijnondernemingen van het Ruhrgebied intussen zijn blijven voortleven onder vigeur van een kartel, dat reeds vele jaren had bestaan en dat — al dan niet wettig — sedert de inwerkingtreding van het Verdrag is gehandhaafd: aanvankelijk krachtens een beschikking, waarin de Hoge Autoriteit een vrije interpretatie van de overgangsbepalingen heeft gegeven (beschikking 37-53 van 11 juli 1953); deze beschikking, welke door het Hof wettig is bevonden (arresten 6-54 van 21 maart 1955, Jur. I, blz. 238, en 1-58 van 4 februari 1959, Jur. V, blz. 67 e.v.), is nimmer door de Regering van een der Lidstaten aangevochten, althans niet uitdrukkelijk later in de kartelorganisatie gehandhaafd doordat de Hoge Autoriteit de ontheffing van de verbodsbepaling, telkens wanneer dat noodzakelijk was, heeft verlengd. Niemand houdt dan ook rekening met de mogelijkheid, dat de Ruhr plotseling van iedere gemeenschappelijke verkooporganisatie zou worden beroofd. Anderzijds bezit de Hoge Autoriteit altijd het recht — waarvan zij dikwijls gebruik heeft gemaakt — om een ontheffing te stellen van bepaalde wijzigingen, welke zij wenst te zien aangebracht in de door haar goed te keuren organisatie. Indien de Hoge Autoriteit dan ook van oordeel was geweest, dat overeenkomsten inzake een organisatie welke zich tot twee verkoopkantoren beperkte niet „onmisbaar” waren voor een betere verdeling der betrokken produkten en daardoor „van een meer beperkende aard” waren dan voor dit doel van een betere verdeling noodzakelijk was, zou zij gerechtigd (en zelfs verplicht) zijn geweest de ontheffing te weigeren, hetgeen in de praktijk hierop zou zijn neergekomen, dat zij de belanghebbenden tijdig te kennen zou hebben gegeven, onder welke voorwaarden met betrekking tot het aantal verkoopkantoren zij bereid zou zijn geweest de ontheffing te verlenen.

Niettemin menen wij, dat het middel dient te worden verworpen. Wat de wettigheid betreft gaat het hier om een kwestie van waardering, die in principe tot de discretionaire bevoegdheid van de Hoge Autoriteit behoort. Men kan van mening zijn, dat een gemeenschappelijke verkooporganisatie, opgebouwd uit twee zelfstandige verkoopkantoren, ook indien deze van een bijna gelijke structuur zijn, over het algemeen een betere verdeling zal waarborgen dan een meer verbrokkelende organisatie; meer moeilijkheden biedt de vraag — welke aanstonds aan de orde komt — of het stelsel van twee verkoopkantoren wel in overeenstemming is met het bepaalde sub c).

Vanuit een oogpunt van onvoldoende motivering is er wellicht meer reden tot twijfel, want de overwegingen van de bestreden beschikkingen geven geen bijzondere verklaring voor de conclusie, dat de overeenkomsten, wat de structuur en in het bijzonder het aantal der verkoopkantoren betreft, voldoen aan de sub b) genoemde vereisten. Wij zijn evenwel van mening dat de in de 26ste overweging gegeven motivering in dit opzicht voldoende is, wanneer men haar beziet tegen de achtergrond van de motivering van elk der beide beschikkingen in haar geheel. Het is immers, zoals wij reeds eerder opmerkten, nauwelijks voor betwisting vatbaar, dat de verbetering van de verdeling van steenkoolprodukten, die het gevolg is van het bestaan van een gemeenschappelijke verkooporganisatie (een kwestie waarover de Hoge Autoriteit zich in de 26ste overweging uitspreekt) des te groter zal zijn naarmate de concentratie sterker is, temeer daar het hier de produkten van eenzelfde steenkolenbekken en van een vrijwel gelijke sortering betreft, die aan een groot aantal afnemers worden aangeboden. Welnu, hetgeen vanzelfsprekend is behoeft geen nadere motivering, zoals bij de pleidooien zeer terecht is opgemerkt. Nogmaals, de kwestie van de omvang der verkooporganisaties wordt eerst waarlijk van belang in verband met het bepaalde sub c) en met betrekking tot dit vereiste bevatten de bestreden beschikkingen een uitvoerige motivering.

2.

In de tweede grief met betrekking tot het bepaalde sub b) wordt de Hoge Autoriteit verweten, dat zij haar beschikkingen onvoldoende heeft gemotiveerd ten aanzien van het vereiste, dat de overeenkomsten „niet van een meer beperkende aard zijn dan voor het doel van de overeenkomsten noodzakelijk is”; dit laatste zou slechts ten aanzien van een gedeelte van de bepalingen der overeenkomsten zijn onderzocht.

Voor zover deze grief betrekking heeft op het middel onvoldoende motivering, komt zij ons niet gegrond voor. De Hoge Autoriteit heeft alle bepalingen van de overeenkomsten, welke haars inziens ook maar enigszins „van een meer beperkende aard (waren) dan voor het doel van de overeenkomsten noodzakelijk is” grondig onderzocht: dienaangaande spreekt zij zich uit in de overwegingen 27 tot en met 33 (alsmede in de overwegingen 34 tot en met 36 met betrekking tot de handelsregeling), waar zij de uitvoering van de overeenkomsten op de betrokken punten beperkt of aan bepaalde voorwaarden onderwerpt. Aldus kon zij zich in de tweede alinea van de 26ste overweging beperken tot de constatering, dat „afgezien van de nog te behandelen uitzonderingen (de overeenkomsten) niet van meer beperkende aard zijn dan voor het doel der overeenkomsten noodzakelijk is”.

Voor zover de grief betrekking heeft op de wettigheid, heeft verzoekster niet, althans niet voldoende nauwkeurig, aangegeven, welke bepalingen der goedgekeurde overeenkomsten beperkingen inhouden die strijdig zijn met het bepaalde sub b), noch om welke redenen deze bepalingen als onwettig moeten worden beschouwd Naar onze mening dient de grief in haar geheel te worden verworpen

1.

Beide middelen hebben betrekking op de artikelen 15 en 16 der bestreden beschikkingen, die onderling ten nauwste verband houden en geheel en al los staan van de overige artikelen;

2.

De bevoegdheden, welke de Hoge Autoriteit in deze materie bezit, vloeien hoofdzakelijk voort uit bepalingen van het Verdrag (artikel 65, lid 2, alinea 3 en 4, artikel 65, lid 3, en artikel 47), die met betrekking tot de beide opgeworpen middelen gezamenlijk moeten worden bezien.

1.

Het eerste bezwaar komt hierop neer, dat het door de bestreden beschikkingen aan de Hoge Autoriteit toegekende recht om bepaalde vennootschappelijke rechtshandelingen uitdrukkelijk of stilzwijgend goed te keuren tot gevolg zou hebben, dat de door artikel 65, lid 2, aan de Hoge Autoriteit toegekende bevoegdheid om — uitsluitend onder de in dat artikel genoemde voorwaarden — ontheffing van de verbodsbepaling te verlenen wordt vervangen door een discretionaire bevoegdheid, bij de uitoefening waarvan er, met name ten behoeve van de Lid-Staten, geen enkele controle of rechtsbescherming zou bestaan. Er zou zelfs sprake zijn van de instelling van een „nieuwe bevoegdheid”, die zowel bij het advies 1-61 als bij de arresten van 15 juli 1960 inzake het wegvervoer door het Hof principieel van de hand is gewezen. Verzoekster beroept zich eveneens op het advies 1-61, voor zover dit afwijzend staat tegenover de vervanging van een voorafgaand objectief onderzoek naar de vraag of een overeenkomst in overeenstemming is met het Verdrag door een subjectieve controle achteraf.

Het advies 1-61 kan buiten beschouwing blijven. Dit advies is immers in een geheel ander verband uitgebracht; het betrof namelijk de grenzen die, gezien het bepaalde in artikel 95, lid 3 en 4, bij een eventuele „kleine herziening” niet mogen worden overschreden. Het Hof baseerde zijn negatief advies voornamelijk op een interpretatie van artikel 65, lid 2, sub c), Het gaf daarbij enerzijds als zijn mening te kennen, dat de ontworpen wijzigingen — voor zover zij de vereisten van dit voorschrift op zichzelf betroffen — het kader van een aanpassing van de bevoegdheden van de Hoge Autoriteit te buiten gingen en anderzijds, dat ditzelfde voorschrift slechts een bevestiging vormt van het algemene verbod van artikel 4, sub d), en daarom niet vatbaar is voor een wijziging uit hoofde van artikel 95. Het is duidelijk dat er in het onderhavige geval geen sprake van is, dat artikel 65, lid 2, sub c), buiten werking wordt gesteld: het is juist de vraag of dit voorschrift in acht is genomen, hetgeen wij aanstonds zullen onderzoeken.

De kwestie behoeft dus slechts te worden bezien in het licht van de algemene beginselen, welke aan het Verdrag ten grondslag liggen. Deze beginselen, die het Hof meermalen gememoreerd en nader geformuleerd heeft, verbieden de Hoge Autoriteit inderdaad niet alleen om afstand te doen van haar bevoegdheden, doch tevens om zich een nieuwe bevoegdheid, waarin het Verdrag niet voorziet, toe te eigenen.

Wij zijn evenwel van mening, dat hiervan in het onderhavige geval geen sprake is.

In de eerste plaats kan men bij lezing van de aangevochten beschikkingen en de motivering daarvan ons inziens moeilijk staande houden, dat de Hoge Autoriteit niet „objectief” heeft onderzocht, of de haar voorgelegde overeenkomsten naar aard en strekking in overstemming zijn met de verschillende vereisten van artikel 65, lid 2. Men mag niet uit het oog verliezen dat — zoals wij reeds eerder opmerkten — dit onderzoek, hoe objectief het ook moge zijn, voor een groot gedeelte neerkomt op een „waardering” van de gevolgen, die de overeenkomsten wellicht in de toekomst zullen hebben. Om deze reden is het, gelijk de Hoge Autoriteit terecht betoogt, volkomen normaal en wellicht zelfs noodzakelijk om bij voorbaat bepaalde voorschriften vast te stellen, welke een doeltreffende controle achteraf op de werkzaamheden van de belanghebbenden mogelijk moeten maken, ten einde aldus de naleving van de Verdragsbepalingen en van de aan de ontheffing verbonden voorwaarden te verzekeren. Men kan zich zelfs afvragen of de Nederlandse — of enige andere — Regering er de Hoge Autoriteit niet terecht een verwijt van had kunnen maken, indien zij dergelijke controlemogelijkheden achterwege had gelaten.

In de tweede plaats bevat het Verdrag zelf bepalingen, die zowel het principe van deze controle als de uitwerking ervan een volkomen geldige juridische grondslag geven.

Het principe van een permanente controle op de uitvoering van de overeenkomsten waarvoor ontheffing is verleend vloeit wel zeer duidelijk voort uit artikel 65, lid 2, alinea's 3 en 4: ingevolge alinea 3 kunnen ontheffingen slechts worden verleend „op bepaalde voorwaarden en voor een beperkte tijd” en kunnen zij slechts worden verlengd indien de Hoge Autoriteit „vaststelt, dat op het ogenblik van de vernieuwing nog steeds voldaan wordt aan de hiervoor genoemde voorwaarden a t/m c”. Daarentegen bepaalt alinea 4: „De Hoge Autoriteit trekt de ontheffing in of wijzigt de voorwaarden hiervan, indien zij van oordeel is, dat als gevolg van een verandering in de omstandigheden de overeenkomst niet meer beantwoordt aan de hierboven gestelde voorwaarden, of dat de werkelijke gevolgen van deze overeenkomst of van haar toepassing strijdig zijn met de voorwaarden, welke voor het verlenen van de ontheffing vereist zijn”. De Hoge Autoriteit heeft dus niet alleen het recht doch tevens de plicht voortdurend toezicht te houden op de uitvoering van de door haar goedgekeurde overeenkomst, opdat zij de ontheffing met volledige kennis van zaken kan verlengen wanneer de tijd waarvoor zij is verleend ten einde loopt, of — zo nodig — nog vóór het verstrijken van de termijn kan intrekken. Voor de uitoefening van deze controle beschikt zij over de haar in artikel 47 verleende bevoegdheid tot het inwinnen en doen verifiëren van inlichtingen; artikel 65, lid 3, verwijst trouwens uitdrukkelijk naar dit artikel. Indien wij in aanmerking nemen, welke eisen aan een doeltreffend toezicht op kartelorganisaties als die van de Ruhr moeten worden gesteld, zijn wij van oordeel, dat de controlebevoegdheden die de Hoge Autoriteit zichzelf in de bestreden beschikkingen heeft toegekend geenszins onwettig zijn; dergelijke bevoegdheden hebben niets gemeen met het instellen van een in het Verdrag niet voorziene verordenende bevoegdheid, hetgeen in Uw arrest van 15 juli 1960 ontoelaatbaar werd geoordeeld.

Het verwijt, dat het aangevallen systeem het de belanghebbenden en vooral de Lid-Staten onmogelijk zou maken, in geval van stilzwijgende goedkeuring van de aan controle onderworpen rechtshandelingen gebruik te maken van het hun toekomende recht om bij het Hof beroep in te stellen, kan voldoende worden weerlegd door — met verweerster — op te merken dat, indien de Hoge Autoriteit weigert handelend op te treden, te allen tijde een beroep wegens nalaten kan worden ingesteld op grond van artikel 35. Men kan hier zelfs aan toevoegen, dat een dergelijk beroep steeds mogelijk is op grond van artikel 65, lid 2, 4e alinea, ongeacht of al dan niet sprake is van goedkeuring van een vennootschappelijke rechtshandeling als bedoeld in artikel 15, lid 3, van de bestreden beschikkingen. Ten slotte valt niet in te zien, aan welke beroepstermijn een Regering gebonden zou kunnen zijn, aangezien het hier immers een beroep wegens nalaten tegen de Hoge Autoriteit betreft en er uiteraard van een rechtstreeks beroep op het Hof tegen de organen der verkoopkantoren geen sprake kan zijn.

Toegegeven zij, dat de rechtshandelingen waar het hier om gaat gewoonlijk niet worden openbaar gemaakt of ter kennis gebracht van de Regeringen (het is vooral niet onze bedoeling, hier te zinspelen op de tekst van het vervoersartikel, artikel 70, lid 3…). Het is dan ook mogelijk, dat een Regering onkundig blijft van een besluit van de verkoopkantoren, dat de Hoge Autoriteit stilzwijgend heeft goedgekeurd. Doch indien men — met ons — van mening is, dat het in de bestreden beschikkingen neergelegde stelsel de grenzen der door het Verdrag aan de Hoge Autoriteit toegekende controlebevoegdheden niet overschrijdt, kan men slechts tot de conclusie komen dat de Regeringen der Lid-Staten niet gerechtigd zijn te eisen, dat zij op de hoogte worden gesteld van beslissingen welke binnen het kader van de interne werkzaamheden der verkoopkantoren vallen. Zou men de Regeringen der Lid-Staten dit recht wel toekennen, dan zou dit betekenen dat deze Staten zouden delen in de verantwoordelijkheid voor het toezicht op de verkooporganisaties, terwijl die verantwoordelijkheid uitsluitend bij de Hoge Autoriteit berust.

2.

Het tweede bezwaar betreft de onrechtmatigheid, die zou zijn gelegen in het feit dat aan de diensten van de Hoge Autoriteit bevoegdheden zijn gedelegeerd, die deze Instelling onder geen voorwaarde anders dan als college zou mogen uitoefenen. Verzoekster laat niet na, in dit verband te verwijzen naar de talrijke arresten welke Gij op dit gebied hebt gewezen, alsmede naar de beschikking 22-60.

Tijdens de mondelinge behandeling is ter zake verwezen naar een „resolutie” van de Hoge Autoriteit van 8 januari 1964„betreffende de bij het onderzoek van kennisgevingen van de beide verkoopkantoren voor Ruhrkolen en van het Belgische verkoopkantoor voor steenkolen (Cobechar) te volgen procedure”. Dit stuk is echter niet gepubliceerd noch aan het Hof overgelegd; derhalve dient te worden aangenomen, dat verzoekster er geen kennis van heeft genomen. Wij menen dan ook dit stuk buiten beschouwing te moeten laten. Wij zullen ons beperken tot de materie der bestreden beschikkingen, met name tot artikel 15, lid 3, en merken slechts op dat, indien zonder tussenkomst van de Hoge Autoriteit door haar „diensten” zou worden „vastgesteld”, dat de in dit artikel bedoelde rechtshandelingen „in overeenstemming zijn met de … verleende ontheffing van de verbodsbepaling”, hierdoor op generlei wijze inbreuk zou worden gemaakt op het recht van beroep der Lid-Staten. Er zijn immers slechts twee mogelijkheden: ofwel „de diensten” geven een uitdrukkelijke beschikking die wordt bekendgemaakt, in welk geval zij kennelijk onwettig is, als zijnde in strijd zowel met de beschikking 22-60 als met Uw jurisprudentie; ofwel de beschikikng wordt niet bekendgemaakt, in welk geval de mogelijkheid blijft bestaan om een beroep wegens nalaten tegen de Hoge Autoriteit in te stellen als bovenvermeld.

1.

Wat de structuur betreft beklaagt verzoekster zich in de eerste plaats over de gelijkheid van structuur der beide verkoopkantoren, zowel wat betreft de omvang van produktie, afzet en assortiment als wat betreft de interne organisatie en de regeling van de verkoop. In de tweede plaats beklaagt zij zich over de samenwerking van beide verkoopkantoren in de gemeenschappelijke organen „Ruhrkohlen-Treuhand GmbH” en „Ruhrkohlen-Beratung GmbH”. Ten slotte beklaagt verzoekster zich over de verdeling der door de Staat gecontroleerde kolenmijnondernemingen over de beide verkoopkantoren. Wij zullen deze drie punten stuk voor stuk bezien:

2.

Thans gaan wij over tot het onderzoek van het zuiver economische gedeelte van de discussie, dat betrekking heeft op het duopolie.

Wat dit aspect van de zaak betreft komt de stelling van de Nederlandse Regering hoofdzakelijk hierop neer, dat het duopolie — extreme vorm van het oligopolie — in de gegeven omstandigheden dat „minimum aan concurrentie” geheel of bijna geheel teniet zal kunnen doen, dat volgens het arrest 13-60 dient te worden gehandhaafd opdat de overeenkomst in overeenstemming blijft met de eisen van artikel 65, lid 2, sub c).

Wij zullen ons niet begeven in de leerstellige discussies, waartoe de theorie van het oligopolie aanleiding geeft. Wij merken slechts op, dat wij bij de onderzoekingen die wij op dit terrein hebben verricht nimmer de stelling zijn tegengekomen, dat het duopolie, wat zijn mogelijke economische gevolgen betreft, een tegenstelling zou vormen tot de andere vormen van het oligopolie. Bij onze verdere uiteenzettingen zullen wij ons beperken tot de overwegingen van Uw arrest 13-60.

In de eerste plaats zien wij, dat dit arrest de opvatting onderschrijft, dat „onvolkomen mededinging” kenmerkend is voor het oligopolie, en dat het erkent, dat de kolenmarkt en zelfs de energiemarkt typische voorbeelden zijn van een dergelijke vorm van mededinging. Voorts onderschrijft dit arrest de doctrine, welke het „oligopolie beschouwt als een systeem waarbij iedere verkoper bij zijn economische berekeningen uitgaat van de waarschijnlijke reactie van zijn concurrenten op zijn eigen beslissingen, en wel om de eenvoudige reden dat hun gedrag wordt beïnvloed door zijn eigen gedrag” (Jur. VIII, blz. 218). Daaruit volgt dat in het geval van een oligopolie, in een systeem van onvolkomen mededinging, als regel een zekere macht tot prijsbepaling aanwezig is, d.w.z. de macht om een werkelijke prijspolitiek te voeren, welke niet — zoals dat op de „atomistische markt” het geval is — uitsluitend of zelfs maar hoofdzakelijk wordt beïnvloed door de wet van vraag en aanbod, doch door tal van andere overwegingen, waarbij op min of meer lange termijn te verwezenlijken doelstellingen een rol spelen. Niettemin is het — nog altijd volgens Uw arrest — mogelijk dat in een oligopolistisch systeem een zeker „minimum aan concurrentie” gewaarborgd blijft, hetgeen op de gemeenschappelijke kolenmarkt zelfs noodzakelijk is, indien men „de principiële, in de artikelen 2, 3, 4 en 5 van het Verdrag opgenoemde vereisten” wil naleven en met name de „handhaving en inachtneming van normale concurrentieverhoudingen” wil verzekeren.

Ten slotte is de „macht tot prijsbepaling” slechts dan toelaatbaar, indien zij zich niet uitstrekt over „een belangrijk gedeelte van de betrokken produkten op de gemeenschappelijke markt”. Hier legt het Hof een kwantitatief criterium aan, gebaseerd op een vergelijking van de omvang der produktie in de grote bekkens van de Gemeenschap (dit is het punt, waarop het arrest 13-60 de meeste kritiek heeft ontmoet). Onder verwijzing naar een zekere analogie met bepaalde voorschriften van artikel 66 geeft het Hof als zijn mening te kennen, dat een het gehele Ruhrgebied omvattend kartel (waarvoor de Hoge Autoriteit ontheffing had geweigerd) met een steenkoolproduktie welke „ongeveer vier maal zo groot is als die van enig ander bekken in de gemeenschappelijke markt en twee maal zo groot als de gezamenlijke produktie van de Charbonnages de France, de enige organisatie die in grootte met haar kan worden vergeleken” alleen reeds om die reden de macht bezat om voor een belangrijk gedeelte van de betrokken produkten op de gemeenschappelijke markt de prijzen te bepalen.

Deze analyse van het arrest 13-60 voert tot de conclusie, dat een verdeling van de ondernemingen van het Ruhrgebied over twee organisaties, waarvan elk ongeveer de helft van de produktie van het Ruhrbekken afzet en mitsdien vergelijkbaar is met de Charbonnages de France, voldoet aan de criteria welke Uw arrest heeft opgesteld ter beoordeling van de vraag of de „omvang” van een verkooporganisatie in overeenstemming is met de voorwaarden van artikel 65, lid 2, sub c). Tevens volgt uit deze analyse, dat de Hoge Autoriteit, door met gebruikmaking van haar discretionaire bevoegdheid ten aanzien van de beide verkoopkantoren ontheffing te verlenen, de grenzen van artikel 33 niet heeft overschreden.

Ten slotte zouden wij nog willen ingaan op het vooral bij de mondelinge behandeling naar voren gebrachte argument, dat de bij de toepassing van de nieuwe overeenkomsten opgedane ervaring zou hebben uitgewezen dat verzoekster terecht bezorgd is dat een werkelijke, zij het dan ook onvolkomen mededinging tussen de beide verkoopkantoren niet tot stand zal komen. In het licht van deze ervaring, in het bijzonder waar het het vastleggen der prijzen betreft, zou niets ook maar in de verste verte op het bestaan van een dergelijke concurrentie wijzen. Dit zou in de eerste plaats bewijzen dat de verwachtingen, welke de Hoge Autoriteit dienaangaande koestert, ijdel zijn en in de tweede plaats, dat de bestreden beschikkingen, waaraan deze stand van zaken te wijten is, onwettig zijn.

Hierop dient onzes inziens te worden geantwoord, dat de theoretische economie het als een van de meest wezenlijke kenmerken van het oligopolie beschouwd, dat de beslissingen van de leden van het oligopolie ten aanzien van de prijzen, evenals hun beslissingen op ander gebied, met elkaar overeenstemmen; dit is het gevolg van de omstandigheid, dat de gedragingen van elk hunner worden bepaald door het veronderstelde gedrag van de ander; dat de prijzen gelijk zijn is derhalve op zichzelf nog geen bewijs van een onderlinge prijsafspraak.

Overigens zouden wij nog willen opmerken dat een dergelijk gemeenschappelijk optreden niet noodzakelijkerwijs in strijd met het Verdrag behoeft te zijn, indien de overeenkomstige gedragingen niet voortvloeien uit een afspraak welke ten doel heeft een overheersende positie op de markt uit te buiten, doch ingegeven zijn door de eisen van een in het gemeenschappelijk belang van de betrokken industrie en van de Gemeenschap zelf gevoerd rationalisatiebeleid en indien zij de grenzen, welke een in sterke mate door de energiemarkt beïnvloede concurrentie stelt, niet overschrijden.

Ten slotte zijn wij van mening dat — in aanmerking genomen de voorwaarden, welke de Hoge Autoriteit aan de ontheffing heeft verbonden — van de goedgekeurde overeenkomsten een bevredigende werking van de gemeenschappelijke verkooporganisaties voor Ruhrkolen kan worden verwacht, in overeenstemming met de bestaande bepalingen van het Verdrag, zoals die door het Hof zijn geïnterpreteerd.

Daar wij geen der opgeworpen middelen gegrond achten, concluderen wij tot verwerping van het beroep en tot veroordeling van de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden in de kosten van het geding.