Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de maatschappelijke en ecologische impact van het 5G-ecosysteem

(initiatiefadvies)

(2022/C 105/06)

Rapporteur:

Dumitru FORNEA

Besluit van de voltallige vergadering	25.3.2021
Rechtsgrondslag	Artikel 32, lid 2, van het reglement van orde
	Initiatiefadvies
Bevoegde afdeling	Afdeling Vervoer, Energie, Infrastructuur en Informatiemaatschappij
Goedkeuring door de afdeling	7.10.2021
Goedkeuring door de voltallige vergadering	20.10.2021
Zitting nr.	564
Stemuitslag (voor/tegen/onthoudingen)	210/2/19

1.   Conclusies en aanbevelingen

1.1.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) constateert dat de snelle digitalisering en de ontwikkeling van elektronische communicatie een groot effect hebben op de economie en op de gehele samenleving. Door verantwoord gebruik te maken van deze technologieën heeft de mensheid een historische kans om aan een betere samenleving te werken. Maar zonder de nodige zorgvuldigheid en democratische controle kunnen onze gemeenschappen in de toekomst voor ernstige problemen komen te staan bij het beheer van deze technologische systemen.

1.2.

Het EESC erkent dat de infrastructuur voor elektronische communicatie de levenskwaliteit van de burgers aanzienlijk kan verbeteren en een directe invloed heeft op de bestrijding van armoede. 5G-technologie biedt een uitgelezen kans om de gezondheidszorg te verbeteren via de ontwikkeling van telegeneeskunde en betere toegang tot medische zorg. De belangrijke rol die telegeneeskunde tijdens de pandemie heeft gespeeld wordt in de samenleving erkend.

1.3.

Het EESC merkt op dat het debat over de uitrol van 5G-netwerken een controversiële en politieke discussie is geworden, maar dat er desalniettemin duidelijkheid moet komen over sociale, gezondheids- en milieukwesties, waarbij burgers en alle relevante actoren moeten worden betrokken.

1.4.

Het EESC moedigt de Europese Commissie aan om vorderingen te maken met de beoordeling van de multisectorale gevolgen van nieuwe 5G- en 6G-technologieën, aangezien er instrumenten en maatregelen nodig zijn om risico’s en kwetsbaarheden aan te pakken. Het EESC beveelt dan ook aan om Europese en nationale middelen uit te trekken voor meer diepgaand multidisciplinair onderzoek en impactstudies die op zowel mens als milieu zijn gericht, alsook voor de verspreiding van de resultaten ervan om het publiek en de besluitvormers voor te lichten.

1.5.

Het EESC stelt voor dat de Europese Commissie burgers en maatschappelijke organisaties raadpleegt en met inbreng van alle relevante overheidsinstellingen de besluitvorming kan stimuleren ten aanzien van de maatschappelijke en ecologische impact van mobiele elektronische communicatie.

1.6.

Het EESC is van mening dat de EU behoefte heeft aan een onafhankelijk Europees orgaan dat beschikt over actuele methodologieën, aansluit bij de huidige technologische context en een multidisciplinaire aanpak hanteert, teneinde richtsnoeren op te stellen voor de bescherming van de bevolking en werknemers in geval van blootstelling aan radiofrequente elektromagnetische straling.

1.7.

Het EESC adviseert om alle radiozendstations en de frequentiebanden waarop zij opereren te inventariseren en deze informatie te publiceren met het oog op een beter territoriaal beheer en de bescherming van de belangen van de burgers, met name van kwetsbare groepen (kinderen, zwangere vrouwen, chronisch zieken, bejaarden, elektrohypersensitieve personen). Er moet ook rekening gehouden worden met de gezondheid en veiligheid van werknemers.

1.8.

Het EESC steunt het idee dat 5G-netwerkapparatuur vanaf de fabriek moet worden ontworpen met mogelijkheden om realtime- en openbare informatie te verstrekken over het zendvermogen en andere technische parameters die relevant zijn voor consumentenorganisaties en geïnteresseerd publiek. Deze gegevens moeten door de bevoegde autoriteiten worden samengebracht, beheerd en openbaar gemaakt.

1.9.

Het EESC is van mening dat het toezicht op en de bestrijding van elektromagnetische vervuiling moeten worden gebaseerd op een strikte interinstitutionele en interdisciplinaire wetenschappelijke aanpak, ondersteund door de terbeschikkingstelling van moderne apparatuur voor het meten van de parameters van elektronische communicatienetwerken, zodat de cumulatieve effecten over langere perioden goed in kaart worden gebracht en worden geëvalueerd.

1.10.

Hoewel er geen erkende wetenschappelijke gegevens voorhanden zijn waaruit blijkt dat 5G een negatief effect heeft op de menselijke gezondheid, is het EESC van mening dat de sociale, gezondheids- en milieuaspecten van 5G nauwlettend moeten worden gevolgd in overeenstemming met het voorzorgsbeginsel. Het erkent de bezorgdheid over de gezondheidseffecten, met inbegrip van de thermische en niet-thermische gevolgen, de intensiteit van de blootstelling en de langetermijneffecten van een dergelijke blootstelling. Sommige regio’s/gebieden zullen meer worden blootgesteld dan andere, en in dergelijke gevallen moeten er specifieke maatregelen worden overwogen, waaronder de aanbeveling om de toepassing van het Alara-beginsel uit te breiden tot het beperken van de gevolgen van elektromagnetische straling die wordt voortgebracht door 5G-netwerken.

1.11.

Het EESC merkt op dat blootstelling van de bevolking aan allerlei elektromagnetische velden bijna niet te vermijden is. De sociale partners moeten van meet af aan worden betrokken bij de herziening van de grenswaarden voor blootstelling in de Europese richtlijn betreffende de minimumvoorschriften inzake gezondheid en veiligheid met betrekking tot de blootstelling van werknemers aan de risico’s van fysische agentia (elektromagnetische velden) (1). Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan niet-thermische gevolgen.

1.12.

De maatregelen ter bescherming van de gezondheid en de veiligheid moeten worden aangescherpt en verstevigd door middel van streng toezicht op de stralingsniveaus en een strikte toepassing van veiligheidsnormen voor mensen die in de buurt van elektromagnetische stralingsbronnen werken.

1.13.

Het EESC wijst op de noodzaak om de institutionele mechanismen ter bescherming van alle mensenrechten te actualiseren in de nieuwe context van hyperdigitalisering, hyperautomatisering en hyperconnectiviteit die wordt bevorderd door de invoering van 5G, aangezien bij elke technologische ontwikkeling rekening moet worden gehouden met deze universele waarden, die een geldige en noodzakelijke dimensie vormen bij de beoordeling van het kosten-batenrapport.

1.14.

Het EESC heeft begrip voor de bezorgdheid van de burgers over de eerbiediging van hun eigendomsrechten bij de verspreiding van antennes of het recht om baas te zijn over hun eigen lichaam in de context van 5G-netwerken die zich overal uitstrekken, van hun eigen huis tot satellieten in een omloopbaan. Het eigendomsrecht en de keuzes die mensen maken, moeten worden gerespecteerd. De definitie van geïnformeerde toestemming moet worden gewaarborgd, zodat de burger daadwerkelijk recht heeft op een vrije, volledig geïnformeerde en geldige toestemming.

1.15.

Het EESC steunt de versterking van de Europese capaciteit voor preventie, educatie en bescherming op het gebied van cyberrisico’s, zowel door het versterken van relevante instellingen zoals Enisa als door het creëren van technologische, institutionele en juridische instrumenten om ervoor te zorgen dat de rechten van burgers worden gerespecteerd. Om bepaalde veiligheidsrisico’s het hoofd te bieden, moet de EU meer investeren in de ontwikkeling van haar eigen technologieën en de steunverlening aan de technologiesector en -ontwikkelaars. Het is van het allergrootste belang dat hierbij prikkels worden gegeven aan Europese kleine en middelgrote ondernemingen om veilige en betrouwbare 5G-infrastructuur te ontwikkelen.

2.   Inleiding

2.1.

5G is op zich geen nieuwe technologie; het is een ontwikkeling van bestaande technologieën (van 1G tot 4G) en zal naast deze bestaan. Dit zal resulteren in een gemengd netwerk van netwerken: een groter aantal gevarieerdere radiofrequentiebanden, een reeks apparaten die gegevens uitwisselen en een overvloed aan interacties met gebruikers. Sommige apparatuur en nieuwe technologieën die worden gebruikt, kunnen andere effecten hebben dan de vorige generaties.

2.2.

5G-technologie moet de mogelijkheden scheppen voor draadloze hyperconnectiviteit, voor het vermogen om een enorm aantal apparaten te dekken en met elkaar te verbinden en voor een veel hogere overdrachtssnelheid, gemeten in Gbps. Dit zal worden bereikt door bundelvormende spectrumaggregatie en meervoudige parallelle verbindingen waarbij gebruik wordt gemaakt van zowel Massive MIMO-antennes (het fasegestuurde basisstation van de exploitant) als gewone MIMO-antennes (het eigen toestel van de klant) en een lage latentie (milliseconden voor de eigen infrastructuur van de exploitant, maar niet met de rest van het internet).

2.3.

Uit een studie van GSMA uit 2019 blijkt dat de nieuwe mogelijkheden van 5G-netwerken nodig zijn voor autonoom rijden, virtual reality, augmented reality en het “tastbare internet”; de andere toepassingen kunnen worden geleverd met de huidige technologie (4G LTE en glasvezel). 5G-technologie zal ook de overgang naar Industrie 4.0 versnellen en de ontwikkeling van toepassingen op basis van artificiële intelligentie vergemakkelijken, en daarom wordt deze technologie beschouwd als een essentieel en noodzakelijk element in de ontwikkeling van een moderne, steeds meer geautomatiseerde en gedigitaliseerde economie.

2.4.

Wetenschappers van over de hele wereld hebben bewijs aangeleverd (2) dat er gegronde redenen zijn om zich zorgen te maken over de langdurige, alomtegenwoordige blootstelling van het menselijk lichaam en andere biologische organismen aan de verschillende microgolffrequenties die worden gebruikt door 5G-netwerken en aan de radiosecties en -frequenties van 10-20-30 of meer gigahertz die specifiek zijn voor 5G-technologieën, alsook over de potentieel schadelijke gevolgen voor de menselijke gezondheid, de biodiversiteit en het milieu. Tot nu toe hebben de desbetreffende EU- en nationale overheidsinstanties echter meegedeeld dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de negatieve gevolgen van 5G voor de menselijke gezondheid. De WHO stelt dat er tot op heden, en na veel onderzoek, geen nadelige gezondheidseffecten causaal in verband zijn gebracht met blootstelling aan draadloze technologieën.

2.5.

Samen met de opkomende technologieën die erdoor mogelijk worden gemaakt, brengt 5G onzekerheid met zich mee en, zoals bij elke nieuwe technologie, een aantal gevolgen die nu nog onzichtbaar zijn. Om elke vraag over de gevolgen van 5G voor de volksgezondheid naar behoren te kunnen beantwoorden en om te voorkomen dat de publieke opinie het slachtoffer wordt van desinformatie, is er volgens het maatschappelijk middenveld een passende anticiperende governance nodig, waarbij het voorzorgsbeginsel wordt toegepast op het Europese wetgevingsproces voor de regulering van deze nieuwe technologische generatie van elektronische communicatie.

3.   Algemene opmerkingen

3.1.

In het algemeen zijn internationale instellingen, ondernemingen en nationale overheden openlijk enthousiast over de voordelen die de 5G-technologie zal opleveren. Wel moet onderzocht worden of zich eventueel negatieve effecten kunnen voordoen naarmate het 5G-ecosysteem verder wordt ontwikkeld en, impliciet, aan welke voorwaarden moet worden voldaan om maatschappelijk draagvlak te creëren voor deze infrastructuren en diensten die een aanzienlijke maatschappelijke impact hebben.

3.2.

Met de snelle ontwikkeling van de elektronische communicatietechnologieën en de internetinfrastructuur is er onder het grote publiek en de maatschappelijke organisaties in de ontwikkelde landen een groeiend debat op gang gekomen over de noodzaak en de voordelen van een exponentiële versnelling van de ontwikkeling van ICT-netwerken. Overheden moeten zich bewust zijn van de risico’s die verbonden zijn aan de wijze waarop deze technologische systemen het milieu, levende organismen of de burgerrechten kunnen aantasten.

3.3.

Op Europees niveau wordt de bezorgdheid over de mogelijke effecten van elektromagnetische verontreiniging op de gezondheid uiteengezet in overweging 31 van Besluit nr. 243/2012/EU van het Europees Parlement en de Raad (3): “Een samenhangend spectrumvergunningsbeleid in de Unie dient ten volle rekening te houden met de bescherming van de volksgezondheid tegen elektromagnetische velden, die essentieel is voor het welzijn van de bevolking. Met inachtneming van Aanbeveling 1999/519/EG van de Raad van 12 juli 1999 betreffende de beperking van de blootstelling van de bevolking aan elektromagnetische velden van 0 Hz-300 GHz is het van vitaal belang om permanent toe te zien op de ioniserende en niet-ioniserende effecten van spectrumgebruik op de gezondheid, met inbegrip van de reële gecombineerde effecten van spectrumgebruik met verschillende frequenties en door een toenemend aantal types apparatuur.”

4.   Specifieke opmerkingen

5G-technologie en de gevolgen voor de burgerrechten van mensen

4.1.

De afgelopen jaren hebben diverse maatschappelijke organisaties in de EU en andere landen gewaarschuwd voor de schadelijke gevolgen en de complexe, ernstige crises die het gevolg kunnen zijn van een gebrek aan democratische controle en transparantie en van veiligheidsrisico’s die voortvloeien uit de afhankelijkheid van technologieën die worden geleverd door spelers uit derde landen.

4.2.

De elektronische communicatie-industrie en de ontwrichtende toepassingen van het 5G-type die zij aanbiedt, zijn gebaseerd op de exploitatie van twee zeer belangrijke hulpbronnen. Ten eerste, het gebruik van het radiofrequentiespectrum. Dit is een beperkte natuurlijke hulpbron die eigendom is van de bevolking en namens haar wordt beheerd door regeringen via nationale agentschappen of andere overheidsinstanties die deze middelen verhuren aan exploitanten van elektronische communicatie.

4.3.

Een andere essentiële hulpbron is de toegang tot de gegevens en metagegevens van consumenten en individuen. Met de ontwikkeling van de markt voor digitale diensten zijn deze gegevens zeer waardevol en leveren zij enorme voordelen op voor de bedrijven die er gebruik van maken. Enkele van de uitdagingen in dit verband werden belicht in het EESC-advies over de datastrategie (4).

4.4.

Gelet op het bovenstaande moet worden onderstreept dat 5G en het delen en aggregeren van gegevens, net als vele andere technologieën, een krachtig instrument is dat kan worden gebruikt om het maatschappelijk middenveld te versterken, overheidsdiensten doeltreffender en betrouwbaarder te maken, en ongelijkheden te verminderen door de economische groei te stimuleren. Daarom moeten de EU en de lidstaten gebruikmaken van 5G-technologie om de toegang tot hoogwaardige gegevens te verbeteren en een betere digitale administratieve infrastructuur (e-administratie) te ontwikkelen, zodat de publieke en democratische instellingen dichter bij de burger komen te staan.

4.5.

Een verantwoorde en duurzame ontwikkeling van de infrastructuur voor elektronische communicatie moet de levenskwaliteit van de gewone burger verbeteren, met name in de regio’s en de minder ontwikkelde landen. Zo heeft de ontwikkeling van deze technologieën een directe invloed op de bestrijding van armoede.

4.6.

Om 5G-netwerken op volle snelheid te kunnen uitrollen, heeft de Europese Unie door middel van Richtlijn (EU) 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad (5) (artikelen 42, 43 en 44) een regelgevingskader gecreëerd dat exploitanten van elektronische communicatie gemakkelijker toegang geeft tot eigendom waarop apparatuur en infrastructuurfaciliteiten moeten worden geïnstalleerd die essentieel zijn voor de ontwikkeling van deze netwerken. Het maatschappelijk middenveld houdt toezicht op de interpretatie van deze bepaling, zodat de omzetting van de richtlijn niet leidt tot inbreuken op de grondwettelijke bescherming van de eigendomsrechten van burgers.

Gevolgen van het 5G-ecosysteem voor het milieu

4.7.

Enkele maatschappelijke organisaties hebben gewezen op de mogelijke milieueffecten van de nieuwe 5G-netwerken. Sommige van hun beweringen hebben betrekking op onvoldoende milieueffectbeoordelingen of ongeschikte mechanismen en maatregelen om de energetische voetafdruk van de 5G-netwerkinfrastructuur te beperken of de recycling van elektronisch afval te bevorderen (6).

4.8.

Om de gevolgen van 5G voor het milieu en het klimaat naar behoren te kunnen evalueren, moeten overheidsinstanties rekening houden met aspecten zoals de uitstoot van broeikasgassen (7), de beschikbaarheid en het verbruik van essentiële grondstoffen, de hoeveelheid (en bronnen van) energie die word(t)(en) gebruikt door alle objecten die in het internet der dingen zijn aangesloten, alsmede de hoeveelheid (en bronnen van) energie die word(t)(en) gebruikt voor het transport van draadloze gegevens en de exploitatie van gegevensverzamel- en doorvoerpunten.

4.9.

Met de uitrol van 5G en het internet der dingen zullen miljarden nieuwe 5G-netwerkelementen en huishoudelijke goederen (elektronisch en witgoed, voorzieningen enz.) worden toegevoegd aan de categorie elektronisch afval (e-waste) (8), waarmee rekening moet worden gehouden in het kader van het concept van de circulaire economie en het nulafvalbeleid.

Bezorgdheid over de gevolgen van 5G-netwerken voor de menselijke gezondheid en levende organismen

4.10.

5G-technologie biedt enorme kansen waar het gaat om verbetering van de gezondheidszorg. De ontwikkeling van ICT-infrastructuur en de integratie van 5G zullen de opmars van telegeneeskunde versnellen, onder meer via het “internet der dingen”. 5G zal het mogelijk maken complexe operaties op afstand uit te voeren, waardoor de toegang tot hoogwaardige medische zorg aanzienlijk wordt verbeterd, met name voor degenen die het zich niet kunnen veroorloven naar het buitenland te reizen om de behandeling te krijgen die zij nodig hebben.

4.11.

De ontwikkeling van telegeneeskunde is met name belangrijk in tijden van pandemie, wanneer de vaste toegang tot medische zorg een stuk lastiger wordt. Bovendien heeft 4G-technologie de ontwikkeling van teleradiologie mogelijk gemaakt. Dankzij ICT-infrastructuur kunnen patiënten op afstand worden gediagnosticeerd (MRI, CT) en hoogwaardige medische zorg krijgen, ongeacht de locatie. Met behulp van 5G-technologie kan dit proces verder worden ontwikkeld, zodat mensen betere toegang krijgen tot diagnostiek en directe medische zorg op afstand.

4.12.

Anderzijds heeft de snelle technologische ontwikkeling van de afgelopen 20 jaar geleid tot een toename van elektromagnetische velden en impliciet tot meer vervuiling als gevolg van deze elektrosmog. De gevolgen van elektrosmog moeten worden aangepakt met een empirisch onderbouwde benadering om het reële risico te beoordelen.

4.13.

Elektromagnetische overgevoeligheid of elektromagnetische intolerantie is een ziekte die is erkend door het Europees Parlement (9), het EESC (10) en de Raad van Europa (11). Sommige mensen hebben er last van, en met de uitrol van 5G (waarvoor een veel dichter elektronisch netwerk nodig is) valt te verwachten dat deze aandoening meer mensen zal treffen.

4.14.

Wereldwijd zijn er studies uitgevoerd waarin wordt geconcludeerd dat de biologische gevolgen van elektromagnetische straling geen gezondheidsrisico’s inhouden, mits aan de nationale of ICNIRP-normen wordt voldaan. Tegelijkertijd zijn er sinds de jaren zeventig ook studies uitgevoerd (12) waarin wordt geconcludeerd dat er gevaren zijn voor de menselijke gezondheid (13).

4.15.

In rapporten uit respectievelijk 2019 en 2020 over de bezorgdheid in verband met de langdurige blootstelling van mensen aan elektromagnetische velden die door 5G-technologie worden gegenereerd, stellen de Europese Commissie en de Federal Communications Commission (FCC) (14) dat er geen deugdelijk of geloofwaardig wetenschappelijk bewijs is voor gezondheidsproblemen die worden veroorzaakt door blootstelling aan radiofrequentie-energie die door mobiele telefoons wordt uitgezonden.

4.16.

Jaren geleden heeft de Wereldgezondheidsorganisatie het door radiofrequenties voortgebrachte elektromagnetische veld als mogelijk kankerverwekkend aangemerkt; thans neemt zij een vergelijkbaar standpunt in als de autoriteiten in de EU en de Verenigde Staten. Met de uitrol van 5G-netwerken kondigde zij echter in 2022 aan dat zij een nieuwe evaluatie zou uitvoeren van de risico’s van elektromagnetische velden voor het radiofrequentiespectrum (van 3 kHz tot 3000 GHz) (15).

4.17.

In de definitieve versie van Resolutie 1815 van 27 mei 2011 van de Raad van Europa betreffende De potentiële gevaren van elektromagnetische velden en hun invloed op het milieu wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van elektromagnetische verontreiniging voor de menselijke gezondheid en wordt een reeks algemene en specifieke aanbevelingen geformuleerd voor een samenhangende aanpak op middellange en lange termijn van de uitdagingen die de toenemende verbreiding van mobiele telefonie met zich meebrengt. In dit document wordt onderstreept dat alle redelijke maatregelen moeten worden genomen om de blootstelling aan elektromagnetische velden te beperken overeenkomstig het Alara-beginsel (16), dat moet worden toegepast in geval van ioniserende straling.

4.18.

Er zijn studies waarin wordt betoogd dat de effecten van de straling van mobiele telefoons en draadloze communicatie-infrastructuur (zelfs niet-thermische emissies) vanuit neuronaal, reproductief, oncologisch en genotoxisch oogpunt risico’s met zich meebrengen voor de menselijke gezondheid (17). De betrokken instellingen zijn op basis van hun eigen beoordelingen en methodologieën echter van oordeel dat de door mobiele telefoons en draadloze communicatie-infrastructuur uitgezonden straling veilig is voor de mens.

4.19.

Zoals hierboven vermeld, zijn er studies waarin het effect van elektromagnetische straling op de gezondheid van mens en dier is onderzocht. Er wordt echter zeer weinig verduidelijkt en nog minder meegedeeld over de complexe gevolgen die blootstelling aan niet-ioniserende elektromagnetische straling als niet-thermisch effect kan hebben op flora en fauna. De bekendste studies hebben betrekking op de aanzienlijke en onmiddellijke gevolgen voor bestuivers en vogels, maar wetenschappers zijn zeer bezorgd over de langetermijngevolgen van elektromagnetische emissies voor levende ecosystemen.

Beschuldigingen betreffende de ICNIRP-richtsnoeren (18)

4.20.

De Europese Commissie en de overgrote meerderheid van de nationale overheden in de wereld gebruiken de ICNIRP-richtsnoeren bij het vaststellen van grenswaarden voor de blootstelling van het publiek aan straling van elektromagnetische velden. De in 2020 bijgewerkte en gepubliceerde ICNIRP-richtsnoeren hielden ook rekening met bundelvorming en frequenties — parameters die specifiek zijn voor 5G — maar er werd geen rekening gehouden met de bundeling van frequenties en de grotere dichtheid van verbindingen.

4.21.

Ondanks het feit dat de ICNIRP veel moeite doet om de wetenschappelijke methoden bekend te maken die zijn gebruikt om de beschermingsrichtsnoeren vast te stellen, erkent zij alleen de thermische effecten van elektromagnetische straling als potentieel schadelijk.

4.22.

In de STOA-studie van het Europees Parlement (19) wordt er, overeenkomstig de aanbevelingen in Resolutie 1815 van de Raad van Europa van 2011, voor gepleit het voorzorgsbeginsel in acht te nemen, de door de ICNIRP voorgestelde drempelwaarden te herzien en technische en administratieve maatregelen vast te stellen om de gevolgen van elektromagnetische verontreiniging door elektronische communicatie te beperken.

4.23.

De voorgestelde maatregelen moeten zorgen voor een meer verantwoorde opzet van de communicatie-infrastructuur (plaatsing van antennes en andere specifieke apparatuur), voor voorlichting van de burgers over de gevolgen van elektromagnetische verontreiniging en over de mogelijkheden waarover zij beschikken om de gevolgen van blootstelling aan elektromagnetische straling te beperken, alsook voor de ontwikkeling van capaciteit voor toezicht op elektromagnetische velden enz.; er moeten Europese en nationale middelen ter beschikking worden gesteld om diepgaander multidisciplinair onderzoek en studies naar de impact op mens en milieu uit te voeren, alsook om de resultaten onder het publiek en de besluitvormers te verspreiden.

5G-cyberbeveiliging — Instrumenten, maatregelen en de doeltreffendheid daarvan

4.24.

Het EESC heeft al veel van de uitdagingen op het gebied van cyberveiligheid belicht in zijn advies “Uitrol van beveiligde 5G in de EU — uitvoering van de EU-toolbox” (20). Onopgeloste cyberkwetsbaarheden in 4G zullen worden versterkt in 5G. Deze kwetsbaarheden hebben betrekking op het technische niveau van architectuur, topologie en protocol, zoals in kaart gebracht door Enisa (21), en kunnen volgens het NIB-rapport (22) nog niet worden tegengegaan met efficiënte maatregelen.

4.25.

Om bepaalde veiligheidsrisico’s het hoofd te bieden, moet de EU meer investeren in de ontwikkeling van haar eigen technologieën en de steunverlening aan de technologiesector en -ontwikkelaars. Het is van het allergrootste belang dat hierbij prikkels worden gegeven aan Europese kleine en middelgrote ondernemingen om veilige en betrouwbare 5G-infrastructuur te ontwikkelen.

---

(1)  Richtlijn 2013/35/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2013 betreffende de minimumvoorschriften inzake gezondheid en veiligheid met betrekking tot de blootstelling van werknemers aan de risico’s van fysische agentia (elektromagnetische velden) (twintigste bijzondere richtlijn in de zin van artikel 16, lid 1, van Richtlijn 89/391/EEG) en tot intrekking van Richtlijn 2004/40/EG (PB L 179 van 29.6.2013, blz. 1).

(2)  https://ehtrust.org/environmental-health-trust-et-al-v-fcc-key-documents/

(3)  Besluit nr. 243/2012/EU van het Europees Parlement en de Raad van 14 maart 2012 tot vaststelling van een meerjarenprogramma voor het radiospectrumbeleid (PB L 81 van 21.3.2012, blz. 7).

(4)  TEN/708 (PB C 429 van 11.12.2020, blz. 290).

(5)  Richtlijn (EU) 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 tot vaststelling van het Europees wetboek voor elektronische communicatie (PB L 321 van 17.12.2018, blz. 36).

(6)  https://www.greenpeace.org/static/planet4-eastasia-stateless/2021/05/a5886d59-china-5g-and-data-center-carbon-emissions-outlook-2035-english.pdf

(7)  https://www.hautconseilclimat.fr/wp-content/uploads/2020/12/rapport-5g_haut-conseil-pour-le-climat.pdf

(8)  https://www.itu.int/en/ITU-D/Climate-Change/Pages/Global-E-waste-Monitor-2017.aspx

(9)  Resolutie van het Europees Parlement van 2 april 2009 over gezondheidsrisico’s in verband met elektromagnetische velden (2008/2211(INI)), paragraaf 28. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-6-2009-0216_NL.html

(10)  EESC-advies over Uitrol van beveiligde 5G in de EU — uitvoering van de EU-toolbox: TEN/704 (PB C 429, 11.12.2020, blz. 281).

(11)  Resolutie 1815 (2011), definitieve versie, artikel 8.1.4 http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=17994

(12)  https://bioinitiative.org/updated-research-summaries/

(13)  Defence Intelligence Agency — Biological Effects of Electromagnetic Radiation (Radiowaves and Microwaves) — maart 1976.

(14)  Het standpunt van de FCC is voor de rechter aangevochten door organisaties uit het maatschappelijk middenveld in de VS: https://ehtrust.org/eht-takes-the-fcc-to-court/

(15)  Volgens de radioreglementen van de Internationale Telecommunicatie-unie (ITU).

(16)  As Low As Reasonably Achievable — het Alara-beginsel wordt toegepast bij het opstellen van programma’s ter bescherming tegen ioniserende straling.

(17)  Bijvoorbeeld de Europese Reflex-studie (2004) die namens de EU werd uitgevoerd door 12 academische instellingen met een budget van in totaal meer dan 3 miljoen EUR, waaraan de Europese Commissie 2,059 miljoen EUR heeft bijgedragen.

(18)  Internationale commissie voor bescherming tegen niet ioniserende-straling.

(19)  https://www.home-biology.com/images/emfsafetylimits/EuropeanParliamentSTOA.pdf

(20)  PB C 429 van 11.12.2020, blz. 281.

(21)  https://www.enisa.europa.eu/publications/enisa-threat-landscape-report-for-5g-networks/at_download/fullReport

(22)  https://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=64468