MEDEDELING VAN DE COMMISSIE

over de toepassing van green lanes in het kader van de richtsnoeren voor grensbeheermaatregelen om de gezondheid te beschermen en de beschikbaarheid van goederen en essentiële diensten te verzekeren

(2020/C 96 I/01)

Samenvatting

—

Op 16 maart 2020 heeft de Europese Commissie richtsnoeren voor grensbeheermaatregelen goedgekeurd om de gezondheid te beschermen en de beschikbaarheid van goederen en essentiële diensten te waarborgen (1). Daarin wordt beklemtoond dat alle binnengrenzen van de EU open moeten blijven voor goederenvervoer en dat de toeleveringsketens voor essentiële producten in stand moeten worden gehouden. In tijden van nood en in het belang van iedereen vereist het vrije verkeer van goederen dat de lidstaten de richtsnoeren naleven en volledig toepassen aan alle binnengrensovergangen. Met dit document wil de Commissie de lidstaten helpen de richtsnoeren toe te passen met betrekking tot de green lanes. Het document is bedoeld om in de hele EU een samenwerkingsproces te creëren waardoor alle goederen, waaronder essentiële goederen zoals voedsel en medische benodigdheden, onverwijld naar hun bestemming kunnen worden vervoerd.

—

Om de toeleveringsketens in de hele EU te beschermen en de werking van de eengemaakte markt voor goederen te waarborgen, wordt de lidstaten verzocht om, als er aan de binnengrenzen wordt gecontroleerd, onmiddellijk alle belangrijke binnengrensovergangen van het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-T) en indien nodig andere grensovergangen aan te wijzen als green lanes voor het vervoer over land (weg en spoor), over water en door de lucht.

—	Inclusief alle controles en een gezondheidscheck van werknemers in de vervoerssector mag het oversteken van een grens via die green lanes niet meer dan 15 minuten in beslag nemen. De green lanes moeten open zijn voor alle vrachtvoertuigen met allerlei soorten goederen.

—

De lidstaten moeten onmiddellijk maatregelen nemen om alle beperkingen inzake toegang tot de weg op hun grondgebied (weekendrijverbod, nachtrijverbod, sectorale verboden enz.) tijdelijk op te schorten voor het goederenvervoer over de weg en voor het noodzakelijke vrije verkeer van werknemers in de vervoersector.

—

Werknemers in de vervoersector moeten ongeacht hun nationaliteit en verblijfplaats de binnengrenzen kunnen oversteken. Reisbeperkingen en verplichte quarantaine voor werknemers in de vervoersector moeten worden opgeheven; de bevoegde autoriteiten moeten evenwel evenredige en specifiek aangepaste maatregelen blijven nemen om het besmettingsrisico tot een minimum te beperken.

De COVID-19-uitbraak verstoort het vervoer en de mobiliteit in Europa in hoge mate. De Europese toeleveringsketen wordt in stand gehouden via een uitgebreid netwerk dat alle vervoerswijzen omvat. Ononderbroken vrachtvervoer over land en water en door de lucht is van groot strategisch belang voor de hele EU. De toeleveringsketens over land, met name via de weg, zijn goed voor 75 % van het goederenvervoer en zijn bijzonder zwaar getroffen door de invoering van inreisverboden aan de binnengrenzen en/of toegangsbeperkingen voor beroepschauffeurs tot bepaalde lidstaten. De voorbije dagen bedroegen de wachttijden aan bepaalde binnengrenzen van de EU meer dan 24 uur, zelfs voor medische benodigdheden.

In deze mededeling dringt de Commissie er bij de lidstaten op aan de richtsnoeren voor het grensbeheer volledig toe te passen op alle goederenvervoer binnen de EU (2) en gaat zij dieper in op de toepassing van de punten 1 tot en met 6, 8, 10, 11, 19 en 22 van die richtsnoeren. Zij verzoekt de lidstaten de nodige operationele en organisatorische maatregelen te treffen, met dien verstande dat die uitzonderlijke maatregelen tijdelijk zullen worden toegepast voor de inperking van het coronavirus.

1. Waarborgen voor de continuïteit van het verkeer via het TEN-T-netwerk

Het trans-Europees vervoersnetwerk (3), dat bestaat uit de belangrijkste wegen voor het vervoer over de weg, per spoor en over de binnenwateren en waarin havens, luchthavens en multimodale terminals zijn geïntegreerd, is essentieel voor het goederenverkeer. Een vlotte doorstroming van alle goederen langs dat netwerk is van cruciaal belang om een efficiënte respons op de pandemie te waarborgen, de bevolking gerust te stellen dat de voorziening wordt gewaarborgd en de gevolgen van het virus voor de economie te beperken.

De lidstaten moeten onmiddellijk de volgende maatregelen treffen om het goederenvervoer op het hele TEN-T-netwerk ongehinderd te laten verlopen.

Alle vrachtwagens en hun bestuurders moeten op niet-discriminerende wijze worden behandeld, ongeacht de herkomst, de bestemming of het land van registratie van het voertuig of van de nationaliteit van de bestuurder. De lidstaten mogen geen onderscheid maken tussen voertuigen met goederen voor gebruik op hun grondgebied en voertuigen die het land alleen maar passeren.

Als er controles aan de binnengrenzen worden uitgevoerd, wordt de lidstaten verzocht de binnengrensovergangen op het TEN-T (4) en indien nodig andere belangrijke grensovergangen aan te wijzen als green lanes.

Inclusief alle controles mag het oversteken van een grens via die green lanes niet meer dan 15 minuten in beslag nemen. Als de grensovergangen op het TEN-T-netwerk verzadigd zijn, moeten extra grensovergangen worden geopend die alleen voor goederenvervoer zijn bestemd. Die moeten zich zo dicht mogelijk bij de grensovergangen op het TEN-T-netwerk bevinden.

De green lanes moeten open zijn voor alle vrachtvoertuigen, waaronder zware en lichte voertuigen en, indien van toepassing, treinen en schepen.

De Commissie begrijpt dat sommige lidstaten in deze crisis prioriteit willen geven aan bepaalde soorten goederen. Maar gezien de complexe aard van de toeleveringsketens en de noodzaak om het vrije verkeer van alle goederen te waarborgen, moeten vrachtvoertuigen met allerlei soorten goederen de green lanes kunnen gebruiken. Indien nodig is de Commissie bereid om na te gaan of meer maatregelen nodig zijn om bepaalde categorieën goederen voorrang te geven, mede op basis van beste praktijken op nationaal niveau, maar zij onderstreept dat de lidstaten alles in het werk moeten stellen om alle goederen in beweging te houden. Noodhulpdiensten moeten te allen tijde voorrang krijgen.

10.

In de green lanes moeten de procedures tot een minimum worden beperkt en worden vereenvoudigd tot het strikt noodzakelijke. Vrachtwagenchauffeurs mag niet worden gevraagd om andere documenten te tonen dan hun identiteits- of rijbewijs en, zo nodig, een modelbrief van hun werkgever (bijlage 3). Elektronische indiening of weergave van documenten moet als voldoende worden beschouwd.

11.

Afhankelijk van de beschikbare infrastructuur kunnen gezondheidscontroles voor of na de binnengrens worden uitgevoerd om een vlot verkeer te garanderen. Om overlappingen en wachttijden te voorkomen, moeten de lidstaten de gezondheidscontroles zodanig coördineren dat die maar aan één kant van de grens worden uitgevoerd. Gezondheidscontroles moeten in beginsel gebaseerd zijn op de elektronische meting van de lichaamstemperatuur, tenzij er even snelle maar doeltreffendere methoden beschikbaar komen.

12.

Andere controles van documenten en vracht, zoals controles langs de weg, moeten tot een minimum worden beperkt en mogen niet meer dan gewoonlijk worden uitgevoerd om het vrije verkeer van goederen te waarborgen en extra vertragingen te vermijden.

13.

Gezondheids- en andere controles moeten op zodanige wijze worden uitgevoerd dat de bestuurders hun voertuig niet hoeven te verlaten.

14.

De nationale contactpunten die na de teleconferentie van de ministers van Vervoer van 18 maart zijn opgericht, moeten samenwerken om de doeltreffende werking van de green lanes bij de grenzen te waarborgen. De Commissie heeft een platform opgezet om informatie te verstrekken over de door de lidstaten genomen crisisbeheersmaatregelen op het gebied van vervoer (5).

15.

De Commissie roept de nationale autoriteiten van het Verenigd Koninkrijk, dat tot het einde van de overgangsperiode als een lid van de EU wordt behandeld, alsook van buurlanden buiten de EU, EER-landen, Zwitserland, de landen en economieën van de Westelijke Balkan, alsook de landen die deelnemen aan het Uniemechanisme voor civiele bescherming, in het bijzonder de landen dit tot het uitgebreide TEN-T-behoren, op nauw samen te werken met het netwerk van contactpunten van de EU. Dit is van essentieel belang om alle noodzakelijke procedures volledig af te stemmen om de continuïteit van het goederenverkeer te verzekeren, zowel naar die landen als voor doorvoer van een EU-lidstaat (of een land van deze grotere groep) naar een andere. De Commissie zal ook nauw samenwerken met het permanent secretariaat van de Vervoersgemeenschap om de coördinatie en de uitvoering van maatregelen tussen de EU en de zes landen van de Westelijke Balkan te vergemakkelijken. Onverminderd specifieke controles van goederen of werknemers die gewoonlijk inherent zijn aan en gepaard gaan met het overschrijden van de buitengrenzen van respectievelijk de interne markt, de douane-unie of de Schengenzone, dienen de lidstaten de in deze mededeling beschreven richtsnoeren voor de uitvoering zo veel mogelijk toe te passen.

16.

Alle soorten rijbeperkingen (weekendverboden, nachtverboden, sectorverboden, enz.) voor het goederenvervoer moeten tijdelijk worden geschorst op het volledige grondgebied van de lidstaten. De schorsing van die rijverboden zal bijdragen tot een vlotter verkeer.

17.

Op de belangrijkste transportroutes moeten de lidstaten ervoor zorgen dat adequate sanitaire voorzieningen en levensmiddelen/catering voor werknemers in het vervoer beschikbaar zijn. Aangezien de accommodatie langs die routes wellicht onbeschikbaar is en om de kans op besmetting te beperken, moeten de lidstaten het verbod voor bestuurders om hun rustperiode in het voertuig door te brengen overeenkomstig artikel 14 van Verordening (EG) nr. 561/2006 (6) dringend opschorten. Voor periodes van meer dan 30 dagen zal de Commissie, in het licht van aanhoudende problemen, een gunstig gevolg geven aan verzoeken van de lidstaten om dergelijke uitzonderingen te verlengen.

18.

De Commissie dringt er bij de lidstaten op aan veilige doorgangscorridors op te zetten waarlangs particuliere bestuurders en hun passagiers, zoals werknemers in de gezondheidszorg en het vervoer, alsook alle gerepatrieerde EU-burgers, ongeacht hun nationaliteit, hun land prioritair in elke nodige richting kunnen doorkruisen via het TEN-T, waarbij zij strikt op de aangewezen routes moeten blijven en de noodzakelijke minimumrusttijden nemen. De lidstaten moeten er ook voor zorgen dat op hun grondgebied ten minste één luchthaven beschikbaar is voor repatriëring en internationale vluchten met hulpgoederen.

2. Betere toepassing van de regels voor werknemers in de vervoerssector

19.

In het kader van de algemene inspanningen om de essentiële vervoersstromen aan de gang te houden, moeten de lidstaten ook maatregelen nemen om binnen de Unie het vrije verkeer te waarborgen van alle werknemers die betrokken zijn bij alle vormen van internationaal vervoer, zoals chauffeurs, zeevaarders, piloten, bemanningsleden, inspecteurs van wagons, onderhoudspersoneel enz.

20.

In het bijzonder moeten reisbeperkingen en verplichte quarantaine van werknemers die geen symptomen vertonen, worden opgeheven, onverminderd de verplichting voor de bevoegde autoriteiten om evenredige en specifiek aangepaste passende maatregelen te nemen om het besmettingsrisico zoveel mogelijk te beperken. De lidstaten mogen bijvoorbeeld niet langer eisen dat vervoerswerknemers zonder symptomen ter inspectie een medisch certificaat van een dokter kunnen voorleggen om te bewijzen dat zij in goede gezondheid verkeren. Dergelijke eisen zijn onevenredig en hebben een beperkte meerwaarde, gezien het risico op asymptomatische infectie na de afgifte van het certificaat en aangezien dokters moeilijker te bereiken zijn door de uitbraak van COVID-19.

21.

Werknemers mogen niet worden belemmerd een binnengrens te overschrijden om hun vervoersactiviteiten uit te voeren: Internationaal erkende getuigschriften van vakbekwaamheid moeten worden aanvaard als voldoende bewijs dat een werknemer actief is in het internationale vervoer. Die certificaten moeten tijdens de uitbraak van COVID-19 tijdelijk worden geacht geldig te zijn tot een redelijke periode na hun vervaldatum.

22.

Zo nodig kunnen de lidstaten, bijvoorbeeld bij het ontbreken van een internationaal erkend certificaat (bijvoorbeeld van chauffeurs) of als de geldigheidsduur van dat certificaat verstreken is, verlangen dat chauffeurs naast de passende identiteitsdocumenten een attest van hun werkgever overleggen waarmee zij kunnen aantonen dat zij voor de uitoefening van hun beroep de binnengrenzen moeten kunnen overschrijden. De Commissie ondersteunt dit proces door een modelattest aan te bieden (bijlage 3).

23.

Indien de nationale autoriteiten dit nodig achten, moet de gezondheid van vervoerswerknemers in beginsel worden gescreend aan de hand van een elektronische meting van de lichaamstemperatuur. De temperatuur van bestuurders moet normaal gezien niet meer dan drie maal per dag worden gemeten. Indien de werknemer koorts heeft en de grensautoriteiten van oordeel zijn dat hij/zij de reis niet mag verderzetten, moet de werknemer toegang krijgen tot passende gezondheidszorg. De betrokken lidstaat moet de nodige voorzieningen bieden voor de tijdelijke stalling van het voertuig, tot een vervangende bestuurder ter plaatse is.

24.

De Commissie beveelt ook aan maatregelen te nemen om de hygiëne in luchthavens, havens, treinstations en andere landvervoerhubs te verbeteren. Er moet o.a. worden bepaald welk personeel in vervoershubs een kritieke functie vervult en er moeten maatregelen worden genomen om ontsmetting te waarborgen. De aanbevelingen als bedoeld in bijlage 2 om de veiligheid van werknemers in het vervoer te waarborgen, moeten worden gevolgd.

25.

Met het oog op de continuïteit van het vervoer van goederen en materialen, met name verse en essentiële voedingsmiddelen, levende dieren en diervoeders, middelen voor de landbouwproductie, geneesmiddelen met inbegrip van diergeneesmiddelen, persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en stoffen van menselijke oorsprong, en industriële leveringen voor de productie en het onderhoud van die processen, moeten vervoerspersoneel en exploitanten van kritieke en essentiële diensten in de toeleveringsketen voor alle vervoerswijzen – na vervulling van de strikt medische behoeften – worden beschouwd als een van de prioritaire groepen bij de distributie en de toewijzing van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), zoals producten voor desinfectie en handschoenen.

26.

De lidstaten moeten samenwerken om de repatriëring van vervoerswerknemers van wie het contract is beëindigd te vergemakkelijken en hen alle noodzakelijke bijstand te verlenen om naar huis te gaan.

27.

Alle bovengenoemde beginselen moeten ook van toepassing zijn op onderdanen van derde landen die een essentiële functie vervullen om het vrije verkeer van goederen in en naar de EU te verzekeren.

(1) https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/20200316_covid-19-guidelines-for-border-management.pdf

(2) De beginselen betreffende het goederenvervoer in deze mededeling zijn met de nodige veranderingen van toepassing op het vervoer van afval krachtens Verordening (EG) nr. 1013/2006 van he Europees Parlement en de Raad van 14 juni 2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen (PB L 190 van 1.7.2006, blz. 1.)

(3) https://ec.europa.eu/transport/infrastructure/tentec/tentec-portal/site/en/maps.html

(4) Zie de verwijzing in bijlage 1 en online: Binnengrensovergangen over land op het TEN-T-netwerk

(5) https://ec.europa.eu/transport/coronavirus-response_en; contact: EU-COVID-TRANSPORT@ec.europa.eu

(6) Verordening (EG) nr. 561/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 15 maart 2006 tot harmonisatie van bepaalde voorschriften van sociale aard voor het wegvervoer, tot wijziging van Verordeningen (EEG) nr. 3821/85 en (EG) nr. 2135/98 van de Raad en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 3820/85 van de Raad (PB L 102 van 11.4.2006, blz. 1).

Bijlage 2

Aanbevelingen voor bestuurders en relevante vervoersgerelateerde ondernemingen en bevoegde overheidsinstanties die betrokken zijn bij vrachtvervoer, naar aanleiding van de uitbraak van COVID-19

Deze aanbevelingen doen geen afbreuk aan de noodzaak om de specifieke voorschriften te volgen inzake hygiëne, social distancing of andere regels die nationale autoriteiten hebben opgelegd op hun grondgebied.

—	Social distancing moet de regel zijn en bestuurders moeten zoveel mogelijk vermijden de cabine van de vrachtwagen te verlaten voor sociale contacten.

—	Werkgevers moeten reinigende/ontsmettende gel en zeep ter beschikking stellen van de bestuurders.

—	Werkgevers moeten de bestuurders in kennis stellen van de aanbevelingen in deze bijlage.

—	Het gebruik van digitale documenten moet worden aangemoedigd en werkgevers moeten al het mogelijke doen om documenten vooraf naar bedrijven te verzenden als zij weten dat die documenten misschien nodig zijn aan laad-/lospunten.

—	Wanneer sociale interactie niet kan worden vermeden, moeten bestuurders passende beschermende uitrusting dragen, zoals handschoenen.

—	De cabine van de vrachtwagen moet worden ontsmet vóór elk nieuw gebruik (bv. wanneer een andere bestuurder of hubpersoneel met het voertuig rijdt).

Aan laad- en losplaatsen:

—	Bestuurders moeten zoveel mogelijk in de vrachtwagencabine blijven aan laad- en lospunten.

—

De laad- en losactiviteiten moeten zoveel mogelijk worden uitgevoerd door lokaal personeel van het bedrijf dat de goederen verstuurt/ontvangt. Als bestuurders toezicht moeten houden op die activiteiten, moeten ze op veilige afstand van ander personeel blijven en de beschikbare beschermende uitrusting dragen, zoals handschoenen.

—

Voor zover mogelijk moeten alle documenten met betrekking tot het vervoer op voorhand elektronisch door het bedrijf worden verstuurd. Wanneer fysieke documenten worden uitgewisseld aan laad-/lospunten, wordt aanbevolen dat de bestuurders/personeelsleden handschoenen dragen, antibacteriële handgel gebruiken of onmiddellijk daarna hun handen wassen met water en zeep.

Pauzes en rusttijden:

—	Tijdens pauzes en rusttijden onderweg moeten bestuurders social distancing toepassen. Voorts wordt aanbevolen nauwe contacten met andere mensen (bestuurders, personeel van het parkeerterrein enz.) te vermijden.

—

Maaltijden moeten zoveel mogelijk in de openlucht worden genomen, uit de buurt van andere mensen, of in de cabine van de vrachtwagen. Wanneer catering beschikbaar is op de stopplaatsen, wordt aangeraden niet in het restaurant/de cafetaria te eten, maar een afhaalmaaltijd te bestellen die uit de buurt van andere mensen kan worden opgegeten.

Tijdens controles en in wachtrijen aan grenzen:

—	De algemene regel is dat bestuurders de vrachtwagencabine niet mogen verlaten voor de controle.

—	Bij de controle van documenten moeten papieren documenten worden uitgewisseld met inachtneming van een veilige minimumafstand. Wanneer bestuurders documenten moeten invullen, moeten nationale controleambtenaren toestaan dat bestuurders deze documenten in de vrachtwagencabine invullen.

—

Wanneer fysieke documenten worden uitgewisseld of gecontroleerd, wordt aanbevolen antibacteriële handgel te gebruiken of de handen te wassen met water en zeep, indien mogelijk. Voorts wordt aanbevolen dat de bestuurders/personeelsleden handschoenen dragen, antibacteriële handgel gebruiken of onmiddellijk daarna hun handen wassen met water en zeep.