28.7.2017   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 246/1

Rapporteur:

Madi SHARMA

1.1.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) beschikt over ruime ervaring op het gebied van vervoersbeleid en houdt zich sinds kort ook bezig met de genderdimensie in deze van oudsher door mannen gedomineerde sector (zie advies TEN/573 Vrouwen en vervoer) (1). Als EU-instelling die het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigt is het EESC bedreven in het voeren van dialoog en overleg over wetgevende maatregelen.

1.2.

Het Comité is ervan overtuigd dat stakeholdersplatforms daadwerkelijk verandering in gang kunnen zetten, op voorwaarde dat:

1.3.

Het EESC stelt voor een EU-platform voor verandering (het platform) op te richten, dat zich zou bezighouden met gendergelijkheid in het vervoer en zich in een eerste fase voornamelijk zou richten op de arbeidsparticipatie van vrouwen in de sector. In een later stadium zouden „vrouwelijke gebruikers” als doelgroep kunnen worden toegevoegd. Onder vervoer vallen lucht- en zeevaart, weg- en spoorvervoer, binnenvaart en logistiek. Het platform zou met name — maar niet exclusief — bestaan uit vertegenwoordigers op EU- en nationaal niveau van beleidsmakers, de vervoerssector en zijn vakbonden, media, reizigersorganisaties en ngo’s die bereid zijn daadwerkelijk de strijd aan te gaan tegen genderongelijkheid in het vervoer.

1.4.

Het EESC wil hier een lans breken voor de uitvoering van genderbewust beleid aan de hand van een aantal duidelijke doelstellingen: bij de oprichting van het platform moeten de leden de taakomschrijving en werkingssfeer vastleggen, inclusief een reeks indicatoren. Hiermee kan de sector laten zien hoe via partnerschap en overleg tot stand gekomen nieuwe initiatieven in heel Europa kunnen worden overgenomen.

1.5.

Het platform moet de nodige flexibiliteit aan de dag leggen en zich kunnen aanpassen aan alle dimensies van de sector en alle bestuursniveaus. Het moet transparantie en verantwoordingsplicht hoog in het vaandel voeren. Monitoring, evaluatie en jaarlijkse herziening zijn van cruciaal belang voor de geloofwaardigheid en het welslagen van het platform.

1.6.

Het platform kan enkel uitgroeien tot een succes als de leden zich ten volle betrokken voelen; het EESC stelt daarom voor dat het een eigen website krijgt, met een lijst van de leden en hun activiteiten en een gegevensbank van de acties, aanbevelingen, de monitoring en de evaluaties; bedoeling is dat derde partijen deze gegevens kunnen gebruiken als bron van informatie en inspiratie.

2.1.

Er zijn opvallend weinig vrouwen werkzaam in de vervoerssector. In 2013 bestond het aantal werknemers in de vervoersector in de EU voor 78 % uit mannen. Om het genderevenwicht in de sector te verbeteren is het van essentieel belang dat er meer vrouwen worden aangetrokken, om zo het vervoer gebruiksvriendelijker te maken en het tekort aan arbeidskrachten en andere problemen op personeelsgebied op te vangen (een derde van alle werknemers in het vervoer is vijftigplusser).

2.2.

Op 1 juli 2015 heeft het EESC een verkennend advies over „Vrouwen en vervoer” goedgekeurd; in april 2016 nam het deel aan een follow-upevenement dat werd georganiseerd door de commissarissen Julc en Jourova. Vervolgens heeft DG MOVE diverse deskundigengroepen geraadpleegd, waarbij werd gesproken over de huidige uitdagingen en aanbevelingen werden geformuleerd. De vertegenwoordiger van het EESC heeft bij deze gelegenheid geopperd om een „Platform voor verandering” in het leven te roepen; dat idee kreeg bijval van de Commissie omdat het een goede manier zou zijn om aan te zetten tot concrete en zichtbare maatregelen ter bevordering van gendergelijkheid in het vervoer. In een brief d.d. 13 oktober 2016 verklaarde vicevoorzitter Frans Timmermans dat „een dergelijk platform in de tweede helft van 2017 tijdens een gezamenlijk evenement van het EESC en de Commissie zou kunnen worden opgezet”.

3.1.

De Commissie beschikt over een hele waaier aan instrumenten en activiteiten voor overleg met belanghebbenden. Bij de oprichting van een platform voor verandering zou een aantal doelstellingen moeten worden vastgelegd, die door middel van vrijwillige, concrete en meetbare acties kunnen worden verwezenlijkt. Het platform voor voeding, lichaamsbeweging en gezondheid van DG SANTE is in dit verband een mooi voorbeeld.

3.2.

Het EESC zou DG MOVE dan ook willen voorstellen een EU-stakeholdersplatform in het leven te roepen dat concrete toezeggingen kan waarmaken op het gebied van meer werkgelegenheidskansen voor vrouwen en gendergelijkheid in de vervoerssector, zodat meer vrouwen toegang krijgen tot de sector en economische, sociale en duurzame groei wordt gestimuleerd. Een dergelijk platform dient aan de volgende voorwaarden te beantwoorden:

3.3.

Het Comité raadt DG MOVE aan om de volgende stappen en elementen in overweging te nemen (hieronder in detail uiteengezet):

4.1.

Voorzitter Juncker zet zich in voor groei en banen, en het Maltese voorzitterschap heeft daarnaast gendergelijkheid uitgeroepen tot een van zijn prioriteiten. Het platform zou de traditionele beleidsvorming een Europese meerwaarde kunnen bieden, waarbij de aandacht specifiek uitgaat naar een unieke uitdaging op EU-niveau, nl. „Kansen via gendergelijkheid in de Europese vervoerssector”. Dankzij deze doelgerichtheid worden ook relevante stakeholders die anders niet met de Commissie in contact zouden komen, bij het proces betrokken. Op die manier kan het platform de werkzaamheden van de EU-instellingen aanvullen.

4.2.

Het is van groot belang dat DG MOVE het voortouw neemt en dat de bevoegde commissaris het platform bijstaat, bijvoorbeeld door aanwezig te zijn bij de plechtige opening en de vergaderingen bij te wonen. De leden, die zich vrijwillig inzetten voor het platform, zullen zich er zo van bewust worden dat het een voorrecht is een dergelijke rol te spelen. Het is dan ook van cruciaal belang dat het leidinggevende personeel van DG MOVE beschikbaar en bereikbaar is. Tevens is het belangrijk dat EU-instellingen die willen deelnemen aan het platform bereid moeten zijn voorstellen te doen voor gerichte acties.

4.3.

De verspreiding van de voornaamste bevindingen op nationaal niveau moet op de eerste plaats worden overgelaten aan de EU-instellingen en vertegenwoordigers van de ministeries van Vervoer (lidstaten). Het EESC pleit dan ook voor de oprichting van een groep op hoog niveau, die een en ander overzichtelijk kan maken voor regeringen en beleidsmakers; daartoe moet een mechanisme voor de verspreiding van goede praktijken in het leven worden geroepen, moeten meer partnerschappen worden aangegaan en moet de relatie tussen beleidsmakers en het platform worden verbeterd. Dergelijke stakeholders die tevens lid willen worden van het platform moeten zich ertoe verbinden ook concrete maatregelen te nemen.

4.4.

DG MOVE zou verantwoordelijk moeten zijn voor de werking van het platform en voor de toewijzing van de financiële middelen, het secretariaat en andere hulpmiddelen. Andere EU-instellingen kunnen de stakeholders via hun netwerken aanbevelingen verstrekken, en zouden kunnen zorgen voor zalen, vertaling en vertolking. Verder kan worden gedacht aan financiering via de leden van het platform.

4.5.

Een grote kostenpost is het centrale communicatie-instrument, te weten de website en databank, met inbegrip van het onderhoud. Diverse EU-organen beschikken echter al over dergelijke onlinehulpmiddelen, en het is niet ondenkbaar dat DG MOVE een bestaande template zal kunnen aanpassen.

5.1.

Het platform is geen praatgroep: bedoeling is dat stakeholders er met elkaar discussiëren over de uitdagingen en kansen voor vrouwen in de vervoerssector, om vervolgens te besluiten tot controleerbare maatregelen. Om na te gaan in hoeverre leden betrokken zijn en invloed hebben kan het helpen te kijken naar de belangengroep waartoe zij behoren. De leden die rechtstreeks te maken krijgen met de industriële uitdagingen van dit moment zullen ook de grootste betrokkenheid tonen.

5.2.

Stakeholders uit de volgende sectoren op Europees en nationaal niveau kunnen deelnemen aan het platform: industrie, verenigingen van kleine en middelgrote ondernemingen, vakbonden (sociale partners), inclusief organisaties die vrouwen vertegenwoordigen, overheidsinstanties, met inbegrip van organen die inspraak hebben in aankopen en aanbestedingen, bijvoorbeeld de EBWO; ngo’s, met inbegrip van overkoepelende verenigingen voor vrouwenrechten en gelijke kansen, media, denktanks, universiteiten en onderzoekinstituten.

5.3.

Tevens kan occasionele deelname aan het forum worden overwogen van: 1) mensen die geen lid zijn van het platform maar betrokken zijn bij de uitwerking van de verbintenissen, en 2) besluitvormers en mensen met invloed, inclusief vertegenwoordigers van EU-instellingen en nationale overheden.

5.4.

Lidmaatschap van het platform is gratis; de criteria en het mandaat zijn vast omschreven. In een eerste fase wordt niet voorzien in terugbetaling van kosten die samenhangen met de activiteiten van de leden of hun lidmaatschap.

5.5.

Deelnemers aan het forum zouden zich aan de volgende beginselen moeten houden:

6.1.

Algemene doelstelling van het platform zou kunnen zijn om de deelname van vrouwen te vergroten en gendergelijkheid in de vervoerssector te verbeteren door meer kansen te bieden aan vrouwen, door vrouwen gerunde bedrijven en vrouwelijke managers, en door de algemene arbeidsomstandigheden in de sector te verbeteren, wat uiteindelijk ook voordelig zou zijn voor de werkgelegenheid, integratie, innovatie, duurzaamheid en groei. De nadruk moet komen te liggen op gendergelijkheid, wat bevorderlijk zou zijn voor de werkgelegenheid en zou helpen verschillen te overbruggen. Deze doelstelling kan onder meer worden bereikt door te streven naar betere banen en arbeidsomstandigheden voor allen; daarnaast is het zaak intimidatie en gendergerelateerd geweld aan te pakken, de balans tussen werk en gezins- en privéleven te verbeteren, het aantal vrouwen in bestuursfuncties te verhogen en het imago van de sector te verbeteren, om zo meer vrouwelijke werknemers, ondernemers, academici en innovators aan te trekken. In een later stadium zou het platform ook aandacht kunnen besteden aan zaken als de verbetering van de gebruikerservaring en zou het zich kunnen richten op maatregelen voor vrouwelijke gebruikers.

6.2.

Het Comité beveelt aan om bij de verwezenlijking van bovenstaande doelstellingen met name gebruik te maken van genderbewust beleid en genderbewuste budgettering. Over dit nieuwe begrip bestaan nog heel wat misverstanden: genderbudgettering houdt geen toename van de totale uitgaven in, maar betekent dat nieuwe prioriteiten worden gesteld en dat de uitgaven opnieuw worden verdeeld over de verschillende programma’s, afdelingen en diensten. Genderbudgettering schept duidelijkheid en creëert mechanismen om een overkoepelende en sectoroverschrijdende aanpak van het streven naar gendergelijkheid mogelijk te maken.

6.3.

Toepassingsgebied en prioriteiten moeten stroken met EU-beleid en -wetgeving en er moet worden vastgehouden aan de dialoog met de sociale partners. Het platform moet top-down- en bottom-upbenaderingen combineren om maatregelen van de particuliere sector én overheidsbeleid te steunen; wetgevingswijzigingen moeten worden vermeden. Het platform moet door alle partijen worden gezien als een positieve en noodzakelijke investering.

6.4.

Voordeel van de participatie van belanghebbenden is dat deze erop gericht is:

6.5.

Het platform zou zich met name moeten richten op de volgende activiteiten:

6.6.

Naarmate het platform zich uitbreidt kan het zich — eventueel met een beperkt aantal leden — richten op bepaalde sleutelgebieden. Dat is een logisch gevolg van de diversiteit van de vervoerssector. Er zouden dan ook subcomités kunnen worden opgericht die zich zouden bezighouden met bepaalde belangrijke thema’s.

7.1.

Het is aan de leden van het platform zelf om de prioriteiten vast te leggen. Het kan gebeuren dat stakeholders alleen kijken naar hun eigen belangen: er moet dan ook op worden gehamerd dat het de bedoeling is dat zij zich samen inzetten voor gemeenschappelijke uitdagingen. Als de deelnemers merken dat zij met hun acties veranderingen in gang kunnen zetten, zullen zij zich nauwer betrokken voelen bij hun organisaties en het platform.

7.2.

Leden moeten bereid zijn ambitieuze toezeggingen te doen, verandering te brengen in de huidige situatie en hun eigen middelen in te zetten. Op de website moet duidelijk en op transparante wijze verslag worden gedaan van de acties, zodat de leden erkenning krijgen voor hun inzet en de betrokken partijen toezicht kunnen uitoefenen. Ook is het essentieel dat de leden onderling duidelijk communiceren en overleg plegen, zodat zij gemotiveerd blijven en niet in hun verwachtingen teleurgesteld worden. Voorts moeten gezamenlijke activiteiten worden aangemoedigd.

7.3.

Ter ondersteuning van de acties van het platform zou het nuttig zijn om streefdoelen en indicatoren vast te leggen. Deze kunnen helpen bij de uitvoering en beoordeling van de maatregelen ter bevordering van de werkgelegenheid, gelijke kansen en zelfbeschikking voor vrouwen; bovendien kan op deze manier worden nagegaan hoe een gelijk speelveld voor vrouwen en mannen tot stand komt, ongeacht de gebruikte technologie. Aan de hand van ontwikkelingsindicatoren die worden ingezet als evaluatie-instrumenten, en waarmee de impact en de integratie van resultaten in een voortgangsverslag worden versterkt, kan de vooruitgang in kaart worden gebracht en zo de politieke en strategische planning in een bepaalde richting worden gestuurd.

7.4.

Eurostat verstrekt algemene statistische gegevens. DG MOVE zou kunnen samenwerken met Eurostat en de leden van het platform om de verzameling naar geslacht uitgesplitste gegevens uit te breiden en zo een vollediger beeld te verkrijgen.

7.5.

De discussie over gendergelijkheid, stereotypen en discriminatie zou kunnen worden verrijkt dankzij gegevens, streefcijfers en indicatoren. Deze zijn nooit normatief; bedoeling is dat organisaties hun leden en het grote publiek duidelijk en helder kunnen informeren over genderkwesties en tegelijk hun eigen beleid en praktijken onder de loep kunnen nemen.

7.6.

Er zouden basisindicatoren kunnen worden ontwikkeld voor de volgende aspecten:

8.1.

Om de geest van partnerschap te versterken zouden de leden voor zij tot actie overgaan hun verbintenissen en maatregelen onderling kunnen bespreken. Acties zouden worden afgesloten met een monitoringverslag waarin alle maatregelen, termijnen, verkregen gegevens en voornaamste bevindingen worden opgenomen, zodat het platform een en ander onder de loep kan nemen en een evaluatie kan opstellen. Hierbij moet objectief en onbevooroordeeld te werk worden gegaan; het is de bedoeling dat degelijke en onderbouwde beoordelingen worden opgesteld waarin wordt bekeken of de maatregelen stroken met de doelstellingen van het platform. Als het budget het toelaat kunnen hiervoor externe consultants worden aangetrokken, zoals ook het geval was bij de beoordeling van het platform van DG SANTE (zie Annual Monitoring Report 2016).

8.2.

Het is volgens het Comité belangrijk dat van meet af aan duidelijke verbintenissen worden aangegaan die aansluiten bij de doelstellingen. De leden zouden „slimme” verbintenissen moeten aangaan, wat een grondige voorbereiding vereist: er moeten termijnen en doelstellingen worden aangegeven zodat efficiënt verslag kan worden uitgebracht, het toezicht vlot verloopt en informatie kan worden verstrekt over de voltooiing.

8.3.

De leden moeten bereid zijn een grote inzet aan de dag te leggen en taken op zich te nemen die veel verder gaan dan hun normale werkzaamheden. Met die inspanningen kunnen zij hun interne werkzaamheden een meerwaarde geven, waarmee het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen zelfs nog wordt overstegen, en kunnen zij de buitenwereld laten zien dat zij ijveren voor gendergelijkheid op het werk. Derde partijen moeten het werk van de platformleden kunnen overnemen.

8.4.

De evaluatie van de activiteiten van het platform zou de leden ertoe moeten aanzetten meer te netwerken en samen te werken aan de verwezenlijking van de doelstellingen. Zo kunnen ook meer gezamenlijke verbintenissen worden aangegaan, via: