1.

De conclusies van de Raad van 27 november 2012 over „het stimuleren van gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging (HEPA)” (2) waarin wordt benadrukt dat „lichaamsbeweging […], door de voordelen ervan, op iedere leeftijd, met betrekking tot preventie, behandeling en herstel, van bijzonder belang [is]”.

2.

In de aanbeveling van de Raad van 26 november 2013 over de stimulering van gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging in de verschillende sectoren (3), werd de lidstaten verzocht een sectoroverschrijdend beleid en geïntegreerde strategieën te ontwikkelen voor sport, onderwijs, gezondheid, vervoer, milieu, stadsplanning en andere relevante sectoren, en werd benadrukt dat „lichamelijke opvoeding op school […] in aanleg een effectief instrument [is] om mensen meer bewust te maken van het belang van gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging en [dat] scholen […] gemakkelijk en doeltreffend voor activiteiten op dit gebied [kunnen] worden ingeschakeld”.

3.

Het op 21 mei 2014 aangenomen tweede werkplan van de Europese Unie voor sport (2014-2017) (4), waarin het beoefenen van gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging en sportonderwijs en -opleiding als prioritaire thema's van de EU-samenwerking op het vlak van sport zijn aangemerkt, en waarbij de deskundigengroep HEPA is ingesteld, die aanbevelingen moet formuleren ter bevordering van lichamelijke opvoeding op school, onder meer motorische vaardigheden bij jonge kinderen, en die waardevolle interacties met de sportsector, lokale overheden en de particuliere sector moet creëren.

4.

Het belang van spel en recreatie in het leven van elk kind wordt sinds geruime tijd door de internationale gemeenschap erkend. Artikel 31 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind (VRK) van 1989 stelt expliciet het volgende: „De Staten die partij zijn, erkennen het recht van het kind op rust en vrije tijd, op deelneming aan spel en recreatieve bezigheden passend bij de leeftijd van het kind, en op vrije deelneming aan het culturele en artistieke leven”. Alle activiteiten voor kinderen, waaronder sportactiviteiten en lichamelijke opvoeding, moeten altijd in overeenstemming met het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind worden uitgevoerd.

5.

In de EU-richtsnoeren voor lichaamsbeweging (5) wordt erop gewezen dat de dagelijkse gewoonten van jonge kinderen de voorbije jaren zijn veranderd door nieuwe vormen van vrijetijdsbesteding (tv, internet, videogames, smartphones enz.), waardoor ze minder aan lichaamsbeweging doen. Dat laatste kan tevens worden verklaard door tijdsdruk, sociale en budgettaire beperkingen, veranderingen in levensstijl of een gebrek aan geschikte sportfaciliteiten in de omgeving. In de EU-richtsnoeren wordt gewezen op de grote bezorgdheid die bestaat over het feit dat kinderen en jongeren lichaamsbeweging wellicht hebben ingeruild voor meer sedentaire activiteiten.

6.

Ondanks dat kinderen er in het algemeen toe neigen fysiek actief te zijn, is hun lichaamsbeweging de laatste twintig jaar gedaald. Die verandering viel samen met stijgende percentages van overgewicht en obesitas bij kinderen en gezondheidsproblemen of lichamelijke beperkingen zoals spier- en skeletaandoeningen. Volgens schattingen van het Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI) van de WHO leed in 2010 ongeveer een derde van de kinderen tussen 6 en 9 jaar in de EU aan overgewicht of obesitas (6). Dat is een zorgwekkende stijging sinds 2008, toen de schatting één op vier was (7). In de industrielanden is de prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen onder de 5 jaar gestegen van 8 % in 1990 naar 12 % in 2010, met een verwachting van 14 % in 2020 (8). Het gebrek aan lichaamsbeweging heeft ook negatieve gevolgen voor gezondheidszorgstelsels en voor de economie als geheel. Volgens schattingen wordt jaarlijks ongeveer 7 % van de nationale begrotingen voor gezondheidszorg in de EU besteed aan ziekten die verband houden met obesitas (9).

7.

Om die gezondheids- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen te voorkomen moeten alle kinderen (ook kinderen met een beperking) worden aangemoedigd om aan lichaamsbeweging te doen. De jaren van voor- en vroegschoolse educatie en opvang (ECEC) zijn belangrijk omdat in die periode sleutelvaardigheden worden ontwikkeld. Door te spelen en aan lichaamsbeweging te doen, leren en oefenen kinderen vaardigheden die ze voor de rest van hun leven nodig zullen hebben. Dit leerproces, genaamd motorische ontwikkeling, gaat niet altijd van nature. Daarom is het van essentieel belang kinderen te sensibiliseren en hen mogelijkheden te bieden om aan lichaamsbeweging te doen.

8.

De WHO heeft onvoldoende lichaamsbeweging aangemerkt als de op drie na grootste risicofactor voor vroegtijdige sterfte en ziekte wereldwijd (10). De voordelen van lichaamsbeweging zijn algemeen bekend. Lichaamsbeweging is een van de meest doeltreffende manieren om niet-overdraagbare ziekten te voorkomen en obesitas te bestrijden, en om een gezonde levensstijl te handhaven (11). Er is ook steeds meer wetenschappelijk bewijs betreffende het positief verband tussen lichaamsoefening en mentale gezondheid en cognitieve processen (12).

Uit WHO-verslagen (13) blijkt dat regelmatig, gematigd tot intensief sporten of aan lichaamsbeweging (14) doen (ten minste 60 minuten per dag voor schoolgaande kinderen en 3 uur voor kinderen in ECEC) zorgt voor een langdurige neiging tot lichaamsbeweging die toeneemt tijdens de adolescentie en volwassenheid (15). Uit onderzoek blijkt ook dat wanneer kinderen op jonge leeftijd aan lichaamsoefening beginnen, ze vaak beter presteren aan de universiteit, minder gedrags- en disciplineproblemen hebben, en zich in de les langer kunnen concentreren dan hun leeftijdsgenoten (16).

9.

In dit verband speelt de onderwijsomgeving een bijzonder belangrijke rol, aangezien kinderen vooral op school aan lichaamsbeweging doen en sporten. Daarom voorzien scholen en leerkrachten in faciliteiten voor kinderen om aan lichaamsbeweging te doen, samen met opvoeders in ECEC-instellingen en sportclubs. Ook de ouders, de familie en de bredere gemeenschap spelen voor kinderen een belangrijke rol.

10.

Volgens deskundigen moeten geschikte lichamelijke activiteiten voor kinderen onder 12 jaar per leeftijdsgroep worden georganiseerd (17). Activiteiten in de ECEC en op de basisschool omvatten zowel gestructureerde als ongestructureerde activiteiten die kinderen helpen bij het ontwikkelen van vaardigheden als rennen, springen en werpen.

11.

Sommige lidstaten hebben reeds, in uiteenlopende mate, nationale strategieën ontwikkeld ter stimulering van de motorische ontwikkeling bij jonge kinderen en de ontwikkeling van fysieke en sportieve activiteiten voor kinderen onder de 12 jaar, meestal in samenwerking met de sportsector en sportclubs of -bonden (18).

12.

De deskundigengroep HEPA heeft in juni 2015 conform haar mandaat een reeks aanbevelingen voorgesteld ter stimulering van lichamelijke opvoeding op school, waaronder motorische ontwikkeling bij jonge kinderen.

13.

Te overwegen een sectordoorsnijdend beleid te voeren, onder meer in de sectoren onderwijs, jeugd, en gezondheid, ter bevordering van lichaamsbeweging en motorische vaardigheden bij jonge kinderen, waarbij met name rekening wordt gehouden met de volgende aanbevelingen van de deskundigengroep HEPA:

14.

Initiatieven voor alle betrokkenen (leerkrachten, ouders, scholen, clubs, opvoeders enz.) aan te moedigen en te ondersteunen op de passende niveaus, ter bevordering van passende motorische vaardigheden en fysieke activiteiten.

15.

Passende motorische vaardigheden en fysieke activiteiten aan te moedigen, vanaf de prille kindertijd tot de ECEC en de basisschool, in overeenstemming met de specifieke behoeften en de leeftijd van de kinderen, en daarover instructies te verstrekken aan onderwijzers/opvoeders.

16.

Het toepassen van bewustmaking en informatieverstrekking aan te moedigen, zowel op nationaal, regionaal als lokaal niveau, om interesse in motorische ontwikkeling en lichamelijke opvoeding voor kinderen te stimuleren:

17.

Ouders, familie en de brede gemeenschap aan te moedigen actief deel te nemen aan fysieke activiteiten met hun kinderen door gebruik te maken van geschikte faciliteiten (bv. fietspaden en veilige speeltuinen).

18.

Te overwegen steun te geven aan initiatieven ter verbetering van de sportinfrastructuur voor kinderen, met name in onderwijsinstellingen, en tegelijkertijd de samenwerking te stimuleren tussen scholen en sportclubs met betrekking tot de aanschaf van materiaal en faciliteiten voor kinderen op lokaal niveau.

19.

Stimuleringsmaatregelen te overwegen voor sportorganisaties en -clubs, scholen, onderwijsinstellingen, jeugdcentra, en met andere gemeenschaps- en vrijwilligersorganisaties die lichaamsbeweging bij kinderen promoten.

20.

Kennis te nemen van de aanbevelingen van de deskundigengroep HEPA als basis voor verdere beleidsmaatregelen zowel op EU-niveau als op dat van de lidstaten, aangezien zij empirisch onderbouwde feiten leveren en in praktische sturing voorzien.

21.

De samenwerking te versterken tussen de beleidsterreinen voor de stimulering van de motorische ontwikkeling en lichamelijke opvoeding van kinderen, in het bijzonder de sectoren sport, gezondheid, onderwijs, jeugd en vervoer, overeenkomstig de aanbevelingen van de deskundigengroep HEPA.

22.

Te overwegen, met het oog op de Europese week van de sport, bijzondere aandacht te schenken aan initiatieven die (buiten)schoolse sportactiviteiten steunen en bevorderen.

23.

Waar passend nationale monitoringsystemen, studies of evaluaties te bevorderen om de hoeveelheid lichaamsbeweging en de gewoontes van kinderen te bepalen.

24.

Na te denken over een doeltreffender aanpak, binnen de toekomstige werkzaamheden op EU-niveau, van het stimuleren van motorische ontwikkeling bij jonge kinderen en van strategieën die een sedentaire levensstijl bij kinderen moeten ontmoedigen.

25.

Financiële steun aan te moedigen voor initiatieven inzake motorische vaardigheden en lichamelijke opvoeding via bestaande EU-programma's, zoals Erasmus+ en de Europese structuur- en investeringsfondsen, en aanvullende informatie van de Commissie te verwelkomen over de toepassing van bestaande EU-financieringsprogramma's ten gunste van sport.

26.

Uitwisseling van beste praktijken inzake de motorische ontwikkeling en lichamelijke opvoeding van kinderen in EU-verband te bevorderen en te steunen.

27.

Het kennisbestand te verbeteren door, in nauwe samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie, steun te geven aan het verzamelen van kwantitatieve en kwalitatieve data (19) over de lichaamsbeweging, conditie-indicatoren en sportdeelname van kinderen in ECEC-instellingen of scholen en daarbuiten.

28.

Richtsnoeren voor lichaamsbeweging te ontwikkelen voor kinderen in ECEC-omgevingen, scholen en sportclubs, in samenwerking met wetenschappelijke deskundigen waaronder de Wereldgezondheidsorganisatie, die met name zijn gericht op beleidsmakers, lokale autoriteiten, ouders, familie en de bredere gemeenschap.

29.

een scala van voor kinderen geschikte niet-competitieve sportactiviteiten aan te bieden die zijn aangepast aan het passende niveau, ter verbetering van hun gezondheid en persoonlijke ontwikkeling.

30.

steun te bieden aan de organisatie van activiteiten waardoor (buiten)schoolse sportactiviteiten en de motorische ontwikkeling bij jonge kinderen worden bevorderd, onder meer in het kader van de Europese week van de sport.

31.

bij te dragen aan de ontwikkeling van hechte partnerschappen, gemeenschappelijke doelstellingen en communicatiecampagnes met de gemeenten en gemeenschappen en met onder meer de onderwijs-, jeugd-, en gezondheidssector, teneinde een sedentaire levensstijl tegen te gaan door binnen- en buitenschoolse sport te promoten.

32.

zich meer in te zetten voor de bevordering van initiatieven in verband met sportieve en fysieke activiteiten die tot doel hebben sedentair gedrag bij kinderen tegen te gaan via partnerschappen en samenwerking met de particuliere en de overheidssector.