15.1.2015   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 12/60

Rapporteur:

Thomas MCDONOGH

1.1

De alhier voorgestelde richtlijn gaat over een onderwerp dat van doorslaggevend belang is voor de EU. De controle over en exploitatie van de gegevens over de wereld waarin we leven, zijn in hoge mate bepalend voor het lot dat het wereldgebeuren is beschoren en het welzijn van Europa's burgers. Thans worden die gegevens grotendeels door de VS en andere landen buiten de EU gegenereerd en gecontroleerd. Van cruciaal belang is dat het ruimtevaartprogramma en de productie en verspreiding van aardobservatiegegevens in Europa op een hoger niveau worden getild, zodat de EU als het gaat om deze industrie — waarvan de enorme betekenis niet kan worden overschat — niet langer achteraan komt, maar het voortouw neemt.

1.2

Het EESC is een groot voorstander van de invoering van een overzichtelijk regelgevingskader dat ten goede komt aan de ontwikkeling van de ruimtevaartindustrie in Europa en de exploitatie van aardobservatiegegevens ten behoeve van duurzame groei en het welzijn van Europa's burgers. Het is daarom ingenomen met de Mededeling aangaande de voorgestelde richtlijn die de Commissie over de verspreiding van aardobservatiegegevens voor commerciële doeleinden heeft uitgebracht.

1.3

Onderhavig voorstel valt ook toe te juichen in de bredere context van het Europese ruimtevaartbeleid, dat van doorslaggevend belang is voor welvaart en veiligheid in de EU van de toekomst en voor de verwezenlijking van het met de Europa 2020-strategie nagestreefde doel van slimme, duurzame en inclusieve groei (1).

1.4

Het EESC vindt net als de Commissie dat een richtlijn noodzakelijk is voor de totstandbrenging van een transparant, billijk en coherent rechtskader voor de goede werking en ontwikkeling van de interne markt voor ruimtevaartproducten en -diensten, maar vooral ook van een gemeenschappelijk kader voor de verspreiding van satellietgegevens met hoge resolutie (HRSD).

1.5

Het stemt in met de bepalingen in de voorgestelde richtlijn, die een EU-norm voor de commerciële verspreiding van HRSD moeten gaan creëren.

1.6

De commerciële ruimtevaartindustrie komt volgens het EESC in Europa te langzaam op gang: er hadden al veel eerder op grond van ruimtetechnologie en -gegevens banen en welvaart kunnen worden gecreëerd. De Commissie zou meer vaart moeten zetten achter de uitwerking van beleid en een rechtskader voor de ruimtevaart. Daarmee kunnen de veiligheid, beveiliging en duurzaamheid, alsook de economische ontwikkeling van de ruimtevaartsector worden bevorderd en kan voor de goede werking van de interne markt voor ruimtevaartproducten en -diensten worden gezorgd.

1.7

Er moet beslist beleid komen waardoor kleine en middelgrote ondernemingen in de 28 lidstaten van de EU die voet aan de grond willen krijgen op de markt voor aardobservatiegegevens en daar de concurrentie het hoofd proberen te bieden, meer steun wordt geboden. Het EESC pleit vooral voor maatregelen om een einde te maken aan onredelijke belemmeringen op de interne markt inzake minimale financiële capaciteit, waar vooral kleine en middelgrote ondernemingen veel last van hebben.

1.8

Het kijkt uit naar voorstellen voor een beleid op het gebied van aanbestedingen voor Europese ruimtevaartsopdrachten: daarmee kan de commerciële ruimtevaartsector, die voor zijn ontwikkeling afhankelijk is van institutionele opdrachten, worden geholpen.

1.9

Ook breekt het een lans voor beleid om te bevorderen dat meer mensen een opleiding volgen om ingenieur of ICT-deskundige te worden of een diploma bedrijfsvoering in de ruimtevaartindustrie te behalen, vooral voor de snel groeiende markt voor gegevensverstrekkers, doorverkopers van gegevens, verleners van waardetoevoegende diensten en dienstverleners die geo-informatie verstrekken.

1.10

Het ziet in dat beveiliging voor de burgers van de EU van doorslaggevend belang is, maar is ervan overtuigd dat een meer omvattend Europees gemeenschappelijk beveiligingsbeleid — in weerwil van de bepalingen in de voorgestelde richtlijn — o.m. een oplossing kan bieden voor de te strakke controle op HRSD die door enkele lidstaten wordt uitgeoefend.

1.11

Het doet een beroep op de Raad om eensgezind een Europees ruimtevaartbeleid uit te werken en te promoten, omdat daarmee een stap in de richting van vrede, veiligheid en economische groei zou worden gezet. Hierbij zou voor de ontwikkeling en exploitatie van ruimtevaarttechnologie en de daaruit voortkomende gegevens een open en op samenwerking berustende aanpak moeten worden gevolgd.

1.12

Het vestigt de aandacht van de Commissie op de adviezen die het al eerder over ruimtevaartbeleid heeft uitgebracht (2).

2.1

Onderhavig voorstel voor een richtlijn gaat over de verspreiding in de EU van aardobservatiesatellietgegevens voor commerciële doeleinden. De aandacht gaat daarin vooral uit naar HRSD als aparte categorie van gegevens waarvoor, als deze voor commerciële doeleinden worden verspreid, een ander regelgevingskader nodig is.

2.2

HRSD worden gebruikt voor de levering van geografische ruimtevaartproducten en -diensten, een markt die volop in opkomst is. HRSD zijn onontbeerlijk geworden voor milieumonitoring, stadsplanning, het beheer van natuurlijke rijkdommen en de aanpak van rampen en noodsituaties.

2.3

HSRD zijn echter ook van belang voor de beveiliging en verdediging van de lidstaten. Om die laatste reden moeten commerciële HRSD-actoren (productie en verspreiding) zich houden aan de regels van de lidstaat waar zij zijn gevestigd. Het gevolg is dat de nationale regelgevers tot op heden geen gemeenschappelijke aanpak voor de behandeling van HRSD en van HRSD afgeleide diensten en producten volgen. Daardoor is de regelgeving in Europa versnipperd, ofwel: onsamenhangend, onoverzichtelijk en onvoorspelbaar, en kan de markt zich onmogelijk volledig ontwikkelen.

2.4

Doel van de voorgestelde richtlijn is om de goede werking van de markt in HRSD-producten en diensten te garanderen door middel van een samenhangend rechtskader voor de verspreiding van HRSD en goede en toereikende informatie over de toegankelijkheid van HRSD voor commerciële doeleinden. Ook moet in alle lidstaten een transparant, voorspelbaar en billijk rechtskader van kracht worden en dient er overal in de EU vrijheid van gegevensverkeer te worden gegarandeerd, zodat het voor gegevensverstrekkers gemakkelijker wordt om de concurrentie aan te gaan.

2.5

Met dit voorstel wordt een richtlijn beoogd waarvan de tenuitvoerlegging gunstige economische effecten oplevert, omdat de verspreiding van ruimtevaartgegevens er transparanter door wordt en de ondernemingen die deze gegevens verspreiden, meer rechtszekerheid en voorspelbaarheid worden geboden. Er wordt van uitgegaan dat deze richtlijn gunstige gevolgen zal hebben voor de vestiging en groei van bedrijven, de verkoop van aardobservatiegegevens en het vermogen om de internationale concurrentie aan te gaan. Er zal niet alleen sprake zijn van rechtstreekse banengroei in de sector van gegevensverstrekking en de doorverkoop van gegevens/waardetoevoegende dienstverlening, maar waarschijnlijk ook van banengroei elders in de waardeketen (in bedrijven die HRSD gebruiken, bedrijven die satellieten bouwen en bedrijven die satellieten gebruiken), omdat de dienstverlening beter en de prijzen concurrerender worden. Ook wordt uitgegaan van nog meer niet-rechtstreekse banengroei, omdat iedere nieuwe baan in de ruimtevaartindustrie vijf nieuwe banen elders oplevert.

2.6

De voornaamste bepalingen in dit voorstel zijn:

2.7

De lidstaten zouden deze richtlijn uiterlijk op 31 december 2017 in nationaal recht moeten hebben omgezet.

3.1

De ontwikkeling van ruimtevaarttechnologie, -producten en -diensten is van cruciaal belang voor de toekomst van Europa. Het EESC stelde al eerder dat „Het belang van de ruimtevaart voor kennis, welvaart, economie en innovatievermogen [...] moeilijk [valt] te overschatten” (3). Een bloeiende markt voor Europese ruimtevaarttoepassingen zou aanzienlijke economische, sociale en milieuvoordelen opleveren.

3.2

Europa is als geen ander in staat om een ruimtevaartbeleid uit te werken en te promoten waarmee een stap in de richting van vrede, veiligheid en economische groei zou worden gezet. Voor de ontwikkeling en exploitatie van ruimtevaarttechnologie en van de daaruit voortkomende gegevens moet een open en op samenwerking berustende aanpak worden gevolgd.

3.3

Het EESC ziet in dat beveiliging van levensbelang is voor de EU, maar is ervan overtuigd dat een meer omvattend Europees gemeenschappelijk beveiligingsbeleid — in weerwil van de bepalingen in de voorgestelde richtlijn — o.m. een oplossing kan bieden voor de te strakke controle op HRSD die door enkele lidstaten wordt uitgeoefend.

3.4

Europa heeft behoefte aan een springlevende commerciële ruimtevaartindustrie in alle sectoren van de waardeketen (4) om zijn onafhankelijke toegang tot ruimtevaarttechnologie en aardobservatiesatellietgegevens te behouden en een solide, onafhankelijke ruimtevaartindustrie op te bouwen.

3.5

Voor een behoorlijke werking van de interne markt voor ruimtevaartproducten en -diensten en de totstandbrenging van een dynamische industrie voor de productie en exploitatie van ruimtevaartgegevens heeft de EU te weinig tempo gemaakt met de uitwerking van beleid en rechtskaders. Doordat economische activiteiten rond downstream ruimtevaarttoepassingen in Europa maar zo langzaam op gang komen, moet Europa het wat innovatie, vermogensvorming en de internationale marktpositie in tal van ruimtevaartsectoren betreft steeds meer afleggen tegen wereldmachten als de VS, Rusland en China.

3.6

Europa heeft voor de ontwikkeling van zijn ruimtevaarttechnologie, -producten en -diensten op een snel groeiende wereldmarkt behoefte aan een proactieve handelsstrategie. Die strategie moet in EU-verband worden overeengekomen en gecoördineerd als garantie dat interne belemmeringen worden opgeheven.

3.7

Die handelsstrategie moet een coherent en stabiel regelgevingskader en een solide industriële basis met veel kleine en middelgrote ondernemingen omvatten en betrekking hebben op concurrentievermogen en kostenefficiëntie, markten voor toepassingen en diensten, technologisch onafhankelijke toegang tot de ruimte, en ruimtevaarttechnologie, — producten en -diensten. Bovengenoemde vereisten maken uitdrukkelijk deel uit van het beleid van de EU voor de ruimtevaartindustrie (5).

3.8

De Europese ruimtevaartindustrie staat commercieel sterk als de EU bevordert dat een kritische massa van Europese ondernemingen wordt bereikt. Daarbij moet worden gedacht aan kleine en middelgrote ondernemingen, maar ook aan grote wereldorganisaties die op satellietgegevens gebaseerde producten en diensten ontwikkelen en exploiteren.

3.9

Ook is er beleid nodig om te bevorderen dat meer mensen een opleiding volgen om ingenieur of ICT-deskundige te worden of een diploma bedrijfsvoering in de ruimtevaartindustrie te behalen, vooral voor de snel groeiende markt voor gegevensverstrekkers, doorverkopers van gegevens, verleners van waardetoevoegende diensten en dienstverleners die geo-informatie verstrekken.

3.10

Of de commerciële ruimtevaartsector van de grond komt, hangt in hoge mate af van institutionele opdrachten. De ruimtevaartindustrie zou baat hebben bij wetgeving waardoor er, onder auspiciën van de EU, een beleid voor ruimtevaartsopdrachten in het leven wordt geroepen.

4.1

Het EESC ziet in dat beveiliging voor de burgers van de EU van doorslaggevend belang is. De te strakke controle die enkele lidstaten op HRSD uitoefenen, vormt echter een grote belemmering voor de ontwikkelingen van de commerciële markt voor aardobservatiegegevens in Europa. Concurrenten van buiten de EU kunnen daar voordeel uit trekken.

4.2

Er is geen betrouwbare informatie over de omvang en activiteiten van ondernemingen in Europa die satellietgegevenstoepassingen en -diensten ontwikkelen. Er zou onderzoek moeten worden gedaan naar de diverse schakels van de waardeketen voor downstream ruimtevaarttoepassingen. Betrouwbare informatie over banengroei en vermogensvorming in de diverse sectoren zou een stimulans zijn voor de markt en beleid verder helpen onderbouwen.

4.3

In vergelijking met die van de VS (één enkele markt) is de HRSD-markt van de EU onderontwikkeld. Dat de Amerikaanse aardobservatiebedrijven zo sterk staan, komt door hun technisch geavanceerde satellietsystemen, een overzichtelijk rechtskader en een grote vraag onder de burgers naar commerciële HRSD en diensten. Daar komt nog bij dat Amerikaanse bedrijven profijt trekken van zeer doeltreffende synergiewerking op het gebied van O&O tussen burgerbescherming en de militaire landsverdediging. Niet alleen de VS is een grote concurrent: felle concurrentie komt ook vanuit India, China, Korea en Taiwan, die HRSD via doorverkopers op de Europese markt brengen.