19.9.2013   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 271/122

1.1

Het Comité heeft met belangstelling kennisgenomen van het Actieplan e-gezondheidszorg 2012-2020. Wel mist het in de mededeling een hoofdstuk over de sociale dimensie van de dienstverlening en de verdere uitbouw van de sociale en gezondheidszorg.

1.2

Het Comité wijst erop dat de verantwoordelijkheid voor het welslagen van het actieplan op de eerste plaats berust bij de lidstaten, hoewel voor de Commissie een onmisbare rol is weggelegd op het vlak van ondersteuning en coördinatie.

1.3

De mens moet steeds centraal staan in de e-gezondheidszorg. Zo is het zaak erop toe te zien dat de zorgverlening nooit onpersoonlijk wordt en dat psychologische aspecten niet worden veronachtzaamd.

1.4

Volgens het Comité is het vooral betreurenswaardig dat het aantal werknemers in de zorgsector afneemt, terwijl steeds hogere eisen worden gesteld aan gezondheidszorg.

1.5

In de mededeling wordt slechts zijdelings verwezen naar de financiering van het nieuwe plan. De Commissie zou een algemeen overzicht moeten verstrekken van de bijdragen die worden verwacht van de overheid, de particuliere sector en eventueel de patiënten en de belastingbetalers in het algemeen.

1.6

De Commissie verwijst naar diverse programma's, activiteiten en werkgroepen; deze moeten volledig op elkaar worden afgestemd om overlappingen te vermijden.

1.7

Doeltreffend toezicht door de overheid is nodig om misbruik van een machtspositie op het vlak van standaardisering van de noodzakelijke functies van computerapparatuur – op bepaalde ICT-gebieden soms nu al een probleem – te voorkomen.

1.8

Het Comité is ingenomen met het voornemen om ook een ander cruciaal probleem op het gebied van interoperabiliteit aan te pakken, namelijk de voornaamste juridische obstakels voor grensoverschrijdende telegeneeskunde.

1.9

Het Comité staat achter de plannen van de Commissie aangaande de ontwikkeling van het bedrijfsleven op het gebied van e-gezondheid, met name via de ondersteuning van kleine en middelgrote ondernemingen, maar wil er wel op wijzen dat het gebrek aan concrete gegevens en cijfers een nauwkeurige beoordeling in de weg staat.

1.10

Het Comité hamert erop dat Connecting Europe niet beperkt mag blijven tot het met elkaar verbinden van systemen; mensen moeten begrijpen wat het met elkaar verbinden van de Europese burgers inhoudt en daar de vruchten van kunnen plukken.

1.11

Het nieuwe programma voor e-gezondheidszorg moet erop gericht zijn de Europese burgers op gelijke voet toegang te geven tot gezondheidszorg. Algemene invoering van breedband is in dit verband cruciaal. Er is nog lang geen sprake van vrije toegang tot gezondheidszorg voor iedereen.

Om dergelijke verschillen op het vlak van e-gezondheid te voorkomen zijn grootschaligere acties en investeringen nodig, een behoefte waaraan het EFRO (Europees Fonds voor regionale ontwikkeling) alleen niet kan beantwoorden.

1.12

Verbetering van de digitale geletterdheid op het gebied van gezondheidszorg. A) Wat de patiënten betreft: de ervaring met het project Sustains toont aan dat mensen in staat moeten worden gesteld hun eigen gegevens in te zien en te gebruiken. Op dit moment worden medische dossiers vaak „gegijzeld” door de gezondheidsinformatiesystemen. B) Wat de gezondheidssector betreft: kennis van e-gezondheid moet deel gaan uitmaken van het curriculum.

2.1

Ondanks de vooruitgang die is geboekt sinds de lancering van het eerste EU-actieplan e-gezondheidszorg in 2004, zijn er nog steeds obstakels die een geïntegreerd Europees systeem in de weg staan. Dat is o.m. te wijten aan:

2.2

Het aantal incompatibele producten in Europa is legio. Dat is het onvermijdelijke gevolg van de versnippering van de markten en het feit dat er geen voorschriften zijn voor communicatie en uitwisseling, of dat de belangrijkste kopers daarvan niet altijd op de hoogte zijn. Resultaat is dat de informaticasystemen van verschillende landen of grensregio's, of zelfs binnen gezondheidscentra, vaak niet op elkaar kunnen worden aangesloten. Zo kan het gebeuren dat de radiologieafdeling van een ziekenhuis beschikt over specifieke software, die niet compatibel is met programma's die worden gebruikt op andere diensten van datzelfde ziekenhuis.

2.3

Het nieuwe actieplan is bedoeld om deze obstakels weg te werken, het toepassingsgebied duidelijker af te bakenen en een strategie voor e-gezondheidszorg in Europa uit te stippelen, in overeenstemming met de doelstellingen van de Europa 2020-strategie en de Digitale Agenda voor Europa.

2.4

De wereldmarkt voor e-gezondheidszorg, die aan een sterke opmars bezig is, zou tegen 2016 wel eens 27,3 miljard dollar kunnen vertegenwoordigen. Grote Europese ondernemingen zijn in sommige gevallen toonaangevend op de wereldmarkt; in totaal zijn er circa 5 000 bedrijven in deze sector.

3.1

De Commissie geeft een overzicht van de uitdagingen waar de Europese gezondheidszorgstelsels mee te maken krijgen. Zo dreigen de uitgaven voor gezondheidszorg ten gevolge van de vergrijzing en andere factoren in de 27 lidstaten tegen 2060 te stijgen tot 8,5% van het bbp, terwijl de beroepsbevolking blijft afnemen en het aantal 65-plussers toeneemt. Daarnaast moet Europa actief meedoen op de wereldmarkt voor e-gezondheid.

3.2

Doelstellingen:

3.3

Een greep uit de maatregelen: bevordering van grensoverschrijdende interoperabiliteit (technische en semantische aspecten, kwaliteitslabels en certificering); goedkeuring van een Groenboek gezondheid, en verbetering van de marktvoorwaarden voor ondernemingen en van de digitale geletterdheid van de burgers (kaderprogramma Concurrentievermogen en innovatie en Horizon 2020).

4.1

Het Comité heeft met belangstelling kennisgenomen van het Actieplan e-gezondheidszorg 2012-2020.

4.2

Wel merkt het op dat ook een hoofdstuk over de sociale dimensie van de dienstverlening in het plan thuishoort. Concreet denken we dan aan onder meer de volgende aspecten: een doeltreffende aanpak van de digitale kloof, de beschikbaarheid van technologie, de vaardigheden die nodig zijn voor het gebruik van deze technologie en een analyse van de sociale ongelijkheid op het gebied van gezondheid, die nog dreigt toe te nemen. Daarnaast zou moeten worden ingegaan op de verdere uitbouw van de sociale en gezondheidszorg, waaraan het gebruik van ICT een aanzienlijke bijdrage zou kunnen leveren.

4.3

Het Comité wijst erop dat de verantwoordelijkheid voor het welslagen van het actieplan op de eerste plaats berust bij de lidstaten, en dat de situatie op het gebied van elektronische gezondheidszorg aanzienlijk verschilt van het ene land tot het andere.

Voor de Commissie is een onmisbare rol weggelegd op het vlak van ondersteuning en coördinatie; rechtsgrondslag hiervoor vormen m.n. de artt. 114, 168, 173 en 179 VWEU. Het is belangrijk dat zowel de lidstaten als de Commissie bijdragen aan het e-gezondheidsnetwerk en daarbij ook nauw samenwerken (Richtlijn 2011/24/EU).

4.4

Bedoeling is dat de e-gezondheidszorg het wederzijdse vertrouwen tussen patiënten en de gezondheidssector versterkt; de zorgverlening mag echter nooit onpersoonlijk worden en psychologische aspecten mogen niet worden veronachtzaamd. De mens moet steeds centraal staan in de e-gezondheidszorg. Volgens bepaalde Europese patiëntenverenigingen, zoals het European Patients Forum (EPF), krijgen technologische aspecten tot nog toe echter meer aandacht dan de behoeften van de patiënten. Dat is een zorgwekkende evolutie waarmee rekening moet worden gehouden.

4.5

Personeelstekorten kunnen niet worden opgevangen door informatica. Volgens het Comité is het vooral betreurenswaardig dat het aantal werknemers in de zorgsector afneemt, terwijl steeds hogere eisen worden gesteld aan gezondheidszorg. ICT is tenslotte niet meer dan een hulpmiddel voor de vrouwen en mannen die zich elke dag weer met hart en ziel inzetten voor de patiënten en ervoor zorgen dat het contact tussen patiënt en hulpverlener vlot verloopt.

4.6

In de mededeling wordt slechts zijdelings verwezen naar de financiering van het nieuwe plan. De Commissie zou een algemeen overzicht moeten verstrekken van de bijdragen die worden verwacht van de overheid, de particuliere sector en eventueel de patiënten en de belastingbetalers in het algemeen.

4.7

De Commissie verwijst naar diverse programma's, activiteiten, projecten en werkgroepen; het Comité wijst er dan ook op dat coördinatie geboden is en overlappingen moeten worden vermeden.

4.8

Het nieuwe plan voor e-gezondheid heeft pas kans van slagen als er organisatorische veranderingen komen op het vlak van de zorgverlening. De toegang tot e-gezondheid mag niet worden overgelaten aan het hoogste administratieve niveau, noch aan de eindgebruikers, dat wil zeggen de bevolking. De intermediaire organisaties uit de zorgsector moeten trachten hun structuur en personeel aan te passen aan de nieuwe modellen van zorgverlening.

5.2.1

De Commissie geeft aan welke onderzoeksgebieden zouden moeten worden ondersteund in het kader van „Gezondheid, demografische verandering en welzijn” van Horizon 2020. Het Comité kan zich daarin vinden.

5.2.2

Er dient te worden afgewacht hoeveel de EU voor de periode 2014-2020 zal uittrekken voor medisch onderzoek, maar het Comité wil in dit verband wel opmerken dat het National Institute of Health (VS) hieraan jaarlijks 30,9 miljard dollar besteedt.

5.2.3

De voorstellen van een aantal organisaties uit de gezondheidssector, zoals EPHA (European Public Health Alliance), indachtig, dringt het Comité erop aan dat bij de uitwerking van onderzoeksprogramma's rekening wordt gehouden met o.m. de volgende aspecten:

5.5.1

Het nieuwe programma voor e-gezondheidszorg moet erop gericht zijn de Europese burgers op gelijke voet toegang te geven tot gezondheidszorg. Het Comité heeft er eerder al op gewezen dat breedbandtoegang en volledige aansluitbaarheid in alle lidstaten absolute voorwaarden zijn om telegeneeskunde te kunnen ontwikkelen. Het is dan ook zaak de beschikbaarheid van digitale apparatuur overal, en met name in landelijke en zeer afgelegen gebieden, te versterken (8).

5.5.2

Nu de huidige programmeringsperiode van het EFRO haar einde nadert vertrouwt het Comité erop dat in het kader van de programmering voor 2014-2020 werk zal worden gemaakt van de voorstellen inzake de grootschalige invoering van geavanceerde technologie in de hele EU, en vooral ook dat daarvoor de nodige budgettaire middelen zullen worden vrijgemaakt. Er is nog lang geen sprake van vrije toegang tot gezondheidszorg voor iedereen. Om dergelijke verschillen op het vlak van e-gezondheid te voorkomen zijn grootschaligere acties en investeringen nodig, een behoefte waaraan het EFRO alleen niet kan beantwoorden.

5.6.1

Wat de patiënten betreft wil het Comité opmerken dat het van groot belang is dat mensen in staat zijn hun eigen gegevens in te zien en te gebruiken. Op dit moment worden die dossiers vaak „gegijzeld” door de gezondheidsinformatiesystemen. Interessant in dit verband is het project „Sustains”, dat op dit moment wordt uitgevoerd in 13 Europese regio's en bedoeld is om mensen vlotter toegang te geven tot hun medische gegevens, via „persoonlijke medische mappen” en andere webgebaseerde diensten.

5.6.2

Wat de gezondheidssector betreft moet kennis van e-gezondheid deel gaan uit maken van de opleiding van al wie in de gezondheidssector werkt, zowel gezondheidswerkers als managers.

5.7.1

Een van de belangrijkste aspecten is volgens het Comité de invoering van gemeenschappelijke waarden en programma's (door de Commissie uit te voeren) ter beoordeling van de voordelen van e-gezondheid. Door de snelheid waarmee de technologische ontwikkelingen plaatsvinden is het vaak onmogelijk het nut ervan in de praktijk na te gaan. Uit enquêtes blijkt dat de steun van de bevolking en de medische sector voor e-gezondheid direct verband houdt met de overtuiging dat een en ander gepaard gaat met een aantoonbare verbetering van de gezondheidszorg.

5.7.2

Een goede kennis van de modellen en technologie die een positieve invloed hebben - en dus ook resolute steun verdienen - is cruciaal voor op ICT gebaseerde gezondheidsmodellen. Om daarvan te profiteren zijn echter flexibele en dynamische evaluatiemodellen nodig; de algemene evaluatie van de dienstverlening is in dit verband van meer belang dan de technologie zelf. Daarnaast moet de doeltreffendheid van de dienstverlening worden beoordeeld, die verband houdt met de algemene economische kosten en voordelen, wat vanzelfsprekend niet betekent dat economische doeltreffendheid het enige criterium zou zijn op grond waarvan het gebruik van op ICT gebaseerde zorgmodellen zou moeten worden aangeraden.

5.7.3

De overheid, de industrie en de representatieve organisaties zijn er over het algemeen van overtuigd dat e-gezondheid (waarvan de toepassingen erg uiteenlopend zijn) voordelen meebrengt op gezondheidsvlak. Ook het Comité is die mening toegedaan, maar het wijst er wel op dat moet worden geluisterd naar de critici, die op grond van hun ervaring betwijfelen of er inderdaad kosten zullen worden bespaard en een aantal pijnpunten blootleggen, zoals informaticafouten, het „klonen” van rapporten, de mogelijkheid tot fraude, de hoge kosten, enz.