[pic] | EUROPESE COMMISSIE | HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID |

Brussel, 14.4.2011

COM(2011) 204 definitief

GEZAMENLIJK VERSLAG AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT

JAARVERSLAG HONGKONG 2010

Speciale Administratieve Regio Hongkong: Jaarverslag 2010

Inleiding

Sinds de macht in Hongkong aan de Volksrepubliek China werd overgedragen, nu meer dan dertien jaar geleden, heeft de Europese Unie de economische en politieke ontwikkelingen in de Speciale Administratieve Regio (SAR) Hongkong nauwgezet in het oog gehouden. Zij doet dit omdat zij in 1997 het Europees Parlement heeft beloofd jaarlijks verslag uit te brengen over de ontwikkelingen in Hongkong. Dit is inmiddels het dertiende jaarverslag, dat betrekking heeft op 2010.

In 2010 is het beginsel van "één land, twee systemen", zoals dat is vastgelegd in de Chinees-Britse verklaring en in de basiswet van Hongkong, goed blijven werken. De rechten en fundamentele vrijheden van de bevolking van Hongkong worden gerespecteerd, de rechtsstaat functioneert en de markteconomie en het ondernemingsklimaat zijn behouden gebleven.

De bilaterale betrekkingen en de samenwerking tussen de Europese Unie en Hongkong zijn zich zeer positief blijven ontwikkelen op het gebied van zowel handel en investeringen als de dialoog over aangelegenheden van wederzijds belang. De EU bleef de op een na grootste handelspartner van Hongkong. De EU is ook de grootste bron van buitenlandse directe investeringen in Hongkong, na de Volksrepubliek China en de Britse Maagdeneilanden. Als een van de grootste concentratiepunten van het Europese bedrijfsleven in Azië en als financieel en economisch centrum voor de regio blijft Hongkong een strategisch belangrijke handels- en investeringspartner voor de Europese Unie.

De Europese Unie blijft krachtige steun verlenen voor snelle en substantiële vooruitgang naar het doel van werkelijk algemeen kiesrecht, overeenkomstig de basiswet van de SAR Hongkong en de wensen van de bevolking van Hongkong.

Politieke ontwikkelingen

2010 was een cruciaal jaar voor de constitutionele ontwikkeling van Hongkong, dat gekenmerkt werd door een intense politieke discussie over de herziening van het kiesrecht.

In juni heeft Hongkong een belangrijke stap vooruit gezet met de goedkeuring door de Wetgevende Raad van de voorstellen voor de verkiezing van de Chief Executive en de vorming van de Wetgevende Raad in 2012. Op grond van deze wetgeving wordt het comité dat de Chief Executive verkiest, uitgebreid van 800 tot 1200 leden en het aantal zetels in de Wetgevende Raad van 60 tot 70 leden. De fiftyfifty opsplitsing van de zetels in de Wetgevende Raad tussen rechtstreeks door de bevolking verkozen afgevaardigden en de door de leden van de functionele kieskringen verkozen afgevaardigden (zoals aangegeven in het besluit van 2007 van het Permanent Comité van het Nationaal Volkscongres) blijft van kracht.

Van de tien nieuwe zetels waarmee de Wetgevende Raad wordt uitgebreid, zijn er vijf toegewezen aan rechtstreeks verkozen geografische kieskringen en vijf aan de functionele kieskringen. De vijf nieuwe functionele zetels zijn bestemd voor rechtstreeks verkozen leden van de districtsraden (lokale overheidsinstanties). Dit betekent dat 3,2 miljoen geregistreerde kiezers, die thans geen wetgevers uit functionele kieskringen kunnen verkiezen, kiesgerechtigd worden voor de vijf nieuwe functionele zetels.

Op 25 juni verklaarde Chief Executive Donald Tsang dat dit een "overwinning was voor het beginsel van "één land, twee systemen"". In zijn beleidsverklaring van oktober benadrukte hij dat Hongkong met de goedkeuring van de constitutionele regeling 2012 door de Wetgevende Raad een beslissende stap had gezet op weg naar algemeen kiesrecht en dat hiermee tegemoet was gekomen aan het verlangen van de bevolking van Hongkong om vooruitgang te boeken op het gebied van de constitutionele ontwikkelingen.

Op 25 juni 2010 heeft de woordvoerder van de Hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, Catherine Ashton, een verklaring afgegeven waarin akte werd genomen van de goedkeuring door Wetgevende Vergadering van de voor 2012 geplande hervorming van het kiesstelsel en werd benadrukt dat de EU krachtige steun blijft verlenen voor een snelle en substantiële vooruitgang naar het doel van werkelijk algemeen kiesrecht, overeenkomstig de basiswet van Hongkong en internationale normen. De conclusie van de verklaring luidde dat dit de beste garantie was voor stabiliteit en welvaart voor de bevolking van Hongkong.

Het wetgevingsproces verliep moeizaam. Aanvankelijk maakten alle pandemocratische partijen bezwaar tegen de regeringsvoorstellen. In mei vonden er tussentijdse verkiezingen plaats die waren uitgelokt door het ontslag in januari van vijf pandemocratische leden van de Wetgevende Raad die aanvoerden dat tussentijdse verkiezingen een feitelijk referendum waren over de vorderingen op het vlak van de democratische ontwikkeling. De vijf leden van de Wetgevende Raad werden allen herverkozen in een tussentijdse verkiezing waarvoor de opkomst zeer laag was (17%) en waaraan de regeringsgezinde partijen niet hebben deelgenomen. In een poging om een compromis tot stand brengen waarbij zou worden vermeden dat de voorstellen voor de herziening van het kiesrecht een tweede maal door de Wetgevende Raad werden verworpen, heeft er voor het eerst sedert de gebeurtenissen op het Tienanmenplein in 1989 een ontmoeting plaatsgevonden tussen ambtenaren van de Volksrepubliek en de pandemocratische leiders van Hongkong. De centrale overheid stemde in met het voorstel van de Democratische Partij om alle geregistreerde kiezers in Hongkong (en dus niet alleen de verkozen districtsraadsleden) te laten deelnemen aan de verkiezingen voor de vijf nieuwe functionele zetels en uiteindelijk is het nieuwe voorstel door de Wetgevende Raad met de vereiste tweederde meerderheid goedgekeurd. De EU is zeer verheugd over de dialoog, die ervoor gezorgd heeft dat dit voorstel kon worden goedgekeurd.

In zijn beleidsverklaring van oktober heeft Chief Executive Donald Tsang duidelijk gesteld dat zijn regering tijdens zijn ambtsperiode geen wetgeving op grond van artikel 23 van de basiswet zou uitvaardigen over de nationale veiligheid. Tsang verklaarde dat hoewel dit een grondwettelijke verplichting was, hij zich zou toespitsen op meer urgente problemen zoals de tenuitvoerlegging van wetgeving die de wijzigingen voor de voor 2012 geplande herziening van het kiesrecht tijdig tot stand moet brengen en het vinden van oplossingen voor vraagstukken in verband met het levensonderhoud.

De nieuwe opperrechter van Hongkong, Geoffrey Ma, is in september 2010 begonnen met de uitoefening van zijn ambt, waarbij hij heeft gezworen de rechtsstaat in de Speciale Administratieve Regio te verdedigen en heeft beloofd de integriteit van de rechtbanken van Hongkong krachtdadig te beschermen.

Wetgevers uit Hongkong van uiteenlopende politieke stromingen hebben hun steun uitgesproken voor de gevangen gezette actievoerder Zhao Lianhai, die een groep ouders had bijeengebracht om een schadevergoeding te eisen voor kinderen in de Volksrepubliek die kampen met gezondheidsproblemen als gevolg van het drinken van met melamine besmette melk. Sommigen onder hen hadden ook een tot het Hoge Volksgerechtshof gerichte petitie ondertekend waarin werd opgeroepen tot de vrijlating van de actievoerder. Een gezamenlijke petitie van 28 afgevaardigden van het Nationaal Volkscongres uit Hongkong werd ook ingediend bij het Hoge Volksgerechtshof, waarin werd verzocht om een milder vonnis in deze zaak. In december 2010 werd Zhao Lianhai op medische gronden vrijgelaten.

Op 23 augustus 2010 vonden er in de Filipijnen tragische gebeurtenissen plaats toen in Manilla bij een kaping van een toeristenbus uit Hongkong acht mensen uit Hongkong werden gedood en verscheidene anderen werden verwond. De EU betuigde haar deelneming en steun aan de bevolking van Hongkong.

De betrekkingen tussen Hongkong en Taiwan zijn zich in 2010 blijven uitbreiden met het bezoek van John Tsang, Financial Secretary van Hongkong, aan Taiwan in augustus. In mei is de economische en culturele samenwerkingsraad tussen Taiwan en Hongkong opgericht in Hongkong. Beide partijen zijn overeengekomen de uitwisselingen en samenwerking op het gebied van handel, financiën, bevordering van investeringen en toerisme te intensiveren.

In het algemeen is de EU van oordeel dat in 2010 de tenuitvoerlegging van het beginsel "één land, twee systemen" in de SAR Hongkong bevredigend bleef en dat de rechten en vrijheden van de bevolking van Hongkong, die door de Chinees-Britse verklaring en de basiswet worden gegarandeerd, werden geëerbiedigd.

Ontwikkelingen op economisch en handelsgebied

Begin 2010 heeft de economie van Hongkong zich goed hersteld van de mondiale financiële crisis. Het bnp is in reële termen met 7,1% gestegen tijdens de eerste drie kwartalen van 2010, na een inkrimping met 2,7% in 2009. Dankzij tijdens de crisisperiode getroffen overheidsmaatregelen konden externe risico's worden opgevangen en bleef het vertrouwen behouden. De groei na de crisis werd ondersteund door de robuuste economie van de Volksrepubliek, een krachtige opleving van de uitvoer naar de Aziatische markten, een overvloedige toevloed van kapitaal en een stijgend vertrouwen van zowel de consumenten als het bedrijfsleven. De arbeidsmarkt bleef stabiel en het werkloosheidscijfer daalde tot het laagste peil sinds twee jaar en bedroeg 4,1% in de drie maanden voor november 2010[1]. Het duurzame economische herstel en de stijgende importprijzen resulteerden evenwel in een waarneembare inflatoire druk. De stijging van de consumentenprijzen in 2010 bedroeg 2,3%[2] en deze stijgende tendens zal in 2011 waarschijnlijk aanhouden.

In 2010 deed er zich in een ontspannen mondiaal monetair klimaat een omvangrijke toestroom voor van internationale liquiditeiten naar de activamarkten van Hongkong. Door de koppeling van de koers van de Hongkong-dollar aan die van de US-dollar kon er geen beroep worden gedaan op monetaire beleidsmaatregelen om het probleem van de prijsdruk op activa aan te pakken. Bijgevolg werd het verminderen van het risico op een activazeepbel in 2010 een belangrijke uitdaging voor de regering van de SAR Hongkong. Ondanks de negatieve invloed van de monetaire band tussen Hongkong-dollar en de US-dollar op de prijsontwikkeling van activa en de inflatie hebben de autoriteiten van Hongkong nogmaals in het openbaar bevestigd dat zij voornemens zijn het stelsel van vaste wisselkoersen (koppeling HKD-USD) dat sedert 1983 van kracht is, te behouden.

Hongkong speelde een grotere rol bij de internationalisering van de munteenheid van de Volksrepubliek, de renminbi (RMB). Met de steun van de centrale regering is Hongkong tot nu toe erin geslaagd dankzij zijn financiële deskundigheid en infrastructuur zich te positioneren als het belangrijkste offshorecentrum voor de renminbi-producten en –diensten. In 2010 heeft China zijn regels voor kapitaaloverdrachten in RMB, grensoverschrijdende handel, emissie van bedrijfsobligaties en toegang tot de obligatiemarkt op het vasteland geleidelijk aan versoepeld, hetgeen de omloop van offshore RMB-middelen heeft bevorderd. Tegelijkertijd was er een krachtige en aanhoudende toename van transacties in RMB, hetgeen bleek uit een stijging van RMB-deposito's tot een recordniveau, grensoverschrijdende handelstransacties en een snelgroeiende ontwikkeling van financierings- en investeringsproducten in RMB. In 2010 behield Hongkong ook zijn leidende positie als de grootste markt ter wereld voor beursintroducties.

De economische banden en handelsbetrekkingen tussen Hongkong en China werden verder uitgebouwd in het kader van de partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking (CEPA). In mei 2010 is het zevende supplement bij de partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking ondertekend, waarbij China voor dienstverleners uit Hongkong een grotere liberalisering van de dienstensector tot stand heeft gebracht, waardoor nu in het kader van de CEPA in totaal 44 dienstensectoren geliberaliseerd zijn. De EU heeft haar samenwerking met de regering van Hongkong voortgezet met het oog op de verspreiding van informatie over de CEPA aan de Europese bedrijfswereld.

Op het vlak van de regionale integratie hebben Hongkong en de Chinese provincie Guandong verdere stappen gezet om hun samenwerking en uitwisseling te institutionaliseren in het raam van een kaderakkoord dat door de Staatsraad van de Volksrepubliek China is goedgekeurd en op 7 april 2010 is ondertekend. Het kaderakkoord heeft tot doel de gezamenlijke sociaaleconomische ontwikkeling in Hongkong en Guangdong te bevorderen en het concurrentievermogen van de dienstensector van Hongkong en de verwerkende industrie in Guangdong te benutten om de grondslagen te leggen voor een geavanceerde verwerkende industrie en een moderne dienstensector die wereldwijd actief zijn.

Hongkong blijft weliswaar sterke steun verlenen aan een multilaterale liberalisering van het handelsverkeer, maar heeft zich de laatste tijd toch meer toegespitst op het onderhandelen en afsluiten van vrijhandelsovereenkomsten (free trade agreements – FTA). Naast de CEPA met de Volksrepubliek China heeft Hongkong op 29 maart 2010 een partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking met Nieuw-Zeeland ondertekend, het eerste FTA met een ander land. In januari 2010 zijn de FTA-onderhandelingen met de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) van start gegaan, die naar verluidt binnenkort zouden worden afgerond. Hongkong voert ook verkennende gesprekken met Chili, Peru en Maleisië. In december 2010 heeft een WTO-toetsing van het handelsbeleid van de SAR Hongkong plaatsgevonden. Evenals in vorige WTO-toetsingen van het handelsbeleid wordt in deze toetsing geconcludeerd dat Hongkong nog steeds een van de meest open en transparante regelingen voor buitenlandse investeringen heeft en wereldwijd een van de meest marktgerichte en open economieën is.

In 2010 werden verscheidene belangrijke wetgevingsvoorstellen op economisch vlak ingediend of aangenomen. In juli heeft Hongkong voor het eerst een wettelijk minimumloon vastgesteld. De Wetgevende Raad heeft het voorstel aangenomen van de door de regering aangestelde taakgroep om het minimumloon vast te stellen op 28 HKD per uur (ongeveer 2,80 EUR). De wet op het minimumloon treedt op 1 mei 2011 in werking.

Een andere mijlpaal was de indiening van een ontwerp van concurrentiewet. Het wetsontwerp (indien goedgekeurd) voorziet in de oprichting van een mededingingscommissie die verantwoordelijk is voor het onderzoeken en vervolgen van concurrentiebeperkende praktijken die onder het toepassingsgebied van de concurrentiewet vallen, terwijl de bestaande omroep- en telecomautoriteiten over overeenkomstige bevoegdheden zouden beschikken voor aangelegenheden die betrekking hebben op de terreinen waarvoor zij specifiek bevoegd zijn. De wet zou ook voorzien in de oprichting van een mededingingsrechtbank. De EU is verheugd over de invoering van mededingingswetgeving in Hongkong, aangezien zij van oordeel is dat concurrentiebeleid essentieel is voor de goede werking van de markteconomie. Hierdoor kunnen ondernemingen op gelijke voet concurreren, wordt de economische doelmatigheid versterkt en blijft de vrijhandel gevrijwaard, hetgeen voordelig is voor de consumenten.

Op 3 maart 2010 heeft Hongkong het wetgevingsproces voltooid met het oog op de vaststelling van de wet en de uitvoeringsbepalingen inzake gegevensuitwisseling overeenkomstig het OESO-modelbelastingverdrag van 2004. In de belastingwet wordt bepaald dat alleen op verzoek gegevens worden uitgewisseld. Op verzoek van de bevolking heeft Hongkong garanties opgenomen in afzonderlijke bredere overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belastingheffing (CDTA - comprehensive Double Taxation Agreement), waarbij wordt voorzien in aanvullende wettelijke en procedurele garanties bij de behandeling van een verzoek tot gegevensuitwisseling dat afkomstig is van een buitenlandse rechterlijke instantie. In 2010 heeft Hongkong 14 van deze CDTA-belastingverdragen afgesloten (7 met EU-lidstaten). Verwacht wordt dat het groeiende netwerk van bilaterale belastingverdragen voor alle betrokken partijen nieuwe bedrijfsactiviteiten en handels- en investeringsmogelijkheden tot stand zal brengen.

De Samenwerking tussen de Europese Unie en Hongkong

De bilaterale betrekkingen en de samenwerking tussen de EU en Hongkong zijn zich in 2010 blijven uitbreiden. Hongkong is een belangrijke partner in de regio en is een tussenstation voor de handels- en investeringsstromen tussen de EU en China.

De EU heeft in 2010 haar positie behouden als op een na grootste handelspartner van Hongkong, na China. Hongkong nam het afgelopen jaar de zestiende plaats in op de ranglijst van handelspartners van de EU. Er deed zich een sterk herstel voor van de bilaterale handel tussen de EU en Hongkong, die in de eerste negen maanden van 2010 met 29,9% toenam en een waarde van 37,9 miljard EUR vertegenwoordigde.

Na de Volksrepubliek en de Britse Maagdeneilanden was de EU de grootste buitenlandse investeerder in Hongkong, goed voor zo’n 9,9 % van de totale buitenlandse directe investeringen in 2009. De investeringen vanuit Hongkong in Europa groeiden gestaag en werden een van de belangrijkste bronnen van directe investeringen uit Azië.

Ondanks de mondiale economische crisis is Hongkong nog steeds een van de grootste concentratiepunten van het Europese bedrijfsleven in Azië en blijft het een groot aantal Europese burgers aantrekken die op het grondgebied van Hongkong verblijven en werken: volgens de officiële immigratiecijfers van Hongkong ging het eind 2010 om in totaal 31 100 personen. De grootste groep buitenlandse bedrijven in Hongkong betreft bedrijven uit de EU: in juni 2010 hadden EU-bedrijven 423 regionale hoofdkantoren, 654 regionale kantoren en 590 lokale kantoren in Hongkong[3], waardoor zij talrijker aanwezig waren dan Amerikaanse en Japanse bedrijven. De EU-bedrijven zijn in een brede waaier van sectoren actief, en vooral in financiële en zakelijke diensten, handel en logistiek, bouwprojecten en detailhandel. EU-bedrijven zijn momenteel belangrijke actoren in de bank- en verzekeringssector en het effectenwezen van Hongkong.

Op 22 november 2010 vond in Brussel de vierde gestructureerde dialoog tussen de Europese Commissie en de regering van de SAR Hongkong plaats. Op de bijeenkomst kwam een brede waaier van vraagstukken aan de orde, gaande van economische betrekkingen, met inbegrip van handels- en investeringsaangelegenheden, luchtvaart, milieu, onderzoek, technologie, innovatie en samenwerking op onderwijsgebied. Beide partijen stelden met genoegen vast dat hun handels- en economische betrekkingen nog intenser zijn geworden en dat het bilaterale handelsverkeer geleidelijk opnieuw het niveau van vóór de financiële crisis had bereikt. Er deden zich meer gelegenheden voor tot constructieve gedachtewisselingen over de hervorming van de sector van de financiële dienstverlening en inzake veiligheid van het speelgoed.

Na verscheidene jaren van overleg tussen de Europese Commissie en Hongkong, waarbij in 2008 ook bilaterale onderhandelingen tussen Duitsland en Hongkong werden opgestart, hebben de Europese Commissie en Hongkong in 2010 een overeenkomst bereikt over de wijze waarop de rechtszekerheid voor de bilaterale overeenkomsten inzake luchtvaartdiensten kan worden hersteld.

In 2010 hebben een aantal EU-vertegenwoordigers op hoog niveau een bezoek gebracht aan Hongkong. In januari heeft Commissaris Kuneva (Gezondheid en Consumentenbescherming) een bezoek gebracht aan Hongkong voor het bijwonen van de door het APEC georganiseerde open dialoog in het kader van het initiatief Veiligheid van speelgoed. In augustus 2010 heeft Commissaris Šemeta (Belasting en douane-unie, audit en fraudebestrijding) een ontmoeting gehad met zijn tegenhangers uit Hongkong voor overleg over aangelegenheden op het gebied van belastingen en douane. Hierbij heeft hij de autoriteiten van Hongkong gefeliciteerd met de stappen vooruit die er zijn gedaan bij de tenuitvoerlegging van de OESO-normen voor bijstand in belastingzaken, maar ook gewezen op het belang dat de EU en haar lidstaten blijven hechten aan de totstandkoming van een specifieke samenwerking met Hongkong op het vlak van inkomsten uit spaargelden om EU-investeerders te kunnen belasten overeenkomstig de fiscale bepalingen van hun lidstaat van verblijf, zoals bepaald in de EU-richtlijn betreffende belastingheffing op inkomsten uit spaargelden en de flankerende overeenkomsten. In september heeft een delegatie van douaneambtenaren onder leiding van directeur-generaal Deffaa (Belasting en douane-unie) de 8ste bijeenkomst bijgewoond van het gemeenschappelijke EU-Hongkong comité voor samenwerking in douaneaangelegenheden.

Het aantal activiteiten van de European Union Business Information Programme voor Hongkong en Macau (EUBIP), dat medegefinancierd wordt door de Europese Commissie en wordt beheerd door de Europese Kamer van Koophandel in Hongkong, is toegenomen en het aanbod is diverser geworden. In 2010 werd prioriteit gegeven aan de regelgeving op financiële diensten, CEPA, milieu, telecommunicatie, douane en belastingen. Er zijn verscheidene brancheorganisaties opgericht voor een aantal sectoren waarbinnen het Europese bedrijfsleven een leidende rol vervult, bv. informatie- en communicatietechnologie (ict) en financiële diensten. Zij hebben gezorgd voor een belangrijke bijdrage van de industrie aan het overleg op regeringsniveau. Het EUBIP heeft met succes bijgedragen tot een beter begrip tussen de bedrijfswereld van de EU en het zakenleven van Hongkong.

Hongkong is nog steeds een centrum voor de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting, een belangrijk mediaknooppunt in de regio. De inspanningen van de publieksdiplomatie van de EU waren erop gericht het optreden en de zichtbaarheid van de Europese Unie in Hongkong te versterken in het kader van het nieuwe Verdrag van Lissabon. Sinds 1 januari 2010 vertegenwoordigt het Bureau van de Europese Unie in Hongkong de EU als coördinator en onderhandelaar in de Speciale Administratieve Regio (SAR) Hongkong. Het Verdrag van Lissabon biedt de EU een kans om de banden met Hongkong nog verder aan te halen. In nauwe samenwerking met de EU-lidstaten die daar officieel vertegenwoordigd zijn, heeft het Bureau van de EU snel inhoudelijke informatie versterkt over de handelspolitiek en het regelgevingsbeleid van de EU, energie en klimaatverandering, de financiële regelgeving, interculturele dialoog en de rol van de Europese Unie in de wereld.

Hongkong is zonder grote systeemproblemen uit de wereldwijde financiële crisis gekomen. De gezonde economische en financiële fundamenten, de open economie en het stabiele juridische klimaat in Hongkong, dat gestoeld is op de naleving van de beginselen van de rechtsstaat en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, zijn belangrijke factoren voor een toename van de handels- en investeringsstromen met de EU en zorgen ervoor dat Hongkong een toegangspoort is tot de Volksrepubliek China en de regio.

[1] Bron: de dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong.

[2] Bron: dit cijfer heeft betrekking op het groeipercentage van de samengestelde consumentenprijsindex voor de eerste elf maanden van 2010, dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong.

[3] Bron: de dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong.