30.11.2010   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 323/11

1.

Verbetering van de leesvaardigheid was in 2002 een van de dertien doelstellingen van het werkprogramma „Onderwijs en opleiding 2010”. Tevens was het een van de vijf in 2003 door de Raad vastgestelde referentieniveaus van Europese gemiddelde prestaties („Europese benchmarks”): in 2010 moest in de Europese Unie het percentage 15-jarigen die slecht lezen met ten minste 20 % zijn gedaald ten opzichte van het jaar 2000. Voor wiskunde, overige exacte vakken en technologie is voor 2010 voorts als benchmark vastgesteld dat het aantal afgestudeerden in deze vakken met ten minste 15 % moest zijn gestegen.

2.

De Europese Raad van maart 2008 verzocht de lidstaten opnieuw het aantal jongeren dat niet goed leest aanzienlijk terug te dringen en ervoor te zorgen dat leerlingen met een migrantenachtergrond of uit kansarme groepen beter presteren (3).

3.

De conclusies van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten, in het kader van de Raad bijeen, van november 2008 (4), voorzien in een agenda voor Europese samenwerking op schoolgebied, waarbij wordt herhaald dat er onvoldoende vorderingen zijn gemaakt met betrekking tot de doelstellingen inzake de leesprestaties. De Raad was het eens over de noodzaak de verwerving van essentiële elementen van de sleutelcompetenties, met name op het vlak van taalvaardigheid en rekenen, te waarborgen en te verbeteren. De lidstaten werd verzocht hun samenwerking toe te spitsen op het verbeteren van de lees- en rekenvaardigheid en het wekken van grotere belangstelling voor wiskunde, wetenschap en techniek.

4.

In de conclusies van de Raad van mei 2009 betreffende een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding (ET 2020) (5) wordt het belang van lees- en rekenvaardigheid als fundamentele elementen van sleutelcompetenties opnieuw onderstreept, evenals het belang van het aantrekkelijker maken van wiskunde, wetenschappen en technologie. De nieuwe benchmark die door de Raad in dit kader is vastgesteld beoogt de verwerving van een adequaat niveau van basisvaardigheden inzake lezen, wiskunde en wetenschappen, waarbij uiterlijk in 2020 het percentage leerlingen dat slecht presteert op het gebied lezen, wiskunde en wetenschappen in 2020 minder dan 15 % moet bedragen.

5.

In het gezamenlijk voortgangsverslag 2010 van de Raad en de Commissie over de uitvoering van het werkprogramma „Onderwijs en opleiding 2010” (6) wordt benadrukt dat partnerschappen tussen onderwijsinstellingen en de wereld van het beroepsleven belangrijk zijn om vaardigheden te vergroten en inzicht te verwerven in het beroepsleven en carrièreverloop. Volgens deskundigen hebben samenwerkingsprogramma's tussen scholen, universiteiten en het bedrijfsleven een positieve weerslag op de leerprestaties in wiskunde, exacte vakken en technologie.

6.

De lidstaten zijn zeer onlangs, tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad van juni 2010, overeengekomen te streven naar betere onderwijsniveaus in het kader van de Europa 2020-strategie voor groei en banen (7), waarin basisvaardigheden integrerend deel uitmaken van de agenda's voor „slimme groei” en „inclusieve groei” en bijdragen tot vlaggenschipinitiatieven zoals de Agenda voor nieuwe vaardigheden en banen en de Digitale agenda.

1.

In het afgelopen decennium is er over de gehele lijn sprake geweest van betere onderwijs- en opleidingsprestaties in de EU, maar de vorderingen waren onvoldoende om de voor 2010 overeengekomen Europese benchmarks te realiseren. De vaardigheden op het gebied van lezen en wiskunde van 15-jarigen in Europa zijn gemiddeld zelfs achteruitgegaan. Het percentage 15-jarigen die slecht lezen is gestegen van 21,3 % in 2000 tot 24,1 % in 2006 (8), terwijl voor wiskunde het percentage achterblijvers gestegen is van 20,2 % naar 24 % (9). Het gemiddelde percentage achterblijvers in de exacte vakken in de lidstaten bedroeg in 2006 20,2 % (10).

2.

Er zijn ook aanwijzingen dat de prestaties van leerlingen in de basisvaardigheden worden beïnvloed door hun sociaal-economische achtergrond en het onderwijsniveau van hun ouders. De prestaties op het gebied van lezen, wiskunde en exacte vakken van leerlingen met een migrantenachtergrond blijven in alle lidstaten waarvoor vergelijkbare gegevens beschikbaar zijn, achter bij die van autochtone leerlingen (11).

3.

De afgelopen decennia is de vraag naar gekwalificeerd personeel op het gebied van wiskunde, exacte vakken en technologie gegroeid. Hoewel de desbetreffende Europese benchmark voor 2010 is gerealiseerd, zijn de behoeften op deze gebieden nog steeds actueel. Vooral dankzij de mogelijkheden van de computer en als gevolg van de uitbreiding is het percentage afgestudeerden over het geheel genomen gestegen, maar de toename was veel minder sterk bij wiskunde, statistiek en techniek, terwijl er bij de natuurwetenschappen in feite sprake is van achteruitgang. Bovendien zijn vrouwelijke studenten in deze vakken nog steeds sterk ondervertegenwoordigd (12).

4.

Er bestaat een groot aantal initiatieven ter verbetering van de leesvaardigheid in de lidstaten, naast nationale, regionale en lokale maatregelen ter bevordering van een positievere instelling ten opzichte van wiskunde en exacte vakken, en ter verbetering van de prestaties. Bovendien hebben vele lidstaten in de afgelopen jaren aangelegenheden in verband met prestaties en attitudes op het gebied van wiskunde en exacte vakken op hun beleidagenda's geplaatst. Ook hebben zij aanzienlijke bedragen uitgetrokken voor de verbetering van het onderwijs in de exacte vakken op school. In de meeste landen wordt de laatste tijd steeds vaker uitdrukkelijk gekozen voor de strategie van programma's voor de vroegtijdige verwerving van basisvaardigheden en een op maat gesneden leeraanpak (13).

1.

Uit de werkzaamheden betreffende wiskunde, exacte vakken en technologie in het kader van de open coördinatiemethode is naar voren gekomen dat de attitudes en prestaties van leerlingen ten aanzien van deze vakken dankzij innovatieve pedagogische benaderingen en met behulp van goedopgeleide leerkrachten kunnen worden verbeterd. Dit kan ertoe leiden dat meer leerlingen een hogere studie op deze gebieden aanvatten en dat het aantal gediplomeerden in wiskunde, exacte vakken en technologie op termijn toeneemt;

2.

Het verslag van de Commissie van 2007 Science education now: a renewed pedagogy for the future of Europe  (14) bevatte de aanbevelingen om voor de exacte vakken meer gebruik te maken van onderwijsvormen waarin vraagstelling centraal staat, het isolement van leerkrachten in de exacte vakken te doorbreken door middel van netwerken, bijzondere aandacht te schenken aan de attitudes van meisjes ten aanzien van wiskunde, de exacte vakken en technologie, en scholen verder open te stellen voor de gemeenschap waar zij deel van uitmaken.

1.

Het verwerven van basisvaardigheden als een van de pijlers voor de ontwikkeling van sleutelcompetenties voor een leven lang leren zal van cruciaal belang zijn voor het verbeteren van de inzetbaarheid, de sociale insluiting en de persoonlijke ontplooiing van de burgers. Er moeten derhalve maatregelen worden genomen om achterblijvende onderwijsprestaties en sociale uitsluiting tegen te gaan.

2.

Een goede lees- en rekenvaardigheid, alsmede een gedegen beheersing van de basisbeginselen van de natuur en van fundamentele wetenschappelijke concepten, vormen de grondslag voor de verwerving van sleutelcompetenties voor een leven lang leren en moeten dus reeds op jeugdige leeftijd worden aangeleerd.

3.

De basisvaardigheden lezen en wiskunde vormen tevens de bouwstenen voor de vaardigheid van het „leren leren”: zij helpen mensen om nieuwe kennis en vaardigheden te ontsluiten, te verwerven, te verwerken, op te nemen en door te geven, en om uit te groeien tot zelfstandig lerenden.

4.

Uit internationale gegevens, waaronder de studies PISA en TIMSS, is gebleken dat er systematische problemen bestaan, zoals verschillen tussen scholen en in de achtergrond van leerlingen (bijvoorbeeld als gevolg van sociaal-economische omstandigheden, het onderwijsniveau van de ouders, beschikbaarheid van ICT-apparatuur thuis, enz.) die van invloed zijn op de prestaties bij het lezen en in de wiskunde en de exacte vakken.

5.

De kwalificaties, competenties en inzet van leerkrachten, schoolleiders en leerkrachtenopleiders zijn belangrijke factoren bij het neerzetten van onderwijsresultaten van hoge kwaliteit. Het is daarom van doorslaggevend belang dat de hoogste normen voor initiële opleiding, ondersteuning bij het begin van de loopbaan en continue beroepsopleiding voor leerkrachten en schoolleiders worden aangelegd, geschraagd met diensten die de nodige educatieve en professionele begeleiding aanbieden.

6.

Voor het verwezenlijken van de nieuwe, ambitieuze benchmark in het kader van het strategisch kader „ET 2020” zullen meer doeltreffende nationale initiatieven nodig zijn. De economische neergang, in combinatie met de demografische uitdaging, heeft aangetoond dat schoolstelsels dringend zo efficiënt en zo billijk mogelijk moeten worden gemaakt en dat doorlopend efficiënt in onderwijs en opleiding moet worden geïnvesteerd om de huidige en toekomstige economische en maatschappelijke uitdagingen het hoofd te bieden.

1.

Strategische nationale benaderingen vast te stellen of verder te ontwikkelen ter verbetering van de prestaties van de leerlingen op het gebied van lezen, wiskunde en de exacte vakken, met bijzondere aandacht voor leerlingen met een kansarme sociaal-economische achtergrond.

2.

De doeltreffendheid van de bestaande benaderingen op nationaal niveau te analyseren en te beoordelen met het oog op de verdere ontwikkeling van een empirische basis voor beleidsvorming.

1.

Een groep van deskundigen op hoog niveau in te stellen en die te belasten met het analyseren van de bestaande onderzoeken, studies en internationale verslagen over leesvaardigheid, waarbij de in deze conclusies geschetste problematiek centraal dient te staan. Deze groep dient onderzoek te doen naar de meest effectieve en doelmatige manieren om de leesvaardigheid in het kader van een leven lang leren te ondersteunen, en in de eerste helft van 2012 op basis van voorbeeldige beleidsvormen conclusies op te stellen en voorstellen te doen ter ondersteuning van het beleid in de lidstaten.

2.

Voortbouwend op de werkzaamheden van het wiskunde-exacte vakken-technologie-cluster in het kader van de open coördinatiemethode, een thematische werkgroep in te stellen van beleidsmakers en deskundigen uit de lidstaten, om te helpen voortgang te boeken met betrekking tot de nieuwe „ET 2020”-benchmark.

3.

Collegiaal leren en het bepalen en verspreiden van goede praktijken door de lidstaten op het gebied van het verwerven van basisvaardigheden te bevorderen, en toe te zien op alsmede verslag uit te brengen over vorderingen met betrekking tot de „ET 2020”-benchmark.

1.

Erop toe te zien dat er telkens als nodig bijeenkomsten worden georganiseerd van directeuren-generaal die belast zijn met onderwijs, om nota te nemen van de vorderingen die geboekt zijn in het kader van de Europese beleidssamenwerking ten aanzien van schoolaangelegenheden, input te verschaffen voor de beleidsvorming op nationaal niveau en prioriteiten overeen te komen voor toekomstige EU-werkzaamheden op dit gebied, en ervoor te zorgen dat de resultaten van dergelijke besprekingen op grote schaal worden verspreid onder alle betrokkenen en in voorkomend geval op ministerieel niveau worden besproken.

2.

Mogelijkheden voor het ontwikkelen van gezamenlijke proefprojecten tussen de lidstaten te bevorderen, teneinde de basisvaardigheden voor alle jongeren door middel van innovatieve benaderingen te verbeteren. Deze projecten zouden op vrijwillige basis worden georganiseerd volgens gemeenschappelijk overeengekomen criteria, gezamenlijk worden geëvalueerd en worden opgezet met behulp van bestaande EU-instrumenten.

3.

Alle relevante instrumenten te gebruiken zoals de open coördinatiemethode, het programma „een leven lang leren”, het 7e kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling en, overeenkomstig de nationale prioriteiten, de Europese structuurfondsen, teneinde bovengenoemde doelstellingen te bevorderen.