25.8.2009   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 200/5

—

Voor lokale en regionale overheden is een buitengewoon belangrijke rol weggelegd bij de verwezenlijking van de Europese onderzoeksruimte (EOR).

—

De Commissie en de lidstaten zouden alles in het werk moeten stellen om lokale en regionale overheden volledig en op een zinnige manier te betrekken bij initiatieven op het gebied van de EOR.

—

Het is belangrijk dat de EU en haar buurlanden samenwerken op het gebied van wetenschap en technologie. Laatstgenoemden moeten niet alleen deelnemen aan de EU-kaderprogramma's voor onderzoek, maar ook aan andere EOR-activiteiten, zoals de coördinatie van onderzoeksprogramma’s en -infrastructuur en de verbetering van de voorwaarden voor kennisuitwisseling en mobiliteit van wetenschappers.

—

Het Comité pleit voor een gecoördineerde inzet van het KP7, de structuurfondsen, het KCI en het FEADER, aangezien dit, zoals in eerdere CvdR-adviezen al is benadrukt, van essentieel belang is, wil de EU haar concurrentievermogen verbeteren en synergie creëren tussen het nationale en regionale beleid op het gebied van cohesie, onderzoek, hoger onderwijs en innovatie.

Rapporteur

:

de heer Myllyvirta (FI/EVP), burgemeester van Lahti

1.

Voor lokale en regionale overheden is een buitengewoon belangrijke rol weggelegd bij de verwezenlijking van de Europese onderzoeksruimte (EOR). Ze leveren immers een cruciale bijdrage aan de ontwikkeling van regionale onderzoeks- en innovatiestrategieën, hebben vaak de leiding over onderzoeksinstituten en weten vanuit hun ervaring hoe ze een innovatief klimaat moeten helpen creëren. Bovendien beschikken steden en regio's doorgaans over officiële wetgevende bevoegdheden en een begroting voor onderzoek of zijn ze, bijvoorbeeld als medefinancier, een belangrijke motor achter O&O-activiteiten. Een doeltreffend werkend institutioneel systeem op lokaal en regionaal niveau is van cruciaal belang voor de planning en realisatie van succesvolle en vruchtbare onderzoeksactiviteiten.

2.

De lokale en regionale overheden hebben dan ook alle belang bij maatregelen en initiatieven om de EOR uit te diepen en vooral te verbreden, zeker gezien hun streven naar internationale samenwerking en coördinatie van onderzoeksactiviteiten en naar slagvaardige (academische) onderzoeksinstellingen die innovatie hoog in het vaandel dragen.

3.

Het Comité onderstreept de belangrijke rol die steden en regio's spelen bij het creëren van een innovatief klimaat. Stads- en regionaal beleid zijn vanuit het oogpunt van de mobiliteit van wetenschappers — die immers alleen door een veelzijdig, flexibel en innovatief arbeidsklimaat worden aangetrokken — zeer bepalend voor de verwezenlijking van de Europese onderzoeksruimte en ook voor de ontwikkeling van onderzoeksinfrastructuur. Daarbij moet vooral worden gedacht aan regionaal innovatiebeleid, technologiecentra, starterscentra, wetenschapsparken en risicokapitaalfondsen (1).

4.

Het Comité ziet het voorgestelde initiatief als een belangrijke bijdrage aan de verdieping en uitbreiding van de EOR. In zijn advies „De Europese onderzoeksruimte: nieuwe perspectieven” (1) heeft het al eens benadrukt dat er vaart moet worden gezet achter de totstandbrenging van de EOR, wil Europa kunnen uitgroeien tot de meest dynamische economie ter wereld (2).

5.

De Commissie en de lidstaten zouden alles in het werk moeten stellen om lokale en regionale overheden volledig en op een zinnige manier te betrekken bij initiatieven op het gebied van de EOR (2). Kennis en innovatie moeten de motor worden van de economie. Actieve deelname van lokale en regionale overheden aan de EOR zal resulteren in een verhoging van de productiviteit en het concurrentievermogen.

6.

Steden en regio's hebben een belangrijke taak bij de internationale samenwerking op het gebied van wetenschap en technologie. Met hun onderzoeksbeleid scheppen ze de ondersteunende programmatische, juridische en structurele randvoorwaarden en dragen ze in grote mate bij tot het creëren van een Europese meerwaarde op het gebied van onderzoek en tot het ontstaan van een dynamische Europese onderzoeksruimte (1).

7.

Het Comité is ingenomen met de mededeling van de Commissie, met name vanwege het streven om in de EU meer plaats in te ruimen voor wetenschap en technologie, zodat de concurrentiepositie van het bedrijfsleven kan worden versterkt en het hoofd kan worden geboden aan de problemen die wereldwijd in een geest van „mondiale verantwoordelijkheid” moeten worden aangepakt.

8.

Het wijst de Commissie erop dat het nauw zal toezien op de naleving van de afspraak om „alle lidstaten en geassocieerde landen, inclusief de regionale autoriteiten en belanghebbenden zoals universiteiten en onderzoeksinstituten, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven, die actief betrokken moeten zijn bij het beheer van de EOR” (3), een stem in het kapittel te geven en om het subsidiariteitsbeginsel en het beginsel van de variabele geometrie in acht te nemen.

9.

Het is belangrijk dat de EU en haar buurlanden samenwerken op het gebied van wetenschap en technologie. Laatstgenoemden moeten niet alleen deelnemen aan de EU-kaderprogramma's (4) voor onderzoek, maar ook aan andere EOR-activiteiten, zoals de coördinatie van onderzoeksprogramma’s en -infrastructuur en de verbetering van de voorwaarden voor kennisuitwisseling en mobiliteit van wetenschappers (5).

10.

Samenwerking met buurlanden op het gebied van wetenschap en technologie is ook van groot belang voor de regionale ontwikkeling binnen de EU. Daarbij kan worden gedacht aan Rusland met zijn enorme capaciteiten op het gebied van onderzoek en technologie, maar ook aan andere niet-lidstaten in Oost-Europa, op de Balkan en in het Middellandse Zeegebied.

11.

Het is goed dat het KP7 en het KCI worden opengesteld voor de buurlanden van de EU, aangezien deze programma's daardoor een sterkere territoriale dimensie krijgen.

12.

Zoals de groep van deskundigen inzake de EOR (6) heeft vastgesteld, spelen nationale en regionale stakeholders een steeds belangrijkere rol bij de ontwikkeling van nieuwe Europese initiatieven, zoals de EOR-netwerken, Eurostars, EIT, GTI en clusterbeleid.

13.

Het Comité pleit voor een gecoördineerde inzet van het KP7, de structuurfondsen, het KCI en het FEADER, aangezien dit, zoals in eerdere CvdR-adviezen al is benadrukt (7), van essentieel belang is, wil de EU haar concurrentievermogen verbeteren en synergie creëren tussen het nationale en regionale beleid op het gebied van cohesie, onderzoek, hoger onderwijs en innovatie.

14.

Het is absoluut noodzakelijk dat de Europese capaciteiten op het gebied van onderzoek, opleiding en innovatie worden verbeterd, zeker als het gaat om steun aan onderzoeksinfrastructuur, onderzoek ten behoeve van het MKB, regionale onderzoeksclusters, ontsluiting van het volledige onderzoekspotentieel in de „convergentieregio’s” van de EU, het thema „wetenschap en samenleving” en „horizontale” activiteiten op het punt van internationale samenwerking (8).

15.

Het Comité zou het begrip innovatie zo breed mogelijk willen opvatten en ook betrekken op de sociale en menswetenschappen en hun geslaagde wisselwerking met stedelijke en regionale culturen ter plaatse.

16.

Het merkt op dat de voor onderzoeksinstellingen en internationale netwerken nagestreefde kritische massa afhangt van het onderzoeksthema, het onderzoeksterrein en de deelnemers. Er kan beter niet worden gekozen voor een standaardoplossing voor alle internationale partnerschappen.

17.

Zoals het Comité ook al in eerdere adviezen over vergelijkbare thema's heeft bepleit, dient de discussie over de juiste balans tussen financiering vanuit de instelling zelf en financiering op basis van concurrentie — een doelstelling die de Commissie in haar Groenboek (5) heeft geformuleerd — te worden voortgezet.

18.

Het blijft erbij (1) dat (teams van) wetenschappers die interessante en nuttige onderzoeksthema's aanboren en vrijwillig en vanuit een bottom-up benadering netwerken, meer vertrouwen wekken dan van bovenaf gestuurde processen en de daarmee gepaard gaande rituele samenwerking.

19.

Er moet worden gezorgd voor coherentie bij programma's die op meerdere niveaus en met meerdere belanghebbende partijen worden doorgevoerd, zeker als daar partners uit derde landen bij betrokken zijn en er een goed werkend multilevel governance-systeem nodig is (7).

20.

Het Comité is het er volstrekt mee eens dat internationale samenwerking op het gebied van wetenschap en technologie gebaat is bij mobiliteit van wetenschappers, en zou daarbij het volgende willen benadrukken:

21.

Het Comité wijst er bovendien op dat de EU er alle baat bij heeft om uitmuntende wetenschappers uit derde landen aan te trekken. Europese mobiliteitsprogramma's, zoals Marie-Curie, en ondersteunende maatregelen die bijvoorbeeld in sommige regio's in het kader van terugkeerprogramma's voor wetenschappers worden genomen, zijn daarom van groot belang (1).

22.

Het Comité onderschrijft de conclusies van de Raad Concurrentievermogen van 30 mei 2008, waarin de Commissie en de lidstaten worden opgeroepen om te werken aan meer capaciteit voor lokale en regionale overheden, zodat die toegang kunnen krijgen tot moderne onderzoeksinfrastructuur en deze kunnen gebruiken, ontwikkelen en exploiteren. Het zou daarbij wel het volgende willen voorstellen:

23.

Lokale en regionale overheden zijn in feite de motor achter gezamenlijke onderzoeksprogramma's (met onder meer derde landen). Als geen ander weten ze immers hoe de wetenschappelijke, technologische en economische situatie ter plaatse ervoor staat en welke behoefte er is aan samenwerking op strategische terreinen (2). Sommige regio's in Europa werken nu al succesvol samen bij de coördinatie van instrumenten voor onderzoeksprogramma's, zoals de ERA-netwerken. Net als de lidstaten zouden ook de steden en regio's een drijvende kracht moeten vormen achter samenwerkingsovereenkomsten die in het kader van de gezamenlijke programmering worden gesloten (2).

24.

In de mededeling van de Commissie worden bepaalde lokale en regionale facetten over het hoofd gezien en ook ontbreekt het aan een effectbeoordeling. Het Comité wijst in dat verband op de bevoegdheden van lokale en regionale overheden en op het belang van internationale samenwerking op het gebied van wetenschap en technologie voor de steden en regio's.