[pic] | COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN |

Brussel, 26.4.2007

SEC(2007) 504

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE

Het Europees ruimteprogramma – Voorlopige elementen {COM(2007) 212 definitief}{SEC(2007) 505}{SEC(2007) 506}

INHOUDSOPGAVE

1. Inleiding: Motivering van het Europees ruimteprogramma 3

2. Ontwerpdoelstellingen van het programma 4

3. European-level and national activities supporting the draft objectives of the European Space Programme 7

3.1. Satellite Navigation 7

3.2. Earth Observation 9

3.3. Satellite Communications 10

3.4. Science and Technology 11

3.4.1. Space Science 11

3.4.2. Earth Science 12

3.4.3. Technology 12

3.5. International Space Station and Exploration of the solar system 13

3.6. Access to space 14

4. Indicative budgets for major space programmes on European level 15

INLEIDING: MOTIVERING VAN HET EUROPEES RUIMTEPROGRAMMA

Het Europees ruimteprogramma is een gemeenschappelijk, geïntegreerd en flexibel programma op basis waarvan Europa zijn ruimteactiviteiten uitvoert door van de beschikbare middelen op de meest efficiënte wijze gebruik te maken op alle niveaus. Het programma moet in overeenstemming zijn met de doelstellingen en richtsnoeren van het Europees ruimtebeleid en zelf specifieke doelstellingen bevatten per gebied in de ruimte om het beleid te kunnen uitvoeren. Dankzij het programma zullen de belangrijkste betrokken actoren de gemaakte vorderingen kunnen volgen en de transparantie van alle ruimtegerelateerde programma’s kunnen vergroten, onnodige overlappingen kunnen beperken en de complementariteit ervan kunnen verbeteren . Het programma zal zo te zijner tijd bijdragen aan een gecoördineerde gezamenlijke Europese inspanning in de ruimte waarmee in de Europese en nationale gebruikersbehoeften en -eisen wordt voorzien.

Aan het programma nemen de volgende Europese actoren deel:

- Het Europees ruimteagentschap (ESA) : De belangrijkste uitvoeringsinstrumenten zullen de verplichte en facultatieve programma’s van ESA zijn in het kader van zijn langetermijnstrategie, waarbij rekening zal worden gehouden met andere intergouvernementele, nationale en EU-capaciteiten en -activiteiten om de onderlinge synergieën en geïntegreerde benaderingen effectief te organiseren.

- De Europese Unie (EU): De belangrijkste uitvoeringsinstrumenten zullen met name het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7), de programma’s voor trans-Europese netwerken en middelen uit niet-O&O-bronnen zijn.

- De lidstaten: De nationale ruimteprogramma’s, die overeenkomstig de nationale voorschriften en financieringsinstrumenten zijn opgezet, voorzien in nationale behoeften en moeten tevens de door het Europees ruimtebeleid nagestreefde ruimere doelstellingen helpen verwezenlijken. Ook bilaterale en multilaterale activiteiten dragen daar toe bij.

- Andere intergouvernementele organisaties die op Europees niveau werkzaam zijn, met name instanties die Europese ruimtemiddelen beheren en exploiteren, zoals de Europese Organisatie voor de exploitatie van meteorologische satellieten (EUMETSAT).

Met de activiteiten die in de Europese ruimtesector en door exploitanten en dienstenleveranciers worden uitgevoerd, moet terdege rekening worden gehouden en er moet voor nauwe samenwerking worden gezorgd op het gebied van technologisch O&O en bij het opzetten en uitvoeren van missies. De publiek-private partnerschappen (PPP’s) voor toepassingen en dienstverlening moeten verder worden ontwikkeld.

De voorlopige elementen van het Europees ruimteprogramma op het gebied van Toepassingen en Grondslagen vormen een niet-bindende verzameling van activiteiten die momenteel aan de gang zijn en op korte tot middellange termijn zijn gepland. Zij omvatten de bijdragen van de respectieve belanghebbenden en moeten de transparantie van de bestaande ruimteactiviteiten in Europa vergroten. Wat toepassingen betreft, gaat bijzondere aandacht naar gemeenschappelijke Europese programma’s zoals GMES en GALILEO.

De activiteiten waartoe vóór de vaststelling van het Europees ruimtebeleid al was besloten, worden ingedeeld in groepen naar de doelstellingen van het Europees ruimtebeleid en deze indeling zal steeds coherenter worden naarmate het programma wordt bijgewerkt. Andere activiteiten op een lager detailleringsniveau zoals de ontwikkeling van specifieke nuttige ladingen, instrumenten of experimenten, komen in dit document niet aan bod, hoewel ze toch actief aan de totale Europese ruimte-inspanning bijdragen.

De inhoud en de uitvoeringsmethoden van het programma zullen in nauwe samenwerking met de gebruikers en alle belanghebbenden geregeld worden beoordeeld en bijgewerkt zodat het programma de algemene beleidsdoelstellingen weerspiegelt of eraan wordt aangepast. De toekomstige activiteiten zullen geleidelijk aan in het programma worden opgenomen, zodat een gecoördineerd en gemeenschappelijk strategisch kader wordt gecreëerd waaruit blijkt hoezeer de ruimteactiviteiten in heel Europa elkaar aanvullen. Na verdere besprekingen binnen de Groep op hoog niveau voor ruimtebeleid over het toekomstige toepassingsgebied en de specifieke opzet van het Europees ruimteprogramma zal het gezamenlijke ESA/EG-secretariaat in 2007 en 2008 een eerste herziening van het document voorbereiden. Daarbij zal rekening worden gehouden met de voorbereiding van de ESA-ministerraad en met de verdere evolutie van de communautaire en nationale programma’s. Er zal een herzien Europees ruimteprogramma aan de vijfde vergadering van de Ruimteraad worden voorgelegd met het oog op de goedkeuring ervan door de Raad Concurrentievermogen en de ministerraad van ESA.

De lidstaten wordt dus verzocht het gezamenlijke ESA/EG-secretariaat in kennis te stellen van geplande nieuwe programma’s en van bijwerkingen van bestaande programma’s en daarbij aan te geven hoe die programma’s aan de relevante doelstellingen en richtsnoeren van het Europees ruimteprogramma beantwoorden.

Voor de periode 2007-2013 wordt voor de belangrijkste activiteiten op Europees niveau ter indicatie budgettaire informatie verstrekt. Tijdens de herzieningsfase van het Europees ruimteprogramma moet voor elk gebied van de ruimte ook soortgelijke gedetailleerde nationale budgettaire informatie worden verzameld. Dit document geeft een indicatie van het totale gewicht van de nationale programma’s binnen de algehele Europese ruimte-inspanning, namelijk het aandeel ervan in percent, met 2006 als referentiejaar. Met de opname van een activiteit in het Europees ruimteprogramma is geen uitwisseling van fondsen of overdracht van verantwoordelijkheid tussen de belanghebbenden gemoeid.

Ontwerpdoelstellingen van het programma

Ter ondersteuning van de algemene beleidsdoelstellingen die in de omschrijving van de strategische rol van het Europees ruimtebeleid zijn weergegeven, worden in het Europees ruimteprogramma voor elk gebied van de ruimte doelstellingen vastgesteld op basis van het document over het Europees ruimtebeleid, het langetermijnprogramma van ESA (2007-2016) en het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7). Bij de uitvoering moet worden voortgebouwd op lopende activiteiten en activiteiten op korte tot middellange termijn, zoals beschreven in hoofdstuk 3.

Algemene doelstellingen van het ruimtebeleid | Ontwerpdoelstellingen van het programma |

TOEPASSINGEN Met het oog op de evolutie van de gebruikersbehoeften zullen geïntegreerde ruimtesystemen worden ontwikkeld en om efficiënte en kosteneffectieve diensten te kunnen verlenen, zal de integratie van terrestrische en ruimtesystemen worden bevorderd. |

SATELLIETNAVIGATIE |

Innovatie, concurrentievermogen en economische groei bevorderen In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen | De onafhankelijkheid van Europa op het gebied van geavanceerde satellietnavigatietechnologie waarborgen; diensten ontwikkelen die door navigatiesystemen worden aangeboden en waarmee de kwaliteit, de kwantiteit en de verscheidenheid van de verstrekte gegevens worden vergroot en het concurrentievermogen van de Europese industrie wordt versterkt, door: de ontwikkeling van de GNSS-infrastructuur voort te zetten; toekomstige GNSS-infrastructuren voor te bereiden en de demonstratie van de technologie van een PNT-systeem van de tweede generatie te starten; het gebruik van PNT-systemen in geïntegreerde toepassingen te promoten; erop toe te zien dat er internationale partnerschappen voor GNSS worden gesloten. |

AARDOBSERVATIE |

Innovatie, concurrentievermogen en economische groei bevorderen In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen Het Europees openbaar belang inzake duurzame beleidsvorming op het gebied van milieu en klimaatverandering dienen | Een complete Europese aardobservatie-infrastructuur met bijbehorende operationele diensten voor milieu en veiligheid ontwikkelen, rekening houdend met middelen voor tweeërlei gebruik, door: de ontwikkeling van de GMES-ruimtecomponent op basis van nationale en door ESA ontwikkelde middelen voort te zetten; de dialoog met de gebruikersgroepen te versterken en de ontwikkeling en validering van nieuwe diensten en toepassingen te bevorderen, het gegevensbeleid en de mechanismen voor gegevensverstrekking en –beheer (in de ruimte en in-situ) te onderzoeken en zich in de eerste plaats te concentreren op de invoering van een aantal fast track-GMES-diensten tegen 2008; de dialoog binnen de relevante internationale instanties te versterken en de rol van GMES binnen GEOSS vast te stellen; de continuïteit van de Europese capaciteiten op het gebied van operationele meteorologie te waarborgen. |

SATELLIETCOMMUNICATIE |

Innovatie, concurrentievermogen en economische groei bevorderen en marktleider zijn in de commerciële ruimte In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen | Bijdragen aan het concurrentievermogen van de Europese ruimte-industrie en aan de ontwikkeling van de informatiemaatschappij in Europa, door: geavanceerde satellietcommunicatietechnologieën te ontwikkelen in samenwerking met het bedrijfsleven en de exploitanten, wat tot nieuwe demonstratiemissies kan leiden, en daarbij terdege rekening te houden met de eisen inzake tweeërlei gebruik; de integratie met terrestrische systemen ter ondersteuning van Europese en wereldwijde communicatie-infrastructuren te verbeteren en een verbinding te leggen met andere toepassingsgebieden; door satellietcommunicatie aangeboden eindgebruikersdiensten te ontwikkelen die de kwaliteit, de kwantiteit en de verscheidenheid van de gegevens vergroten, en (mobiele, breedband- en omroepdiensten combinerende) multimediasatellietsystemen op te zetten. |

VEILIGHEID EN DEFENSIE Toekomstige ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. |

In de Europese veiligheids- en defensiebehoeften voorzien Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen | Toekomstige ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. |

GRONDSLAGEN |

WETENSCHAP EN TECHNOLOGIE |

Innovatie, concurrentievermogen en economische groei bevorderen De bijdrage van het ruimteonderzoek aan de kennismaatschappij vergroten In de Europese veiligheidsbehoeften voorzien Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen Het Europees openbaar belang inzake duurzame beleidsvorming op het gebied van milieu en klimaatverandering dienen | RUIMTEWETENSCHAP |

Een wereldwijd leiderschap op wetenschappelijk gebied nastreven en de kennisbasis uitbreiden in de context van de Lissabonagenda en van de acties van ESA ter versterking van het concurrentievermogen en het ontdekkingspotentieel, door: zich te concentreren op specifieke prioritaire kwesties zoals het ontstaan van leven en van planeten, het zonnestelsel, de fundamentele wetten en de oorsprong en evolutie van het heelal; synergieën van ruimtewetenschapsactiviteiten met andere wetenschappelijke activiteiten en de uitmonding van technologie in toepassingen te steunen; meer activiteiten te ontplooien via internationale samenwerking. |

AARDWETENSCHAP |

Uitbreiden van de activiteiten op het gebied van de aardwetenschap die de beoordeling van de wereldwijde klimaatverandering en het milieubeleid ten goede komen, door: nieuwe missies te ontwikkelen voor essentiële onderwerpen zoals: oceaan/hydrosfeer, lucht/atmosfeer, ijs/cryosfeer, landoppervlak/biosfeer, vaste aarde/geosfeer; de effectieve exploitatie van wetenschappelijke gegevens in combinatie met aardobservatietoepassingen in het kader van GMES te garanderen; de internationale samenwerking uit te breiden. |

TECHNOLOGIE |

Bijdragen aan innovatie en het concurrentievermogen, door: de synergie tussen technologische ontwikkelingen voor civiele en defensiedoeleinden en tussen ontwikkelingen op het gebied van ruimte- en niet-ruimtetechnologie zoveel mogelijk te versterken; kritische technologieën te identificeren en daaraan gerelateerde technologiedemonstratiemissies uit te voeren; de technologische ontwikkelingen te harmoniseren. |

HET INTERNATIONALE RUIMTESTATION EN DE EXPLORATIE VAN HET ZONNESTELSEL |

De bijdrage van het ruimteonderzoek aan de kennismaatschappij vergroten Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen | De wetenschappelijke en technologische voordelen van de investeringen in het ISS-project benutten en toekomstige exploratieactiviteiten voorbereiden om een hoofdrol binnen de internationale exploratiearchitectuur te gaan spelen, door: te zorgen dat zoveel mogelijk wetenschappelijk profijt, met name op het gebied van de bio- en natuurwetenschappen, kan worden getrokken uit de investeringen in en het optimale gebruik van ISS; intensivering van de bio- en natuurwetenschappelijke activiteiten om niet-ruimtetoepassingen en exploratiegerelateerde activiteiten te ondersteunen; voorbereiding en demonstratie van essentiële voorzieningen (basistechnologieën en -infrastructuren) voor de volgende stap in de exploratie, met name de exploratie van Mars met robots en de potentiële activiteiten in verband met de exploratie van de maan; samenwerking met internationale partners op het gebied van bemande ruimtevaart volgens scenario’s die door de lidstaten moeten worden opgesteld. |

TOEGANG TOT DE RUIMTE |

Onbeperkte toegang verschaffen tot nieuwe kritische technologieën, systemen en voorzieningen Innovatie, concurrentievermogen en economische groei bevorderen | Een onafhankelijke toegang tot de ruimte handhaven, door: de Europese lanceerbasis (het Guyaanse ruimtevaartcentrum - CSG) operationeel te houden; consolidering van het Europese gamma draagraketten (Ariane 5, Vega en Soyoez) in het CSG; voorbereiding en handhaving van technologische en industriële faciliteiten voor de ontwikkeling van de volgende generatie draagraketten; te zoeken naar mogelijke opties op lange termijn voor samenwerking met strategische partners. |

3. EUROPEAN-LEVEL AND NATIONAL ACTIVITIES SUPPORTING THE DRAFT OBJECTIVES OF THE EUROPEAN SPACE PROGRAMME

The following tables provide an overview by space domain about activities that are currently on-going and envisaged for the short to medium term by the actors taking part in the European Space Programme and that are disposed to support the draft programmatic objectives outlined in chapter 2.

3.1. Satellite Navigation

Programmatic Objectives | Activities |

Proceeding with the full-fledged development of the GNSS infrastructure | I. European-level : Galileo IOV and EGNOS/GNSS support programme (funded by EC and ESA and technically managed by ESA) Galileo FOC deployment and Galileo EGNOS operations managed by the Galileo Supervisory Authority (GSA) and the Galileo Operating Company (GOC) under a concession contract. Giove-A (2005), Giove-B (2007), IOV 1-2-3-4, FOC |

Preparation of future GNSS infrastructures: Launch of technology demonstration of 2nd generation PNT System | I. European level : FP7 Programme (GSA) GNSS Evolution Programme (under preparation by ESA) |

II. National level : National PNT-related technology development |

Promoting the use of PNT systems within integrated applications | I. European-level : GSA: FP7 SESAR (air traffic management) Proposed ESA Integrated Applications Programme |

II. National level : Diverse National applications development activities [e.g. GATE (Galileo test environment for hardware, applications and services) (D), Galileo Test Range project (I), Navigation Project (F)] National PNT-related technology developments [e.g. Argos 3/Sarsat 3 (F), GATE (D), HIGAPS, INDOOR, GALTEC, SEAGATE (D)] |

Ensuring implementation of international partnerships on GNSS | I. European level : EC activities with technical support from GSA: cooperation with the United States (Galileo/GPS-Agreement of July 2004), Russia (GLONASS, negotiations ongoing) and other countries relating to interoperability and compatibility of Galileo with existing and coming GNSS Systems. ESA activities relating to Galileo and EGNOS |

3.2. Earth Observation

Programmatic Objectives | Activities |

Proceed with GMES space component development based on national and ESA developed assets | I. European level : GMES Space Component Programme (ESA) Planned : GMES Sentinel 1a (2011) and 2a (2012), Sentinel-3a (2012), Sentinel-1b and 2b (2013), Sentinel-3b (2014) FP7-Space Theme: Contribution to the GMES Space Component (EC) Coordination of national or bilateral/multilateral EO mission developments |

II. National level : National technology development programmes/Preliminary activities and precursor missions, e.g. PASO studies (F), SAFARI (D), METIMAGE (D) Development of national or bilateral/multilateral EO missions Under operation: TerraSAR-X (2006/D), DMC/Disaster monitoring constellation (UK2002/2005), Spot-4/5, Jason-1 (2001/F) Planned: Rapid-Eye (2007/D), TanDEM (2009/D), TerraSAR-X 2nd gen. (2012), Venus (2009/F), SARAL (2009/F) En MAP (2010/D), Bissat (2010/I) Future Spanish EO satellite, Future Norwegian Sea monitoring satellite; Pleiades (2008/F), Cosmo-SkymMed (2007/08/09/I) Cosmo-Skymed 2nd gen. (2012/2013/I), Pleiades (2009/2010/F-B), SVEA: Swedish national surveillance mission, HYPSEO (I), Microsat (I), Nanoform (I) |

Reinforce dialogue with user communities and foster the development + validation of new services and applications, also by exploring mechanisms for data provision and management (space and in-situ), focusing in the first place on a set of GMES fast-track services in the field of: Emergency Management Land Monitoring Maritime Services Atmospheric services (in preparation) | I. European level : FP7-Space Theme (e.g. grant agreement or other mechanisms for space and non-space data provision). Additional activities foreseen in other FP7 themes (e.g. ICT, environment), in JRC direct actions, and in other EU sectoral policies (e.g. agriculture, fisheries, development, …) (EC) GMES Service element transfer activities (ESA) EUSC activities in support of EU Security Policies |

II. National level : Availability of national or regional data Other service and product development activities: [e.g. SIASGE (Italian-Argentinian cooperation on emergency EO satellites/Cosmo-Skymed); Disaster Management Pilot project (I); MOSAIC (Microsatellites Applications in collaboration(UK); Stereo programme (B); Project on development of application products and Cosmo-SkyMed Ground segment (I); SatHav (maritime applications) and SatNat (land applications) (N); National Earth observation Users’ Platform (NL); Ether, Mercator, Postel, Aviso, Icare (F); EO centres of excellence (UK) DeCover, DeSecure, DeMarine, Enviland(D)] |

Reinforce dialogue within appropriate international bodies in view of embedding GMES into the GEOSS infrastructure | I. European level : a) EC: FP7-Environment Theme (additional activities foreseen in other FP7 themes (e.g. ICT, Space) and in JRC direct action) b) ESA: Availability of Earth observation data (e.g. Webportal, Data Clearinghouse) c) EUMETSAT: Continuation of Satellite Application Facilities, Geonetcast |

II. National level : National contributions |

Ensure continuity of European capacities in operational meteorology: developing and operating state-of the-art meteorology missions developing and operating innovative meteorological services and applications | I. European level : Development of meteorological satellites, also contributing to GMES (ESA/EUMETSAT) Under operation: Meteosat 5/6/7/8/9 (1991/93/97/02/05), Metop-A (2006) Planned:MSG-3 (2009), METOP-B (2010), MSG-4 (2012), MTG (2015) METOP-C (2015); Post-Eumetsat Polar System (EPS) satellite generation studies Development of associated services and applications (EUMETSAT) EUMETSAT Satellite Application Facilities (SAFs) within the Applications ground segment: Ocean + Sea Ice, Ozone Monitoring, Climate Monitoring, Numerical Weather prediction, Land surface analysis. High precision weather forecast for 4D-aircraft trajectory prediction (SESAR). |

II. National level activities, e.g. Jason-2 (2008/F), METIMAGE (D). |

3.3. Satellite Communications

Programmatic Objectives | Activities |

Development of advanced satellite communication technologies in cooperation with industry and operators leading to new demonstration missions, also by taking into account dual-use requirements | I. European level : EC: In FP7 and TEN-T, general (i.e. non-proprietary space) technologies development in research programmes in TREN, ENTR, RTD and INFSO. ESA: Preparatory mission, system and general configuration studies, technology for satellite based telecom and multimedia, development of payloads and ground segments, in-orbit validation, Alphabus/Alphasat, Small GEO platform (Artes-11 programme) ; Preliminary System and architecture studies (Proposed contribution to European Integrated Secured Communication network) Hylas, Alphasat (2010), Small GEO satellite |

II. National level : National telecom-related technology R+D activities: payload development (e.g. Programme Stentor (F);COMED NG/Santana/LCT (D); National in-kind contributions (Alphasat), telecom-related technology activities (I), parallel platform development programme (D) Spainsat/Xtar (E), Athena-Fidus (2010/F/I) |

Increasing integration with terrestrial systems in support of European and global communication infrastructures with other application domains | I. European level : EC: FP7: ICT Challenge, Pervasive and trusted network and service infrastructures ESA: Telecom application demonstration (e.g. Artes). Possible future Data-Transmission System (DTS) including a data relay component in support of Earth observation missions (proposed DTS architecture and technology study within TRP/GSTP) |

II. National activities : Integration of space/terrestrial infrastructures (e.g. ‘Village communicant’/F), Institutional Communication for security and emergency (I) |

Develop end-user services increasing quality, quantity and variety of data by developing a multimedia satellite system (merging mobile, broadband and broadcast) | I. European level : EC: FP7, TEN-T, Space Theme: Space-based end-user application developments (e.g. GMES, Galileo), Telemedicine; SESAR Joint Undertaking (air traffic management); ICT Pervasive and trusted network and service infrastructures ESA: Proposed contribution to SESAR as well as telemedicine applications |

II. National activities : TANGO: Telecom advanced networks for GMES operations (F); Activities in support of the integration of telecom and navigation services (e.g. D), Tele-Education/Tele-Medicine project (I) |

Provision of a harmon-ised regulatory environ-ment on a pan-European scale (e.g. concerning spectrum availability, service licensing). | I. European level : EC: Revised eCommunications and TV without frontiers regulation directives.Harmonised spectrum and standardisation activities (EC with ESA support). |

II. National activities: Harmonised spectrum and standardisation activities. |

3.4. Science and Technology

3.4.1. Space Science

Programmatic Objectives | Activities |

Focusing on specific priority issues: Life and planetary formation Solar System Fundamental laws of the Universe Origins and evolution of the Universe | I. European-level : ESA Scientific Programme: Cosmic Vision 2025 EC: FP7 activities for the optimal preparation of scientific payloads and for the effective scientific exploitation of their data. Under operation: HST (1990/US), SOHO (1995), Newton (1999/US), Cluster2 (2000), Integral (2002), Mars Express (2003), SMART-1 (2003), Rosetta(2004), Double Star (2003/04/China), Venus Express (2005), AKARI/Astro-F (2006/Japan), Solar B (2006/Japan) Planned: Chandrayaan1 (2007/India), Herschel-Planck (2008), Lisa PF (2009), Lisa, Gaia(2011), Bepi- Colombo (2013), MIRI/ JWST (2013/US) , Solar Orbiter (2015) |

II. National activities : National in-kind contributions to ESA missions by ESA Member States and European Cooperating States National science programmes: Development of instruments/platforms relying notably on national technical centres for R+T for orbital systems (e.g. Platform for mini-satellites Myriade and Proteus(F)), Balloon operation centre (F), Long-duration stratospheric balloons: SnowCake/ Boomerang (I) Under operation: Corot (2006/F) Planned: Picard (2008/F), T2L2 (2008/F), Pharao/ACES (F, CH), Microscope(2009/F), Taranis (F), Smese (F), Agile (I), New hard x-ray mission (2010/I), eRosita (2011+/D) |

Supporting synergies of space science activities with other science activities and towards applications | Diverse national data exploitation activities (e.g. CNES, DLR, ASI Science Data Center) [Scientific data treatment, archiving, processing capabilities, including data valorisation for ESA and national missions] Link between Space Science and Exploration activities (e.g. Exomars) |

Increasing international cooperation activities | Activities performed by ESA, its Member States and Cooperating states |

3.4.2. Earth Science

Programmatic Objectives | Activities |

Developing new missions in support of core topics: Ocean/Hydrosphere Air/Atmosphere Ice/Cryosphere LandSurface/ Biosphere Solid Earth/ Geosphere | I. European level : Earth Observation Envelope programme/Earth Explorer missions (ESA) FP7 Space work programme/actions area strengthening of the foundations of space sciences and technology (EC) Under operation: ERS-2 (1995), ENVISAT (2002) Planned: GOCE (2007), SMOS (2007), ADM-Aeolus (2008), Cryosat-2 (2009), SWARM (2010), EarthCare (2012) |

II. National level : Development of instruments/platforms relying notably on national technical centres and of full-fledged national missions. National in-kind contributions to ESA missions by ESA Member States and European Cooperating States Under operation: Champ (2001/D), Jason-1 (2001/F), Odin (2001/S), GRACE (2002/D), Parasol (2004/F), Demeter (2004/F), Calipso (2006/F), Spot 4/5 (F), Rosa (I) Planned: Jason-2 (2008/F), MeghaTropiques (2009/F), Venus (2009/F), SARAL (2009/F) |

Ensuring effective exploitation of science data in conjunction with EO applications within GMES | ESA and national data treatment capabilities (e.g. CADTS Centre Archivage et Traitement Données SMOS/ F, NL-SCIA-DC Sciamachy Data Center, Matera Space Geodesy Center (I)) National data valorisation activities/R+D for pilot applications/product development (e.g. Ether, Mercator, Aviso, Icare, Postel/F); German Remote Sensing Center DFD/D) |

Increasing international cooperation activities | Activities performed by ESA, its Member States and Cooperating States |

3.4.3. Technology

Programmatic objectives | Activities |

Maximising synergies between civil and defence, space and non-space technology developments Identifying critical technologies and perform associated technology demonstration missions | I. European level : Basic Technology Research programme/TRP (ESA) General Support Technology Programme/GSTP (ESA) European Component Initiative Technology Transfer Programme/TTP (ESA) ESA proposed NEWPro (technologies focusing on non-dependence, spin-in, security) Proposed in orbit demonstration for technologies and techniques (ESA) FP7 Space Work Programme/actions area strengthening of the foundations of space sciences and technology (EC) Planned: Proba-2, Proba-3, Expert. Proposed: Further Proba elements for technology demonstrators and precursors |

II. National level : National transversal technology R+D programmes Planned: Prisma (S), Simbol-X (F), Tandem-X (D), TET108/210 (D), Future national micro-satellite missions |

Harmonising technology developments | Technology harmonisation (ESA and EC) European Space technology Platform, European Space Technology Master Plan |

3.5. International Space Station and Exploration of the solar system

Programmatic objectives | Activities |

Ensuring maximum scientific return on investment and optimum utilisation of the ISS Strengthening life and physical sciences activities in support of non-space applications and exploration-related activities | I. European level : ISS Exploitation Programme (ESA) Planned: Node-2 (2007), ATV-1 (2007), Columbus (2007), ERA (2009) ATV-2(2009), ATV-3(2011), ATV-4(2012), ATV-5(2013) ISS utilisation programme/ELIPS (ESA) II. National level : Nationally funded experiments within the ELIPS programme National contributions to the ISS: [e.g. Declic facility/F; Multiuser facilities for Columbus/D; Pharao ACES (F, CH)] National activities promoting the commercial use of ISS. National infrastructure/activities: e.g. Cardiolab (D/F), Neurolab (D); Cardiomed (F); DCMC (I), OSMA (I), MOMA/Biotech applications (I), GPM and CAB (I) User Support Operational Centre USOC’s: e.g. CADMOS (F), MUSC (D), Immulab (D), BEC-Lab (D) |

Preparing and demonstrating core capabilities (enabling technologies and infrastructures) for next step in exploration, notably for robotic Mars exploration and possible activities linked to moon exploration and cooperation with international partners on human space transportation according to scenario to be decided by Member States | I. European level : Proposed Aurora Core Programme (MSR, MSR precursor mission, Lunar exploration/Moon Orbit infrastructure) Preliminary studies Crew Space Transportation System) (ESA) FP7 Space work programme/actions area strengthening the foundations of space science and technology (EC) Planned:ExoMars mission (2013) |

II. National technology development in support of exploration : e.g.: MSL-Mars Surface laboratory (F) Network of geophysical stations on Mars (2011/F) Moon exploration (I, D) Inflatable structures-FLECS (I) |

3.6. Access to space

Programmatic Objectives | Activities |

Maintaining Europe’s space port (Guiana Space Centre) under operation-al conditions/launch infrastructure | I. European level: CSG Kourou (ESA) Ariane 5 Infrastructure (ESA) VEGA (ESA) Soyuz at CSG (ESA), partly supported by Soyuz in Kourou/FP7 (EC) |

[II. National launch infrastucture] CNES-CSG Kourou (F) Esrange rocket range (S) Andoya rocket range (N), Other national rockets ranges: e.g. Broglio Space Center (I), Broglio launch base Trapani (I), Mobile rocket base (MORABA/D), Propulsion Test Center Lampoldshausen (D), Malindi (I) |

Consolidating the European family of launchers: Ariane 5, Vega, Soyuz at CSG | I. European level: Ariane (ACEP, ARTA, EVOLUTION, PLUS, EGAS, …) (ESA) VEGA(VERTA) (ESA) Soyuz at CSG (ESA), partly supported by Soyuz in Kourou/FP7 (EC) |

II. National technical support to Ariane, Vega. CNES/F as prime contractor for Soyuz at CSG. Exploration of potential upgrades for Ariane and Vega/Evolution of the family of Launchers e.g. Ariane (F) and VEGA surveillance (I) |

Preparing technological and industrial capabilities for the development of next generation launchers | I. European level: FLPP 1, FLPP 2 (ESA) Re-entry technology: Expert (ESA) FP7 programme on the Strengthening of space foundations (EC) |

II. National R+T for future launchers R+T launchers and phases 0/A (F) Launcher development activities: [Tekin 2010, Tehora 3, Astra, Phoenix 1, TETRA, Tanks and structures (D); Future launchers/LYRA (I) Re-entry technology: [SHEFEX(D); Pre-X(F), Compere(D/F)] |

Exploring possible long-term options for cooperation with strategic partners | Agreement between ESA and the Russian Federal Space Agency on long-term cooperation and partnership in the field of development, implementation and use of launchers First Implementing Arrangement between ESA and the Russian Federal Space Agency on cooperation in research and technology development for future launchers France-Russia long-term cooperation/OURAL EU-Russia Dialogue on Space Cooperation (EC, ESA) |

4. INDICATIVE BUDGETS FOR MAJOR SPACE PROGRAMMES ON EUROPEAN LEVEL

ORIGIN | NAME OF PROGRAMMATIC ACTIVITY | TIMEFRAME | BUDGET/EXPENDITURE (in bn€) |

European-level activities |

ESA | Indicative figures (current e.c.) provided for ESA represent overall expenditure as indicated in ESA’s Long Term Plan 2007-2016. They do not represent binding commitments for ESA Member States and include proposed future activities not yet approved. |

Navigation and Telecommunication | 2007-2013 | 3.4 |

Earth Observation | 2007-2013 | 4.5 |

Integrated Applications | 2007-2013 | 0.5 |

Basic Activities | 2007-2013 | 1.4 |

Science Programme and Science Support (Prodex) | 2007-2013 | 3.4 |

Technology | 2007-2013 | 0.8 |

Human Space Flight, Microgravity and Exploration | 2007-2013 | 4.2 |

Launchers | 2007-2013 | 5.0 |

EC | FP7 Space WP | 2007-2013 | 1.4 (of which 85% for GMES) |

FP7 Transport WP | 2007-2013 | 0.45 (incl. SESAR) |

FP7 Environment, ICT | 2007-2013 | Not determined (annual commitments) |

Galileo budget line | 2007 onward | 1,0 (under review) |

Activities other than Research or Galileo (e.g. AGRI, FISH, DEV, REGIO, …) | 2007 onward | Not determined (annual commitments) |

EUMETSAT | MSG | 1992-2018 | 2,1 incl. ESA contribution of 400 M€ |

EPS | 1994-2019 | 2,4 (estimates), incl. ESA contribution of 550 M€ |

Post-EPS | 2012-2034 | 2,4 (estimates) |

MTG | 2015-2034 | 2,5 (estimates), incl. ESA contribution |

National-level activities |

Taking 2006 as a reference year, national programmes, including civil and defence-dedicated activities account for approximately 40 % of the overall European space effort.[1] |

[1] In line with figures provided by EUROCONSULT.