Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot afsluiting van de overlegprocedure met Guinee-Bissau op grond van artikel 96 van de Overeenkomst van Cotonou

(door de Commissie ingediend)

TOELICHTING

De Europese Unie heeft op 19 januari 2004 overleg met de Republiek Guinee-Bissau geopend op grond van artikel 96 van de Overeenkomst van Cotonou naar aanleiding van de militaire staatsgreep van 14 september 2003.

Deze staatsgreep is in tegenspraak met de essentiële elementen van de Overeenkomst van Cotonou, zoals neergelegd in artikel 9.

Tijdens de openingsvergadering van dit overleg heeft de Europese Unie met voldoening vastgesteld dat de Guinee-Bissause partij constructieve verbintenissen is aangegaan om de terugkeer naar een constitutionele orde in overeenstemming met de mensenrechten, de democratische beginselen en de rechtsstaat te waarborgen en de structurele voorwaarden vast te stellen voor politieke stabiliteit en een duurzame ontwikkeling van het land.

De Europese Unie heeft er nota van genomen dat de Regering van de Republiek Guinee-Bissau de volgende verbintenissen is aangegaan:

- haar programma voor de overgang en in het bijzonder haar plannen voor het organiseren van parlementsverkiezingen,

- de terugkeer naar een onafhankelijk justitieel apparaat en herstel van de civiele controle over de strijdkrachten,

- maatregelen voor de sanering van de overheidsfinanciën.

In de conclusies van de Europese Unie was bovendien het volgende vastgesteld:

"De Europese Unie zal de dialoog voortzetten om de democratie en de rechtsstaat in de Republiek Guinee-Bissau zo spoedig mogelijk te herstellen, hetgeen een onontbeerlijke voorwaarde is voor de volledige normalisering van haar samenwerkingsbetrekkingen met dit land. Dit overleg wordt gevoerd in de hoop dat het een bijdrage levert aan de invoering van een duurzame constitutionele orde, die de Guinee-Bissause Republiek de nodige stabiliteit zal bieden om de armoede te bestrijden, de stabiliteit in de regio te bevorderen en zich sterker in de wereldeconomie te integreren.

Op basis van de maandverslagen die de Bissau-Guineese partij zal voorleggen over de tenuitvoerlegging van de hiervoor genoemde verbintenissen, zal de Europese Unie de evolutie van de situatie op de voet volgen. Zij zal toezien op de naleving van de verbintenissen, met name die in verband met het tijdschema voor de verkiezingen en de goedkeuring van maatregelen die moeten waarborgen dat de verkiezingen op transparante en democratische wijze verlopen, de tenuitvoerlegging van het noodhulpprogramma, de vorderingen bij de sanering van de overheidsfinanciën, alsook de terugkeer naar onafhankelijkheid van justitie en het herstel van de civiele controle over de strijdkrachten.

Aan de hand van de omvang en de tenuitvoerlegging van de door de Guinee-Bissause autoriteiten aangegane verbintenissen, zal worden bepaald welke passende maatregelen en in welke omvang, in voorkomend geval, uit hoofde van artikel 96, lid 2, onder c), van de Overeenkomst van Cotonou worden genomen aan het eind van de voor de dialoog en het overleg ter plaatse vastgestelde periode van drie maanden. De Europese Unie benadrukt dat de volledige medewerking van de Guinee-Bissause autoriteiten essentieel is voor de voortzetting van haar bijstand aan de inspanningen van dit land op het gebied van ontwikkeling."

Deze intensieve dialoog die in Guinee-Bissau gevoerd werd, was gebaseerd op een lijst van maatregelen, die voor de verwezenlijking van de verplichtingen genomen moeten worden en op de maandelijkse controleverslagen die de vertegenwoordigers van het Voorzitterschap en de Commissie ter plaatse voorgelegd werden. Aan het einde van deze dialoog hebben de vertegenwoordigers van het Voorzitterschap en de Commissie ter plaatse, een evaluatie opgesteld van de tenuitvoerlegging van de verbintenissen.

Uit deze evaluatie is gebleken dat bepaalde verbintenissen tot opmerkelijke en bemoedigende initiatieven hebben geleid van de kant van de Guinee-Bissause autoriteiten. Bijzondere aandacht verdient in dit verband:

* het houden van eerlijke, vrije en transparante parlementsverkiezingen op 28 en 30 maart 2004,

* de bevestiging van de terugkeer naar een onafhankelijk justitieel apparaat door de benoeming van de procureur-generaal van de Republiek en de verkiezing van de president van het Hooggerechtshof.

De sanering van de overheidsfinanciën met name geeft evenwel nog aanleiding tot bezorgdheid en wel om de volgende redenen:

- de staatsboekhouding moet in haar geheel worden herzien. De situatie van de overheidsfinanciën wordt steeds slechter, aangezien de inning van een groot deel van de overheidsinkomsten, in het bijzonder de douane-inkomsten, niet volgens de normale procedures plaats heeft;

- de financiële situatie van de Staat blijft uiterst zorgelijk. Bij gebrek aan voldoende liquide middelen worden de salarissen van de meeste ambtenaren uit een fonds betaald, dat uit bijdragen van de ontwikkelingspartners bestaat en door de UNDP beheerd wordt;

- de tenuitvoerlegging van het door de overgangsregering goedgekeurde noodprogramma voor de economie moet voortgezet worden;

- de reeds begonnen telling van de overheidsambtenaren moet voortgezet worden;

- op het gebied van de overheidsfinanciën moeten corrigerende maatregelen worden genomen zoals de invoering van een audit voor het financiële controlesysteem, de aanbestedingen en de overheidsinkomsten;

- de middelen uit het communautaire programma voor budgettaire ondersteuning moeten in aansluiting op de in 2003 uitgevoerde audit over het gebruik van de middelen terugbetaald worden;

- na de voorlegging van de conclusies van het auditverslag van de algemene inspectie van financiën betreffende de regelmatigheid van de overheidsinkomsten in 2003 zouden er administratieve en gerechtelijke maatregelen genomen moeten worden tegen de verantwoordelijken van de regering van de periode voorafgaande aan de overgang, die zich in het verleden schuldig hebben gemaakt aan onregelmatigheden of fraude.

Volgens de Europese Unie kan er over het algemeen vanuit worden gegaan dat er een begin is gemaakt met het overgangsproces voor de terugkeer naar een constitutionele orde. Er bestaan evenwel nog twijfels ten aanzien van de beleidslijnen van de autoriteiten voor de sanering van de overheidsfinanciën.

In aansluiting op dit overleg en op grond van de in artikel 96, lid 2, onder c), van de Overeenkomst van Cotonou bedoelde passende maatregelen stelt de Commissie voor de betrekkingen te normaliseren en de samenwerking voort te zetten. Tegelijkertijd moet evenwel gedurende een periode van 18 maanden worden toegezien op de verwezenlijking van de hiervoor genoemde maatregelen in de sector van de overheidsfinanciën, op de terugkeer naar de onafhankelijkheid van justitie, de hervatting van de civiele controle over de strijdkrachten, het volgen van het electorale tijdschema met de organisatie van de presidentsverkiezingen. Voor deze periode worden er halfjaarlijkse evaluaties gepland.

Het zal nodig zijn met de regering van Guinee-Bissau een intensieve politieke dialoog te handhaven, om te waarborgen dat zij voortgaat op de reeds ingeslagen weg naar herstel van de rechtsstaat en het bereiken van sociale en economische stabiliteit in Guinee-Bissau.

Indien de regering van Guinee-Bissau zich niet houdt aan de aangegane verbintenissen, behoudt de Europese Unie zich het recht voor om passende maatregelen te nemen. Met name zou de Europese Commissie na afloop van de hiervoor genoemde periode van 18 maanden kunnen overgaan tot annulering van de financiële middelen die Guinee-Bissau uit hoofde van het 9e EOF waren toegewezen en waarvoor geen betalingsverplichtingen zijn aangegaan.

In het licht van de hiervoor genoemde overwegingen en op grond van de artikelen 9 en 96 van de Overeenkomst van Cotonou stelt de Commissie de Raad voor het met de Republiek Guinee-Bissau aangeknoopte overleg af te sluiten en het bijgaande besluit goed te keuren.

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot afsluiting van de overlegprocedure met Guinee-Bissau op grond van artikel 96 van de Overeenkomst van Cotonou

DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap,

Gelet op de op 23 juni 2000 in Cotonou ondertekende ACS-EG-partnerschapsovereenkomst [1], met name op artikel 96,

[1] PB L 317 van 15.12.2000, blz. 3.

Gelet op het intern akkoord inzake de maatregelen die moeten worden genomen en de procedures die moeten worden gevolgd voor de toepassing van de ACS-EG-partnerschapsovereenkomst [2], met name op artikel 3,

[2] PB L 317 van 15.12.2000, blz. 376.

Gezien het voorstel van de Commissie [3],

[3] PB C van, blz.

Overwegende hetgeen volgt:

(1) De essentiële elementen van de Overeenkomst van Cotonou, bedoeld in artikel 9, zijn geschonden door de militaire staatsgreep van 14 september 2003, die de Europese Unie in haar verklaring van 18 september 2003 heeft veroordeeld.

(2) Overeenkomstig artikel 96 van de Overeenkomst van Cotonou heeft er op 19 januari 2004 overleg met de ACS-landen en de Republiek Guinee-Bissau plaatsgevonden, waarbij de Guinee-Bissause autoriteiten specifieke verbintenissen zijn aangegaan om de door de Europese Unie uiteengezette problemen te verhelpen, en die te verwezenlijken binnen een periode van drie maanden waarin intensieve besprekingen plaatshebben.

(3) Aan het eind van deze periode is gebleken dat de hiervoor genoemde verbintenissen tot concrete initiatieven hebben geleid; toch zijn bepaalde belangrijke maatregelen met betrekking tot de essentiële elementen van de Overeenkomst van Cotonou nog steeds niet op adequate wijze uitgevoerd,

BESLUIT:

Artikel 1

Het overeenkomstig artikel 96 van de Overeenkomst van Cotonou met de Republiek Guinee-Bissau gevoerde overleg wordt afgesloten.

Artikel 2

De in het bijgaande ontwerp-schrijven uiteengezette maatregelen worden goedgekeurd, als passende maatregelen zoals bedoeld in artikel 96, lid 2, onder c), van de Overeenkomst van Cotonou.

Artikel 3

Dit besluit treedt in werking op de dag waarop het wordt goedgekeurd en is geldig gedurende 18 maanden vanaf de dag van goedkeuring door de Raad.

Gedaan te Brussel, op

Voor de Raad

De Voorzitter

BIJLAGE

Ontwerpbrief

Excellentie,

De Europese Unie hecht veel belang aan de bepalingen van artikel 9 van de Overeenkomst van Cotonou. De eerbiediging van de mensenrechten, de democratische beginselen en de rechtsstaat, waarop het ACS-EU-partnerschap berust, zijn essentiële elementen van die overeenkomst en dus ook de grondslag van onze betrekkingen.

De Europese Unie heeft daarom in haar verklaring van 18 september 2003 de militaire staatsgreep van 14 september 2003 krachtig veroordeeld.

Gezien het voorgaande, heeft de Raad van de Europese Unie op 19 december 2003 besloten de autoriteiten van Guinee-Bissau te verzoeken om overleg te openen teneinde de situatie uitvoerig te bespreken en er een oplossing voor te vinden.

Dit overleg vond op 19 januari 2004 in Brussel plaats. Bij deze gelegenheid werden verschillende belangrijke kwesties besproken, en de Eerste Minister van de overgangsregering heeft de gelegenheid gehad het standpunt van de regering van Guinee-Bissau en haar beoordeling van de situatie weer te geven. De Europese Unie heeft nota genomen van de door de overgangsregering aangegane verbintenissen om:

- het programma van de regering van Guinee-Bissau voor de overgang en in het bijzonder de elementen met betrekking tot het houden van parlementsverkiezingen te bevestigen;

- maatregelen te nemen voor de sanering van de overheidsfinanciën;

- de terugkeer naar een onafhankelijke justitie en het herstel van de civiele controle over de strijdkrachten te bevestigen.

Ook werd overeengekomen dat gedurende een periode van drie maanden een intensieve dialoog in Guinee-Bissau zou worden gevoerd over de diverse naar voren gebrachte punten en om aan het eind van deze periode een balans op te maken.

Deze intensieve en regelmatige dialoog heeft in Guinee-Bissau plaatsgevonden. De grondslag ervan was een lijst van met het oog op de verwezenlijking van de aangegane verbintenissen te nemen maatregelen.

Uit deze balans aan het eind van de dialoog is gebleken dat de Guinee-Bissause autoriteiten opmerkelijke initiatieven hebben ondernomen. Bijzondere aandacht verdient:

* het houden van eerlijke, vrije en transparante parlementsverkiezingen op 28 en 30 maart 2004;

* de bevestiging van de terugkeer naar een onafhankelijke justitie door de benoeming van de procureur-generaal van de Republiek en de verkiezing van de president van het Hooggerechtshof.

Het lijdt geen twijfel dat deze initiatieven garanties bieden voor een politieke en sociale stabilisering van het land. Toch zijn er nog punten die aanleiding tot bezorgdheid geven, met name op het gebied van de sanering van de overheidsfinanciën en in het bijzonder de staatsboekhouding, het beheer van de douane-inkomsten en de betaling van de meeste overheidsambtenaren.

In dit verband hoopt de Europese Unie dat de volgende maatregelen met betrekking tot de sanering van de overheidsfinanciën getroffen worden:

* voortzetting van de uitvoering van het economische noodprogramma dat door de overgangsregering is goedgekeurd;

* voortzetting van de reeds begonnen telling van de overheidsambtenaren;

* goedkeuring van corrigerende maatregelen op het gebied van de overheidsfinanciën zoals bijvoorbeeld de audit van het financiële controlesysteem, aanbestedingen en overheidsinkomsten;

* terugbetaling van de middelen uit het communautaire programma voor budgettaire ondersteuning in aansluiting op de in 2003 uitgevoerde audit over het gebruik van de middelen;

* voorlegging van de conclusies van het auditverslag van de algemene inspectie van financiën in 2003 betreffende de regelmatigheid van de overheidsinkomsten;

* administatieve en gerechtelijke stappen tegen de verantwoordelijken van de regering van de periode voorafgaande aan de overgang die zich in het verleden aan onregelmatigheden of fraude hebben schuldig gemaakt.

In aansluiting op dit overleg is uit hoofde van de in artikel 96, lid 2, onder c), van de Overeenkomst van Cotonou bedoelde passende maatregelen besloten de betrekkingen te normaliseren en de samenwerking voort te zetten. Tegelijkertijd moet gedurende een periode van 18 maanden worden toegezien op de verwezenlijking van de hiervoor genoemde maatregelen in de sector van de overheidsfinanciën, op de consolidering van de terugkeer naar onafhankelijkheid van justitie en het herstel van de civiele controle over de strijdkrachten, en op het volgen van het electorale programma met het organiseren van de presidentsverkiezingen. Het is wenselijk dat de nodige voorwaarden worden geschapen om te waarborgen dat de presidentsverkiezingen op transparante en democratische wijze plaatsvinden. De Europese Commissie zal in deze periode halfjaarlijkse evaluaties uitvoeren.

Het zal nodig zijn een intensieve dialoog met uw regering te handhaven die zal bijdragen tot de consolidering van de democratie in uw land.

Indien de autoriteiten van Guinee-Bissau de aangegane verbintenissen niet naleven, behoudt de Europese Unie zich het recht voor om passende maatregelen te nemen. Met name zou de Europese Commissie na afloop van de hiervoor genoemde periode van 18 maanden, kunnen overgaan tot annulering van de financiële middelen die de Republiek Guinee-Bissau uit hoofde van het 9e EOF zijn toegekend en waarvoor geen betalingsverplichtingen werden aangegaan.

Gelieve, Excellentie, de verzekering van mijn zeer bijzondere hoogachting te aanvaarden.

Voor de Commissie Voor de Raad