21.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 194/39

(1)

In de mededeling van de Commissie „Europa 2020 — Een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei” (1) wordt de ontwikkeling van een op kennis en innovatie gebaseerde economie als prioriteit gesteld.

(2)

De doelen van de Europa 2020-strategie worden met name nader uiteengezet in de vlaggenschipinitiatieven „Een digitale agenda voor Europa” (2) en „Innovatie-Unie” (3). De in het kader van de „Digitale agenda” uit te voeren acties omvatten onder meer de verspreiding op grote schaal van openbaar gefinancierd onderzoek via de open-toegangpublicatie van wetenschappelijke gegevens en papers. In het initiatief „Innovatie-Unie” wordt aangedrongen op een kader voor een Europese onderzoeksruimte (EOR) en ondersteunende maatregelen om de belemmeringen voor mobiliteit en grensoverschrijdende samenwerking uit de weg te ruimen. Hierin wordt gesteld dat de open toegang tot publicaties en gegevens van uit publieke middelen gefinancierd onderzoek moet worden bevorderd en dat de toegang tot publicaties het algemene beginsel moet worden voor projecten die worden gefinancierd uit de EU-kaderprogramma's voor onderzoek.

(3)

Op 14 februari 2007 heeft de Commissie haar goedkeuring gehecht aan de mededeling „Wetenschappelijke informatie in het digitale tijdperk: toegang, verspreiding en bewaring” (4), die vergezeld ging van een werkdocument van de diensten van de Commissie. Zij bood een overzicht van de stand van zaken in Europa betreffende wetenschappelijke publicaties en het bewaren van onderzoeksresultaten, waarbij relevante organisatorische, juridische, technische en financiële kwesties werden onderzocht.

(4)

Op deze mededeling volgden in november 2007 de conclusies van de Raad over wetenschappelijke informatie in het digitale tijdperk: toegang, verspreiding en bewaring. In de conclusies werd de Commissie verzocht om te experimenteren met de open toegang tot wetenschappelijke publicaties die het resultaat waren van projecten die werden gefinancierd uit de EU-kaderprogramma's voor onderzoek en werd een reeks door de lidstaten uit te voeren acties genoemd. Op een aantal in de conclusies aan de orde gestelde gebieden is vooruitgang geboekt, maar niet alle doelen zijn bereikt en de in de lidstaten gemaakte vorderingen lopen uiteen. De EU moet maatregelen nemen, zodat het onderzoekspotentieel van Europa optimaal wordt benut.

(5)

Open-toegangbeleid beoogt de lezers zo vroeg mogelijk tijdens het verspreidingsproces toegang te verschaffen tot intercollegiaal getoetste wetenschappelijke publicaties en kosteloze onderzoeksgegevens, en het gebruik en hergebruik van wetenschappelijke onderzoeksresultaten mogelijk te maken. Dergelijk beleid moet worden uitgevoerd in het licht van de problematiek van de intellectuele eigendomsrechten.

(6)

Het beleid ter bevordering van open toegang tot wetenschappelijke onderzoeksresultaten moet van toepassing zijn op alle onderzoek dat uit overheidsmiddelen wordt gefinancierd. Naar verwachting zal zulk beleid leiden tot betere voorwaarden voor het verrichten van onderzoek doordat dubbel werk wordt verminderd en de tijd die wordt besteed om de informatie te zoeken en er toegang toe te krijgen tot een minimum wordt teruggebracht. Hierdoor zal de wetenschappelijke vooruitgang worden bespoedigd en zal het eenvoudiger worden om binnen en buiten de EU samen te werken. Dergelijk beleid komt ook tegemoet aan de vraag van de wetenschappelijke gemeenschap naar een bredere toegang tot wetenschappelijke informatie.

(7)

Als alle maatschappelijke actoren de kans krijgen tot interactie binnen de onderzoekscyclus, wordt daardoor de kwaliteit, relevantie, aanvaardbaarheid en duurzaamheid van de innovatieresultaten verbeterd doordat de verwachtingen, behoeften, belangen en waarden van de samenleving op één lijn worden gebracht. Open toegang is een sleutelaspect van het beleid van de lidstaten ten behoeve van verantwoordelijk onderzoek en verantwoordelijke innovatie doordat allen kunnen beschikken over de resultaten van onderzoek en de maatschappelijke betrokkenheid wordt bevorderd.

(8)

Ook het bedrijfsleven zal profiteren van een bredere toegang tot wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Vooral het midden- en kleinbedrijf zal zijn vermogen tot innovatie kunnen verbeteren. Beleid inzake toegang tot wetenschappelijke informatie moet daarom ook de toegang tot wetenschappelijke informatie voor particuliere ondernemingen eenvoudiger maken.

(9)

Het internet heeft wetenschap en onderzoek ingrijpend veranderd. Zo hebben bijvoorbeeld onderzoeksteams geëxperimenteerd met nieuwe mogelijkheden om wetenschappelijke publicaties te registreren, certificeren, verspreiden en bewaren. Het onderzoeks- en financieringsbeleid moet zich aan deze nieuwe omstandigheden aanpassen. De lidstaten moet worden aanbevolen om hun beleid inzake open toegang tot wetenschappelijke publicaties aan te passen en verder te ontwikkelen.

(10)

Open toegang tot wetenschappelijke onderzoeksgegevens verbetert de kwaliteit van de gegevens, vermindert de noodzaak van dubbel onderzoek, bevordert de wetenschappelijke vooruitgang en draagt bij tot de bestrijding van wetenschappelijk bedrog. In haar eindverslag „ Riding the wave: How Europe can gain from the rising tide of scientific data” (5) van oktober 2010 benadrukte de deskundigengroep op hoog niveau over wetenschappelijke gegevens het essentiële belang van de uitwisseling en bewaring van in de loop van het wetenschappelijk proces geproduceerde gegevens. Beleidsactie ten behoeve van de toegang tot gegevens is daarom dringend geboden en moet aan de lidstaten worden aanbevolen.

(11)

Het bewaren van wetenschappelijke onderzoeksresultaten is van openbaar belang. Van oudsher behoort het tot de verantwoordelijkheid van bibliotheken, in het bijzonder van nationale bibliotheken die als wettelijk depot fungeren. De omvang van de gegenereerde onderzoeksresultaten neemt enorm toe. Er moeten mechanismen, infrastructuren en softwareoplossingen beschikbaar zijn om de bewaring van onderzoeksresultaten in digitale vorm op de lange termijn mogelijk te maken. Duurzame financiering voor bewaring is van cruciaal belang, aangezien de conserveringskosten voor gedigitaliseerde inhoud nog steeds aanzienlijk zijn. Gezien het belang van de bewaring van onderzoeksresultaten voor toekomstig gebruik, moet de lidstaten worden aanbevolen om beleid op dit gebied in te voeren of aan te scherpen.

(12)

Het door de lidstaten te ontwikkelen beleid moet op nationaal of subnationaal niveau worden vastgesteld, naargelang de staatsrechtelijke situatie en de verdeling van verantwoordelijkheden voor de formulering van het onderzoeksbeleid.

(13)

Degelijke e-infrastructuren waarop het wetenschappelijke informatiesysteem berust zullen leiden tot een betere toegang tot wetenschappelijke informatie en de bewaring ervan op de lange termijn. Dit kan onderzoek in samenwerkingsverband stimuleren. Volgens de mededeling van de Commissie „ICT-infrastructuren voor e-wetenschap” (6) worden e-infrastructuren beschouwd als „een omgeving waar onderzoekshulpmiddelen (hardware, software en content) gemakkelijk te delen en toegankelijk zijn telkens waar dit nodig is om beter en effectiever onderzoek te bevorderen”. Daarom moet worden aanbevolen om dergelijke infrastructuren en hun koppeling op Europees niveau verder te ontwikkelen.

(14)

Het streven naar open toegang is een wereldwijde aspiratie, zoals blijkt uit de herziene strategie betreffende de bijdrage van de Unesco over de bevordering van vrije toegang tot wetenschappelijke informatie en onderzoek (7) en de verklaring van de OESO over uit overheidsmiddelen gefinancierde toegang tot onderzoeksgegevens (8). De lidstaten moeten deelnemen aan deze wereldomvattende inspanning en moeten een voorbeeld geven door te werken aan een open, op samenwerking berustend en wereldwijd onderzoeksklimaat op basis van wederkerigheid.

(15)

In het licht van de overgangssituatie van de uitgeverijsector moeten de belanghebbende partijen de handen ineenslaan om het overgangsproces te begeleiden en op zoek te gaan naar duurzame oplossingen voor het wetenschappelijke publicatieproces.

(16)

Op 12 december 2011 heeft de Commissie een pakket goedgekeurd, bestaande uit een mededeling over open gegevens, een voorstel voor een richtlijn tot wijziging van Richtlijn 2003/98/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 november 2003 inzake het hergebruik van overheidsinformatie (9) en de regels van de Commissie over de documenten in haar bezit. Het pakket behelsde de strategie van de Commissie inzake open gegevens in één enkel samenhangend kader, dat acties, zoals onder meer deze aanbeveling, omvat.

(17)

Deze aanbeveling gaat vergezeld van een mededeling waarin de Commissie haar beleid en visie over open toegang tot onderzoeksresultaten uiteenzet. Hierin worden de acties uitgestippeld die de Commissie zal uitvoeren als instantie die financiering voor het wetenschappelijk onderzoek uit de begroting van de Unie ter beschikking stelt.

(18)

De Commissie keurt samen met deze aanbeveling en de daarbij behorende mededeling een mededeling over „Een versterkte Europese onderzoeksruimte voor topkwaliteit en groei” goed, waarin zij de voornaamste prioriteiten voor de voltooiing van de Europese onderzoeksruimte uiteenzet, waarvan één de optimale uitwisseling van, toegang tot en overdracht van wetenschappelijke kennis is,

1.

Duidelijk beleid bepalen voor de verspreiding van en open toegang tot wetenschappelijke publicaties die het resultaat zijn van door de overheid gefinancierd onderzoek. Dit beleid moet voorzien in:

Waarborgen dat als gevolg van dat beleid:

2.

Erop toezien dat de voor het beheer van de overheidsfinanciering verantwoordelijke onderzoeksfinancieringsinstellingen en de academische instellingen die overheidsfinanciering ontvangen dit beleid uitvoeren door:

3.

Duidelijk beleid bepalen voor de verspreiding van en open toegang tot onderzoeksgegevens die het resultaat zijn van door de overheid gefinancierd onderzoek. Dit beleid moet voorzien in:

Waarborgen dat als gevolg van dat beleid:

4.

De bewaring van wetenschappelijke informatie ondersteunen door:

5.

E-infrastucturen waarop het systeem voor de verspreiding van wetenschappelijke informatie berust, verder ontwikkelen door:

6.

De synergieën tussen e-infrastructuren op Europees en mondiaal niveau garanderen door:

7.

Deelnemen aan dialogen van de verschillende belanghebbende partijen op nationaal, Europees en/of internationaal niveau over de mogelijkheden om de open toegang tot en de bewaring van wetenschappelijke informatie te stimuleren. De deelnemers moeten zich met name buigen over:

8.

Voor het eind van het jaar een nationaal referentiepunt aanwijzen waaraan de volgende taken worden toevertrouwd:

9.

De Commissie 18 maanden na de bekendmaking van deze aanbeveling in het Publicatieblad van de Europese Unie en vervolgens om de twee jaar op de hoogte brengen van de maatregelen die zij naar aanleiding van de diverse elementen van deze aanbeveling hebben genomen, in overeenstemming met de door de werkgroep vast te stellen en overeen te komen formaliteiten. De Commissie zal op grond hiervan de in de EU geboekte vooruitgang evalueren om te kunnen beoordelen of nadere maatregelen ter verwezenlijking van de in deze aanbeveling vastgelegde doelstellingen nodig zijn.