Toegankelijker, rechtvaardiger en beter beheerde asielstelsels

De Europese Unie ontwikkelt een nieuwe aanpak ter aanvulling van de huidige asielstelsels om de stromen asielzoekers zowel in Europa als in de regio's van herkomst beter te beheren. De nieuwe stelsels zijn gebaseerd op een echt partnerschap tussen de landen van herkomst, de landen van doorreis en de eerste asiellanden, dankzij toegankelijker, rechtvaardiger en beter beheerde asielstelsels.

MAATREGEL

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement - Naar toegankelijker, rechtvaardiger en beter beheerde asielstelsels [COM(2003) 315 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

1. In antwoord op het verzoek van de Europese Raad om de ideeën in een document van het Verenigd Koninkrijk en de voorstellen van het Hoge Commissariaat voor de vluchtelingen van de Verenigde Naties betreffende nieuwe benaderingen voor een doeltreffende internationale bescherming verder uit te werken, en in het kader van de follow-up van haar mededeling over het gemeenschappelijk asielbeleid en de agenda voor bescherming [COM(2000)152 def.], presenteert de Commissie de uitgangspunten en doelstellingen van een mogelijke nieuwe benadering om te komen tot toegankelijker, rechtvaardiger en beter beheerde asielstelsels.

2. De Commissie is van mening dat bij deze nieuwe benaderingen de naleving van de internationale juridische verplichtingen, met name die welke voortvloeien uit het VN-Vluchtelingenverdrag van 1951, en de complementariteit met het gemeenschappelijk Europees asielstelsel dat de Europese Raad van Tampere voor ogen stond, voorop moeten staan. Zij vindt ook dat de toekomstige maatregelen moeten zijn gebaseerd op de eerste fase van het asielstelsel (Tampere I) en deel moeten uitmaken van de tweede fase, zodat de weg wordt vrijgemaakt voor een Tampere II-programma. Bovendien moet aan elke nieuwe benadering een werkelijke verdeling van de lasten ten grondslag liggen, zowel binnen de EU als tussen de EU en de derde landen van opvang, die niet alle lasten te dragen mogen krijgen. Elk nieuw stelsel moet bijgevolg gegrond zijn op een volledig partnerschap met en tussen de landen van herkomst, doorreis, eerste opvang en bestemming.

3. De nieuwe benadering voor asielstelsels is gebaseerd op drie doelstellingen:

• de ordelijke en geregulariseerde binnenkomst in de Europese Unie, vanuit de herkomstregio, van personen die internationale bescherming nodig hebben;
• het delen van lasten en verantwoordelijkheden binnen de EU en met de herkomstregio's;
• de ontwikkeling van een efficiënte en afdwingbare besluitvorming inzake asiel en terugkeer.

Ordelijke en geregulariseerde binnenkomst

4. Ten aanzien van de eerste doelstelling wordt in de mededeling voorgesteld om het strategische gebruik en de invoering op EU-niveau van hervestigingsregelingen en beschermde toegangsprocedures tot onderdeel van het programma te maken. Met hervestiging wordt het overbrengen van vluchtelingen van een eerste gastland naar een tweede gastland - meestal een ontwikkeld land - bedoeld, waar zij bepaalde beschermingswaarborgen genieten, zoals wettig verblijf, en uitzicht hebben op integratie en autonomie. De beschermde toegangsprocedures bestaan erin dat een onderdaan van een derde land buiten het grondgebied van de potentiële staat van ontvangst een asielaanvraag of een aanvraag voor een andere vorm van internationale bescherming indient, en in geval van positieve beoordeling een inreisvisum krijgt.

Verdeling van lasten en verantwoordelijkheden

4. Een eerlijke verdeling van de lasten en verantwoordelijkheden houdt in de eerste plaats in dat minder ontwikkelde regio's die grenzen aan landen van herkomst, worden geholpen bij het bieden van bescherming aan diegenen die het nodig hebben, om zodoende zelf eerste asiellanden te kunnen worden. Bovendien moet een deel van de financiële middelen van de EU worden gebruikt om de beschermingsfaciliteiten in de herkomstregio's zelf te verbeteren.

5. Er moet een regeling worden ingesteld voor de verdeling van de lasten, niet alleen tussen de EU en de regio's van herkomst of doorreis, maar ook binnen de Unie. Deze regeling past in het kader van de vernieuwingen op asielgebied die voortvloeien uit de verordening over de keuze van de lidstaat die verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielverzoek (Dublin II) en Eurodac, de gegevensbank die vingerafdrukken van asielzoekers vergelijkt en die sinds 15 januari 2003 operationeel is.

6. Om te zorgen voor doeltreffende bescherming in de landen van opvang, moet aanzienlijke financiële steun worden verstrekt, mogelijk binnen de bestaande juridische, politieke en financiële kaders (zoals het proces dat tot de Overeenkomst van Cotonou heeft geleid). Van doeltreffende bescherming is sprake indien minimaal aan de volgende voorwaarden is voldaan: fysieke veiligheid, een garantie tegen refoulement, toegang tot de asielprocedures van het UNHCR of tot nationale asielprocedures met voldoende waarborgen, sociaal-economisch welzijn, waaronder - minimaal - toegang tot de primaire gezondheidszorg en tot het basisonderwijs, alsmede tot de arbeidsmarkt, of toegang tot voldoende bestaansmiddelen om een adequate levensstandaard te waarborgen.

Efficiënte asiel- en terugkeerprocedures

7. In haar mededeling stelt de Commissie tevens voor na te denken over nieuwe wetgevingsmaatregelen om de asielprocedures te verfijnen, zodat de asielstelsels beter kunnen worden beheerd en asiel wordt voorbehouden aan diegenen die er terecht aanspraak op maken. Er zijn nog twee belangrijke punten die de Gemeenschap verder moet uitwerken: de kwaliteit van de behandeling van asielverzoeken vanaf het begin van de procedure en de snelheid van deze procedure.

8. Daarnaast moet de EU een doeltreffend terugkeerbeleid ontwikkelen, dat gebaseerd moet zijn op nauwere samenwerking tussen de Gemeenschap en de landen van herkomst en van eerste opvang. Het spreekt vanzelf dat de terugkeer moet plaatsvinden onmiddellijk na de afwijzing van de asielaanvraag en het beroep, indien dit geen schorsende werking heeft. Het belangrijkste probleem daarbij zijn de afgewezen asielzoekers zonder papieren, van wie de identiteit en nationaliteit niet kunnen worden vastgesteld met het oog op terugkeer. De mededeling dringt erop aan na te denken over een meer operationele definitie van de inhoud van de geïntegreerde terugkeerprogramma's, op basis van de ervaringen die zijn opgedaan met het programma voor Afghanistan.

Achtergrond

9. Het Britse document, dat de basis vormt voor deze mededeling, sluit aan bij andere initiatieven op het gebied van internationale bescherming, zoals, op internationaal niveau, de Agenda voor bescherming en het "Verdrag +" van het UNHCR en, op Europees niveau, drie mededelingen van de Commissie over:

• een gemeenschappelijke asielprocedure en een in de gehele Unie geldige uniforme status voor personen aan wie asiel wordt verleend, van november 2000 [COM(2000)755 def.];
• de integratie van migratievraagstukken in de betrekkingen van de Europese Unie met derde landen, van december 2002 [COM(2002) 703 def.];
• het gemeenschappelijk asielbeleid en de Agenda voor bescherming, van maart 2003 [COM(2003) 152 def].

See also

Zie ook:

De website "Freedom, security and justice" van het directoraat-generaal JBZ van de Europese Commissie:

• Harmonisatie van het asielrecht in de gehele Europese Unie (EN)

De website "Freedom, security and justice" van het Europees Parlement:

• Factsheets (EN) (FR)
• Scoreboard (EN) (FR)

Laatste wijziging: 06.01.2004