Gemeenschappelijke marktordening voor visserijproducten

De bepalingen betreffende de gemeenschappelijke marktordening (GMO) voor visserijproducten moeten zijn afgestemd op de ontwikkelingen van en de veranderingen in de visserijactiviteiten om tot een duurzaam beheer van de rijkdommen van de zee te komen.

Sinds de jaren 70 helpt de GMO voor visserijproducten het effect van schommelingen in vraag en aanbod te verzachten, in het belang van de vissers, de verwerkende industrie en de consumenten.

BESLUIT

Verordening (EG) nr. 104/2000 van de Raad van 17 december 1999 houdende een gemeenschappelijke ordening der markten in de sector visserijproducten en producten van de aquacultuur [Zie wijzigingsbeslui(en)].

SAMENVATTING

De gemeenschappelijke marktordening (GMO) voor visserijproducten * werd in 1970 tot stand gebracht. Zij vormde het eerste luik van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB).

Handelsnormen

Visserijproducten mogen slechts worden verkocht of verhandeld als zij voldoen aan de handelsnormen op het gebied van de indeling naar kwaliteits-, grootte- of gewichtsklasse, de verpakking, de aanbiedingsvorm en de etikettering. De lidstaten controleren of de producten met de handelsnormen in overeenstemming zijn.

Informatieverstrekking aan de consument

Levende, gekoelde of bevroren visserijproducten mogen slechts aan de eindverbruiker te koop worden aangeboden mits door middel van een adequate affichering of etikettering de volgende gegevens worden verstrekt:

• de handelsbenaming van de betrokken soort;
• de productiemethode (vangst op zee of in de binnenwateren of kweek);
• het vangstgebied.

Oprichting en erkenning van producentenorganisaties

De producentenorganisaties (PO) worden opgericht door vissers of viskwekers die zich vrij verenigen om maatregelen te nemen die de best mogelijke omstandigheden voor de afzet van hun producten op de markt garanderen. Het gaat om maatregelen die:

• bijdragen tot de programmering van de productie en de aanpassing ervan aan de vraag, met name door het uitvoeren van visplannen;
• de concentratie van het aanbod bevorderen;
• een stabiliserend effect op de prijzen hebben;
• de toepassing van exploitatiemethoden die een duurzame visserij ondersteunen, bevorderen.

Organisaties die een verzoek om erkenning als producentenorganisatie indienen en aan bepaalde voorwaarden voldoen, worden door de lidstaat als PO’s erkend.

De lidstaten kunnen aan PO’s ook een specifieke erkenning verlenen wanneer deze een plan ter verbetering van de kwaliteit van hun producten hebben ingediend.

Verbindendverklaring van door producentenorganisaties vastgestelde regels voor niet-aangeslotenen

Wanneer een PO representatief is voor de productie en de afzet in één of meer aanvoerplaatsen, kan de lidstaat diverse maatregelen van die PO verbindend verklaren voor niet bij die PO aangesloten producenten die producten verhandelen in de regio van die PO.

Programmering van productie en afzet

Elke producentenorganisatie legt aan de bevoegde autoriteiten van de lidstaat een door haar opgesteld werkprogramma voor het visseizoen voor, dat de volgende elementen omvat:

• de afzetstrategie om de hoeveelheid en de kwaliteit van het aanbod af te stemmen op de eisen van de markt;
• een visplan of productieplan, afhankelijk van de soorten;
• maatregelen voor een preventieve regulering van het aanbod voor soorten die moeilijk afzet vinden;
• sancties tegen de aangeslotenen die de genomen besluiten niet naleven.

Financiële steun

De lidstaten kunnen de PO’s gedurende vijf jaar een vergoeding verlenen om hen in staat te stellen te voldoen aan hun verplichtingen in het kader van de planning van productie en afzet. De berekening van deze vergoeding verschilt naargelang van de soorten.

Voorts kunnen de lidstaten de PO’s aanvullende steun toekennen voor maatregelen om hun organisatie en de afzet van vis te verbeteren en voor maatregelen die tot een beter evenwicht tussen vraag en aanbod kunnen leiden. Deze steun wordt toegekend overeenkomstig Verordening (EG) nr. 498/2007 van de Commissie tot vaststelling van uitvoeringsbepalingen inzake het Europees Visserijfonds.

Brancheorganisaties (BO’s)

Onder toezicht van de Commissie kunnen de lidstaten organisaties die daarom verzoeken en die bestaan uit vertegenwoordigers van de verschillende bij de productie, de verhandeling en/of de verwerking betrokken beroepsgroepen, erkennen als brancheorganisaties.

Voor een dergelijke erkenning moet zijn voldaan aan bepaalde voorwaarden, waarvan de belangrijkste betrekking hebben op maatregelen die de BO’s kunnen nemen (bijvoorbeeld verbetering van de kennis en de doorzichtigheid van de markt, enz.).

Verbindendverklaring van de besluiten van BO’s voor niet-aangeslotenen

Indien een BO representatief is voor de productie en/of verhandeling en/of verwerking van een bepaald product, kan een lidstaat op verzoek van die organisatie bepaalde besluiten voor een beperkte periode verbindend verklaren voor niet-aangeslotenen die werkzaam zijn in de regio van die organisatie.

De besluiten waarvoor om derdenbinding wordt verzocht, moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen en mogen alleen de volgende onderwerpen betreffen: kennis van productie en markt, productieregels die strenger zijn dan de communautaire of nationale voorschriften, opstelling van met de communautaire regelgeving verenigbare standaardcontracten of regels inzake de verhandeling.

Prijsregeling en interventiemaatregelen

Om ervoor te zorgen dat visserijproducten hun weg naar de communautaire markt blijven vinden, heeft de Gemeenschap een systeem opgezet dat tot doel heeft:

• de meest negatieve gevolgen van het gebrek aan evenwicht tussen vraag en aanbod te corrigeren;
• de prijzen te stabiliseren om de vissers een minimuminkomen te garanderen;
• de algemene concurrentiepositie van de communautaire vissersvloot op de wereldmarkten te verbeteren.

Dit systeem is gebaseerd op een prijsregeling, gecombineerd met mechanismen voor de toekenning van financiële vergoedingen voor uit de markt genomen producten.

Uitgangspunt voor deze mechanismen is de oriëntatieprijs die door de Raad voor bepaalde producten wordt vastgesteld vóór het begin van het visseizoen. Deze oriëntatieprijs wordt berekend op basis van het gemiddelde van de prijzen die in de voorgaande drie visseizoenen op de groothandelsmarkten of in de havens zijn geconstateerd, waarbij rekening wordt gehouden met de vooruitzichten voor de ontwikkeling van de productie en van de vraag.

Om de vissers een minimuminkomen te garanderen kunnen de PO’s visserijproducten uit de markt nemen wanneer de prijzen onder een bepaald niveau dalen. Dit niveau, dat communautaire ophoudprijs wordt genoemd, wordt jaarlijks door de Commissie bepaald voor elke in de handel gebrachte soort producten. De communautaire ophoudprijs wordt berekend door op de oriëntatieprijs een aanpassingscoëfficiënt toe te passen naargelang van versheid, grootte of gewicht en aanbiedingsvorm van het product, en mag in geen geval hoger zijn dan 90 % van de oriëntatieprijs. Wanneer de prijzen dalen en de mechanismen om tegen een vergoeding producten uit de markt te nemen in werking treden, kent de PO die vergoeding aan de betrokken leden toe.

Communautaire ophoudmaatregelen

Aan de PO’s wordt een financiële vergoeding toegekend voor definitief uit de markt genomen vis, mits de volgende voorwaarden zijn vervuld:

• de door de PO’s toegepaste ophoudprijs moet gelijk zijn aan de communautaire ophoudprijs, waarbij echter een tolerantiemarge van 10 % onder tot 10 % boven deze prijs geldt;
• de uit de markt genomen producten moeten voldoen aan de handelsnormen en van voldoende kwaliteit zijn;
• de ophoudprijs moet gedurende het hele visseizoen voor alle betrokken productklassen worden toegepast.

De PO’s moeten aan de uit de markt genomen producten een zodanige bestemming geven dat de normale afzet van de betrokken producten niet wordt belemmerd. Uit de markt genomen producten kunnen worden bestemd voor een liefdadig doel, voor verwerking tot diervoeder of voor andere doeleinden die niet op voedingsgebied liggen.

Steun voor verkoopuitstel

Voor producten die tegen de ophoudprijs uit de markt zijn genomen, kan worden besloten tot verwerking en opslag met het oog op menselijke consumptie indien er goede mogelijkheden bestaan voor afzet onder deze omstandigheden. Bij de verwerking van deze producten moet worden voldaan aan strikte criteria om de kwaliteit te garanderen van het product dat vervolgens onder bepaalde, per soort vastgestelde voorwaarden weer op de markt wordt gebracht.

De steun voor dit verkoopuitstel mag niet hoger zijn dan de technische kosten van verwerking en opslag en de financiële kosten, forfaitair geraamd. De toegestane bewerkingen zijn invriezen, zouten, drogen, marineren, koken en pasteuriseren, eventueel gecombineerd met fileren of in moten snijden en in voorkomend geval koppen. De opslagduur moet minimaal 5 dagen zijn.

Autonome ophoud- en uitstelmaatregelen van producentenorganisaties

Visserijproducten die een belangrijk aandeel hebben in het inkomen van de producenten op regionaal of plaatselijk niveau, kunnen niet worden meegenomen in de regeling betreffende de communautaire ophoudprijs omdat er grote verschillen in marktprijs tussen lidstaten of regio's bestaan of omdat de totale productie van die producten op de communautaire markt te klein is.

Dat probleem kan door middel van autonome ophoud‑ en uitstelmaatregelen worden verholpen. Aan PO’s die de betrokken producten voorgoed of voorlopig uit de markt nemen, wordt dan forfaitaire steun toegekend mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. De ophoudprijzen die minimaal moeten worden gehaald, worden door de PO’s autonoom vastgesteld. Voor de hoeveelheden die voor de forfaitaire steun in aanmerking kunnen komen, gelden maxima (in totaal ten hoogste 10 % van de in het visseizoen te koop aangeboden hoeveelheden, waarvan ten hoogste 5 % voor de autonome ophoudmaatregelen).

Particuliere opslag

Steun voor particuliere opslag kan worden toegekend voor sommige aan boord ingevroren producten die niet kunnen worden verkocht tegen de vóór het begin van het visseizoen door de Gemeenschap vastgestelde communautaire verkoopprijs. Deze producten worden tijdelijk uit de markt genomen en opgeslagen gedurende ten minste vijf dagen. Bij de opslag en het weer op de markt brengen moet zo tewerk worden gegaan dat de naleving van de kwaliteitsnormen gegarandeerd blijft.

Dergelijke steun kan worden toegekend voor ten hoogste 15 % van de hoeveelheden van de betrokken producten die op jaarbasis door de PO te koop worden aangeboden. Vóór het begin van elk visseizoen wordt de hoogte van de steun forfaitair vastgesteld op basis van de technische en financiële kosten in verband met de installaties die voor de opslag van de bevroren producten nodig zijn.

Specifieke bepalingen inzake tonijnachtigen (tonijn, boniet, enz.)

Bij de tonijnvisserij gaat het in de eerste plaats om de grondstoffenvoorziening voor de tonijnconservenindustrie. De in de marktordening opgenomen regeling is dan ook op deze vorm van afzet toegespitst.

De Raad stelt voor de verschillende soorten tonijnachtigen een communautaire productieprijs vast op basis van het gemiddelde van de prijzen die in de voorgaande drie visseizoenen zijn geconstateerd op de groothandelsmarkten of in de havens.

Wanneer de gemiddelde verkoopprijs voor tonijn op de communautaire markt en de invoerprijs tegelijkertijd lager zijn dan 87 % van de communautaire productieprijs, kan aan de PO’s een vergoeding worden toegekend waarvan het bedrag wordt vastgesteld door de Commissie.

Regeling voor het handelsverkeer met derde landen

Om te kunnen voorzien in de behoeften aan grondstoffen van de communautaire verwerkende industrie zijn de douanerechten voor bepaalde producten (alaskakoolvis, kabeljauw, blauwe grenadier, surimi, enz.) voor onbepaalde tijd geheel of gedeeltelijk geschorst.

Referentieprijs

Om verstoring van de markt door aanbod uit derde landen tegen abnormaal lage prijzen te voorkomen kunnen bepaalde producten slechts in het douanegebied van de Gemeenschap worden ingevoerd als een referentieprijs, die jaarlijks door de Commissie wordt vastgesteld, in acht wordt genomen.

Vrijwaringmaatregelen

Als zich bij de in- of uitvoer uitzonderlijke omstandigheden voordoen die dreigen te leiden of leiden tot een ernstige verstoring van de communautaire markt met inzakkende prijzen, kunnen in het handelsverkeer met derde landen vrijwaringmaatregelen worden toegepast totdat de situatie weer normaal is.

Spoedmaatregelen

Wanneer voor één of meer producten op de communautaire markt prijsstijgingen en voorzieningsproblemen worden geconstateerd die een verstorend effect hebben, neemt de Raad de nodige corrigerende maatregelen.

Gelijke toegang tot infrastructuur

De lidstaten nemen de nodige maatregelen om alle vissersvaartuigen die onder de vlag van één van hen varen, gelijke toegang te garanderen tot de havens, de afzetinrichtingen en alle bijbehorende uitrustingen.

Controles, bewaking en tenuitvoerlegging

De lidstaten en de Commissie zetten systemen voor communicatie en gegevensuitwisseling op waarvan de kosten gedeeltelijk ten laste van de Gemeenschapsbegroting komen.

Om fraude te voorkomen en te bestrijden voeren de lidstaten geregeld controles uit, onder meer bij de begunstigden van financiële steun.

Voor de tenuitvoerlegging van een en ander wordt de Commissie bijgestaan door het Comité van beheer voor visserijproducten, dat bestaat uit vertegenwoordigers van de lidstaten en wordt voorgezeten door een vertegenwoordiger van de Commissie.

GERELATEERDE BESLUITEN

Prijsregeling

Verordening (EU) nr. 125/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van het bedrag van de steun voor verkoopuitstel en van de forfaitaire premie voor bepaalde visserijproducten voor het visseizoen 2011 [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Verordening (EU) nr. 124/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van het bedrag van de steun voor de particuliere opslag van bepaalde visserijproducten voor het visseizoen 2011 [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Verordening (EU) nr. 123/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van de EU-verkoopprijzen voor de in bijlage II bij Verordening (EG) nr. 104/2000 van de Raad genoemde visserijproducten voor het visseizoen 2011 [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Verordening (EU) nr. 122/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van de EU-ophoudprijzen en -verkoopprijzen voor de in bijlage I bij Verordening (EG) nr. 104/2000 genoemde visserijproducten voor het visseizoen 2011 [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Verordening (EU) nr. 121/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van de forfaitaire waarde van de in het visseizoen 2011 uit de markt genomen visserijproducten die in aanmerking wordt genomen voor de berekening van de financiële vergoeding en het hierop betrekking hebbende voorschot [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Verordening (EU) nr. 120/2011 van de Commissie van 11 februari 2011 tot vaststelling van de referentieprijzen voor bepaalde visserijproducten voor het visseizoen 2011 [Publicatieblad L 38 van 12.2.2011].

Producentenorganisaties

Lijst van de erkende producentenorganisaties in de visserijsector en in de aquacultuur.

Lijst van de erkende producentenorganisaties in de visserijsector en in de aquacultuur, waarvan de erkenning is ingetrokken in 2010.

Tenuitvoerlegging van de wetgeving

Verslag over de tenuitvoerlegging van Verordening (EG) nr. 104/2000 [COM(2006) 558 definitief – Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad]. In het verslag wordt vastgesteld dat de uitvoering van de visplannen door de PO’s heeft geleid tot een aanzienlijke daling van de interventieniveaus en dat de interventies meer gericht waren op uitstel van verkoop dan op dure ophoudmaatregelen waarbij vis uit de handel wordt genomen. De BO’s konden daarentegen niet op hetzelfde succes rekenen, waarschijnlijk als gevolg van de ontoereikende samenwerking tussen de verschillende exploitanten in de afzetketen. Voorts wordt vastgesteld dat de Europese markt een omwenteling doormaakt. De marktprijzen volgen de productiekosten niet langer, waardoor het moeilijker wordt om de producenten een billijke levensstandaard te garanderen. De invoer uit derde landen is goed voor een steeds groter aandeel in de markt zodat aan de behoeften van de consumenten en van de verwerkende industrie kan worden voldaan.

Laatste wijziging: 30.08.2011