VERZOEK OM INPUT

VOOR EEN PARALLEL UITGEVOERDE EVALUATIE EN EFFECTBEOORDELING

Dit document dient om het publiek en belanghebbenden te informeren over de toekomstige wetgevingswerkzaamheden van de Commissie, zodat zij feedback kunnen geven over de analyse van het probleem door de Commissie en over mogelijke oplossingen. Bovendien kunnen zij relevante informatie doorgeven waarover zij beschikken, bijvoorbeeld over de mogelijke gevolgen van de verschillende opties.

Titel van het initiatief

Duurzame invoer van visserijproducten in het kader van de verordening over autonome tariefcontingenten van de EU

Leidend DG (verantwoordelijke eenheid)

DG MARE, B.3

Verwacht soort initiatief

Wetgevend/Niet-wetgevend

Indicatieve planning

1e kw. 2026

Aanvullende informatie

Handel - Europese Commissie (europa.eu)

Dit document dient slechts ter informatie. Het loopt niet vooruit op de eindbeslissing van de Commissie over de vraag of dit initiatief zal worden voortgezet en welke invulling het uiteindelijk zal krijgen. Alle elementen van het beschreven initiatief, waaronder de planning, kunnen veranderen.

A. Politieke context, probleemomschrijving en subsidiariteitscontrole

Politieke context

Autonome tariefcontingenten (ATC’s) maken het mogelijk de douanerechten op de invoer van bepaalde producten te verlagen of te schorsen. Ze hebben tot doel de toegang van de EU-industrie tot grondstoffen die in de EU niet in voldoende hoeveelheden en/of tegen concurrerende prijzen beschikbaar zijn, te faciliteren. Ze worden toegepast in verscheidene sectoren, waaronder visserij en aquacultuur.

In de visserijsector is momenteel voorzien in ATC’s voor de periode 2024-2026 in Verordening (EU) 2023/2720 van de Raad. De verordening opent 31 quota voor onverwerkte en halfverwerkte visserijproducten die nodig zijn voor de voedselverwerkende sector van de EU. Voor de meeste producten is het tariefcontingent vastgesteld op nul. Dit draagt bij tot een verlaging van de grondstofkosten en bevordert aldus de voedselzekerheid en concurrerende prijzen voor de consumenten in de EU.

Tariefvrije toegang geldt op basis van het beginsel “wie het eerst komt, het eerst maalt” voor specifieke hoeveelheden visserijproducten, zonder duurzaamheidsvoorwaarden. Dit roept vragen op over de gevolgen voor de instandhouding en het beheer van de betrokken visbestanden, sociale en handelskwesties en het concurrentievermogen van de visserijsector van de EU.

De Commissie onderzoekt daarom of de ATC-regeling na 2026 kan worden aangepast met het oog op de duurzaamheid van ingevoerde visserijproducten. Over de manier om dit doel te bereiken, is nog geen beslissing genomen.

De Commissie is voornemens een effectbeoordeling uit te voeren van de ecologische, sociale en economische gevolgen van een mogelijke herziening van de ATC-verordening om duurzaamheidscriteria voor de autonome tariefcontingenten van de EU in te voeren. Dit verzoek om input wordt gepubliceerd zodat alle groepen belanghebbenden met het oog op die effectbeoordeling hun standpunt kenbaar kunnen maken.

Evaluatie

Parallel met de effectbeoordeling zal een retrospectieve evaluatie worden verricht van de huidige en de vorige ATC-verordening, aangezien daarin nooit duurzaamheidscriteria zijn opgenomen. Dit zal de Commissie in staat stellen te beoordelen of en hoe de huidige ATC-invoerregeling momenteel de duurzaamheid bevordert en of er verbeteringen nodig zijn. Deze analyse zal bijdragen tot de reflectie over de mogelijke herziening van de ATC-verordening.

De retrospectieve evaluatie zal betrekking hebben op de huidige en de vorige (2020/1706) ATC-verordening, van 2021 tot eind 2024. Zowel de effectbeoordeling als de evaluatiestudie zullen worden gebaseerd op een studie die in 2022 door een onafhankelijke consultant is uitgevoerd, mogelijk vergezeld van een aanvullende studie en een geactualiseerde studie van Eumofa over de toegevoegde waarde van de ATC’s.

De ATC-verordeningen worden EU-breed toegepast, aangezien de douane-unie een exclusieve bevoegdheid van de EU is. De effectbeoordeling en de retrospectieve evaluatie zullen derhalve betrekking hebben op alle lidstaten.

Probleem dat met het initiatief wordt aangepakt

Voedselzekerheid en de behoefte aan duurzame waardeketens voor visserijproducten. In de context van een toenemende vraag naar visserijproducten in de hele EU moet elk mogelijk nieuw instrument tegemoetkomen aan de behoefte van de EU aan voedselzekerheid en er tegelijkertijd voor zorgen dat de consumenten in de EU toegang hebben tot duurzaam gevangen producten. Op grond van de huidige verordening gelden geen duurzaamheidsvoorwaarden voor de invoer van visserijproducten, wat de positie van de EU als wereldleider op het gebied van de sociaal en ecologisch duurzame exploitatie van mariene hulpbronnen zou kunnen ondermijnen. De ATC’s moeten ook een fundamenteel instrument blijven om de EU-markt te voorzien van een constante aanvoer van visserijproducten die in de EU niet in voldoende hoeveelheden en/of tegen concurrerende prijzen beschikbaar zijn.

Grondslag van het EU-optreden (rechtsgrondslag en subsidiariteitscontrole)

Rechtsgrondslag

Het initiatief zal gebaseerd zijn op artikel 31 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) met betrekking tot het gemeenschappelijk douanetarief.

Op grond van artikel 3, lid 1, VWEU is de EU exclusief bevoegd voor de instandhouding van de biologische rijkdommen van de zee in het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid en voor de douane-unie. Het subsidiariteitsbeginsel is dus niet van toepassing.

Praktische noodzaak van EU-optreden

De missie van DG MARE met betrekking tot het duurzame beheer van mariene hulpbronnen past in de bredere duurzaamheidsdoelstellingen van de Europese Commissie, die voornamelijk worden nagestreefd via de Green Deal.

De EU wordt geconfronteerd met toenemende druk om grondstoffen te betrekken die in de EU niet op duurzame wijze beschikbaar zijn, wat noopt tot het beoordelen van de werking van ATC’s.

Dit initiatief zou een verdere aanvulling vormen op en in overeenstemming zijn met andere instrumenten die de EU voorstelt om duurzame invoer en duurzame waardeketens te waarborgen, zoals de richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid en de verordening inzake ontbossingsvrije producten.

B. Doelstellingen en beleidsopties

De algemene doelstelling van het initiatief is ervoor te zorgen dat in het kader van de ATC-regeling ingevoerde producten op duurzame wijze worden ingevoerd. De drie meer specifieke doelstellingen zijn:

·waarborgen dat in de EU ingevoerde visserijproducten voldoen aan de normen inzake ecologische, sociale en economische duurzaamheid;

·de economische gevolgen van een wijziging van de invoerregeling voor de verwerkende sector van de EU beperken;

·de normen van de EU voor de duurzaamheid van invoer afstemmen op de normen die op de interne markt worden gebruikt.

Mogelijke beleidsopties zijn:

1.Basisscenario — voortzetting van de huidige ATC-regeling in ongewijzigde vorm. In dit scenario worden de ATC’s zoals gedefinieerd in Verordening 2023/2720 (krachtens welke het gebruik van ATC’s niet aan duurzaamheidsvoorwaarden gebonden is), verlengd tot na 2026.

2.Scenario zonder ATC’s. In dit scenario zou de ATC-invoerregeling aflopen wanneer de periode waarop de huidige ATC-verordening betrekking heeft, verstrijkt. Vanaf 2027 zou elke invoer van producten die momenteel onder de ATC-verordening vallen en van oorsprong zijn uit landen die geen vrijhandelsovereenkomst met de EU hebben of niet in aanmerking komen voor het stelsel van algemene preferenties (SAP), onderworpen zijn aan meestbegunstigingsrechten.

3.Nieuwe ATC-regeling met duurzaamheidscriteria. De precieze aard van eventuele nieuwe duurzaamheidscriteria (in de vorm van voorwaarden) zou nader worden uitgewerkt in de effectbeoordeling en het openbare raadplegingsproces. DG MARE zal verschillende opties onderzoeken, onder meer door de invoer van visserijproducten in het kader van de ATC-regeling afhankelijk te stellen van de ratificatie van verschillende milieu- en/of arbeidsverdragen die ten grondslag liggen aan de werking van de vrijhandelsovereenkomst en de SAP-regelingen. Wijzigingen in het ATC-instrument moeten in overeenstemming zijn met de WTO/GATT-verplichtingen van de EU. 

C. Waarschijnlijke effecten

De beoordeling zal ervoor zorgen dat alle toekomstige maatregelen weloverwogen en op feiten gebaseerd zijn. Ze omvat een analyse van de economische, ecologische en sociale gevolgen van alle hierboven geschetste beleidsopties met betrekking tot de regeling voor de invoer van visserijproducten op de EU-markt. In de analyse zullen de effecten (op invoer, inkomsten, welvaart en op de markt) van andere veranderingsscenario’s worden berekend ten opzichte van de huidige situatie. Ook zullen de mogelijke effecten van deze opties op de duurzaamheid van de visserijpraktijken worden beoordeeld. Aan de hand van de effectbeoordeling zal de Commissie haar koers bepalen in overeenstemming met haar prioriteiten, met name wat betreft de Europese Green Deal, een economie die werkt voor de mensen, een sterker Europa in de wereld en de Europese manier van leven.

Onder meer de volgende onderwerpen zullen worden onderzocht:

Milieueffecten:

-gevolgen van de beleidsopties op de mate waarin grondstoffen aan internationale duurzaamheidsnormen zouden voldoen;

-gevolgen van een mogelijke verschuiving van het betrekken van grondstoffen en andere productiemiddelen naar landen die beter aan internationale duurzaamheidsnormen zouden voldoen dan de huidige landen van uitvoer.

Economische effecten:

-gevolgen van mogelijke veranderingen in de invoerpatronen voor het concurrentievermogen en het gelijke speelveld van de verwerkende industrie en de productiesector van de EU;

-economische gevolgen van een mogelijke vermindering van de invoer van ATC-producten;

-welvaartseffecten in verband met het consumentensurplus (gecombineerde welvaart van voedselverwerkende bedrijven in de EU en hun klanten/consumenten);

-gevolgen voor de buitenlandse handel (onder meer voor begunstigden van vrijhandelsovereenkomsten en SAP-begunstigden);

-financiële en administratieve capaciteit van de EU en van nationale overheden om de maatregelen in te voeren en te handhaven;

-effecten van elke beleidsoptie op de EU-markt, met name op de prijzen en de dynamiek van vraag en aanbod.

Maatschappelijke effecten:

-gevolgen van elke beleidsoptie voor de werkgelegenheid en de maatschappelijke omstandigheden in verband met het betrekken van grondstoffen;

-gevolgen voor de consument, met name voor de vraag naar en de toegankelijkheid en betaalbaarheid van visserijproducten.

D. Instrumenten voor betere regelgeving 

Effectbeoordeling

In overeenstemming met het beleid van de Europese Commissie voor betere regelgeving worden een effectbeoordeling en een openbare raadpleging uitgevoerd ter ondersteuning van de voorbereidingen voor nieuwe wetgevingswijzigingen om de duurzaamheid van de invoer van visserijproducten te verbeteren. De effectbeoordeling is van start gegaan in het derde kwartaal van 2024.

Gezien de complexiteit van de beoordeling en het feit dat bepaalde categorieën gegevens mogelijk niet onmiddellijk beschikbaar zijn, zal de beoordeling waarschijnlijk ten minste twaalf maanden in beslag nemen.

Raadplegingsstrategie

Het doel van de raadpleging is te komen tot een goed geïnformeerde, participatieve en transparante methode om de toekomstige ATC-verordening vorm te geven. De Commissie zal belanghebbenden raadplegen die betrokken zijn bij de instandhouding en het op duurzame wijze betrekken van mariene hulpbronnen (bv. ngo’s en organisaties die zich bezighouden met vrijwillige duurzaamheidscertificering), belanghebbenden met een economisch belang in de EU en in derde landen (bv. de visproducerende sector, de visverwerkende sector en de levensmiddelenindustrie, adviesraden in het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid van de EU, met name de adviesraad voor de vollezee-/verrezeevloot en de adviesraad voor markten) betrokken overheidsdiensten (waaronder douaneautoriteiten), vakbonden, de academische wereld, consumentenorganisaties en andere instanties die bereid zijn hun standpunten en kennis te delen.

De raadplegingsactiviteiten omvatten dit verzoek om input en een openbare onlineraadpleging die gedurende twaalf weken toegankelijk is voor alle belanghebbenden in en buiten de EU. De vragenlijst zal in alle EU-talen beschikbaar zijn via de portaalsite voor openbare raadplegingen “Geef uw mening” van de EU. Respondenten kunnen in elke officiële EU-taal reageren.

De Commissie publiceert binnen acht weken na de afsluiting van de openbare raadpleging een samenvattend feitenverslag op de raadplegingspagina. Zij zal ook een samenvattend verslag publiceren met een samenvatting van alle resultaten van de raadpleging.

Waarom deze raadpleging?

Het doel is te komen tot een goed geïnformeerde, participatieve en transparante methode om een mogelijk nieuw ATC-instrument vorm te geven. De Commissie wil standpunten en expertise verzamelen die kunnen bijdragen aan een gedetailleerde beoordeling van de nettoduurzaamheidsvoordelen en de potentiële economische kosten en kansen die verbonden zijn aan het wijzigen van de ATC-verordening. De verstrekte input moet ook helpen bij het identificeren van mogelijke alternatieve manieren om de duurzaamheid van de invoer te waarborgen en eventuele negatieve gevolgen voor het gelijke speelveld van de EU-industrie tot een minimum te beperken.

Doelgroep

De raadpleging is gericht tot belanghebbenden binnen en buiten de EU die betrokken zijn bij de instandhouding en het op duurzame wijze betrekken van mariene hulpbronnen (bv. ngo’s en verantwoordelijke autoriteiten), of op dit gebied een economisch belang hebben (bv. de visproducerende sector, de visverwerkende sector, vakbonden, adviesraden van de EU, douaneautoriteiten), de academische wereld — zoals onderzoekers die gespecialiseerd zijn in aanverwante ecologische, economische en sociale kwesties, onder meer met betrekking tot volksgezondheid — of consumentenorganisaties en andere instanties die bereid zijn hun standpunten en kennis te delen.