1. Exportsubsidies kunnen op de markt negatief uitwerken op de concurrentie tussen potentieel concurrerende leveranciers van goederen en diensten. Daarom heeft de Commissie, als hoedster van de mededingingsregels van het Verdrag, exportsteun voor handel binnen de Unie en voor export buiten de Unie steeds streng veroordeeld. Om te beletten dat steun van de lidstaten voor exportkredietverzekering de mededinging verstoort, dient te worden verduidelijkt hoe dit soort steun in het kader van de staatssteunregels van de Unie wordt beoordeeld.

2. De Commissie heeft haar bevoegdheid om regels vast te leggen voor staatssteun op het gebied van kortlopende exportkredietverzekering gebruikt om daadwerkelijke of potentiële verstoringen van de mededinging op de interne markt aan te pakken, niet alleen tussen exporteurs in verschillende lidstaten (in het handelsverkeer binnen en buiten de Unie), maar ook tussen kredietverzekeraars die in de Unie actief zijn. In 1997 heeft de Commissie de beginselen voor overheidsoptreden in deze sector vastgelegd in haar mededeling aan de lidstaten ingevolge artikel 93, lid 1, van het EG-Verdrag inzake de toepassing van de artikelen 92 en 93 van het Verdrag op kortlopende exportkredietverzekering ( 1 ) (hierna „de mededeling van 1997” genoemd). De mededeling van 1997 zou vanaf 1 januari 1998 gelden voor een periode van vijf jaar. Zij is vervolgens gewijzigd en de geldigheidsduur ervan is in 2001 ( 2 ), 2004 ( 3 ), 2005 ( 4 ) en 2010 ( 5 ) verlengd. Zij is nu van toepassing tot en met 31 december 2012.

3. De ervaring die met name tijdens de financiële crisis tussen 2009 en 2011 met de toepassing van de mededeling van 1997 is opgedaan, wijst erop dat het beleid van de Commissie in deze sector dient te worden herzien.

4. Doel van de in deze mededeling uiteengezette regels is ervoor te zorgen dat staatssteun de mededinging tussen particuliere en publieke of door de overheid gesteunde exportkredietverzekeraars niet verstoort, en ervoor te zorgen dat een gelijk speelveld tussen exporteurs tot stand komt.

5. Met deze mededeling wordt beoogd de lidstaten nadere aanwijzingen te geven over de beginselen waarop de Commissie haar uitlegging van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag en de toepassing ervan op kortlopende exportkredietverzekering wil baseren. Deze mededeling dient het beleid van de Commissie op dit terrein zo transparant mogelijk te maken en te zorgen voor voorspelbaarheid en een gelijke behandeling. Daartoe wordt in deze mededeling een aantal voorwaarden vastgelegd waaraan moet worden voldaan wanneer publieke verzekeraars op de markt voor kortlopende kredietverzekeringen actief willen worden in het segment van de verhandelbare risico's.

6. Met het oog op continuïteit en rechtszekerheid bij de behandeling van staatssteun op het gebied van kortlopende exportkredietverzekering wordt het passend geacht de huidige mededeling tot en met 31 december 2021 toe te passen. Zo wordt de geldigheidsduur ervan afgestemd op die van de meeste richtsnoeren inzake staatssteun die in het kader van het moderniseringsprogramma voor staatssteun zijn vastgesteld.

7. Onderdeel 2 geeft een beschrijving van het toepassingsgebied van deze mededeling en de daarin gehanteerde definities. Onderdeel 3 gaat in op de toepasselijkheid van artikel 107, lid 1, van het Verdrag en het algemene verbod op staatssteun voor exportkredietverzekeringen ten behoeve van verhandelbare risico's. Ten slotte geeft onderdeel 4 een aantal uitzonderingen op de definitie van verhandelbare risico's en wordt aangegeven onder welke voorwaarden de Staat kan optreden bij het verzekeren van die tijdelijk onverhandelbare risico's.

8. De Commissie zal de in deze mededeling uiteengezette beginselen alleen toepassen op exportkredietverzekeringen met een risicoduur van minder dan twee jaar. Alle overige instrumenten voor exportfinanciering zijn van het toepassingsgebied van deze mededeling uitgesloten.

9. Voor de toepassing van deze mededeling wordt verstaan onder:

10. Overeenkomstig artikel 107, lid 1, van het Verdrag zijn „steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt”.

11. Indien een exportkredietverzekering door publieke verzekeraars wordt verstrekt, zijn daarmee staatsmiddelen gemoeid. Deze betrokkenheid van de Staat levert verzekeraars en/of exporteurs mogelijk een selectief voordeel op, hetgeen de mededinging kan verstoren of dreigen te verstoren en het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig kan beïnvloeden. De onderstaande beginselen zijn bedoeld als leidraad met betrekking tot de vraag hoe dit soort maatregelen op grond van de staatssteunregels zullen worden beoordeeld.

12. Indien publieke verzekeraars bepaalde voordelen genieten ten opzichte van particuliere kredietverzekeraars, kan daarmee staatssteun gemoeid zijn. Deze voordelen kunnen verschillende vormen aannemen en bijvoorbeeld betrekking hebben op:

13. De in punt 12 vermelde voordelen voor publieke verzekeraars wat betreft verhandelbare risico's beïnvloeden het handelsverkeer betreffende kredietverzekeringsdiensten binnen de Unie ongunstig. Zij doen verschillen ontstaan in de verzekeringsdekking die in verschillende lidstaten voor verhandelbare risico's beschikbaar is. Dat verstoort de mededinging tussen verzekeraars in verschillende lidstaten en heeft secundaire effecten op het handelsverkeer binnen de Unie, ongeacht of het om export binnen dan wel buiten de Unie gaat ( 7 ). Indien publieke verzekeraars dat soort voordelen genieten ten opzichte van particuliere kredietverzekeraars, dienen de voorwaarden te worden bepaald waaronder zij actief kunnen zijn om zo te garanderen dat zij geen staatssteun genieten. Daartoe is het vereist dat zij geen verhandelbare risico's dienen te kunnen verzekeren.

14. Voordelen voor publieke verzekeraars worden soms — ten minste ten dele — aan exporteurs doorgegeven. Dit soort voordelen kan de mededinging en het handelsverkeer verstoren en staatssteun vormen in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag. Niettemin gaat de Commissie ervan uit dat geen onterecht voordeel aan exporteurs is doorgegeven indien aan de in onderdeel 4.3 van deze mededeling genoemde voorwaarden voor het verstrekken van exportkredietverzekeringen voor verhandelbare risico's is voldaan.

15. De Commissie heeft besloten de huidige mededeling tot en met 31 december 2021 te blijven toepassen.

16. Lidstaten die herverzekeringsdekking verstrekken aan een exportkredietverzekeraar door middel van deelneming in of betrokkenheid bij particuliere herverzekeringsovereenkomsten die zowel verhandelbare als onverhandelbare risico's dekken, moeten kunnen aantonen dat deze regelingen geen staatssteun omvatten als bedoeld in punt 12, onder f).

17. Publieke verzekeraars kunnen, onder de in deze mededeling beschreven voorwaarden, exportkredietverzekering aanbieden voor tijdelijk onverhandelbare risico's.

18. Onverminderd de definitie van verhandelbare risico's worden bepaalde commerciële en politieke risico's die berusten bij afnemers die zijn gevestigd in de in de bijlage genoemde landen, in de volgende gevallen tijdelijk als onverhandelbaar beschouwd:

19. Om de mededingingverstoringen op de interne markt zo veel mogelijk te beperken, kunnen risico's die overeenkomstig punt 18 tijdelijk als onverhandelbaar worden beschouwd, door publieke verzekeraars worden gedekt, mits aan de in onderdeel 4.3 genoemde voorwaarden is voldaan.

20. De kwaliteit van de dekking die publieke verzekeraars bieden, moet aan marktnormen beantwoorden. Meer bepaald kunnen alleen economisch verantwoorde risico's, d.w.z. risico's die op basis van gezonde acceptatiebeginselen aanvaardbaar zijn, worden gedekt. Het dekkingspercentage moet maximaal 95 % bedragen voor commerciële en politieke risico's en de wachttermijn voor schadevergoedingen moet ten minste 90 dagen duren.

21. Bij de beoordeling van risico's moeten steeds gezonde acceptatiebeginselen worden toegepast. Dit betekent dat het risico voor financieel onverantwoorde transacties niet in aanmerking dient te komen voor dekking in het kader van door de overheid gesteunde regelingen. Ten aanzien van dit soort beginselen moeten de criteria inzake risicoacceptatie expliciet zijn. Indien reeds een zakelijke relatie bestaat, moeten exporteurs een positieve handels- en/of betalingservaring hebben. Afnemers moeten een „schoon” schadeverleden hebben en hun wanbetalingsrisico (probability of default) moet acceptabel zijn, evenals hun interne en/of externe financiële ratings.

22. Het dragen van risico bij exportkredietverzekering dient door een passende premie te worden vergoed. Om de verdringing van particuliere kredietverzekeraars zo minimaal mogelijk te houden, moeten de gemiddelde premies bij door de overheid gesteunde regelingen hoger zijn dan de gemiddelde premies die particuliere kredietverzekeraars voor vergelijkbare risico's berekenen. Dit vereiste garandeert dat overheidsinterventie geleidelijk verdwijnt, omdat de hogere premie ervoor zorgt dat exporteurs naar particuliere kredietverzekeraars terugkeren zodra de marktomstandigheden dat mogelijk maken en het risico opnieuw verhandelbaar wordt.

23. De tarifering geldt als passend indien de minimumpremie ( 9 ) (hierna „de safe-harbourpremie” genoemd) voor de betrokken risicocategorie van de afnemers ( 10 ) wordt berekend zoals aangegeven in de onderstaande tabel. De safe-harbourpremie is van toepassing tenzij lidstaten het bewijs leveren dat deze percentages voor het betrokken risico niet passend zijn. Voor een polis met volledige omzetdekking moet de risicocategorie overeenstemmen met het gemiddelde risico van de door de polis gedekte afnemers.

24. Bij coassurantie, quotencontracten en top-up-dekking geldt de tarifering als passend indien de berekende premie ten minste 30 % hoger ligt dan de premie voor de door een particuliere kredietverzekeraar verschafte (oorspronkelijke) dekking.

25. Bovenop de risicopremie moet, ongeacht de looptijd van het contract, een beheersvergoeding worden betaald, wil de tarifering als passend worden beschouwd.

26. De lidstaten moeten de ingevoerde regelingen voor de risico's die overeenkomstig punt 18 tijdelijk als onverhandelbaar worden beschouwd, op de websites van publieke verzekeraars bekendmaken en daarbij alle toepasselijke voorwaarden vermelden.

27. Zij moeten jaarlijks bij de Commissie een verslag indienen over de risico's die overeenkomstig punt 18 tijdelijk als onverhandelbaar worden beschouwd en door publieke verzekeraars worden gedekt. Zij moeten dit verslag uiterlijk 31 juli van het jaar volgend op de maatregel indienen.

28. Dat verslag moet gegevens bevatten over het gebruik dat van elke regeling is gemaakt, met name over het totale volume toegestane kredietlimieten, de verzekerde omzet, de berekende premies, de ingediende schadevorderingen en de uitgekeerde schadevergoedingen, de teruggevorderde bedragen en de beheerskosten van de regeling. De Commissie maakt de verslagen bekend op haar website.

29. De in punt 18, onder a), bedoelde risico's kunnen door publieke verzekeraars worden gedekt mits aan de voorwaarden van onderdeel 4.3 wordt voldaan. In dat geval hoeft geen aanmelding bij de Commissie plaats te vinden.

30. De in punt 18, onder b), c) en d), bedoelde risico's kunnen door publieke verzekeraars worden gedekt mits aan de voorwaarden van onderdeel 4.3 wordt voldaan én na een aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie.

31. Het niet voldoen aan een van de voorwaarden van onderdeel 4.3 betekent niet dat de exportkredietverzekering of exportkredietverzekeringsregeling automatisch verboden is. Indien een lidstaat wil afwijken van een van de voorwaarden of indien er twijfel bestaat over de vraag of een voorgenomen exportkredietverzekeringsregeling aan de voorwaarden van deze mededeling voldoet, moet de lidstaat de regeling bij de Commissie aanmelden.

32. Toetsing aan de staatssteunregels laat de verenigbaarheid van een bepaalde maatregel met andere Verdragsbepalingen onverlet.

33. Wanneer de Commissie nagaat of het gebrek aan voldoende particuliere capaciteit rechtvaardigt dat een land tijdelijk van de lijst van landen met verhandelbare risico's wordt geschrapt, als bedoeld in punt 18, onder a), neemt zij de volgende factoren in aanmerking, in volgorde van prioriteit:

34. Wanneer de marktcapaciteit ontoereikend wordt om alle economisch verantwoorde risico's te dekken, kan de Commissie op schriftelijk verzoek ten minste drie lidstaten of uit eigen beweging de lijst van landen met verhandelbare risico's herzien.

35. Indien de Commissie voornemens is de in de bijlage opgenomen lijst van landen met verhandelbaar risico's aan te passen, zal zij lidstaten, particuliere kredietverzekeraars en belanghebbenden raadplegen en informatie bij hen inwinnen. De raadpleging en het soort verlangde informatie wordt op de website van de Commissie bekendgemaakt. De raadplegingsperiode bedraagt in de regel maximaal 20 werkdagen. Wanneer de Commissie, op basis van de ingewonnen informatie, besluit om de lijst van landen met verhandelbare risico's aan te passen, zal zij de lidstaten daarvan schriftelijk in kennis stellen en het besluit aankondigen op haar website.

36. De tijdelijke schrapping van een land van de lijst van landen met verhandelbare risico's geldt voor ten minste twaalf maanden. In die periode afgesloten verzekeringspolissen met betrekking tot het tijdelijk geschrapte land mogen gelden voor maximaal 180 dagen vanaf de datum waarop de tijdelijke schrapping verstrijkt. Na die datum mogen geen nieuwe verzekeringspolissen worden afgesloten. Drie maanden voordat de tijdelijke schrapping verstrijkt, gaat de Commissie na of zij de schrapping van het betrokken land van de lijst verlengt. Indien de Commissie vaststelt dat de marktcapaciteit nog steeds ontoereikend is om, rekening houdende met de in punt 33 genoemde factoren, alle economisch verantwoorde risico's te dekken, kan zij de tijdelijke schrapping van het land van de lijst overeenkomstig punt 35 verlengen.

37. Wat de in punt 18, onder b) en c), bedoelde risico's betreft, lijken de gegevens waarover de Commissie momenteel beschikt, er op te wijzen dat er een marktkloof bestaat en dat die risico's derhalve onverhandelbaar zijn. Daarbij dient evenwel te worden aangetekend dat het ontbreken van dekking niet voor iedere lidstaat geldt en dat de toestand mettertijd kan veranderen naarmate de particuliere sector meer belangstelling krijgt voor dit marktsegment. Overheidsinterventie dient alleen te worden toegestaan voor risico's die de markt anders niet zou dekken.

38. Om deze redenen dient een lidstaat, indien deze de in punt 18, onder b) of c), bedoelde risico's wil dekken, overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag aanmelding te doen bij de Commissie en in zijn aanmelding aan te tonen dat hij contact heeft opgenomen met de belangrijkste kredietverzekeraars en makelaars in die lidstaat ( 11 ) en hun de gelegenheid heeft geboden om het bewijs te verschaffen dat aldaar voor de betrokken risico's dekking beschikbaar is. Indien de betrokken kredietverzekeraars binnen dertig dagen na ontvangst van een verzoek daartoe van de betrokken lidstaat, die lidstaat of de Commissie geen gegevens verschaffen over de dekkingsvoorwaarden en verzekerde volumes voor het soort risico's dat de lidstaat wil dekken of indien uit de verschafte informatie niet blijkt dat voor de betrokken risico's dekking beschikbaar is in die lidstaat, beschouwt de Commissie de risico's tijdelijk als onverhandelbaar.

39. Wat de in punt 18, onder d), bedoelde risico's betreft, moet de betrokken lidstaat in zijn aanmelding bij de Commissie overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag aantonen dat geen dekking beschikbaar is voor exporteurs in die lidstaat als gevolg van een aanbodschok op de particuliere verzekeringsmarkt, met name de terugtrekking van een belangrijke kredietverzekeraar uit de betrokken lidstaat, verminderde capaciteit of een ten opzichte van andere lidstaten beperkt productaanbod.

40. De Commissie zal de in deze mededeling vervatte beginselen toepassen van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2018, met uitzondering van punt 18, onder a), en onderdeel 5.2, die vanaf de datum van vaststelling van deze mededeling zullen worden toegepast.