EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 2.10.2024

JOIN(2024) 25 final

GEZAMENLIJKE MEDEDELING AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ, HET COMITÉ VAN DE REGIO'S EN DE EUROPESE INVESTERINGSBANK

Opbouwen van duurzame internationale partnerschappen door Team Europa

Inleiding

In de afgelopen vijf jaar heeft de Europese Unie (EU) haar model voor ontwikkelingssamenwerking herzien in het licht van nieuwe wereldwijde realiteiten, waaronder het effect van de COVID-19-pandemie, oorlog, achteruitgang van de democratie, klimaatverandering en de toenemende geopolitieke concurrentie. Deze ontwikkelingen hebben de ongelijkheid verergerd en de verwezenlijking van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen belemmerd. Ze hebben duidelijk aangetoond hoe belangrijk het is veerkracht tegen externe schokken op te bouwen.

Er is sprake van een paradigmaverschuiving in de manier waarop de EU haar internationale partnerschappen buiten haar onmiddellijke nabuurschap benadert. Deze verschuiving komt voort uit het besef dat wij de logica van donor en begunstigde moeten loslaten en doortastender moeten optreden in een internationale omgeving waar de rivaliteit steeds verder toeneemt. De nieuwe internationale partnerschappen vormen een aanvulling op andere vormen van gestructureerde economische betrokkenheid — bv. op het gebied van handel, energie, klimaat.

In artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie wordt gesteld dat de Unie moet nastreven “de duurzame ontwikkeling van de ontwikkelingslanden op economisch, sociaal en milieugebied [te ondersteunen], met uitbanning van de armoede als voornaamste doel”. In de afgelopen decennia waren de landen die het meest succesvol zijn geweest bij het verminderen van de armoede, die welke hebben geïnvesteerd in infrastructuur, waardetoevoeging in eigen land, governance en menselijke ontwikkeling, waardoor hun economieën onderdeel zijn geworden van de internationale handels- en investeringskanalen.

Naar aanleiding van de COVID-19-pandemie heeft de EU de Team Europa-aanpak geïntroduceerd 1 , een nieuwe methode om het optreden van de EU, de lidstaten, de Europese Investeringsbank (EIB) en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBWO) te coördineren teneinde het effect ervan te maximaliseren. De aanpak biedt niet alleen financiering, maar helpt ook om deskundigheid bijeen te brengen en stimuleert een strategischere samenwerkingscultuur. Team Europa is inmiddels de methode geworden voor de uitvoering van de internationale partnerschappen van de EU.

In december 2021 lanceerde voorzitter Von der Leyen de Global Gateway-investeringsstrategie 2 . De strategie blijft gericht op de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen en staat in het teken van de conceptuele verschuiving naar wederzijds voordelige partnerschappen tussen gelijken. Het doel dat ermee wordt nagestreefd, is tweeledig: veerkracht binnen en buiten de Unie. Via de Global Gateway concentreert de EU haar middelen daar waar deze een zo groot mogelijk verschil kunnen maken als het gaat om duurzame ontwikkeling.

De EU en haar lidstaten blijven wereldwijd de grootste donor van officiële ontwikkelingshulp; goed voor 42 % van het totaal in 2023, ofwel 95,9 miljard EUR. De internationale overheidsfinanciering volstaat echter bij lange na niet om de huidige uitdagingen het hoofd te bieden. Daarom moet de Global Gateway tevens als hefboom dienen voor particuliere investeringen.

De Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en het feit dat afhankelijkheid steeds vaker als wapen wordt gebruikt, hebben opnieuw aangetoond dat de Global Gateway voorziet in het juiste kader: de behoeften van partners en de kernbelangen van de EU bewegen naar elkaar toe, met name als het gaat om klimaat en energie, kritieke grondstoffen en beveiligde digitale connectiviteit en vervoerscorridors.

De Global Gateway heeft inmiddels een centrale plaats verworven in de internationale partnerschappen van de EU, maar bestrijkt niet de volledige reikwijdte ervan. Wij blijven ons met een op maat gesneden aanpak inzetten in conflictgebieden, kwetsbare landen en andere complexe contexten. De afgelopen jaren heeft de EU ook een breder en strategischer opgezette aanpak van migratiebeheer en gedwongen ontheemding ontwikkeld. Wereldwijd blijft multilaterale betrokkenheid een belangrijke hefboom voor Europese invloed.

In de landen van de Westelijke Balkan en de oostelijke en zuidelijke nabuurschappen van de EU wordt de Global Gateway uitgevoerd via economische en investeringsplannen. De EU zet in deze regio’s echter ook omvattende beleidsmaatregelen in, zoals de nieuwe strategische en omvattende partnerschappen met buurlanden, de faciliteit voor Oekraïne en de hervormings- en groeifaciliteit voor de Westelijke Balkan. Deze mededeling beperkt zich dan ook tot een inventarisatie van de vooruitgang bij de uitrol van de nieuwe internationale partnerschappen van de EU in de landen buiten de nabuurschaps- en uitbreidingsregio’s.

1.De Team Europa-aanpak

De COVID-19-pandemie heeft de vinger gelegd op de noodzaak om middelen zo doeltreffend mogelijk bijeen te brengen. De EU heeft hierop ingespeeld door de Team Europa-aanpak te ontwikkelen in het kader van een bredere inspanning om de Europese financiële architectuur voor ontwikkeling te versterken. Deze aanpak zorgt ervoor dat de EU, de lidstaten, hun diplomatieke netwerken, de uitvoerende agentschappen, de instellingen voor ontwikkelingsfinanciering, de exportkredietverzekeringsmaatschappijen, de EIB, de EBWO en de particuliere sector worden samengebracht. De EU en de lidstaten worden binnen die aanpak verplicht op gecoördineerde wijze te werk te gaan en betere samenwerking tussen publieke en private actoren te waarborgen. Door binnen het team specifieke gezamenlijke doelstellingen na te streven, kan elke actor een comparatief voordeel behalen en datgene bijdragen wat hij of zij het beste doet. Door de coherente aanwending van middelen kunnen de EU en haar lidstaten de reikwijdte, het effect en de zichtbaarheid van het EU-optreden vergroten.

De EU-lidstaten hebben zich in een recordtempo achter de Team Europa-aanpak geschaard. De aanpak is inmiddels een vast onderdeel van het instrumentarium voor het externe optreden en staat centraal in de internationale partnerschappen van de EU, of het nu is in het kader van de Global Gateway, in kwetsbare situaties of via multilaterale betrokkenheid. In deze mandaatperiode zijn in alle regio’s de eerste Team Europa-initiatieven 3 (ruim 160) op poten gezet, en hebben de eerste gezamenlijke politieke missies voor het bevorderen van de Global Gateway plaatsgevonden.

2.Global Gateway

Het toch al aanzienlijke tekort aan financiering om de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen te verwezenlijken, is fors toegenomen als gevolg van de COVID-19-pandemie en de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling bedraagt de financieringskloof momenteel 4 biljoen EUR per jaar. Met de Global Gateway wil de EU deze kloof helpen te verkleinen door te investeren in slimme, schone en beveiligde verbindingen in de digitale, energie- en vervoerssector, en door gezondheids-, onderwijs- en onderzoeksstelsels in de hele wereld te versterken. Via een Team Europa-aanpak ondersteunt de strategie het wereldwijde economische herstel, flankeert ze de groene en de digitale transitie buiten Europa, en bevordert ze de veerkracht van onze partners en de eigen strategische autonomie van Europa, in afstemming met ander EU-beleid.

Het Global Gateway-aanbod is enerzijds kwantitatief van aard: het is de bedoeling om tegen 2027 tot 300 miljard EUR aan publieke en private investeringen aan te trekken (inclusief in de nabuurschaps- en uitbreidingsregio’s) via een combinatie van subsidies, concessionele leningen en garanties om de risico’s van investeringen te beperken.

Tussen 2021 en 2023 hebben de EU, de lidstaten, de EIB en de EBWO 179 miljard EUR aan investeringen ter ondersteuning van de uitvoering van de Global Gateway aangetrokken. Hiervan werd 50 miljard EUR gefinancierd door de EU en 129 miljard EUR werd gemobiliseerd door de EU-lidstaten, de EIB en de EBWO.

Het Global Gateway-aanbod heeft anderzijds ook kwalitatieve component – met de bevordering van hoge sociale, financiële en milieunormen en de inachtneming van de beginselen van de democratie en de rechtsstaat en de mensenrechten.

De strategie voorziet in brede partnerschappen die zijn afgestemd op de behoeften van de partners – niet alleen harde infrastructuur, maar ook investeringen in onderwijs en vaardigheden, toegang tot duurzame financiering, ondersteuning op regelgevingsgebied, technologieoverdracht en kennisdeling. Global Gateway-projecten bevorderen een gunstig regelgevings- en ondernemingsklimaat in partnerlanden en creëren gelijke concurrentievoorwaarden voor bedrijven. Deze integrale benadering maakt het Global Gateway-aanbod uniek en is cruciaal voor het duurzame effect van de investeringen.

De Global Gateway wordt over de hele wereld uitgerold, land na land. Investeringspakketten zijn gelanceerd in Afrika, Zuidoost-Azië, Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, en Centraal-Azië. Momenteel lopen er 225 vlaggenschipprojecten 4 . In oktober 2023 organiseerde voorzitter Von der Leyen het eerste Global Gateway-forum; gedurende twee dagen werd met een breed scala aan partners 3 miljard EUR aan vastleggingen ondertekend.

Een ander onderscheidend kenmerk van de Global Gateway is de inclusiviteit ervan. De governancestructuur van de Global Gateway werd geoperationaliseerd tijdens de eerste bijeenkomsten van de raad, de bedrijfsadviesgroep en het adviesplatform voor het maatschappelijk middenveld en de lokale autoriteiten van de Global Gateway.

De particuliere sector, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, is een belangrijke speler in het kader van Global Gateway: in wereldwijde investeringsbehoeften kan alleen worden voorzien als op grote schaal particuliere financiering wordt gemobiliseerd. De EU heeft hiertoe innovatieve instrumenten opgezet, te beginnen met het garantieprogramma van het Europees Fonds voor duurzame ontwikkeling+ (ten belope van 40 miljard EUR) 5 , dat het investeringsrisico voor instellingen voor ontwikkelingsfinanciering, banken en institutionele beleggers beperkt. Ook heeft de EU circa 30 Global Gateway-bedrijfsfora 6 georganiseerd in partnerlanden. De conceptuele en praktische basis is weliswaar gelegd, maar er moet nog veel werk worden verzet om het volledige potentieel van de particuliere sector aan te boren. Hierbij valt te denken aan het vergroten van de slagkracht van deze innovatieve instrumenten.

De Global Gateway wordt uitgerold in vijf prioriteitsgebieden.

a.Klimaat en energie 

De drievoudige planetaire crisis van klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en verontreiniging vraagt om een krachtige respons van de EU, die de interne en internationale dimensies van de Europese Green Deal combineert. De Global Gateway heeft de groene transitie centraal gesteld in onze internationale partnerschappen. Voor de periode 2021-2027 wordt ernaar gestreefd 35 % van de EU-begroting voor extern optreden uit te geven voor klimaatactie en 10 % voor bescherming van de biodiversiteit.

De Global Gateway mobiliseert beleggingen voor klimaatveerkracht, toegang tot schone energie en infrastructuur, zoals centrales voor de productie van hernieuwbare energie en hoogspanningsleidingen, en faciliteiten voor groene waterstof. De strategie helpt partnerlanden afstand te nemen van fossiele brandstoffen via partnerschappen voor een rechtvaardige energietransitie 7 en draagt daarmee bij aan het gestand doen van de tijdens COP28 gedane mondiale toezegging om tegen 2030 de capaciteit voor hernieuwbare energie te verdrievoudigen en de energie-efficiëntie te verdubbelen 8 . De Global Gateway ondersteunt inspanningen op het gebied van klimaatadaptatie. De strategie speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van de 14 strategische partnerschappen van de EU inzake waardeketens voor grondstoffen 9 en creëert nieuwe afzetmarkten voor EU-bedrijven die actief zijn op het vlak van schone technologie. De Global Gateway ondersteunt inclusieve en duurzame voedselsystemen om de wereldwijde voedselzekerheid te versterken en te herstellen, en stimuleert klimaatbestendige visserij en aquacultuur. De strategie zet milieu-uitdagingen om in kansen op werkgelegenheid en welvaart (bv. dankzij Forest Partnerships voor de bescherming, het herstel en het duurzame beheer van bossen en voor de versterking van op bosbouw gebaseerde waardeketens 10 ).

b.Digitaal 

De digitale transitie is vandaag de dag een van de belangrijkste aanjagers van economische groei. Talloze partnerlanden beschikken echter nog altijd niet over beveiligde en betrouwbare digitale hulpmiddelen en mogelijkheden. Waar in 2022 meer dan 90 % van de inwoners van landen met een hoog inkomen gebruikmaakte van internet, was dit in landen met een laag inkomen slechts 25 % 11 . In de afgelopen vijf jaar heeft de EU het voortouw genomen bij een mensgerichte digitale transitie om het gebruik van digitale technologieën voor inclusieve, groene en duurzame groei te stimuleren.

Daarnaast ondersteunt de EU de uitrol van beveiligde en veerkrachtige connectiviteit en digitale infrastructuur, waar burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden met een gerust hart gebruik van kunnen maken. De EU verstrekt geen financiering aan verkopers met een hoog risico. Wel ondersteunt ze betrouwbare verkopers die wereldwijd beveiligde en betrouwbare digitale connectiviteit kunnen waarborgen. Ongeveer 10 % van de financiering van het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking – Europa in de wereld zal worden besteed voor digitale acties. 

In het kader van de Global Gateway ondersteunt de EU digitale infrastructuur, digitale vaardigheden en ondernemerschap, de digitale transformatie van bedrijven en overheidsdiensten, en samenwerking op regelgevingsgebied. De EU heeft vijf pakketten voor de digitale economie gelanceerd 12 . Wat beveiligde en betrouwbare digitale infrastructuur betreft, ligt de prioriteit onder meer bij beveiligde onderzeese kabels, backbone-infrastructuur, satellietbeelden en -gegevens, connectiviteit voor de laatste kilometer, datagovernance en cyberveiligheid.

c.Vervoer 

Hoewel vervoersconnectiviteit een belangrijke factor voor duurzame groei en een essentiële motor voor de handel is, schiet de vervoerinfrastructuur van talloze landen nog op veel punten tekort. In het kader van de Global Gateway werkt de EU aan de ontwikkeling van alle vormen van vervoer – weg, spoor, water, lucht, stedelijke mobiliteit – en ondersteunt zij inspanningen om de vervoerssector koolstofvrij te maken en in overeenstemming te brengen met Europese en internationale beginselen, standaarden en normen. Ook hier is het aanbod tweeledig: investeren in fysieke infrastructuur om vervoersnetwerken te versterken, en tegelijkertijd het regelgevingsklimaat verbeteren om ervoor te zorgen dat projecten resultaten opleveren (bv. economische Lobito-corridor 13 , vervoerscorridor door het Kaspische Zeegebied 14 ).

d.Gezondheid

De EU heeft in het kader van haar respons op de COVID-19-pandemie een centrale rol gespeeld bij de snelle ontwikkeling, opschaling en billijke verdeling van COVID-19-vaccins, geneesmiddelen en diagnostiek. Ongeveer twee derde van de 3,1 miljard in de EU geproduceerde vaccindoses werd naar de rest van de wereld uitgevoerd. De EU was een van de oprichters en een groot voorstander van de Access to COVID-19 Tools Accelerator en was ook de belangrijkste financier van Covax, het multilaterale initiatief voor wereldwijde gelijke toegang tot COVID-19-vaccins. Na de recente uitbraak van mpox heeft de EU Team Europa snel gemobiliseerd om de donatie en levering van vaccins aan getroffen Afrikaanse landen te coördineren 15 .

De EU heeft een mondiale gezondheidsstrategie 16 aangenomen om de gezondheid op lange termijn voor mensen overal ter wereld te verbeteren en de investeringen in gezondheid te verhogen. In de strategie wordt benadrukt hoe belangrijk het is de zorgstelsels te versterken, universele gezondheidszorg te bevorderen en een “één gezondheid”-benadering toe te passen. In het kader van de Global Gateway legt de EU de nadruk op gezondheidssystemen, de veiligheid van farmaceutische toeleveringsketens, en de ontwikkeling van lokale productie door middel van investeringen in infrastructuur en een stimulerend regelgevingsklimaat (bv. Team Europa-initiatief inzake de productie van en toegang tot vaccins, geneesmiddelen en gezondheidstechnologieën in Afrika 17 ).

e.Onderwijs en onderzoek 

De EU is een vooraanstaand pleitbezorger voor de ondersteuning van onderwijs als een essentiële aanjager van groei en duurzame ontwikkeling, en heeft haar investeringen op dit gebied opgeschroefd van 7 % naar 13 % van de EU-begroting voor internationale partnerschappen in de periode 2021-2023. Hierdoor is de EU door de Verenigde Naties (VN) erkend als een mondiaal voorvechter van onderwijs. Tijdens het Global Gateway-evenement op hoog niveau over onderwijs 18 , georganiseerd in april 2024 in Brussel, heeft de EU regionale en bilaterale programma’s ten belope van 245 miljoen EUR ondertekend.

Belangrijke vlaggenschipinitiatieven in het kader van de Global Gateway richten zich op 1) gelijkheid en basisonderwijs voor meisjes (92 % van de vastleggingen sinds 2021 hebben betrekking op gendergelijkheid), 2) opleiding van leerkrachten en 3) beroepsopleiding en -onderwijs. Volgens het instrument voor nabuurschapsbeleid, ontwikkeling en internationale samenwerking – Europa in de wereld moet 20 % van de EU-begroting voor extern optreden in de periode 2021-2027 worden aangewend voor menselijke ontwikkeling en sociale inclusie, onder meer op het gebied van onderwijs en gezondheid. Ook zet de EU het Erasmus+-programma in om de onderwijskwaliteit te verbeteren en de ontwikkeling van vaardigheden te bevorderen.

3.Kwetsbare landen

In de afgelopen tien jaar is het kwetsbaarheidsniveau nooit zo hoog geweest als nu: 24 % van de wereldbevolking leeft vandaag de dag in een kwetsbare situatie 19 . De EU is actief in conflictgebieden, kwetsbare landen en andere complexe situaties met als hoofddoel de dieperliggende oorzaken van kwetsbaarheid aan te pakken en tegelijkertijd toegang tot levensreddende basisdiensten te bieden en de veerkracht van bevolkingsgroepen te bevorderen, waarbij het verband tussen humanitaire hulp, ontwikkeling en vrede als leidraad fungeert.

In gebieden waar er sprake is van zogenaamde “politieke vervreemding” (een ernstige verstoring van de relatie tussen donoren en nationale autoriteiten), met name het centrale deel van de Sahel en Afghanistan, hanteert de EU een flexibele, pragmatische en op beginselen gebaseerde benadering. Dit houdt in dat de EU zich moet blijven inzetten om haar belangen en waarden te beschermen, projecten in stand te houden die ten goede komen aan de bevolking, met name de kwetsbaarste groepen, en in gesprek te blijven met de autoriteiten zonder militaire junta’s of andere niet-erkende regeringen te legitimeren. De EU stelt zich tot doel verdere destabilisering te voorkomen waardoor Europa rechtstreeks zou worden getroffen (bv. terrorisme, gewelddadig extremisme, georganiseerde criminaliteit, drugs- en wapenhandel, illegale migratie).

De EU heeft een interne discussie op gang gebracht over hoe kwetsbare en conflictueuze situaties het best kunnen worden benaderd, met aandacht voor alle dimensies (politiek, economie, veiligheid, migratie, humanitaire situatie en menselijke ontwikkeling) overeenkomstig de geïntegreerde EU-aanpak van externe conflicten en crises 20 . De toenemende complexiteit van deze situaties vraagt om gezamenlijke benaderingen met oog voor humanitaire behoeften, duurzame ontwikkeling en vredesopbouw. De Team Europa-aanpak moet worden versterkt om tot een coherenter en consistenter EU-optreden te komen. De EU werkt daarnaast ook samen met de VN, de Wereldbankgroep en het Internationaal Monetair Fonds om elkaars comparatieve voordelen optimaal te benutten en de politieke afstemming te verbeteren.

4.Migratie 

De EU heeft de afgelopen vijf jaar aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van de externe dimensie van migratie, door binnen een Team Europa-aanpak te werken aan de verdieping van brede partnerschappen op basis van wederzijdse belangen. Zij heeft haar inspanningen opgevoerd om tot een omvattende respons te komen, die voortbouwt op de ervaring van het noodtrustfonds van de Europese Unie voor Afrika 21 en gericht is op de dieperliggende oorzaken van illegale migratie en gedwongen verplaatsing. Ook heeft de EU meer inspanningen geleverd om partnerlanden te helpen hun nationale migratiegovernance en grensbeheer te versterken, illegale binnenkomst en verlies van mensenlevens te voorkomen, migrantensmokkel en mensenhandel tegen te gaan, terugkeer, overname en duurzame re-integratie te verbeteren, en legale migratiemogelijkheden verder te ontwikkelen. In dat verband heeft zij steeds gehamerd op het belang van de inachtneming van de grondrechten en het internationaal recht. De EU heeft twee Team Europa-initiatieven gelanceerd die zich richten op de migratieroutes via de Atlantische Oceaan/het westelijke Middellandse-Zeegebied en via het centrale Middellandse-Zeegebied 22 .

De externe dimensie van migratie is een essentieel onderdeel van het nieuwe migratie- en asielpact 23 , dat streeft naar een benadering van migratiebeheer die overheidsbreed is en de volledige route bestrijkt. Overeenkomstig het pact heeft de EU haar betrokkenheid ten aanzien van partnerlanden (herkomstlanden en transitlanden) versterkt om brede migratiepartnerschappen (bv. Mauritanië, buiten het EU-nabuurschap 24 ) te ondersteunen. Deze partnerschappen omvatten alle aspecten van het EU-beleid en de EU-samenwerking, waaronder acties in het kader van de Global Gateway die bijdragen tot inclusieve groei en werkgelegenheid door jongeren in hun thuislanden kansen op de arbeidsmarkt te bieden.

Het gemeenschappelijk uitvoeringsplan voor het migratie- en asielpact 25 , dat in juni 2024 is aangenomen, stimuleert de lidstaten om acties te plannen die de betrokkenheid van Team Europa ten aanzien van belangrijke derde landen kunnen versterken, voortbouwend op hun ervaring en bevoorrechte relatie.

Voor de programmeringsperiode 2021-2027 is 10 % van de begroting voor internationale partnerschappen indicatief geoormerkt voor maatregelen op het gebied van migratie en gedwongen ontheemding. Ruim 190 acties, ten bedrage van 5,3 miljard EUR, worden momenteel uitgevoerd, met name in Afrika bezuiden de Sahara, Noord-Afrika en de Stille Oceaan.

De EU heeft ook geïnvesteerd in thematische probleemgebieden, zoals de bestrijding van georganiseerde criminaliteit, door strategische coalities aan te gaan met partnerlanden en andere belanghebbenden. Zij zal haar inspanningen op basis van de wereldwijde alliantie ter bestrijding van migrantensmokkel voortzetten 26 .

In november 2023 heeft de EU ook het pakket vaardigheden- en talentmobiliteit gelanceerd om tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aan te pakken en legale migratiemogelijkheden uit niet-EU-landen te bevorderen. Er zijn talentpartnerschappen opgezet met belangrijke partnerlanden.

5.Multilaterale betrokkenheid

a.VN, G7/G20, internationale financiële instellingen 

Nu het multilateralisme opnieuw onder vuur ligt, blijft de EU in gesprek met toonaangevende spelers in multilaterale fora en blijft zij zich inzetten voor een strategische dialoog met de VN en belangrijke multilaterale partners, met name het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldbankgroep en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. De EU heeft bijgedragen tot de versterking van de multilaterale orde door samen met de VN-leiding en anderen de Agenda 2030 uit te voeren en te zorgen voor de goedkeuring van het Pact voor de toekomst op de VN-Top van de toekomst. Via de Global Gateway blijft de EU het voortouw nemen om de verwezenlijking van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen dichterbij te brengen, zoals blijkt uit de eerste vrijwillige evaluatie die werd gepresenteerd tijdens het politiek forum op hoog niveau voor duurzame ontwikkeling 2023 27 . Ook heeft de EU in het kader van het partnerschap voor wereldwijde infrastructuur en investeringen samengewerkt met de G7 om belangrijke infrastructuurinitiatieven te coördineren.

De EU heeft een actieve rol gespeeld in de G20 door te pleiten voor het agenderen van onderwerpen op het vlak van duurzame ontwikkeling – bv. de wereldwijde mobilisering tegen klimaatverandering en de oprichting van de internationale alliantie tegen honger en armoede 28 . Zij was er voorstander van de Afrikaanse Unie een permanente zetel in de G20 te geven, en heeft leiderschap getoond in de strijd tegen ongelijkheid. Ook heeft de EU een bijdrage geleverd in discussies over duurzame financiering en de hervorming van de internationale financiële architectuur. Ze heeft een belangrijke rol gespeeld op de Conferenties van de partijen over klimaat en biodiversiteit 29 en bij de onderhandelingen over de Overeenkomst betreffende de instandhouding en het duurzame gebruik van mariene biologische diversiteit in gebieden buiten nationale jurisdictie 30 . In het kader van het VN-panel inzake mineralen die van essentieel belang zijn voor de energietransitie, droeg zij bij aan het vastleggen van niet-bindende beginselen voor een rechtvaardige en duurzame wereldwijde transitie naar schone energie. Tijdens de 4e Internationale conferentie over kleine insulaire ontwikkelingslanden 31 bekrachtigde zij haar solidariteit met partners die bijzonder kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.

b.Wereldfondsen 

Sinds 2019 levert de EU belangrijke bijdragen aan een aantal wereldfondsen in sectoren zoals onderwijs (grootste donor van het wereldwijde partnerschap voor onderwijs met een toezegging van 700 miljoen EUR voor de periode 2021-2027), gezondheid (grootste donor van het Pandemiefonds met 427 miljoen EUR aan vastleggingen; bijdrage van 300 miljoen EUR aan Gavi — de vaccin-alliantie; bijdrage van 715 miljoen EUR aan het Wereldfonds voor de bestrijding van tuberculose en malaria), klimaat (100 miljoen EUR aan het adaptatiefonds; 25 miljoen EUR aan het Fonds voor respons op verlies en schade) en verkeersveiligheid (bijdrage van ruim 2 miljoen EUR aan het VN-trustfonds voor de verkeersveiligheid). De EU streeft ernaar deze actie beter af te stemmen op de Global Gateway-prioriteiten en volledige zichtbaarheid van onze collectieve toezeggingen te waarborgen.

c.Overeenkomst van Samoa 

In november 2023 ondertekenden de EU, de lidstaten en de leden van de Organisatie van staten in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan – waar 1,5 miljard mensen wonen – de opvolger van de Overeenkomst van Cotonou: de Overeenkomst van Samoa 32 . De Overeenkomst van Samoa is in januari 2024 voorlopig in werking getreden; 77 van de 79 leden van de groep van staten in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan hebben de overeenkomst inmiddels ondertekend. De overeenkomst moderniseert het partnerschapskader en versterkt de capaciteit om wereldwijde uitdagingen samen aan te pakken in de komende twintig jaar. De overeenkomst wordt vooralsnog uitgevoerd door middel van regionale protocollen voor de toepassing van het partnerschap in de verschillende subregio’s. In februari 2024 vonden de eerste zitting van de Paritaire Parlementaire Vergadering en de drie Regionale Parlementaire Vergaderingen plaats in Angola.

6.Horizontale prioriteiten: mensenrechten, ongelijkheid, gender, jongeren, handicap

Mensenrechten, democratie en de rechtsstaat vormen een hoeksteen van het externe optreden van de EU. In een wereld waar de maatschappelijke en democratische ruimte kleiner wordt, spreekt de EU haar onvoorwaardelijke steun uit voor de bescherming en bevordering van de mensenrechten, waaronder gendergelijkheid en democratie. Het actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020-2027 33 versterkt de inspanningen van de EU om de mensenrechten en de democratie te waarborgen via haar externe optreden.

Bestrijding van ongelijkheid en verbetering van de positie van vrouwen en jongeren zijn horizontale prioriteiten van de Commissie. De toenemende ongelijkheid belemmert de vooruitgang met de verwezenlijking van alle duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen. De grootste toename van de ongelijkheid in drie decennia werd echter veroorzaakt door de COVID-19-pandemie 34 . In 2023 kwam de Commissie met een innovatieve ongelijkheidsindicator 35 , waarmee het effect van haar acties op het verminderen van de ongelijkheid beter kan worden beoordeeld, gevolgd en vergeleken. Toepassing van de indicator toonde aan dat 59 % van alle nieuwe interventies die in 2023 werden gefinancierd uit de begroting voor de internationale partnerschappen, voornamelijk tot doel had de ongelijkheid te verminderen.

In het actieplan voor gendergelijkheid en empowerment van vrouwen in het externe optreden (GAP III) 36 wordt de verbintenis aangegaan dat 85 % van alle nieuwe externe acties tegen 2025 moeten bijdragen aan gendergelijkheid. Tegen 2022 had 72 % van de externe acties van de EU gendergelijkheid al als hoofddoelstelling of een van de belangrijkste doelstellingen.

In 2021 zette de EU een klankbord voor jongeren 37 op om hun rechtstreeks inspraak te geven over de partnerschapsprioriteiten van de EU; zij heeft soortgelijke structuren ook op landenniveau uitgerold. In oktober 2022 introduceerde de Commissie haar eerste jongerenactieplan in het externe optreden van de EU 38 om de betrokkenheid, inspraak en verbondenheid van jongeren over de hele wereld te stimuleren. Speciale jongerenadviseurs hebben de EU ondersteund bij deze inspanningen.

In 2021 heeft de EU haar toolbox bijgewerkt die rechthebbenden een centrale plaats moet geven in de EU-samenwerking met de buurlanden, op ontwikkelingsgebied en op internationaal gebied. De toolbox bevat onder meer richtsnoeren over de inclusie van personen met een handicap in het externe optreden 39 . In 2023 was 41 % van de externe acties van de EU in uiteenlopende mate inclusief voor personen met een handicap.

7.Per regio 

a.Afrika 

Afrika beschikt over de helft van de 20 snelstgroeiende economieën ter wereld, een jonge en dynamische beroepsbevolking en een rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen. Daartegenover staat dat het continent kampt met een gebrek aan investeringen, zwaar wordt getroffen door de aantasting van het milieu en de verandering van het klimaat, en gebukt gaat onder oorlog en politieke instabiliteit. Met de goedkeuring van de gezamenlijke mededeling “Naar een brede strategie met Afrika” 40 heeft de EU in 2020 de eerste aanzet gegeven tot het versterken van haar partnerschap met het continent. Tijdens de 6e top tussen de EU en de Afrikaanse Unie, in februari 2022, kwamen beide partijen een gezamenlijke visie voor 2030 41 overeen, die werd geschraagd door een Global Gateway-investeringspakket Afrika-Europa van 150 miljard EUR. Het partnerschap Afrika-EU bevordert de groene en de digitale transitie, menselijke ontwikkeling, duurzaam migratiebeheer, regionale economische migratie, en een op regels gebaseerde internationale orde.

De uitvoering van het investeringspakket vordert gestaag op alle Global Gateway-prioriteitsgebieden: vergroening (4 van de 14 strategische partnerschappen inzake waardeketens voor grondstoffen; Groene energie-initiatief Afrika-EU), digitaal (Africa-Europe Digital Innovation Bridge 2.0; Digitalisation4Development Hub), vervoer (memorandum van overeenstemming over de economische corridor tussen de haven van Lobito in Angola en de Democratische Republiek Congo en Zambia), gezondheid (Team Europa-initiatief inzake de productie van en toegang tot vaccins, geneesmiddelen en gezondheidstechnologieën; strategie voor het versnellen van de productie van Afrikaanse vaccins), onderwijs en onderzoek (regionaal lerareninitiatief voor Afrika).

b.Azië-Stille Oceaan

Azië ontwikkelt zich gestaag tot het centrum van de wereldeconomie. In de afgelopen vijf jaar heeft de EU een op maat gemaakte benadering van de verschillende subregio’s gevolgd.

De EU heeft in Centraal-Azië sterke bilaterale en regionale partnerschappen opgebouwd. Sinds de goedkeuring van de EU-strategie voor Centraal-Azië 44 heeft de EU de frequentie en omvang van haar politieke betrokkenheid vergroot. Op regionaal niveau wordt uitvoering gegeven aan de routekaart voor het versterken van de banden tussen de EU en Centraal-Azië 45 . Belangrijke ontwikkelingen op bilateraal niveau zijn onder meer de memoranda van overeenstemming over kritieke grondstoffen met Kazachstan (2022) en Oezbekistan (2024) 46 .

Het kader voor het partnerschap in die regio wordt gevormd door de in 2021 aangenomen EU-strategie voor samenwerking in de Indo-Pacifische regio 48 . Gezamenlijke initiatieven werden gelanceerd in het kader van de jaarlijkse ministeriële EU-fora voor de Indo-Pacifische regio.

De EU versterkte haar bilaterale partnerschappen met India (strategisch partnerschap EU-India: Een routekaart naar 2025 49 , connectiviteitspartnerschap tussen de EU en India, Handels- en Technologieraad EU-India) en de rest van de regio Zuidoost-Azië (bilaterale Team Europa-initiatieven, gekoppeld aan acties om regionale integratie te bevorderen zoals het Global Gateway-vlaggenschipinitiatief inzake energieconnectiviteit in Zuid-Azië).

De EU heeft in 2020 een strategisch partnerschap met de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten tot stand gebracht, en organiseerde in 2022 een top om stil te staan bij 45 jaar partnerschap. De EU kondigde bij die gelegenheid een Global Gateway-investeringspakket van 10 miljard EUR aan voor de regio 50 .

Bij de samenwerking tussen de EU en de Pacifische regio ligt de nadruk op klimaatactie en milieuduurzaamheid. De in 2021 gelanceerde groen-blauwe alliantie tussen de EU en het Stille-Oceaangebied 52 wordt aangevuld met bilateraal optreden.

Ook heeft de EU de strategische dialoog en technische uitwisselingen met geïndustrialiseerde partners uitgebreid (bv. connectiviteitspartnerschap met Japan, gezamenlijke mededeling over een strategisch partnerschap met de Golf 53 ). De EU buigt zich momenteel over bredere mogelijkheden voor samenwerking in het kader van de Global Gateway.

c.Latijns-Amerika en het Caribisch gebied

Latijns-Amerika en het Caribisch gebied zijn essentiële partners voor de strategische autonomie van Europa. Veel landen in de regio hebben het potentieel om te profiteren van wereldwijde waardeketens (zij bezitten bv. circa 60 % van de in kaart gebrachte wereldwijde lithiumvoorraden), maar om de investeringskloof te dichten, hebben ze kapitaal, technologie, opleiding en standaarden nodig.

Op de top van juli 2023 met de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische staten kreeg het partnerschap een nieuwe start: van natuurlijke partners tot voorkeurspartners 55 . Via de Global Gateway-investeringsagenda heeft de EU toegezegd om tegen 2027 ten minste 45 miljard EUR aan investeringen te mobiliseren voor de regio. De portefeuille omvat ruim 130 projecten 56 in sectoren zoals hernieuwbare energie en waterstof, instandhouding van oceanen en bossen, kritieke grondstoffen, digitale transitie, veerkrachtige gezondheidsstelsels, onderwijs en vervoersinfrastructuur. De EU heeft haar inspanningen ten aanzien van de Caribische partners verdubbeld in het kader van drie strategische partnerschappen inzake milieuduurzaamheid, economische veerkracht en handel, governance, veiligheid en menselijke ontwikkeling. Via de invoering van EL PACcTO 2.0 57 heeft de EU daarnaast haar optreden op het gebied van transnationale criminaliteit versterkt.

d.Landen en gebieden overzee

De ondersteuning van Europese landen en gebieden overzee omvat investeringen in onderwijs, verbetering van de positie van jongeren en transities naar groenere, blauwere en digitalere geïntegreerde economieën. De EU heeft haar samenwerking met Groenland uitgebreid met de ondertekening van een memorandum van overeenstemming over duurzame waardeketens voor kritieke grondstoffen (november 2023) 59 en de opening van een nieuw bureau van de Commissie in Nuuk (maart 2024).

Conclusie

Gezien de uitdagendere geopolitieke context, de klimaatverandering en de hevige geo-economische concurrentie heeft de EU haar model voor ontwikkelingssamenwerking gemoderniseerd. Haar internationale partnerschappen zijn uitgegroeid tot een krachtig instrument ter versterking van de veerkracht, zowel binnen als buiten Europa. Dankzij de nieuwe benadering, die wordt geschraagd door de Global Gateway-strategie, kan de EU op een uiterst doeltreffende manier bijdragen tot het bereiken van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen.

Tegelijkertijd heeft de EU zich gepositioneerd als wereldwijd voorvechter op het gebied van onderwijs, de belangen van jongeren en de bestrijding van ongelijkheid, en heeft zij een nieuwe aanpak van migratiebeheer uitgevoerd en haar betrokkenheid in kwetsbare situaties op maat gesneden. Met het oog op deze ambitieuze agenda heeft de EU een grote methodologische doorbraak gerealiseerd: de Team Europa-aanpak.

De basis is gelegd. De Global Gateway als strategie en als merk heeft opgang gemaakt, zowel binnen als buiten de EU. De uitvoering ervan is in alle regio’s goed gevorderd. Meer inspanningen zullen nodig zijn, met name voor het stimuleren van particuliere financiering, het mobiliseren van middelen voor middeninkomenslanden, de coördinatie tussen en binnen de verschillende componenten van de Team Europa-aanpak, en de uitrol van het merk. Het volgende college zal echter beschikken over een degelijke basis om de internationale partnerschappen van de EU naar een hoger niveau te tillen, in de context van een nieuw economisch buitenlandbeleid.

Bijlage – Voorbeelden van wat de Global Gateway heeft bereikt

a.Afrika

·Haven van Cotonou: De haven van Cotonou is een van de belangrijkste knooppunten van maritiem verkeer in West-Afrika, strategisch gelegen tussen Lomé en Lagos. Sinds 2018 wordt de haven beheerd door het havenbedrijf Port of Antwerp-Bruges International, dat een moderniserings- en uitbreidingsproject is gestart om Cotonou om te vormen tot een expertisecentrum op het gebied van logistiek en digitalisering. De EU, België, Frankrijk en Nederland hebben in het kader van de Team Europa-aanpak reeds ruim 200 miljoen EUR gemobiliseerd om de faciliteit, de diensten die deze levert en haar verbinding met het hinterland te moderniseren, onder meer via de vereenvoudiging en modernisering van douaneprocessen, investeringen in governance en concurrentiekracht, en steun voor de bouw van een nieuwe visserijterminal.

·Strategische corridors in Afrika: De EU en de lidstaten bevorderen duurzaam vervoer en connectiviteit in Afrika bezuiden de Sahara langs twaalf strategische corridors door bijvoorbeeld de openbaarvervoernetwerken van Dakar en Nairobi te vergroenen en uit te breiden, de haven van Cotonou te moderniseren, en de weg tussen Dakar en Abidjan te herstellen. De EU tekende daarnaast ook een memorandum van overeenstemming met Zambia, de Democratische Republiek Congo en Angola over de Lobito-corridor.

·Groene waterstof in Namibië: Namibië beschikt over een enorm potentieel aan zonne- en windenergie en over aanzienlijke voorraden zeldzame aardemineralen en andere mineralen – troeven die de ruggengraat van een competitieve groene industriële economie zouden kunnen vormen. In 2022 sloot Namibië als eerste land in Afrika een strategisch partnerschap inzake waardeketens voor duurzame grondstoffen en hernieuwbare waterstof met de EU. Tijdens het Global Gateway-forum van 2023 werd een routekaart voor de uitvoering overeengekomen. Het strategische partnerschap wordt uitgevoerd via een Team Europa-initiatief waarbij de EU, de EIB, Duitsland, Nederland, België en Finland zijn betrokken. Een pijplijn van zeven groenewaterstofprojecten is in kaart gebracht, met een totale potentiële investering tot 20 miljard EUR. Tegelijkertijd steunt de EU het nationale programma voor groene waterstof, met nadruk op harmonisatie van de regelgeving, capaciteitsopbouw en ontwikkeling van vaardigheden. De Global Gateway biedt daarnaast ook een kader voor de samenwerking tussen de haven van Rotterdam, de haven van Antwerpen-Brugge en Namport.

·Groene energie-initiatief Afrika-EU: De samenwerking op het gebied van de energietransitie is sterk verbeterd dankzij het Team Europa-initiatief inzake het Groene energie-initiatief Afrika-EU, dat in 2022 werd gelanceerd. 12 lidstaten, de EIB en de EBWO nemen deel, en tot dusver is meer dan 20 miljard EUR toegezegd voor de periode 2021-2027, waarvan 3,4 miljard EUR door de EU. Er zitten aanzienlijke energie-investeringen in de pijplijn, in verschillende stadia van gereedheid.

·Partnerschap met Senegal en Zuid-Afrika voor een rechtvaardige energietransitie: Deze partnerschappen hebben tot doel het koolstofvrij maken van de economieën van de partnerlanden te versnellen en een rechtvaardige energietransitie te ondersteunen.

·Strategisch partnerschap met Namibië, de Democratische Republiek Congo, Zambia en Rwanda inzake waardeketens voor grondstoffen: Afrika is rijk aan grondstoffen die van groot belang zijn voor de groene en de digitale transitie. De partnerschappen, die zijn ontwikkeld in het kader van de externe dimensie van het EU-grondstoffenbeleid, hebben tot doel de waardetoevoeging in partnerlanden te ontwikkelen en een veilige en duurzame voorziening van grondstoffen en geraffineerde materialen te waarborgen. Ze ondersteunen de ontwikkeling van de waardeketens voor delfstoffenwinning en bevorderen investerings- en financieringsmogelijkheden om lokale bedrijfstakken te moderniseren. De Global Gateway ondersteunt de uitvoering ervan.

·Blauwe economie: In Tanzania is het Team Europa-initiatief voor de blauwe economie gericht op: i) milieubescherming en klimaatbestendig duurzaam beheer van kustecosystemen; ii) steun voor duurzame en arbeidsintensieve bedrijven in de blauwe economie, onder meer via productief gebruik van de mariene en kustecosystemen; iii) transformatieve governance en beleidshervormingen.

·Bospartnerschappen met de Republiek Congo, Oeganda en Zambia: Deze hebben tot doel bossen op een integrale en geïntegreerde wijze te beschermen. Ze helpen om bossen te beschermen en te herstellen en het duurzame gebruik en beheer ervan te waarborgen, ze bevorderen goed bosbeheer, versterken op bos gebaseerde waardeketens, stimuleren een stabiel en wettelijk ondernemingsklimaat en waarborgen de duurzaamheid van de handel in bosproducten en andere grondstoffen die aan de basis liggen van de ontbossing.

·Pakketten voor de digitale economie: Nigeria, Kenia en de Democratische Republiek Congo: Met de invoering van pakketten voor de digitale economie helpt de EU om connectiviteit, vaardigheden en inclusieve governance in de digitale sectoren van partnerlanden naar een hoger plan te brengen. In Kenia zal dit pakket worden uitgevoerd via het Team Europa-initiatief inzake mensgerichte digitalisering.

·Digitale economie en samenleving: Afrika bezuiden de Sahara: Met de lancering van het Team Europa-initiatief inzake digitale economie en samenleving voor Afrika bezuiden de Sahara ondersteunt en bevordert de EU de digitale transitie van Afrika op het vlak van connectiviteit, governance, ondernemerschap en vaardigheden, onder meer in het kader van de Digital for Development Hub Africa Branch.

·Productie van vaccins in Afrika: Het Team Europa-initiatief inzake de productie van en toegang tot vaccins, geneesmiddelen en gezondheidstechnologieën ondersteunt de inspanningen van de Afrikaanse Unie om de lokale productie van vaccins en een bredere toegang tot gezondheidsproducten te bevorderen. Tot dusver heeft het initiatief ruim 2 miljard EUR uit de begroting van de EU en van de lidstaten gemobiliseerd, waaronder steun voor de strategie om de productie van vaccins in Afrika te versnellen. Dit initiatief richt zich op de aanbodzijde (productie), de vraagzijde (afname) en het scheppen van een bevorderlijk klimaat, zoals werd geïllustreerd in Rwanda met de opening van de eerste mRNA-faciliteit in Kigali in december 2023 en de start van de biotechnologieprogramma’s aan de universiteit van Rwanda in april 2023. In Senegal heeft het MADIBA-project (Manufacturing in Africa for Disease Immunisation and Building Autonomy) tot doel de productie van vaccins in 2025 op te starten. In Zuid-Afrika is de productie van COVID-19-vaccins bij Aspen Pharmacare reeds van start gegaan. In Ghana ontwikkelt DEK Vaccines Limited momenteel een “fill & finish”-faciliteit, die naar verwachting in 2025 in bedrijf zal worden genomen.

·Regionaal lerareninitiatief voor Afrika: Afrika zal ruim 15 miljoen extra leerkrachten nodig hebben om tegen 2030 universeel lager en voortgezet onderwijs te kunnen aanbieden. Het in januari 2023 gelanceerde regionale lerareninitiatief voor Afrika (met als partijen de EU en diverse EU-lidstaten, de Afrikaanse Unie en UNESCO) helpt om het lerarentekort aan te pakken en het lerarencorps deskundiger, gemotiveerder en inclusiever te maken zodat degelijk onderwijs kan worden aangeboden.

·Kansgerichte vaardigheden en beroepsonderwijs en -opleidingen in Afrika: Het Team Europa-initiatief voor kansgerichte vaardigheden en beroepsonderwijs en -opleidingen in Afrika heeft tot doel het aanbod van fatsoenlijke banen en de vraag naar vaardigheden in kaart te brengen om maatregelen op het gebied van beroepsonderwijs en -opleiding op landenniveau aan te sturen.

b.Azië-Stille Oceaan 

·Vervoerscorridor door het Kaspische Zeegebied: In het kader van de Global Gateway spant de EU zich in om de vervoerscorridor door het Kaspische Zeegebied om te vormen tot een moderne, competitieve en efficiënte route die Europa in slechts 15 dagen met Azië verbindt. De corridor zal de rol van Centraal-Azië als een connectiviteitshub versterken en economische samenwerking en regionale integratie in de vijf landen van Centraal-Azië bevorderen, en tegelijkertijd de regio dichter bij Europa brengen. De EU, de lidstaten en de Europese financiële instellingen zullen, aan de hand van een Team Europa-aanpak, de vervoerscorridor door het Kaspische Zeegebied ondersteunen via diverse regionale programma’s, gemengde financieringstransacties en leninggaranties. De deelnemers aan het in januari 2024 gehouden forum voor investeerders in vervoersconnectiviteit tussen de EU en Centraal-Azië hebben toegezegd 10 miljard EUR te mobiliseren (lopende en geplande investeringen) voor duurzame vervoersconnectiviteit in Centraal-Azië – op basis van een in juni 2023 gepubliceerde studie 60 . In juni 2024 werd een coördinatieplatform in Astana opgezet.

·Duurzame verstedelijking en groene stedelijke mobiliteit in India: De EU ondersteunt het herstel van stedelijke infrastructuur, waarbij de nadruk ligt op geïntegreerd afvalbeheer en klimaatgevoelig stadsbeheer. Hiertoe behoort de uitvoering van geïntegreerde, duurzame en energie-efficiënte metrospoorsystemen in Surat en Ahmedabad.

·Ontwikkeling van de haven van Lumut in Maleisië: Dit project moet de haven van Lumut ontwikkelen van een bulkhaven tot een multifunctionele en containerhaven, en moet een groen industrieel en logistiek complex tot stand brengen voor de productie van waterstof en hernieuwbare energie en voor duurzame bedrijven die deze producten opslaan, vervoeren en verder verwerken.

·Strategisch partnerschap met Kazachstan en Oezbekistan inzake waardeketens voor grondstoffen: De Global Gateway ondersteunt de uitvoering van partnerschappen met Centraal-Aziatische landen die over grondstoffen beschikken. De EU heeft met Kazachstan (2022) en Oezbekistan (2024) memoranda van overeenstemming ondertekend inzake strategische partnerschappen inzake kritieke grondstoffen.

·Energieconnectiviteit Zuid-Azië: Aanleg van door fotovoltaïsche zonne-energie aangedreven elektriciteitscentrales en hoogspanningsleidingen voor netaansluiting in heel Butan; uitbreiding van de hoogspanningsleiding tussen Chilime en Trishuli en het project voor de opslag van waterkracht in Dudhkoshi (Nepal); ondersteuning van de ontwikkeling van de regionale energiemarkt en de investeringsomgeving in Bangladesh, Bhutan, India en Nepal.

·Team Europa-initiatief inzake de groene energietransitie in Bangladesh: Het initiatief ondersteunt de groene transitie van Bangladesh via investeringen in de opwekking van hernieuwbare energie en in energie-efficiëntie. Tijdens het Global Gateway-forum van 2023 sloten Bangladesh en de EU overeenkomsten ten belope van 400 miljoen EUR voor hernieuwbare-energieprojecten en vijf extra samenwerkingsacties, ten belope van 70 miljoen EUR, ter ondersteuning van onderwijs, fatsoenlijk werk, groen bouwen, e-governance en de preventie van gendergebaseerd geweld.

·Partnerschap met Indonesië en Vietnam voor een rechtvaardige energietransitie: Deze partnerschappen hebben tot doel het koolstofvrij maken van de economieën van de partnerlanden te versnellen en een rechtvaardige energietransitie te ondersteunen.

·Bouw van een waterkrachtcentrale met pompaccumulatie in Bac Ai (Vietnam): Dit project, dat werd ontwikkeld in het kader van het partnerschap voor een rechtvaardige energietransitie, heeft tot doel de Vietnamese overheid te helpen met de bouw van een uit vier turbines bestaande waterkrachtcentrale met pompaccumulatie. De nieuwe centrale zal een totale capaciteit van 1 200 megawatt hebben.

·Riviercentrale in Qaliwana-Vatutokotoko (Fiji): De EIB zal de bouw van de riviercentrale in Qaliwana-Vatutokotoko ondersteunen om het aandeel hernieuwbare energie in Fiji te vergroten, waardoor het land veel minder afhankelijk wordt van fossiele brandstoffen.

·Bospartnerschap met Mongolië: De hoofddoelstelling van het partnerschap is de bescherming, het herstel en het duurzame beheer en gebruik van de bossen van Mongolië. Het memorandum van overeenstemming van het bospartnerschap werd in november 2022 ondertekend door de voorzitter van de Commissie en de president van Mongolië.

·Team Europa-initiatief groen-blauwe alliantie voor het Stille-Oceaangebied en Oost-Timor: Het initiatief betreft 15 eilandstaten (waaronder Papoea-Nieuw-Guinea, Oost-Timor) en drie Franse landen en gebieden overzee, en heeft tot doel klimaatoverwegingen in het hele beleid te integreren en duurzaam gebruik te maken van het natuurlijk kapitaal van het Stille-Oceaangebied.

·Digitale transformatie in de Filipijnen: Het Copernicus-programma in de Filipijnen is het eerste EU-aardobservatieprogramma voor rampenrisicobeheer in Zuidoost-Azië. Dit initiatief, dat voortbouwt op een partnerschap met het Europees Ruimteagentschap 61 , gaat gepaard met de oprichting van een centraal gegevenscentrum dat wordt ondergebracht bij het Filipijnse Ruimteagentschap. Mede dankzij de toegang tot satellietgegevens moet het milieubeheer worden verbeterd en de impact van klimaatverandering worden beperkt. Via het pakket voor de digitale economie zullen de EU en de lidstaten, aan de hand van een Team Europa-aanpak, de Filipijnen tevens helpen om de connectiviteitsinfrastructuur te moderniseren teneinde betere toegang tot Copernicus-gegevens te waarborgen. Het pakket voorziet in capaciteitsopbouw op het gebied van cyberbeveiliging en de uitrol van 5G, de financiering van studiebeurzen, en het bevorderen van technische uitwisselingen. 

c.Latijns-Amerika en het Caribisch gebied 

·Elektrische mobiliteit in Costa Rica: Het nationaal decarbonisatieplan van Costa Rica streeft ernaar de netto-uitstoot van de economie tegen 2050 tot nul terug te brengen, waarbij de nadruk hoofdzakelijk ligt op de vervoersector. In het kader van de Global Gateway-investeringsagenda voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied bieden de EU, Portugal, Spanje, Frankrijk, Duitsland, Zweden en Nederland, aan de hand van een Team Europa-aanpak, technische, financiële en industriële ondersteuning om Costa Rica te helpen bij de elektrificatie van zijn openbaar vervoer, onder meer via de modernisering van het bussysteem, de elektrificatie van passagierstreinen, en de uitbreiding van de infrastructuur voor e-mobiliteit.

·Ontwikkeling van hernieuwbare waterstof in Chili: Het Team Europa-initiatief inzake hernieuwbare waterstof in Chili ondersteunt het koolstofvrij maken van de Chileense economie, het creëren van groene banen en het genereren van zakelijke kansen voor Chileense en Europese ondernemingen, en voorziet tegelijkertijd in de eigen behoefte van Europa aan de import van groene waterstof. Het initiatief fungeert als een katalysator voor particuliere investeringen, ondersteunt de ontwikkeling van infrastructuur, bevordert EU-normen en milieu-, sociale en governancestandaarden, en draagt bij aan technologieoverdracht, hervorming van de regelgeving, en opleiding. De havens van Rotterdam, Antwerpen en Hamburg hebben memoranda van overeenstemming ondertekend met het Chileense ministerie van Energie. De EU en de lidstaten bieden daarnaast ook technische ondersteuning.

·Digitale alliantie tussen de EU en Latijns-Amerika en het Caribisch gebied: Deze in maart 2023 opgezette alliantie omvat elk aspect van de digitale transitie, waaronder de uitbreiding van de glasvezelkabel BELLA (Building the Europe Link to Latin America and the Caribbean), digitale backbone-connectiviteit, samenwerking op het gebied van onderzoek, de regionale Copernicus-strategie, de EU-LAC Digital Accelerator en de beleidsdialoog over cyberbeveiliging.

·Connectiviteit en digitale transitie in Colombia: Ondersteuning van het overheidsinitiatief om de connectiviteit te verbeteren van 50 % naar 85 % van de bevolking, vereist een combinatie van overheidsbeleid, publieke en private investeringen, technologie en participatie van de samenleving. De EU heeft een hechte dialoog ontwikkeld met nationale instellingen en met de EU-lidstaten en hun ondernemingen.

·Economisch voordeel halen uit Sargassum-algen: In het kader van de Global Gateway-investeringsagenda EU-LAC hebben de EU, de EIB, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Finland een Team Europa-initiatief gelanceerd dat tot doel heeft de door Sargassum-algen veroorzaakte schade te beperken en de algen te integreren in de circulaire economie (bv. in cosmetica, meststoffen, biomassa). Tot de onderdelen van het initiatief behoren onderzoek, beleid en een normatief kader, kennisdeling, monitoring en prognoses, het faciliteren van investeringen door de particuliere sector, en overheidsinvesteringen.

·Aanpakken van verontreiniging in het bekken van de Motagua-rivier: Ongeveer twee procent van de plasticsoep wereldwijd is afkomstig van de Motagua, een van de rivieren met het meeste plastic afval ter wereld. De Team Europa-aanpak is gericht op het verbeteren van de gemeentelijke rioleringssystemen en de bouw van waterzuiveringsinstallaties .

·Partnerschap inzake veerkrachtige zorgstelsels en de productie van vaccins: De EU heeft dit partnerschap tot stand gebracht om het regelgevingsklimaat te versterken en te harmoniseren en de marktintegratie van gezondheidsproducten te ontwikkelen.

·Global Green Bonds-initiatief in de Dominicaanse Republiek: In de context van haar samenwerking met de EU heeft de overheid van de Dominicaanse Republiek in juli 2024 met succes haar eerste groene staatsobligaties uitgegeven.

d.Landen en gebieden overzee

·Strategisch partnerschap met Groenland inzake waardeketens voor grondstoffen: In november 2023 is een memorandum van overeenstemming ondertekend. De EU zal Groenland steun bieden bij het bevorderen en faciliteren van investeringen in zijn kritieke grondstoffen. Dit zal Groenland helpen om zijn economie te diversifiëren.

(1)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/team-europe-initiatives_nl#what-is-team-europe .

(2)

  https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/stronger-europe-world/global-gateway_nl .

(3)

  https://capacity4dev.europa.eu/resources/team-europe-tracker_en .

(4)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/global-gateway-flagship-projects_en .

(5)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/funding-and-technical-assistance/funding-instruments/european-fund-sustainable-development-plus_en .

(6)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/eu-business-fora_en .

(7)

Indonesië, Senegal, Zuid-Afrika, Vietnam.

(8)

  https://www.cop28.com/en/global-renewables-and-energy-efficiency-pledge

(9)

Met Canada, Oekraïne, Namibië, Kazachstan, Argentinië, Chili, de Democratische Republiek Congo, Zambia, Groenland, Rwanda, Noorwegen, Oezbekistan, Australië, Servië.

(10)

Met Mongolië, Honduras, Guyana, de Republiek Congo, Oeganda, Zambia.

(11)

  https://www.itu.int/itu-d/reports/statistics/2022/11/24/ff22-internet-use/ .

(12)

Met Nigeria, Kenia, de Democratische Republiek Congo, de Filipijnen, Colombia.

(13)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/lobito-corridor-connecting-democratic-republic-congo-and-zambia-global-markets-angola_en .

(14)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/global-gateway-eu-and-central-asian-countries-agree-building-blocks-develop-trans-caspian-transport-2024-01-30_en .

(15)

  https://health.ec.europa.eu/latest-updates/first-delivery-mpox-vaccine-doses-arrives-democratic-republic-congo-2024-09-05_en

(16)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_7153 .

(17)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/team-europe-initiatives/team-europe-initiative-manufacturing-and-access-vaccines-medicines-and-health-technologies-africa_en .

(18)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/global-gateway-high-level-event-education_en .

(19)

  https://www.oecd.org/en/publications/states-of-fragility-2022_c7fedf5e-en.html .

(20)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/integrated-approach-external-conflicts-and-crises_en .

(21)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/funding-and-technical-assistance/funding-instruments/trust-funds_en#the-eu-emergency-trust-fund-for-africa-eutf .

(22)

Bij het Team Europa-initiatief dat zich richt op de route via de Atlantische Oceaan/het westelijke Middellandse-Zeegebied, zijn naast de EU de volgende landen betrokken: België, Tsjechië, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Spanje, Zwitserland, Algerije, Mauritanië, Marokko, Senegal, Gambia, Burkina Faso, Ghana, Guinee, Ivoorkust, Mali, Niger en Nigeria. Bij het Team Europa-initiatief dat zich richt op de route via het centrale Middellandse-Zeegebied gaat het om de EU, Oostenrijk, België, Duitsland, Tsjechië, Denemarken, Frankrijk, Italië, Malta, Nederland, Spanje, Zwitserland, Burkina Faso, Tsjaad, Egypte, Libië, Niger, Ethiopië, Eritrea, Somalië, Soedan, Tunesië, Ivoorkust, Guinee en Nigeria.

(23)

  https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/migration-and-asylum/pact-migration-and-asylum_nl .

(24)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pt/ip_24_1335 .

(25)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_24_3161 .

(26)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_6081 .

(27)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_23_3801 .

(28)

  https://www.g20.org/en/tracks/sherpa-track/hunger-and-poverty .

(29)

  https://unfccc.int/ ; https://www.cbd.int/cop .

(30)

  https://www.un.org/bbnjagreement/en

(31)

  https://sdgs.un.org/conferences/sids2024 .

(32)

  https://www.consilium.europa.eu/nl/policies/samoa-agreement/ .

(33)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-action-plan-human-rights-and-democracy-0_en .

(34)

  https://www.un.org/sustainabledevelopment/inequality/ .

(35)

  https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/2faa22b4-a8fb-11ed-b508-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF/source-280515442#:~:text=The%20I-Marker%20is%20a%20fundamental%20tool%20for%20the,inequality%20reduction%20is%20an%20objective%20of%20development%20intervention .

(36)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/IP_20_2184 .

(37)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/youth/youth-sounding-board_en .

(38)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/qanda_22_5882 .

(39)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/events/human-rights-based-approach-eu-toolbox-placing-rights-holders-centre-international-partnerships-2021-09-16_en

(40)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A52020JC0004 .

(41)

  https://www.consilium.europa.eu/media/54412/final_declaration-en.pdf .

(42)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_6683 .

(43)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/regional-teachers-initiative-africa_en .

(44)

  https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2019/06/17/central-asia-council-adopts-a-new-eu-strategy-for-the-region/ .

(45)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-central-asia-19th-ministerial-meeting-held-luxembourg-23-october-2023_en .

(46)

  https://global-gateway-forum.ec.europa.eu/news/global-gateway-forum-eu-and-uzbekistan-forge-strategic-alliance-critical-raw-materials-partnership-2023-10-25_en .

(47)

  https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/international-relations/study-sustainable-transport-connections-central-asia_en .

(48)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/qanda_21_4709 .

(49)

  https://www.consilium.europa.eu/media/45026/eu-india-roadmap-2025.pdf .

(50)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_7678 .

(51)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/digital-transformation-and-connectivity-initiative-philippines_en .

(52)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/green-blue-alliance-pacific_en .

(53)

  https://www.eeas.europa.eu/eeas/joint-communication-%E2%80%9Cstrategic-partnership-gulf%E2%80%9D_en .

(54)

  https://global-gateway-forum.ec.europa.eu/news/global-gateway-forum-eu-and-costa-rica-strengthen-their-partnership-advances-secure-connectivity-2023-10-24_en

(55)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_23_3045 .

(56)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/initiatives-region/initiatives-latin-america-and-caribbean_en .

(57)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/new-means-fight-transnational-crime-between-eu-and-latin-america-and-caribbean-launch-el-paccto-20-2024-03-12_en .

(58)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/news-and-events/news/cop28-eu-joins-forces-latin-america-and-caribbean-combat-sargassum-and-make-it-economic-opportunity-2023-12-06_en#:~:text=Under%20the%20EU%2DLAC%20Global,algae%20and%20integrate%20them%20into

(59)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_23_6166 .

(60)

  https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/international-relations/study-sustainable-transport-connections-central-asia_en .

(61)

  https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/digital-transformation-and-connectivity-initiative-philippines_en .