—

gezien titel V van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), en met name artikel 44,

—

gezien het actieplan getiteld “Strategisch kompas voor veiligheid en defensie — Voor een Europese Unie die haar burgers, waarden en belangen beschermt en bijdraagt aan de internationale vrede en veiligheid”, dat op 21 maart 2022 door de Raad werd goedgekeurd en op 25 maart 2022 door de Europese Raad werd bekrachtigd,

—

gezien Besluit (GBVB) 2021/509 van de Raad van 22 maart 2021 tot oprichting van een Europese Vredesfaciliteit (1),

—

gezien de conclusies van de Raad van 19 november 2018 over het sluiten van een civiel GVDB-pact,

—

gezien de conclusies van de Raad van 22 januari 2018 over de geïntegreerde aanpak van externe conflicten en crises,

—

gezien de Verklaring van Versailles, die tijdens de informele bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders van 11 maart 2022 werd aangenomen,

—

gezien de conclusies van de Raad van 24 en 25 maart en 30 en 31 mei 2022,

—

gezien zijn resolutie van 18 januari 2023 over de uitvoering van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid — jaarverslag 2022 (2),

—

gezien het Noord-Atlantisch Verdrag,

—

gezien de verklaring van de top van Wales, die werd aangenomen door de staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO die op 5 september 2014 aanwezig waren bij de vergadering van de Noord-Atlantische Raad, en met name gezien de maatregelen die de NAVO-reactiemacht (NRF) responsiever en slagvaardiger maken,

—

gezien de verklaring van de top van Madrid, die werd aangenomen door de staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO die op 29 juni 2022 aanwezig waren bij de vergadering van de Noord-Atlantische Raad in Madrid, en met name gezien het nieuwe strategische concept van de NAVO dat tijdens deze top is aangenomen,

—

gezien de gezamenlijke verklaringen over de samenwerking tussen de EU en de NAVO, die op 8 juli 2016 en 10 juli 2018 werden ondertekend, en de 74 voorstellen voor gezamenlijk optreden die door de EU-lidstaten en NAVO-bondgenoten zijn bekrachtigd,

—

gezien het verslag over het eindresultaat van de Conferentie over de toekomst van Europa van 9 mei 2022,

—

gezien de resultaten van de Raad Buitenlandse Zaken (Defensie) van 15 november 2022,

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie buitenlandse zaken (A9-0077/2023),

A.

overwegende dat de EU sinds 2003 tijdens 19 voltooide en 18 lopende missies uitgebreide ervaring heeft opgedaan met het uitvoeren van militaire operaties en civiele missies om vrede, veiligheid, stabiliteit en vooruitgang in Europa en in de wereld te bevorderen; overwegende dat deze operaties en missies in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) regelmatig plaatsvinden naast en een aanvulling vormen op missies van de lidstaten, de Verenigde Naties, de NAVO, andere internationale organisaties en derde landen; overwegende dat tal van EU-lidstaten ook belangrijke bijdragen leveren aan door de VN geleide missies en operaties; overwegende dat de gelijktijdige aanwezigheid van verscheidene actoren, missies en operaties in één conflictgebied het belang van coördinatie en taakverdeling benadrukt teneinde de samenhang en doeltreffendheid te verbeteren;

B.

overwegende dat het geopolitieke landschap in Europa ingrijpend is veranderd na het uitbreken van een oorlog op het Europees grondgebied; overwegende dat de mondiale veiligheidssituatie verslechtert en dat de Unie sneller en geloofwaardiger moet reageren op crises; overwegende dat de EU er al meer dan twintig jaar naar streeft een doeltreffender veiligheidsactor te worden en samenwerking tussen de EU-lidstaten aanmoedigt via een verscheidenheid van structuren en instrumenten, zoals het Europees Defensieagentschap, het vermogensontwikkelingsplan, de permanente gestructureerde samenwerking (PESCO), het militair plannings- en uitvoeringsvermogen (MPCC) en de gecoördineerde jaarlijkse evaluatie inzake defensie (CARD), teneinde vermogens, interoperabiliteit en kosteneffectieve oplossingen op het gebied van de Europese defensie te verbeteren; overwegende dat de resultaten en doeltreffendheid van deze instrumenten nog steeds vrij beperkt zijn; overwegende dat er sinds 2017 61 PESCO-projecten zijn opgestart, maar dat deze geen tastbare resultaten hebben opgeleverd;

C.

overwegende dat Zweden en Finland op 18 mei 2022 gezamenlijk hun verzoeken om toetreding tot de NAVO hebben ingediend; overwegende dat de NAVO-bondgenoten de toetredingsprotocollen voor Finland en Zweden op 5 juli 2022 hebben ondertekend;

D.

overwegende dat Europa een pijler is van vrede en stabiliteit in de wereld, een rol waarvoor de sterke steun van de Europese burgers is vereist; overwegende dat in dit verband de noodzaak is ontstaan om vijandige desinformatiecampagnes tegen te gaan en proactief het doel en de doelstellingen van de snel inzetbare EU-capaciteit (RDC van de EU) te communiceren aan de Europese burgers, de plaatselijke bevolking van gastlanden en de internationale gemeenschap;

E.

overwegende dat de RDC van de EU een essentieel onderdeel is van de strategische autonomie van de Europese Unie en onze capaciteit om buiten het grondgebied van de EU op te treden op het gebied van veiligheid en defensie aanzienlijk zou verbeteren; overwegende dat de oprichting van de RDC van de EU nieuwe synergieën op het gebied van veiligheid tot stand zou brengen en het operationele vermogen zou versterken, ook in de betrekkingen met onze partners;

F.

overwegende dat het voor het waarborgen van effectieve missies en operaties in het kader van het GVDB vaak nodig is de geïntegreerde aanpak van de EU correct in praktijk te brengen, de missies van de internationale partners doeltreffend uit te voeren, betrouwbaar samen te werken, tijdig informatie uit te wisselen en te zorgen voor welgemeende institutionele en maatschappelijke steun van het gastland, eigen verantwoordelijkheid, eerbiediging van het internationaal recht inzake mensenrechten en het internationaal humanitair recht en van de democratische en transparantienormen, alsmede de politieke wil van de lidstaten om voldoende personele en financiële middelen te waarborgen; overwegende dat het ontbreken daarvan de succesvolle uitvoering van het mandaat van een GVDB-missie in gevaar kan brengen en uiteindelijk tot de terugtrekking van door de EU geleide troepenmachten kan leiden; overwegende dat in de mandaten duidelijk omschreven doelstellingen voor EU-missies en -operaties moeten worden vastgesteld, met inbegrip van een tijdschema voor de verwezenlijking ervan, alsmede een alomvattende exitstrategie;

G.

overwegende dat lering moet worden getrokken uit de recente ervaringen in de Sahel en dat de veiligheidsbelangen van de plaatselijke bevolking centraal moeten staan in een benadering die gericht is op het daadwerkelijk waarborgen van de menselijke veiligheid;

H.

overwegende dat door de voortijdige beëindiging van GVDB-missies gastlanden en hun autoriteiten zich in een zwakke positie kunnen bevinden om hun bevolking te beschermen, waardoor machtsvacuüms ontstaan die kunnen worden uitgebuit door andere statelijke en niet-statelijke actoren, onder wie terroristen en extremisten, met inbegrip van actoren die door onze mondiale concurrenten worden gesponsord;

I.

overwegende dat de Europese Unie en haar lidstaten moeten streven naar coördinatie met gelijkgestemde partners bij de voorbereiding, uitvoering en ondersteuning van GVDB-missies en -operaties; overwegende dat de Unie in staat moet zijn om snel multinationale, multidimensionale en modulaire strijdkrachten in te zetten, deze waar nodig snel te versterken en ze zo lang als nodig is te ondersteunen in coördinatie met gelijkgestemde partners, maar zonder afhankelijk te zijn van steun van derden;

J.

overwegende dat GVDB-missies worden uitgevoerd met gebruikmaking van de door de lidstaten ter beschikking gestelde personele middelen en capaciteit en afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van voldoende strijdkrachten en uitrusting; overwegende dat de lidstaten er vaak niet in slagen voldoende strijdkrachten en uitrusting ter beschikking van GVDB-missies te stellen, waardoor de doeltreffendheid van de missies in het gedrang komt; overwegende dat de capaciteiten van de lidstaten worden gebruikt voor nationale doeleinden en voor hun bijdragen aan collectieve defensie en missies in het buitenland; overwegende dat kandidaat-lidstaten en geassocieerde landen ook aan GVDB-missies hebben bijgedragen;

K.

overwegende dat veel lidstaten hun inspanningen wat betreft collectieve defensie coördineren en hun strijdkrachten binnen het NAVO-kader inzetten; overwegende dat veel lidstaten ook bijdragen aan missies buiten de EU in het kader van het GVDB;

L.

overwegende dat vermogensopbouw en de aanpassing ervan aan militaire behoeften een gemeenschappelijke strategische cultuur vereisen, alsmede een gemeenschappelijke dreigingsperceptie, oplossingen die moeten worden ontwikkeld en gecombineerd in de doctrine en de concepten en in de organisatie en structuur van de strijdkrachten, regelmatige individuele, collectieve en multinationale opleiding, adequate logistiek, de ontwikkeling van defensiematerieel, het inkoop- en levenscyclusbeheer, de ontwikkeling van militair leiderschap, de aanwerving en opleiding van personeel, defensie-infrastructuur, -installaties en -voorzieningen, interoperabiliteit en normalisatie;

M.

overwegende dat initiatieven op het gebied van gemeenschappelijke aanbestedingen van cruciaal belang zijn voor het waarborgen van de strategische autonomie van de EU in de huidige volatiele regionale en internationale omgeving;

N.

overwegende dat de lidstaten tegen 2025 tekorten aan strategische hulpmiddelen moeten aanpakken en zich ertoe moeten verbinden de kritieke lacunes op te vullen, met name die welke verband houden met de RDC van de EU;

O.

overwegende dat oefeningen moeten worden aangepast aan het huidige dreigingslandschap en mogelijke inzetscenario’s van de RDC van de EU; overwegende dat op basis van het beginsel van één set strijdkrachten de convergentie van opleidings- en certificeringsnormen de interoperabiliteit van de beschikbare strijdkrachten van de EU-lidstaten kan verbeteren; overwegende dat voor de gezamenlijke opleiding van civiele en militaire functionarissen van de RDC van de EU de geleidelijke aanpassing is vereist van het onderwijs en de opleiding van de Europese Veiligheids- en defensieacademie, die is opgericht bij Gemeenschappelijk Optreden 2008/550/GBVB;

P.

overwegende dat het strategisch kompas op 21 maart 2022, zeer kort na het begin van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, werd aangenomen en dat het maatregelen op EU-niveau op veel van deze gebieden bevat;

Q.

overwegende dat de lidstaten bij hun goedkeuring van het strategisch kompas zijn overeengekomen dat zij collectief moeten kunnen reageren op onmiddellijke dreigingen of snel moeten kunnen reageren op een crisis buiten de EU in elk stadium van de conflictcyclus en een snelle inzetbaarheid moeten ontwikkelen waarmee de EU snel een modulaire krijgsmacht, met inbegrip van land-, lucht- en zeecomponenten, en de nodige strategische middelen kan inzetten;

R.

overwegende dat in het strategisch kompas “een aanzienlijke versterking en benutting van het volledige potentieel van de financieringsinstrumenten van de EU, met name het Europees Defensiefonds, […] van cruciaal belang om onze defensievermogens te versterken en de strijdkrachten van de lidstaten toe te rusten voor de toekomstige slagvelden” wordt voorgesteld;

S.

overwegende dat het Europees Defensiefonds een EU-instrument is dat al is ingezet, is bedoeld om de militaire vermogens te verbeteren en ook tot doel heeft het concurrentievermogen van de industriële basis te versterken;

T.

overwegende dat het Europees Defensiefonds en de Europese Vredesfaciliteit al zijn ingezet; overwegende dat het Europees Defensiefonds een instrument is dat is opgezet om de militaire vermogens te verbeteren, en dat de Europese Vredesfaciliteit is opgezet om operationele steun, samenwerking en lastenverdeling in het buitenland te bevorderen;

U.

overwegende dat de voorgestelde verordeningen inzake de wet ter versterking van de Europese defensie-industrie door middel van gemeenschappelijke aanbestedingen (Edirpa) en het Europees defensie-investeringsprogramma (EDIP) gemeenschappelijke aanbestedingen moeten faciliteren, waarbij de lidstaten in een echt coöperatieve geest worden betrokken, waardoor de interoperabiliteit tussen de nationale strijdkrachten wordt verbeterd;

V.

overwegende dat een herbeoordeling en een passende verhoging van de begroting van het Europees Vredesfonds absoluut noodzakelijk is om te zorgen voor een adequate en tijdige financiering van de RDC van de EU in elk denkbaar scenario; overwegende dat bij een dergelijke verhoging van de financiering rekening moet worden gehouden met de noodzaak om de militaire steun voor Oekraïne te medefinancieren en dat de financiering derhalve moet worden verhoogd zodat de begroting van de Europese Vredesfaciliteit de kosten voor haar geplande activiteiten en de operationele uitgaven van de RDC van de EU kan dekken; overwegende dat meer dan 50 % van de oorspronkelijke begroting van de Europese Vredesfaciliteit voor de periode 2021-2027 al is besteed;

W.

overwegende dat moet worden onderzocht welke soorten uitgaven in verband met de RDC van de EU uit hoofde van artikel 44 VEU uit de begroting van de EU kunnen worden gefinancierd;

X.

overwegende dat de RDC van de EU essentieel is voor het GVDB, aangezien deze het enige militaire vermogen is dat paraat staat voor eventuele operaties en bijdraagt tot een grotere doeltreffendheid van de troepen van de lidstaten;

Y.

overwegende dat het gevechtsgroepenconcept heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van multinationale samenwerking en interoperabiliteit op defensiegebied, alsook aan de transformatie van de troepen met het oog op een snelle inzet en modernisering ervan;

Z.

overwegende dat problemen in verband met besluitvorming en politieke wil de inzet van de EU-gevechtsgroepen sinds hun oprichting in 2007 structureel hebben belemmerd met als gevolg dat zij nooit zijn ingeschakeld;

AA.

overwegende dat in het algemeen de lidstaten in de loop der jaren onvoldoende politieke wil hebben gemobiliseerd om belangrijke instrumenten zoals de gevechtsgroepen om te vormen tot een betrouwbaar en goed functionerend vermogen;

AB.

overwegende dat individuele EU-lidstaten in gevallen waarin de EU-gevechtsgroepen niet zijn ingezet daarentegen af en toe buiten het EU-kader hebben opgetreden, hetzij alleen, hetzij met andere EU- of niet-EU-landen, en dat zij zo het door de EU gestelde streven naar “integratie” van beleidsinstrumenten, instellingen en actoren met het oog op gemeenschappelijke belangen en waarden, ook in het buitenlands beleid, onvermijdelijk beperken, zo niet ondermijnen; overwegende dat het Parlement in deze gevallen derhalve noch formeel noch informeel democratisch toezicht heeft kunnen uitoefenen;

AC.

overwegende dat het beginsel dat elke lidstaat zijn eigen kosten draagt voor de financiering van de gevechtsgroepen geen stimulans biedt voor lidstaten die bijdragen aan troepen om deze troepen ook daadwerkelijk in te zetten wanneer zij paraat staan; overwegende dat dit een onderliggende reden is geweest voor de onwil van de lidstaten om troepen te leveren;

AD.

overwegende dat de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) en de Europese Raad een gebrek aan gemeenschappelijke financiering van de gevechtsgroepen formeel als het belangrijkste obstakel hebben erkend; overwegende dat uit bewijsmateriaal en eerdere voorbeelden blijkt dat het veel gemakkelijker leek om tot een besluit te komen als er geen extra kosten voor de betrokken landen zijn;

AE.

overwegende dat telkens wanneer de inzet van gevechtsgroepen werd besproken, maar geen overeenkomst werd bereikt, een negatief precedent werd geschapen dat de geest van solidariteit en samenwerking verder ondermijnde;

AF.

overwegende dat de eerste jaren van de gevechtsgroepen gekenmerkt werden door een afnemend momentum voor het GVDB, met name als gevolg van defensiebezuinigingen na de financiële crisis van 2008;

AG.

overwegende dat daadwerkelijke convergentie tussen de lidstaten ten aanzien van dreigingsprioriteiten waarmee de Europese Unie wordt geconfronteerd en de noodzaak om daar snel op te kunnen reageren, relatief beperkt is geweest; overwegende dat het strategisch kompas hierbij aanzienlijke vooruitgang boekt door middel van de gemeenschappelijke dreigingsanalyse;

AH.

overwegende dat een alomvattende aanpak een absolute vereiste is voor het behalen van duurzame resultaten inzake de verbetering van de veiligheid en stabiliteit in conflictgebieden; overwegende dat de geïntegreerde aanpak van de EU voorziet in een coherent gebruik van verschillende instrumenten in verschillende stadia van conflicten; overwegende dat de geïntegreerde aanpak ook tot doel heeft prioriteit te geven aan preventie en de menselijke veiligheid van de plaatselijke bevolking te bevorderen;

AI.

overwegende dat de NAVO het belangrijkste institutionele kader blijft voor de Euro-Atlantische veiligheid;

AJ.

overwegende dat de Europese Unie dringend meer verantwoordelijkheid moet nemen voor haar eigen veiligheid door op te treden in haar nabuurschap en daarbuiten; overwegende dat de EU om dit doel te bereiken haar eigen veiligheids- en defensievermogens moet verbeteren ter waarborging van haar strategische autonomie en haar vermogen om haar eigen waarden en belangen te beschermen;

AK.

overwegende dat de Raad op 14 november 2022 conclusies over vrouwen, vrede en veiligheid heeft aangenomen, waarvan de punten 7 en 14 expliciet het belang benadrukken van zinvol leiderschap van vrouwen gedurende volledige conflictcycli, en van de uitvoering van de agenda voor vrouwen, vrede en veiligheid in GVDB-missies en -operaties;

AL.

overwegende dat in gezamenlijke verklaringen over de samenwerking tussen de EU en de NAVO gebieden voor samenwerking en coördinatie moeten worden vastgesteld en de taken — met routekaarten voor de uitvoering ervan — moeten worden bepaald die binnen elk kader moeten worden uitgevoerd;

AM.

overwegende dat het strategisch kompas een duidelijk stappenplan bevat voor de uitvoering van acties op EU-niveau, met name voor de transformatie van het EU-gevechtsgroepensysteem, de totstandbrenging van een flexibelere en wendbaardere RDC van de EU, het voortbouwen op sterk gewijzigde EU-gevechtsgroepen en het effenen van de weg voor het toevertrouwen van de uitvoering van specifieke GVDB-taken aan een groep lidstaten binnen het kader van de Unie, overeenkomstig artikel 42, lid 5, en artikel 44 VEU;

AN.

overwegende dat, aangezien de RDC van de EU een belangrijk resultaat van het strategisch kompas is, deze derhalve met spoed en gezien het noodzakelijke urgentieniveau door de EU-lidstaten moet worden verwezenlijkt; overwegende dat de RDC van de EU in staat moet zijn de obstakels te overwinnen waarop gevechtsgroepen in het verleden zijn gestuit en niet dezelfde fouten mag maken teneinde volledig operationeel te zijn;

AO.

overwegende dat de RDC van de EU, zoals vermeld in het strategisch kompas, gebaseerd moet zijn op vooraf gedefinieerde operationele scenario’s en praktische ervaring met de inzet van de RDC van de EU en onder meer rekening moet houden met de richtsnoeren in het strategisch kompas;

AP.

overwegende dat artikel 44 VEU nooit is gebruikt en onduidelijk is wat betreft de wijze waarop het in de praktijk zou werken;

AQ.

overwegende dat artikel 44 VEU voorziet in mogelijkheden om binnen een EU-kader sneller en flexibeler te reageren op verschillende crises met het oog op de bescherming van de waarden en belangen van de Unie; overwegende dat nadat de Raad (die 27 lidstaten vertegenwoordigt) heeft besloten overeenkomstig artikel 44 VEU een groep lidstaten samen te stellen, de lidstaten in deze groep hun beslissingsautonomie kunnen uitoefenen en hun veto kunnen uitspreken tegen verdere besluiten van de Raad;

AR.

overwegende dat de mogelijke uitvoering van artikel 44 VEU, alsmede de oprichting en het functioneren van de RDC van de EU moeten worden beschouwd als belangrijke aspecten van het GVDB, waarover de vicevoorzitter van de Commissie/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid (VV/HV) het Parlement regelmatig moet raadplegen;

AS.

overwegende dat, overeenkomstig artikel 41 VEU en voortbouwend op de ervaring van de Europese Veiligheids- en defensieacademie, de administratieve uitgaven voor de RDC van de EU ten laste van de begroting van de Unie moeten komen, met uitzondering van de uitgaven die worden gedekt door de Europese Vredesfaciliteit, onverminderd de mogelijkheid voor de deelnemende lidstaten om gratis bijdragen aan de RDC van de EU te leveren;

AT.

overwegende dat de Petersbergtaken bestaan uit onder andere humanitaire en reddingsopdrachten, conflictpreventie en vredeshandhaving, acties van strijdkrachten op het gebied van crisisbeheersing, met inbegrip van het tot stand brengen van vrede, gezamenlijke ontwapeningsacties, advies- en bijstandsverlening op militair gebied en stabiliseringsoperaties na afloop van conflicten;

AU.

overwegende dat derhalve het toepassingsgebied van de gemeenschappelijke kosten voor missies buiten de EU van de RDC van de EU moet worden uitgebreid; overwegende dat het in dit verband nodig kan zijn secundaire EU-wetgeving te actualiseren of nieuwe handelingen van de Unie voor te stellen om rekening te houden met al het voorgaande;

AV.

overwegende dat het MPCC, in overeenstemming met het strategisch kompas, de aangewezen commando- en controlestructuur voor de RDC van de EU op militair-strategisch niveau is en zo spoedig mogelijk volledig operationeel moet zijn, in overeenstemming met de conclusies van de Raad van 19 november 2018, waarin het jaar 2020 als uiterste termijn hiervoor werd vastgesteld;

AW.

overwegende dat de desbetreffende handelingen van de Unie moeten worden geactualiseerd om rekening te houden met al het voorgaande;