EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52014AE4004
Opinion of the European Economic and Social Committee on the communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions — Unleashing the potential of Crowdfunding in the European Union — COM(2014) 172 final
Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's — Ontsluiting van het potentieel van crowdfunding in de Europese Unie — (COM(2014) 172 final)
Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's — Ontsluiting van het potentieel van crowdfunding in de Europese Unie — (COM(2014) 172 final)
OJ C 451, 16.12.2014, p. 69–75
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
16.12.2014 |
NL |
Publicatieblad van de Europese Unie |
C 451/69 |
Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's — Ontsluiting van het potentieel van crowdfunding in de Europese Unie
(COM(2014) 172 final)
(2014/C 451/11)
Rapporteur: |
Juan Mendoza Castro |
De Commissie heeft op 14 maart 2014 besloten het Europees Economisch en Sociaal Comité overeenkomstig artikel 304 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie te raadplegen over de
Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's — Ontsluiting van het potentieel van crowdfunding in de Europese Unie
COM(2014) 172 final.
De afdeling Interne Markt, Productie en Consumptie, die met de voorbereiding van de desbetreffende werkzaamheden was belast, heeft haar advies op 23 juni 2014 goedgekeurd.
Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft tijdens zijn op 9 en 10 juli 2014 gehouden 500e zitting (vergadering van 9 juli) onderstaand advies uitgebracht, dat met 195 stemmen vóór en 1 stem tegen, bij 5 onthoudingen, werd goedgekeurd.
1. Conclusies en aanbevelingen
1.1 |
Het EESC is ingenomen met de mededeling van de Commissie en wijst op de groeimogelijkheden van crowdfunding als alternatieve financieringsbron in de EU. |
1.2 |
Crowdfunding levert een positieve bijdrage aan de economie in de vorm van investeringen, innovatie en banen, en verruimt tegelijkertijd de keuzemogelijkheden voor kredietnemers. |
1.3 |
Algemene toegankelijkheid van crowdfunding zal waarborgen dat mensen met een handicap niet van deze financieringsbron uitgesloten worden. |
1.4 |
Ondernemingen in de EU zijn sterker afhankelijk van bankleningen dan ondernemingen in de VS. In geval van een financiële crisis zijn de gevolgen van de recessie dan ook ernstiger in de EU. Bovendien leggen veel lidstaten van de EU de kredietverlening aan kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) te veel beperkingen op. |
1.5 |
Kmo's zijn en blijven afhankelijk van bankleningen, ondanks het feit dat er alternatieve financieringsbronnen bestaan (die niet altijd gemakkelijk toegankelijk zijn). |
1.6 |
Crowdfunding levert een bijdrage aan het financiële ecosysteem, dat zelf ontoereikend is voor het oplossen van de financieringsproblemen van bedrijven. |
1.7 |
Start-ups, jonge innovatieve ondernemers en bedrijven binnen de sociale economie spelen een belangrijke rol in de Agenda 2020 en de Digitale Agenda. |
1.8 |
Crowdfunding zonder winstoogmerk is wijdverbreid in de EU. De gevolgen van belastingprikkels, die per lidstaat verschillen, dienen nader bestudeerd te worden. |
1.9 |
Europese wetgeving zou alleen van toepassing moeten zijn op bepaalde vormen van crowdfunding met winstoogmerk en niet op donaties en andere vormen van sponsoring zonder winstoogmerk. |
1.10 |
De desbetreffende regels dienen evenwichtig te zijn; investeerders moeten worden beschermd en buitensporige regulering moet worden voorkomen. Wetgeving is noodzakelijk om het vertrouwen van investeerders te bevorderen. |
1.11 |
Met de regels moet worden gestreefd naar eenvoudige administratieve procedures, snelle besluitvormingsprocedures en minimale kosten, alsook naar neutraliteit, transparantie, voorkoming van oneerlijke praktijken, en laagdrempelige klachtenprocedures. Dit alles is in het belang van zowel kredietverstrekkers als consumenten. |
1.12 |
Potentiële investeerders moeten toegankelijke, duidelijke, adequate, accurate en niet-misleidende informatie krijgen. |
1.13 |
Het EESC stelt voor dat de EU maatregelen treft ter aanvulling van inspanningen van de lidstaten om initiatieven zonder winstoogmerk die waarden als werkgelegenheid, solidariteit, pluralisme, democratie en vrijheid bevorderen, te ondersteunen. |
1.14 |
Crowdfunding dient expliciet in de wetgevingen van de lidstaten als nieuwe vorm van sponsoring erkend te worden. |
2. Inleiding
2.1 |
De afgelopen jaren zijn bepaalde productievormen steeds meer gaan verschuiven van bedrijven naar individuele personen, die „prosumenten” zijn gaan heten (1). |
2.2 |
Deze tendens is in een stroomversnelling terechtgekomen door internet, dat de opkomst mogelijk maakte van de „deeleconomie”, d.w.z. dat mensen een goed dat zij bezitten met anderen willen delen, soms in ruil voor geld. Zie het advies van het EESC „De deel- en ruileconomie: een duurzaamheidsmodel voor de XXIe eeuw” (2) en de resolutie van het Europees Parlement (3). |
2.3 |
Een handvol start-ups plukt hier op internet de vruchten van, omdat het net vaak kan dienen als platform waarop mensen zonder tussenpersonen elektronische en ook fysieke goederen kunnen uitwisselen. Om te voorkomen dat het vertrouwen wordt geschaad moet er helaas wel op worden gelet dat „avonturiers” misbruik van deze mogelijkheid van internet kunnen maken. |
2.4 |
Ook op financieel gebied verschijnen nieuwe mogelijkheden, zoals de high yield-obligaties op de Europese primaire markt en de lokale MARF (alternatieve vastrentende waarden) in Spanje. |
2.5 |
Bij direct lending kunnen ondernemingen via bilaterale onderhandelingen met gespecialiseerde marktdeelnemers zonder tussenkomst van banken financiering verkrijgen, en bij de meest alternatieve vorm, crowdfunding, wordt door overwegend kleine investeerders via internet de benodigde financiering opgebracht. |
3. Samenvatting van de mededeling
3.1 |
Met het groenboek „Langetermijnfinanciering van de Europese economie” (4) werd de aanzet gegeven tot een brede discussie over de verschillende factoren die de Europese economie in staat stellen om middelen te kanaliseren naar de investeringen die noodzakelijk zijn om de economische groei veilig te stellen (5). |
3.2 |
Volgens de Commissie is crowdfunding een tot het publiek gerichte openbare oproep — meestal op een website — om fondsen voor specifieke projecten of bedrijfsinvesteringen te werven. Op deze manier worden allerlei niet-professionele investeerders via financieringsplatforms of -campagnes in contact gebracht met de initiatiefnemers van het project. Belangrijk punt is dat misbruik voorkomen dient te worden. |
3.3 |
De gebruikelijkste vormen van crowdfunding zijn:
|
3.4 |
Voordelen: crowdfunding is een alternatieve financieringsvorm die wordt gekenmerkt door flexibiliteit, maatschappelijke participatie en een grote verscheidenheid aan verschijningsvormen. Bovendien wordt de consument rechtstreeks bereikt, kunnen marktstudies gemakkelijker worden uitgevoerd en kan gemakkelijker krediet worden verkregen. |
3.5 |
Er zijn echter ook risico's en uitdagingen: mogelijke fraude- en witwaspraktijken, ontbreken van een secundaire markt, enz. |
3.6 |
Er zijn verschillende Europese voorschriften die in dit verband relevant zijn, zoals de richtlijnen inzake het prospectus bij het aanbieden van effecten aan het publiek (6), MiFID (7), Europese betalingsdiensten (8), consumptief krediet (9) en hypothecair krediet (10). |
3.7 |
In het groenboek worden een aantal prioriteiten vastgesteld: oprichting van een deskundigengroep om de Commissie over diverse aspecten van advies te voorzien, verbetering van kennis en informatie, en evaluatie van de huidige regelgeving in de lidstaten om na te gaan of optreden van de EU noodzakelijk is. |
3.8 |
De Commissie erkent dat crowdfunding in de EU nog altijd een marginale rol speelt vergeleken met de bancaire kredietverlening, maar noemt crowdfunding wel „veelbelovend” in vergelijking met de financiering die door business angels of durfkapitalisten ter beschikking wordt gesteld. |
3.9 |
Bij de verdere ontwikkeling van crowdfunding moeten verscheidene uitdagingen overwonnen worden, zoals het gebrek aan transparantie betreffende de toepasselijke regels, de rol die crowdfunding in de eengemaakte markt moet spelen en de plaats van crowdfunding binnen het financiële ecosysteem. |
4. Algemene opmerkingen
4.1 |
Het EESC neemt kennis van de mededeling en is het met de Commissie eens dat de kennis over dit financieringskanaal, dat groeimogelijkheden in Europa heeft, verbeterd moet worden. Net als de Commissie vindt het EESC ook dat alternatieve financieringsmodellen startende bedrijven kunnen helpen om hoger op de „financieringsladder” te komen. |
4.2 |
De marginale rol die crowdfunding in het groenboek wordt toebedeeld blijkt uit de cijfers: in 2012 leverde crowdfunding 735 miljoen EUR (11) op, terwijl met de bancaire kredietverlening aan niet-financiële instellingen een bedrag van 6 biljoen EUR was gemoeid (12). |
4.3 |
Waar het echter om gaat, is dat crowdfunding groeit. Wereldwijd is het financieringsbedrag dat via crowdfunding bijeen wordt gebracht, gestegen van 530 miljoen USD in 2009 tot een geraamd totaalbedrag van 5,1 miljard USD in 2013, d.w.z. een jaarlijkse groei van 76 %. De belangrijkste markt is Noord-Amerika (vooral de VS), dat 60 % van het totaal voor zijn rekening neemt, gevolgd door Europa met 36 % (13). |
4.4 |
Crowdfunding is goed voor de economie omdat daarmee een alternatief voor traditionele financieringsbronnen wordt geboden dat investeringen en innovatie bevordert en banen schept. Ook kan crowdfunding een impuls geven aan de ontwikkeling van activiteiten van de sociale economie, ambachtelijke bedrijven en micro-ondernemingen (14). |
4.5 |
Het is noodzakelijk dat de algemene toegankelijkheid bevorderd en aangemoedigd wordt om ervoor te zorgen dat mensen met een handicap aan crowdfundingplatforms kunnen deelnemen en niet worden uitgesloten van deze nieuwe financieringsvorm, die de derde sector extra kansen biedt. |
4.6 |
Het EESC is verheugd over het besluit om vertegenwoordigers van het midden- en kleinbedrijf (mkb) in de deskundigengroep op te nemen. Zowel de vraag- als de aanbodzijde dient in deze groep vertegenwoordigd te zijn. |
5. Financiële structuur en economische groei
5.1 |
Er bestaat een nauw verband tussen financiële structuur enerzijds en economische groei en de gevolgen van de crisis anderzijds. Ondernemingen in de VS lenen naar verhouding meer op de kapitaalmarkten dan ondernemingen in de EU, die voor kredieten grotendeels afhankelijk zijn van de banken. Het relatieve belang van banken loopt uiteen van minder dan 20 % in de VS tot meer dan 60 % in sommige lidstaten van de EU. |
5.2 |
Tijdens een „normale recessie” zijn banken meer geneigd om leningen te verstrekken, waardoor de gevolgen voor de economie verzacht worden. Dit verandert echter als de economische crisis gepaard gaat met een financiële crisis. Dan vallen recessies in landen waarin kredieten vooral door banken worden verstrekt, drie keer zo ernstig uit als in landen met een marktgerichte financiële structuur (15). |
5.3 |
Het gebrek aan voldoende financiering is in de EU het op één na grootste probleem voor ondernemingen (het grootste probleem is klantenwerving) (16). |
5.4 |
Indien de ECB liquiditeit in het financiële stelsel injecteerde om de kredietverstrekking aan ondernemingen te bevorderen, zou dat ongetwijfeld een zeer gunstig effect op de Europese economie sorteren. |
6. Crowdfunding met financieel rendement
6.1 Financiering van kmo's
6.1.1 |
Het EESC heeft de financieringsproblemen al in eerdere adviezen aan de orde gesteld en daarbij op het belang van kmo's voor de Europese economie gewezen (17). |
6.1.2 |
De kredietbeperking (credit crunch) is schadelijk voor de economie en brengt het voortbestaan van kmo's, die voor hun financiering sterk afhankelijk zijn van (vaak moeilijk te verkrijgen) bankleningen, in gevaar. Dit is een van de oorzaken van de sterke stijging van de werkloosheid, die bepaalde lidstaten van de EU bijzonder hard heeft getroffen. |
6.1.3 |
Aangezien er over het algemeen kleinere investeringen mee gemoeid zijn, is crowdfunding in wezen gericht op kmo's, waaronder micro-ondernemingen, die de overgrote meerderheid van de bedrijven in de EU-28 uitmaken (99,8 % van alle niet-financiële ondernemingen) en die een cruciale bijdrage aan de werkgelegenheid leveren aangezien 67,2 % van de beroepsbevolking er werkt (18). |
6.1.4 |
De doeltreffendheid van alternatieve financieringsbronnen wordt soms in twijfel getrokken. De mededeling van de Commissie over de langetermijnfinanciering van de Europese economie (19) werd als een te kleine stap in de goede richting beschouwd door de Europese Unie van ambachten en van het midden- en kleinbedrijf, die meent dat een „klein” aantal bedrijven gebruik zal maken van crowdfunding; start-ups maken slechts 1 % van het aantal kmo's uit (20). |
6.2 Financiering van start-ups
6.2.1 |
Het EESC wijst erop dat het noodzakelijk is dat de EU en de lidstaten crowdfunding bevorderen en steunen, met name in het geval van innovatieve startende bedrijven. Start-ups die zich richten op onderzoek en ontwikkeling van hoogtechnologische projecten — een van de doelstellingen van de Digitale Agenda — zijn van speciaal belang omdat zij groei en banen kunnen opleveren. Dit betekent echter niet dat de traditionele en de handwerksector daarbij uitgesloten mogen worden; ook deze kunnen zeer innovatief zijn. |
6.2.2 |
Het EESC roept de EU en de lidstaten op om crowdfunding ter ontwikkeling en stimulering van sociale innovatie, jonge innovatieve ondernemers en de sociale economie te bevorderen en te steunen. Organisaties op het vlak van de sociale economie spelen binnen de Europa 2020-strategie een centrale rol bij het verwezenlijken van sociale inclusie en de integratie van kwetsbare groepen door het scheppen van banen, waarbij zij sociale en economische waarden met elkaar verenigen. |
6.2.3 |
Terwijl crowdfunding niet bruikbaar is voor de dagelijkse bedrijfsvoering, is zij juist wel geschikt voor dit soort initiatieven, vaak van jonge ondernemers die een concreet project willen opzetten. |
7. Crowdfunding binnen het financiële ecosysteem van de EU
7.1 |
Crowdfunding kan naast andere niet-traditionele vormen, zoals business angels, durfkapitaal en win-winleningen (21), een relatief belangrijke rol als financieringsbron spelen. Het belangrijkste probleem waarmee de economische en monetaire autoriteiten momenteel echter worden geconfronteerd, naast de credit crunch, zijn de hoge garanties die geëist worden. |
7.2 |
Bevordering van niet-bancaire financieringskanalen kan er in de EU toe leiden dat bedrijven zich nog meer tot de kapitaalmarkten wenden — een tendens die reeds 20 jaar geleden is ingezet. Er moet worden nagedacht over solvabiliteitsvereisten om te garanderen dat het geïnvesteerde kapitaal wordt terugbetaald en om deze financieringsbron meer rechtszekerheid te verschaffen. |
8. Crowdfunding met niet-financieel rendement
8.1 |
Schenkingen, rentevrije leningen of kosteloze overdracht van rechten kunnen gebruikt worden voor commerciële projecten, maar normaal gesproken gaat het om bijdragen die uit solidaire overwegingen worden gegeven aan sociale initiatieven die door non-profitorganisaties worden opgezet. Crowdsponsoring kan gebruikt worden om culturele of sportactiviteiten te organiseren of voort te zetten. |
8.2 |
Crowdfunding is een gebruikelijk financieringsmodel voor sociale ondernemingen. De mogelijkheden van dit concept, met name voor inclusief ondernemerschap, moeten in het bredere kader van het Initiatief voor sociaal ondernemerschap beoordeeld worden. |
8.3 |
Aangezien er tussen de lidstaten verschillen qua fiscale behandeling van schenkingen en bepaalde soorten investeringen bestaan, steunt het EESC het voorstel van de Commissie om de gevolgen van fiscale prikkels te onderzoeken. |
9. Specifieke opmerkingen
9.1 De noodzaak van Europese wetgeving
9.1.1 |
Crowdfunding kan alleen uitgroeien tot een volwaardige alternatieve financieringsvorm als investeerders er meer vertrouwen in krijgen. De wetgever komt daarbij een fundamentele rol toe. |
9.1.2 |
De Commissie heeft het over „toekomstige acties” waartoe zij mogelijk zal overgaan nadat zij het standpunt van de deskundigengroep heeft vernomen. Het EESC is van mening dat het voor de bevordering van grensoverschrijdende crowdfunding beslist noodzakelijk is wettelijke voorschriften in te voeren om de criteria die door de lidstaten zijn of worden vastgesteld, te harmoniseren. Op deze „nieuwe markten” dient extra aandacht uit te gaan naar de belangen en de bescherming van consumenten. |
9.1.3 |
Harmonisatie zou haar beslag kunnen krijgen door middel van een verordening over crowdfundingplatforms met winstoogmerk, die ten minste de volgende aspecten zou beslaan:
|
9.1.4 |
Sponsoring en andere niet-winstgevende activiteiten zouden van eventuele Europese wetgeving moeten worden uitgesloten, omdat daarbij geen sprake is van de risico's die activiteiten met winstoogmerk inhouden. Mochten zich onregelmatigheden voordoen, dan vallen deze reeds onder de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke voorschriften van de lidstaten. |
9.1.5 |
Het EESC stelt voor dat regulering van crowdfunding wordt overwogen in de volgende gevallen:
|
9.1.6 |
Eventuele Europese wetgeving zou flexibel en evenwichtig moeten zijn: zowel buitensporige regulering (hetgeen de groei van crowdfunding in de weg kan staan) als te weinig bescherming van investeerders moeten worden voorkomen. De wetgeving dient objectief en transparant te zijn, in verhouding tot de beoogde doelstellingen te staan en een hoog niveau van investeerdersbescherming te bieden. |
9.1.7 |
In ieder geval moeten de investeerders zich ervan bewust zijn dat een zeker risico nooit uitgesloten kan worden. |
9.1.8 |
Belangrijkste uitgangspunten zijn eenvoudige bestuurlijke procedures en zo min mogelijk bureaucratische rompslomp. Daarnaast dient gezorgd te worden voor:
|
9.1.9 |
De voorschriften dienen ervoor te zorgen dat de crowdfundingplatforms de volgende grondbeginselen in acht nemen:
|
9.1.10 |
De informatie aan potentiële investeerder moet aan de volgende eisen voldoen:
|
9.1.11 |
De intellectuele-eigendomsrechten van degenen die projecten op internet plaatsen, zullen beschermd zijn wanneer de verordening inzake de invoering van één gemeenschappelijk EU-octrooi van kracht wordt. |
9.2 Bevordering van alternatieve financieringsbronnen
9.2.1 |
Het EESC vindt dat overheden campagnes zouden moeten opzetten om crowdfunding te promoten, opdat bedrijven zich meer op de kapitaalmarkten gaan richten. Met name kmo's zouden hierover relevante informatie moeten krijgen, in samenwerking met hun organisaties. |
9.2.2 |
Ook educatie van ondernemers en investeerders — met name kansarme ondernemers — speelt een cruciale rol bij het integreren van crowdfunding in de Europese economie. In dit verband moeten voldoende middelen voor kennisoverdracht uitgetrokken worden, ten behoeve van zowel het beheer van de platforms als een adequate beoordeling van de transactierisico's. |
9.2.3 |
Crowdfunding zonder winstoogmerk Het EESC wijst erop dat:
|
Brussel, 9 juli 2014.
De voorzitter van het Europees Economisch en Sociaal Comité
Henri MALOSSE
(1) Alvin Toffler, „De derde golf”, blz. 86 e.v.
(2) PB C 177 van 11.6.2014, blz.1.
(3) Resolutie van het EP over de Europese consumentenagenda — 2012/2133(INI).
(4) COM(2013) 150 final.
(5) Zie EESC-advies in PB C 327 van 12.11.2013, blz. 11.
(6) Richtlijn 2003/71/EG (PB L 345 van 31.12.2003, blz. 64) gewijzigd bij Richtlijn 2010/73/EU (PB L 327 van 11.12.2010, blz. 1).
(7) Richtlijn 2004/39/EG (PB L 145 van 30.4.2004, blz. 1).
(8) Richtlijn 2007/64/EG (PB L 319 van 5.12.2007, blz. 1).
(9) Richtlijn 2008/48/EG (PB L 133 van 22.5.2008, blz. 66).
(10) Voorstel voor een Richtlijn COM(2011) 142 final.
(11) Massolution (2013), Crowdfunding Industry Report 2012, http://www.crowdsourcing.org/research.
(12) European Banking Federation Facts and Figures (2012): http://www.ebf-fbe.eu/uploads/FF2012.pdf.
(13) http://www.bruegel.org/nc/blog/detail/article/1330-the-crowdfunding-phenomenon.
(14) Zie de EESC-adviezen „Financiering van bedrijven/alternatieve aanbodmechanismen” en „Langetermijnfinanciering van de Europese economie” (nog niet in het PB verschenen).
(15) Financial structure and growth. BIS Quarterly Review, maart 2014.
(16) ECB: Survey on the access to finance of SMEs in the euro area, 2013.
(17) PB C 77 van 31.3.2009, blz. 23, PB C 27 van 3.2.2009, blz. 7, PB C 351van 15.11.2012, blz. 45, PB C 48 van 15.2.2011, blz.33.
(18) Eurostat: Structural business statistics overviewxx, december 2013.
(19) COM(2014) 168 final.
(20) UEAPME, perscommuniqué van 27.3.2014.
(21) http://www.bofidi.be/en/nieuws-3/recent-posts/148-winwinloananinterestingalternativemethodoffinancing.