4.7.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 167/28

(1)

Uit artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie volgt dat de Unie berust op de waarden eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten, waaronder de rechten van personen die tot minderheden behoren. Deze waarden hebben de lidstaten gemeen in een samenleving die wordt gekenmerkt door pluralisme, non-discriminatie, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkheid van vrouwen en mannen.

(2)

In artikel 8 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie wordt bepaald dat de Unie er bij elk optreden naar streeft ongelijkheden op te heffen en de gelijkheid van mannen en vrouwen te bevorderen.

(3)

Artikel 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie verbiedt elke discriminatie, met name op grond van geslacht, ras, etnische afkomst, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid. In artikel 23 van het Handvest is het recht op gelijkheid van mannen en vrouwen op alle gebieden, met inbegrip van werkgelegenheid, beroep en beloning, verankerd. In artikel 26 wordt het recht van personen met een handicap op maatregelen die beogen hun zelfstandigheid, hun maatschappelijke en beroepsintegratie en hun deelname aan het gemeenschapsleven te bewerkstelligen, erkend en geëerbiedigd. Bovendien is in artikel 20 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie verankerd dat iedereen gelijk is voor de wet.

(4)

Op grond van artikel 19 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie kan de Raad, onverminderd de andere bepalingen van de Verdragen, binnen de grenzen van de door de Verdragen aan de Unie verleende bevoegdheden, met eenparigheid van stemmen, volgens een bijzondere wetgevingsprocedure, op voorstel van de Commissie en na goedkeuring door het Europees Parlement, passende maatregelen nemen om discriminatie op grond van geslacht, ras of etnische afstamming, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid te bestrijden. Op grond van artikel 157, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, nemen het Europees Parlement en de Raad maatregelen aan om de toepassing te waarborgen van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in werkgelegenheid en beroep, met inbegrip van het beginsel van gelijke beloning voor gelijke of gelijkwaardige arbeid.

(5)

Op basis van deze bepalingen zijn diverse richtlijnen inzake het verbod op discriminatie op de desbetreffende gebieden aangenomen.

(6)

Richtlijn 2000/43/EG van de Raad (1) verbiedt directe en indirecte discriminatie, met inbegrip van intimidatie, op grond van ras of etnische afstamming. De richtlijn is van toepassing op alle personen, in zowel de overheidssector als de particuliere sector, met inbegrip van overheidsorganen, en heeft betrekking op a) de voorwaarden voor toegang tot arbeid in loondienst of als zelfstandige en tot een beroep, met inbegrip van de selectiecriteria en de aanstellingscriteria, ongeacht de tak van activiteit en op alle niveaus van de beroepshierarchie, met inbegrip van bevorderingskans, b) de toegang tot alle vormen en alle niveaus van beroepskeuzevoorlichting, beroepsopleiding, voortgezette beroepsopleiding en omscholing, met inbegrip van praktijkervaring, c) werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden, met inbegrip van ontslag en beloning, d) het lidmaatschap van of de betrokkenheid bij een werknemers- of werkgeversorganisatie of enige organisatie waarvan de leden een bepaald beroep uitoefenen, waaronder de voordelen die deze organisaties bieden, e) sociale bescherming, met inbegrip van sociale zekerheid en gezondheidszorg, f) sociale voordelen, g) onderwijs, en h) de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn, met inbegrip van huisvesting.

(7)

Richtlijn 2000/78/EG van de Raad (2) verbiedt directe of indirecte discriminatie, met inbegrip van intimidatie, op grond van godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid in arbeid, beroep en beroepsopleiding. De richtlijn is van toepassing op alle personen, in zowel de overheidssector als de particuliere sector, met inbegrip van overheidsinstanties, met betrekking tot de punten (a) tot en met (d) die in de vorige overweging worden genoemd.

(8)

Richtlijn 2004/113/EG van de Raad (3) verbiedt directe en indirecte discriminatie op grond van geslacht, met inbegrip van intimidatie en seksuele intimidatie, bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten.

(9)

Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad (4) betreffende de gelijkheid van mannen en vrouwen bevat een verbod op directe en indirecte discriminatie op grond van geslacht, met inbegrip van intimidatie en seksuele intimidatie, op het gebied van toegang tot arbeid, met inbegrip van promotie, en tot beroepsopleiding, arbeidsvoorwaarden, met inbegrip van beloning, en ondernemings- en sectoriële regelingen inzake sociale zekerheid.

(10)

Richtlijn 2010/41/EU van het Europees Parlement en de Raad (5) verbiedt directe en indirecte discriminatie, met inbegrip van intimidatie en seksuele intimidatie, tussen zelfstandig werkzame mannen en vrouwen. Het toepassingsgebied van de richtlijn bestrijkt alle soorten discriminatie, maar sociale bescherming en moederschapsuitkeringen worden specifiek genoemd.

(11)

Alle hierboven genoemde richtlijnen (hierna „de richtlijnen inzake gelijke behandeling” genoemd) zijn door de lidstaten omgezet. In de richtlijnen inzake gelijke behandeling, met uitzondering van Richtlijn 2000/78/EG, wordt bepaald dat lidstaten een orgaan of organen moeten aanwijzen voor de bevordering — met inbegrip van de analyse, monitoring en ondersteuning — van de gelijke behandeling van alle personen, zonder discriminatie op de gronden die onder de respectieve richtlijnen vallen (hierna „organen voor gelijke behandeling” genoemd). Dienovereenkomstig hebben alle lidstaten organen voor gelijke behandeling opgericht.

(12)

Deze aanbeveling is van toepassing op de organen voor gelijke behandeling die uit hoofde van de eerdergenoemde richtlijnen inzake gelijke behandeling zijn opgericht.

(13)

Indien richtlijnen inzake gelijke behandeling voorzien in de oprichting van dergelijke organen voor gelijke behandeling, vereisen zij dat lidstaten waarborgen dat deze organen onder andere bevoegd zijn om onafhankelijke bijstand te verlenen aan slachtoffers, onafhankelijke onderzoeken uit te voeren naar discriminatie, onafhankelijke verslagen te publiceren en aanbevelingen te doen over elk onderwerp dat met dergelijke discriminatie verband houdt.

(14)

Daarnaast heeft de Commissie op 2 juli 2008 een voorstel aangenomen voor een richtlijn van de Raad betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van personen ongeacht godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid (6). Het toepassingsgebied van het voorstel bestrijkt a) sociale bescherming, met inbegrip van sociale zekerheid en gezondheidszorg; b) sociale voordelen; c) onderwijs; en d) de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn, met inbegrip van huisvesting. Op grond van de voorgestelde richtlijn zijn lidstaten verplicht ook op die gebieden een of meerdere organen voor gelijke behandeling aan te wijzen. Het kan hierbij gaan om dezelfde organen als degene die al zijn opgericht uit hoofde van de richtlijnen inzake gelijke behandeling. Het voorstel is nog niet aangenomen, maar de lidstaten moeten worden aangemoedigd om op die gebieden organen voor gelijke behandeling aan te wijzen, aangezien uit ervaring is gebleken dat het aanwijzen van dergelijke organen leidt tot een sterkere bescherming tegen discriminatie.

(15)

Richtlijn 2006/54/EG en Richtlijn 2010/41/EU vereisen bovendien dat lidstaten ervoor zorgen dat het uitwisselen van beschikbare informatie met overeenkomstige Europese organen tot het takenpakket van organen voor gelijke behandeling behoort.

(16)

In een aantal lidstaten bestrijkt het mandaat van organen voor gelijke behandeling ook haatmisdrijven en haatzaaiende uitlatingen. Dit is met name relevant wat betreft het garanderen van een effectieve tenuitvoerlegging van Kaderbesluit 2008/913/JBZ van de Raad (7) betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht, waarin minimumnormen worden vastgesteld voor de strafbaarstelling, berechting en vervolging van racistische haatzaaiende uitlatingen en haatmisdrijven.

(17)

In aanvulling op hun verplichtingen uit hoofde van de richtlijnen om organen voor gelijke behandeling in het leven te roepen, hebben de meeste lidstaten het mandaat van hun organen voor gelijke behandeling uitgebreid zodat het in het algemeen het toepassingsgebied bestrijkt van discriminatie op grond van geslacht, ras of etnische afstamming, godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid op het gebied van arbeid en beroep, de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten, onderwijs, sociale bescherming en sociale voordelen. Derhalve bestrijken de meeste mandaten niet alleen het toepassingsgebied van Richtlijn 2000/78/EG, maar ook andere terreinen.

(18)

De tekst van de richtlijnen inzake gelijke behandeling biedt lidstaten aanzienlijke vrijheid wat betreft de structuur en werking van organen voor gelijke behandeling. Dit heeft geleid tot aanzienlijke verschillen tussen de organen voor gelijke behandeling in de verschillende lidstaten wat betreft hun mandaat, bevoegdheden, structuur, middelen en operationele werkwijze. En dat heeft er op zijn beurt weer toe geleid dat burgers onvoldoende toegang hebben tot bescherming en dat deze bescherming van lidstaat tot lidstaat varieert (8).

(19)

Sommige lidstaten hebben meer dan één orgaan voor gelijke behandeling opgericht, hetgeen duidelijke mechanismen voor hun coördinatie en samenwerking vereist.

(20)

In sommige lidstaten is het mandaat van bestaande organen voor gelijke behandeling uitgebreid naar uiterst diverse terreinen, maar ging deze uitbreiding niet gepaard met een overeenkomstige verhoging van de middelen. Het budget van een aantal organen voor gelijke behandeling is zelfs aanzienlijk verlaagd, hetgeen tot gevolg kan hebben dat zij minder goed in staat zijn hun taken uit te voeren (9).

(21)

In studies wordt gewezen op gevallen van organen voor gelijke behandeling die niet onafhankelijk en effectief zijn, onder meer omdat er van buitenaf druk op hen wordt uitgeoefend of omdat ze onvoldoende personeel hebben (10).

(22)

In de praktijk komt de onafhankelijkheid met name in gevaar wanneer het orgaan voor gelijke behandeling deel uitmaakt van een ministerie dat rechtstreeks opdrachten van de regering ontvangt.

(23)

Organen voor gelijke behandeling mogen zich niet onevenredig op bepaalde taken richten als dit ten koste gaat van andere taken (11).

(24)

Om groepen en individuen die worden gediscrimineerd, te helpen hun rechten uit te oefenen, moeten organen voor gelijke behandeling onder het algemene publiek ook het bewustzijn vergroten omtrent hun bestaan, de geldende regels tegen discriminatie en de mogelijkheden om verhaal te zoeken. Daartoe moeten organen voor gelijke behandeling voor iedereen gemakkelijk toegankelijk zijn, zowel fysiek als online. Ook moet het indienen van klachten worden vergemakkelijkt door middel van vertrouwelijkheid en eenvoudige procedures die kosteloos zijn.

(25)

Om te helpen garanderen dat organen voor gelijke behandeling in de hele Unie goed en gelijkwaardig functioneren, lijkt het dienstig om lidstaten normen voor organen voor gelijke behandeling aan te bevelen.

(26)

De behoefte aan normen voor organen voor gelijke behandeling werd verder onderstreept in het gezamenlijke verslag uit 2014 inzake de toepassing van Richtlijn 2000/43/EG en Richtlijn 2000/78/EG (12), het verslag uit 2015 over de toepassing van Richtlijn 2004/113/EG (13), en het evaluatieverslag over de aanbeveling inzake beloningstransparantie uit 2014 en het EU-actieplan 2017-2019 – De loonkloof tussen mannen en vrouwen aanpakken (14). Bovendien heeft het Europees Parlement in zijn resolutie uit 2015 verzocht om normen voor organen voor gelijke behandeling (15).

(27)

Er zijn al normen voor organen voor gelijke behandeling en mensenrechteninstellingen aangenomen door de Verenigde Naties (16), het Europees netwerk van nationale organen voor de bevordering van gelijke behandeling (17) en de Raad van Europa (18).

(28)

Deze aanbeveling is gericht tot de lidstaten. Er wordt mee beoogd de grote verschillen weg te nemen tussen de normen van organen voor gelijke behandeling in Europa.

(29)

In de aanbeveling zijn normen opgenomen met betrekking tot het mandaat en de onafhankelijkheid, effectiviteit, toegankelijkheid en coördinatie van organen voor gelijke behandeling en met betrekking tot de toegang tot deze organen, om te waarborgen dat ze hun functies op effectieve wijze kunnen uitvoeren.

(30)

Deze aanbeveling bouwt voort op de inspanningen van de Commissie om de lidstaten aan te moedigen en te helpen hun capaciteit te vergroten om Uniewetgeving te handhaven en te voorzien in rechtsmiddelen teneinde te waarborgen dat personen en groepen die worden gediscrimineerd en bescherming genieten op grond van het Unierecht, hun rechten volledig kunnen uitoefenen, in overeenstemming met de mededeling „EU-wetgeving: betere resultaten door betere toepassing” (19). Onafhankelijke organen voor gelijke behandeling spelen een cruciale rol in de effectieve tenuitvoerlegging en de integrale en consequente handhaving van het Unierecht. Ook zijn organen voor gelijke behandeling waardevolle instellingen voor de duurzame ontwikkeling van egalitaire en inclusieve democratische samenlevingen.

(31)

Op de gebieden die onder de bevoegdheid van de Unie vallen, moeten de normen voor organen voor gelijke behandeling ook voldoen aan de toegankelijkheidsvereisten die zijn verankerd in het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap. Dit verdrag werd namens de Europese Gemeenschap goedgekeurd middels Besluit 2010/48/EG van de Raad (20). Het maakt derhalve integraal deel uit van de rechtsorde van de EU en prevaleert boven secundair EU-recht.

(32)

Richtlijnen 2000/43/EG, 2000/78/EG, 2004/113/EG en 2006/54/EG bevatten een verplichting voor de lidstaten om alle beschikbare gegevens te verstrekken met betrekking tot de toepassing daarvan, zodat de Commissie een verslag kan opstellen ter beoordeling van de maatregelen die zij hebben genomen op grond van de desbetreffende richtlijnen. De gegevens moeten worden verstrekt binnen vooraf vastgestelde intervallen (21), zodat de Commissie het verslag kan vaststellen en publiceren. Door tevens gegevens te verstrekken over de naleving door de lidstaten van de onderhevige aanbeveling, kan de impact ervan worden beoordeeld.

(33)

Op Unieniveau doet deze aanbeveling geen afbreuk aan de beginselen van het nationale procesrecht en de rechtstraditie van de lidstaten. De aanbeveling houdt geen uitbreiding in van de bevoegdheden van de Unie die worden gedefinieerd in de Verdragen en in secundaire Uniewetgeving.

(1)

(2)

(1)

(2)

(3)

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12)

(1)

(2)

(1)

(2)

(3)

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(1)

(2)

(3)

(4)