(1)

Europese statistieken over bevolking en huisvesting spelen een centrale rol in de beleids- en besluitvormingsprocessen en zijn , in die zin, nodig voor het ontwerp, de uitvoering en de evaluatie van het beleid van de Unie, en met name het beleid dat gericht is op de demografische veranderingen, de groene en digitale transformatie, het kader voor de bevordering van energie-efficiëntie, economische, sociale en territoriale cohesie, de toepassing van de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten en de verwezenlijking van de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Agenda 2030 van de Verenigde Naties (VN) voor zover zij binnen het toepassingsgebied van deze verordening vallen .

(2)

Bevolkingsstatistieken zijn een belangrijke noemer voor een breed scala aan beleidsindicatoren en worden gebruikt als referentie voor alle Europese statistieken, met name voor het verschaffen van steekproefkaders voor het uitvoeren van representatieve enquêtes onder personen en huishoudens in het kader van Verordening (EU) 2019/1700 van het Europees Parlement en de Raad (3).

(3)

De Raad Economische en Financiële Zaken geeft het Comité voor de economische politiek regelmatig een mandaat om de duurzaamheid op lange termijn en de kwaliteit van de openbare financiën te beoordelen op basis van de bevolkingsprognoses van Eurostat. De bevolkingsprognoses worden ook gebruikt voor beleidsanalyses in het kader van het Europees semester. De Commissie (Eurostat) moet beschikken over alle statistieken die nodig zijn om bevolkingsprognoses op te stellen en te publiceren overeenkomstig de informatiebehoeften van de Unie.

(4)

Overeenkomstig artikel 175, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) moet de Commissie om de drie jaar verslag uitbrengen aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de vooruitgang die is geboekt bij de totstandbrenging van economische, sociale en territoriale cohesie. Regionale en lokale gegevens, ook voor verschillende territoriale soorten zoals grensregio’s, steden en hun functionele stedelijke gebieden, grootstedelijke regio’s, plattelandsgebieden, berg- en eilandregio’s, zijn noodzakelijk voor de opstelling van die verslagen en voor de regelmatige monitoring van demografische ontwikkelingen en mogelijke toekomstige demografische uitdagingen op het grondgebied van de Unie.

(5)

Overeenkomstig artikel 16, lid 4, van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) wordt een gekwalificeerde meerderheid van de leden van de Raad vastgesteld, onder meer op basis van de bevolking van de lidstaten. Daartoe zijn de lidstaten op grond van artikel 4, lid 1, van Verordening (EU) nr. 1260/2013 van het Europees Parlement en de Raad (4) momenteel verplicht de Commissie (Eurostat) gegevens over de totale bevolking op nationaal niveau te verstrekken.

(6)

In 2017 heeft het Comité voor het Europees statistisch systeem (ESS-comité) zijn goedkeuring gehecht aan het Memorandum van Boedapest, waarin wordt gesteld dat er behoefte is aan jaarlijkse statistieken over de omvang en over bepaalde sociale, economische en demografische kenmerken van de bevolking, en aan betere migratiestatistieken. Voor de naleving van de beginselen van gelijkheid en non-discriminatie van haar burgers bij alle activiteiten en van de individuele rechten van de burgers, zoals verankerd in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en de artikelen 10 en 19 VWEU, en met het oog op het toezicht op de voortgang bij de uitvoering van de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten, heeft de Unie betrouwbare en vergelijkbare statistieken nodig. Verordening (EU) 2019/1700 biedt een kader voor het verzamelen van gegevens op basis van steekproeven die het mogelijk maken gegevens over gelijkheid en non-discriminatie te verzamelen, voor zover dit haalbaar is met steekproeven, en een aantal aspecten van gelijkheid en discriminatie te analyseren door sociaaleconomische indicatoren en informatie over ervaringen met discriminatie op te stellen. Daarnaast voeren het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA) en het Europees Instituut voor gendergelijkheid (EIGE) specifieke studies en specifieke enquêtes uit, waardoor meer statistieken over gelijkheid op Unieniveau beschikbaar kunnen komen. Voorts verschaft de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) gegevens en informatie die zijn verzameld door middel van enquêtes naar levens- en arbeidsomstandigheden. De ▌samenwerking en coördinatie tussen de lidstaten, de Commissie ( Eurostat ) en die agentschappen moet verder worden versterkt om te voorzien in de toenemende behoefte van gebruikers aan betrouwbare en alomvattende gegevens over gelijkheid en diversiteit in de Unie.

(6 bis)

In het Memorandum van Boedapest wordt tevens gepleit voor verbetering van de statistieken over migratie en de ontwikkeling en toepassing van gemeenschappelijke definities in verband met bevolking en migratie, rekening houdend met het feit dat er begrippen en definities moeten worden vastgesteld die statistisch verantwoord zijn, ter zake doen en kunnen worden toegepast in het licht van nieuwe vormen van migratie. Gebeurtenissen uit heden en verleden, zoals de terugtrekking door het Verenigd Koninkrijk uit de Unie en de gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en andere humanitaire crises benadrukken het belang van actuele en gedetailleerde statistieken over migratie en internationale bescherming, die van het allerhoogste belang zijn om een overzicht te krijgen van de migratiestromen naar, binnen en uit de Unie.

(7)

Met het oog op de doelstellingen van de Europese Green Deal is voor de ontwikkeling en evaluatie van doeltreffend beleid behoefte aan betere statistieken over het energieverbruik en de efficiëntie van huisvesting, gedetailleerde geografische gegevens over de spreiding van de bevolking en diepgaander onderzoek naar de relatie tussen bevolking en huisvesting. Met de COVID-19-pandemie bleek dat er behoefte was aan betrouwbare, frequente en tijdige statistieken over sterfgevallen in de Unie. Hoewel aan de gegevensbehoeften is voldaan met een vrijwillige verzameling van gegevens van de lidstaten aan de Commissie (Eurostat), heeft de Unie behoefte aan een adequaat mechanisme voor de verplichte verzameling van dergelijke gegevens binnen het Europees statistisch systeem (ESS) met inachtneming van de noodzakelijke frequentie, tijdigheid en gedetailleerdheid.

(7 bis)

Met het oog op het toezicht op de toepassing op nationaal niveau van de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten, de kerndoelen van het bijbehorende actieplan en de Europese kindergarantie alsook om te beoordelen wat het verdelingseffect is van klimaatverandering en van allerlei beleid in het algemeen, heeft de Unie behoefte aan een adequaat mechanisme voor de verplichte verzameling van gegevens hieromtrent binnen het ESS, met inachtneming van de noodzakelijke frequentie, tijdigheid en gedetailleerdheid.

(8)

De Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties neemt op voorstel van de Statistische Commissie van de Verenigde Naties om de tien jaar resoluties aan over het wereldwijde volks- en woningtellingsprogramma en nodigt de VN-lidstaten uit volks- en woningtellingen uit te voeren in overeenstemming met internationale en regionale aanbevelingen en door de integriteit, betrouwbaarheid, nauwkeurigheid en waarde van de resultaten van de volks- en woningtellingen te handhaven. In de Europese bevolkings- en huisvestingsstatistieken moet rekening worden gehouden met deze aanbevelingen.

(9)

Stroomlijning van de rapportagevereisten en vermindering van de administratieve lasten zijn centrale doelstellingen van de Commissie. De mededeling van de Commissie van 16 maart 2023 getiteld “Concurrentievermogen van de EU op lange termijn: blik op de periode na 2030” heeft tot doel de rapportagevereisten voor ondernemingen en overheden te rationaliseren en te vereenvoudigen en met 25 % te verminderen, zonder dat dit ten koste gaat van de daarmee samenhangende beleidsdoelstellingen. Verordening (EG) nr. 223/2009 van het Europees Parlement en de Raad (5) heeft een kader vastgesteld voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van Europese statistieken op basis van gemeenschappelijke statistische beginselen. In die verordening worden kwaliteitscriteria vastgesteld en wordt gewezen op de noodzaak de enquêtedruk voor de bevraagden zo veel mogelijk te beperken en er meer in het algemeen toe bij te dragen dat de administratieve last wordt verminderd. Een nieuw rechtskader voor Europese statistieken over bevolking en huisvesting moet de kwaliteitscriteria van die verordening ten uitvoer leggen en daarop voortbouwen en de administratieve lasten verminderen door gebruik te maken van een doeltreffend en efficiënt hergebruik van beschikbare gegevensbronnen, met inbegrip van administratieve gegevens.

(10)

Uit de evaluatie van de bestaande statistieken (6) over volks- en woningtellingen in de Unie, statistieken over internationale migratiestromen, migrantenstanden en statistieken over de verwerving van burgerschap en demografie is gebleken dat het huidige rechtskader, dat de Verordeningen (EG) nr. 862/2007 (7), (EG) nr. 763/2008 (8) en (EU) nr. 1260/2013 van het Europees Parlement en de Raad omvat, heeft geleid tot aanzienlijke algemene verbeteringen van de statistieken ten opzichte van de situatie in 2005 zonder het huidige rechtskader. Dat kader kan echter leiden tot een gebrek aan samenhang en vergelijkbaarheid, dat moet worden aangepakt.

(11)

Klimaatverandering, de digitale transformatie, de veranderende demografische situatie en recente migratietrends hebben geleid tot een behoefte aan tijdigere, frequentere en gedetailleerdere Europese statistieken over bevolking , sociaal-economische ontwikkelingen , vitale gebeurtenissen en huisvesting, met inbegrip van bijzonderheden over onderwerpen of groepen die de afgelopen tien jaar politiek en maatschappelijk relevant zijn geworden. Bovendien is het bestaande rechtskader niet flexibel genoeg om zich aan te passen aan veranderende beleidsbehoeften en om het gebruik van nieuwe bronnen op nationaal en Unieniveau mogelijk te maken. Bovendien heeft de structuur van het bestaande rechtskader in de vorm van drie afzonderlijke verordeningen, die op verschillende tijdstippen zijn vastgesteld, geleid tot intrinsieke inconsistenties in de statistieken. Aangezien Verordening (EU) nr. 1260/2013 op 31 augustus 2028 niet langer van toepassing zal zijn, is ten slotte een nieuwe rechtsgrondslag vereist voor de demografische statistieken die op grond van die verordening worden verzameld. Daarom moet het huidige rechtskader worden vervangen door een nieuw, coherenter en flexibeler rechtskader dat de relevante delen van Verordening (EG) nr. 862/2007 moet wijzigen en de Verordeningen (EG) nr. 763/2008 en (EU) nr. 1260/2013 moet intrekken.

(12)

Artikel 3 van Verordening (EG) nr. 862/2007 heeft betrekking op statistieken over het land van staatsburgerschap en de geboorteplaats van de ingezeten bevolking (migrantenbestanden), over de verandering van woonplaats tussen landen (internationale migratiestromen) en over de verwerving van het staatsburgerschap van de ingezeten bevolking, terwijl de andere statistieken uit hoofde van die verordening betrekking hebben op administratieve en gerechtelijke procedures in verband met immigratiewetgeving en internationale bescherming. De statistieken als bedoeld in artikel 3 van die verordening zijn daarom nauw met elkaar verbonden en moeten consistent zijn met de statistieken over de ingezeten bevolking en de demografische veranderingen die in het kader van de Verordeningen (EG) nr. 763/2008 en (EU) nr. 1260/2013 worden verstrekt. Met het oog op intrinsieke consistentie moeten die statistieken daarom in één rechtsgrondslag worden opgenomen, terwijl artikel 3 uit Verordening (EG) nr. 862/2007 wordt geschrapt.

(13)

De snel veranderende aard van sommige bevolkings- en huisvestingskenmerken, met name in verband met demografische , sociaal-economische en migratieverschijnselen, en de daarmee gepaard gaande noodzaak van een snelle afstemming en aanpassing van het beleid, maken dat er snel na de referentieperiode statistieken beschikbaar moeten zijn. De periodiciteit en tijdigheid van de statistieken moet daarom concreet worden verbeterd , waar mogelijk met behulp van administratieve gegevens en administratieve documenten . Met het oog daarop moeten de lidstaten voldoende middelen ter beschikking stellen voor hun nationale bureaus voor de statistiek.

(14)

Bij Verordening (EG) nr. 1059/2003 van het Europees Parlement en de Raad (9) is een op raster gebaseerde methode vastgesteld voor de definitie van territoriale typologieën op basis van de bevolkingsverdeling met rastercellen van 1 km2 . Uitvoeringsverordening (EU) 2018/1799 van de Commissie (10) als tijdelijke rechtstreekse statistische actie bij de volks- en woningtellingen van 2021, voorziet in belangrijke tellingen op een pan-Europees raster van 1 km2 . Een wettelijk kader moet zorgen voor de voortdurende verspreiding van bevolkingsstatistieken met geografische referenties op basis van rasters en de uitbreiding ervan tot huisvestingsstatistieken.

(15)

Territoriale eenheden en statistische rasters moeten worden gedefinieerd overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1059/2003.

(16)

Voor de geocodering van landbouwbedrijven moet worden gebruikgemaakt van de thematische categorie “statistische eenheden” overeenkomstig bijlage III bij Richtlijn 2007/2/EG van het Europees Parlement en de Raad (11).

(17)

Het huidige rechtskader voor Europese statistieken over bevolking en huisvesting moet worden geactualiseerd om ervoor te zorgen dat de afzonderlijke statistische processen op passende wijze worden geïntegreerd in een gemeenschappelijk kader dat het ESS in staat stelt doeltreffend te reageren op nieuwe informatiebehoeften van de Unie en statistische innovaties aan te moedigen. De statistische output moet worden vergroot om relevant te blijven in het licht van demografische, migratie-, sociale en economische veranderingen en uitdagingen, om de beleids- en besluitvorming te ondersteunen .

(18)

De verbeterde regelmatige (jaarlijks of meerdere keren per jaar verzamelde) statistieken over bevolking en huisvesting op basis van administratieve bronnen moeten worden aangevuld met informatie uit gecoördineerde volks- en woningtellingen in de Unie die om de tien jaar worden gehouden overeenkomstig de beginselen en aanbevelingen van de VN. Even belangrijk is dat volks- en woningtellingen een unieke gelegenheid bieden om officiële statistieken zichtbaar te maken, zowel wat concrete acties als wat resultaten betreft.

(19)

De tellingen van de Unie moeten kosteneffectiever worden door ten volle gebruik te maken van de rijke reeks administratieve gegevens die in de lidstaten beschikbaar zijn of een combinatie van verschillende bronnen, waaronder bronnen die verband houden met het internet der dingen ▌en de levering van digitale diensten , met gebruikmaking van protocollen die moeten worden afgesproken tussen de nationale bureaus voor de statistiek van de lidstaten en gegevensverstrekkers bij particuliere databanken . Bij tellingen moet de privacy van persoonsgegevens geëerbiedigd worden door de nodige waarborgen voor de verzameling van persoonsgegevens vast te stellen teneinde mogelijk misbruik te voorkomen en de grondrechten te beschermen. Zij moeten ook worden gebruikt om het demografische referentiescenario te herstellen en onderzoeken naar de dekking van administratieve gegevensbronnen omvatten.

(20)

De lidstaten en de Commissie (Eurostat) moeten duurzame toegang hebben tot een zo breed mogelijk scala aan gegevensbronnen om op kosteneffectieve wijze Europese statistieken over bevolking en huisvesting van hoge kwaliteit te produceren. In dit verband is het van cruciaal belang dat de nationale statistische instanties tijdig toegang krijgen tot, en snel gebruik kunnen maken van de administratieve gegevens die in het bezit zijn van overheidsdiensten op nationaal, regionaal en lokaal niveau, overeenkomstig artikel 17 bis van Verordening (EG) nr. 223/2009. Statistieken over de energie-efficiëntie van gebouwen kunnen bijvoorbeeld worden gebaseerd op administratieve gegevens met betrekking tot de afgifte van energiecertificaten van gebouwen op grond van Richtlijn 2010/31/EU van het Europees Parlement en de Raad (12). Nationale statistische instanties moeten de administratieve gegevens uit de interoperabele databanken voor de energieprestatie van gebouwen die op nationaal niveau beschikbaar zijn overeenkomstig Richtlijn (EU) 2024/1275 van het Europees Parlement en de Raad (13) volledig, regelmatig en tijdig kunnen hergebruiken. De nationale statistische instanties moeten ook worden betrokken bij besluiten over het ontwerp en de herontwikkeling van relevante administratieve gegevensbronnen om ervoor te zorgen dat deze verder kunnen worden hergebruikt voor de opstelling van officiële statistieken.

(21)

De afgelopen jaren zijn op het niveau van de Unie uitgebreide databanken en interoperabiliteitssystemen met betrekking tot verblijf, vitale gebeurtenissen, burgerschap en migratie en grensoverschrijdende verplaatsingen van de bevolking ontwikkeld, zoals die welke zijn vastgesteld bij Verordeningen (EU) nr. 910/2014 (14), (EU) 2018/1724 (15), (EU) 2019/817 (16) en (EU) 2019/818 (17) van het Europees Parlement en de Raad. Zij bieden waardevolle informatie die kan worden hergebruikt voor de opstelling en kwaliteitsborging van Europese statistieken over bevolking en huisvesting.

(22)

In dat verband is het van essentieel belang dat de Commissie (Eurostat) die gegevens alleen voor statistische doeleinden kan hergebruiken indien de regels inzake gegevensbescherming en gegevensbescherming uit hoofde van Verordening (EU) 2018/1725 van het Europees Parlement en de Raad (18) strikt worden toegepast . Dit moet met name gelden voor de statistische gegevens die zijn opgeslagen in het centrale register voor rapportage en statistieken (CRRS) overeenkomstig het doel van het CRRS als omschreven in artikel 39, lid 1, van Verordening (EU) 2019/817 en in artikel 39, lid 1, van Verordening (EU) 2019/818 en in overeenstemming met de verordeningen tot vaststelling van de systemen waarvan de statistische gegevens in het CRRS zijn opgeslagen. Aangezien het CRRS systeemoverschrijdende statistische gegevens en analytische verslagen moet verstrekken voor beleids-, operationele en gegevenskwaliteitsdoeleinden, moet de Commissie (Eurostat) voor zover mogelijk samenwerken met het Agentschap van de Europese Unie voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (eu-LISA) om de vereiste Europese statistieken te verstrekken.

(23)

Onder particuliere gegevens wordt verstaan de grote hoeveelheid gegevens die particuliere entiteiten als gevolg van hun activiteiten hebben verkregen en die door statistische instanties en de Commissie (Eurostat) kunnen worden gebruikt om officiële statistieken op te stellen . Dergelijke gegevens kunnen de dekking, tijdigheid en crisisresponscapaciteit van Europese statistieken over bevolking en huisvesting verbeteren of statistische innovatie mogelijk maken. Dergelijke gegevens kunnen de bestaande demografische en migratiestatistieken aanvullen, zorgen voor statistische innovatie en zelfs dienen voor de productie van vroege ramingen en tegelijkertijd de bescherming van de rechten en vrijheden van gegevenshouders waarborgen . De nationale bureaus voor de statistiek en andere bevoegde nationale instanties en de Commissie (Eurostat) moeten toegang hebben tot dergelijke gegevens en deze gebruiken , en met de particuliere gegevenshouders samenwerken overeenkomstig Verordening (EG) nr. 223/2009 .

(24)

Om de vergelijkbaarheid van Europese statistieken over bevolking en huisvesting op het niveau van de Unie te waarborgen, is het van essentieel belang dat gemeenschappelijke definities van de bevolking op geharmoniseerde wijze worden gebruikt en toegepast. Om de geharmoniseerde bevolkingsbasis consequent, robuust en kosteneffectief ten uitvoer te leggen en tegelijkertijd te zorgen voor tijdige resultaten, moet het in voorkomend geval mogelijk zijn wetenschappelijk gefundeerde modelleringstechnieken en statistische methoden ▌zoals “tekenen van leven” ▌ toe te passen .

(25)

De lidstaten moeten hun gegevens en metagegevens in elektronische vorm verstrekken in een door de Commissie (Eurostat) te verstrekken passend technisch formaat. Internationale normen, zoals het SDMX-initiatief (Statistical Data and Metadata Exchange), en binnen de Unie opgestelde statistische of technische normen, zoals metagegevens en validatienormen of Europese interoperabele kaderbeginselen, moeten worden gebruikt voor zover dit relevant is voor Europese statistieken over bevolking en huisvesting. Het ESS-comité heeft ESS-normen voor metagegevens en kwaliteitsverslagen bekrachtigd, overeenkomstig artikel 12 van Verordening (EG) nr. 223/2009. Die normen moeten bijdragen tot de harmonisatie van kwaliteitsborging en rapportage in het kader van deze verordening en moeten daarom worden ingevoerd.

(26)

Europese statistieken over bevolking en huisvesting moeten voldoen aan de kwaliteitscriteria inzake relevantie, nauwkeurigheid, tijdigheid en stiptheid, toegankelijkheid en duidelijkheid, vergelijkbaarheid en samenhang zoals gespecificeerd in Verordening (EG) nr. 223/2009. De kwaliteit van die statistieken moet worden verbeterd naarmate de behoeften van de Unie evolueren , en er moeten mechanismen worden vastgesteld voor gevallen waarin de kwaliteit van de gegevens niet gewaarborgd is . Passende resultaten van de door de Commissie (Eurostat) verrichte kwaliteitsbeoordeling moeten openbaar toegankelijk zijn voor gebruikers van statistieken door ervoor te zorgen dat die statistieken ▌gratis en gemakkelijk toegankelijk zijn via de databanken van de Commissie (Eurostat) op haar website en in haar publicaties.

(26 bis)

In de Europese statistieken over bevolking en huisvesting moet aandacht worden besteed aan het aanhoudende gebrek aan gegevens over kwetsbare groepen (d.w.z. moeilijk te bereiken bevolkingsgroepen), zoals personen die in een inrichting verblijven (bijvoorbeeld militaire inrichtingen, justitiële en penitentiaire inrichtingen, internaten en universiteitscampussen, religieuze instellingen, ziekenhuizen, woonzorgcentra, instellingen voor mensen met een handicap en weeshuizen), 75+’ers, personen met een handicap, daklozen, personen met een migratieachtergrond en staatlozen. Om deze gegevenskloof te overbruggen en te voorkomen dat hieruit sociale en economische ongelijkheid voortkomt, moeten de lidstaten strategieën en gerichte oplossingen uitwerken voor het verzamelen van gegevens over moeilijk te bereiken bevolkingsgroepen, met name met betrekking tot het vinden, benaderen, overtuigen en ondervragen van moeilijk te bereiken bevolkingsgroepen.

(26 ter)

Om adequaat, tijdig en doeltreffend beleid te kunnen voeren, moet men eerst de beschikking hebben over betrouwbare en vergelijkbare gegevens die zijn uitgesplitst naar gender, leeftijd en, indien dit relevant is, nationaliteit, sociaal-economische status, geografisch gebied en andere kenmerken overeenkomstig de statistische beginselen als vastgesteld in artikel 338, lid 1, VWEU, en in de praktijkcode Europese statistieken en het kader voor kwaliteitsborging van het ESS. Die gegevens zijn van belang voor een beter begrip van bevolkings- en huisvestingstrends, de bestrijding van intersectionele discriminatie en de uitvoering en beoordeling van het beleid, de politieke doelstellingen en de acties van de Unie, zoals de beginselen van de Europese pijler van sociale rechten, de Europese kindergarantie, de Europese zorgstrategie, de Europese strategie inzake de rechten van personen met een handicap en het Europees platform voor de bestrijding van dakloosheid, die alle zwaar leunen op gegevens over huishoudens en gezinnen. Uitsplitsing van statistieken naar handicap met behulp van bestaande en nieuwe administratieve gegevensbronnen moet worden aangemoedigd, om te onderzoeken of en in hoeverre handicap kan worden weergegeven. Bij het verzamelen en gebruiken van die gegevens moeten de Unie- en nationale normen op het gebied van privacy en grondrechten ten volle worden geëerbiedigd, met name waar het gegevens van minderjarigen betreft. Uitsplitsing naar gender moet recht doen aan de in de lidstaten beschikbare gegevens. Het is in sommige lidstaten thans mogelijk om zich wettelijk te laten registreren met een derde, vaak neutrale geslachtsaanduiding. Deze verordening laat de toepassing van de relevante nationale voorschriften in verband met deze registratie onverlet.

(27)

Verordening (EG) nr. 223/2009 voorziet in voorschriften voor de verstrekking van gegevens van de lidstaten naar de Commissie (Eurostat) en het gebruik daarvan, waaronder voor de verzending en bescherming van vertrouwelijke gegevens. Overeenkomstig deze verordening genomen maatregelen moeten ervoor zorgen dat vertrouwelijke gegevens uitsluitend voor statistische doeleinden worden verstrekt en gebruikt overeenkomstig de artikelen 21 en 22 van die verordening.

(28)

De Commissie (Eurostat) moet de statistische geheimhouding van de door de lidstaten overeenkomstig Verordening (EG) nr. 223/2009 verstrekte gegevens in acht nemen. Met betrekking tot de bevolkingsstatistieken die in het kader van deze verordening worden verzameld, moet een geharmoniseerde aanpak worden ontwikkeld om de hoge kwaliteit van Europese aggregaten te waarborgen en de openbaarmaking van vertrouwelijke gegevens in statistische output te vermijden, waarbij zoveel mogelijk wordt vermeden dat gegevens worden geschrapt.

(29)

Op nationaal niveau beschikbare gegevensbronnen zijn niet altijd in staat om verschijnselen in verband met het vrije verkeer van personen in de Unie, de toegang van personen tot grensoverschrijdende diensten in verband met demografische vitale gebeurtenissen en de uitoefening van het recht van personen om woningen te kopen en te bezitten die worden gebruikt als primaire, vakantie- en secundaire accommodatie in de hele Unie, nauwkeurig weer te geven. Er zijn ook discrepanties in de bilaterale migratiestromen en problemen bij het meten van bevolkingsgroepen, bijvoorbeeld onder migranten, daklozen of staatlozen. Daarom moet het delen van gegevens met het oog op het opstellen van bevolkings- en migratiestatistieken en het waarborgen van de kwaliteit ervan worden versterkt en als een andere gegevensbron worden beschouwd. Een dergelijke versterkte uitwisseling van gegevens kan betrekking hebben op een breed scala aan relevante gegevens, van gegevens die duidelijk niet de identificatie van statistische eenheden mogelijk maken, het zij direct of indirect, tot gegevens waarvoor mogelijk vereisten inzake statistische geheimhouding gelden. De lidstaten moeten, in hun eigen belang en in het belang van de andere lidstaten, deelnemen aan activiteiten voor het delen van gegevens, onder meer aan proefprojecten ter beoordeling van innovatieve veilige oplossingen. De Commissie (Eurostat) moet ook een beveiligde infrastructuur opzetten om het delen van gegevens te vergemakkelijken, met inachtneming van alle nodige waarborgen voor gegevensbescherming .

▌

(31)

Vertrouwelijke gegevens mogen alleen worden gedeeld op basis van een verzoek dat de noodzaak om die gegevens te delen overeenkomstig hoofdstuk V van Verordening (EG) nr. 223/2009 rechtvaardigt.

(32)

Op langere termijn moeten de gezamenlijke inspanningen in het kader van het ESS om grensoverschrijdende statistische kwaliteitsproblemen te beperken, zoals dubbeltelling van ingezetenen van de Unie die recht van vrij verkeer genieten, baat hebben bij bijvoorbeeld unieke digitale identificatiemiddelen die op Unieniveau zijn vastgesteld bij Verordening (EU) nr. 910/2014.

(33)

Deze verordening doet geen afbreuk aan de Verordeningen (EU) 2016/679 (19) en (EU) 2018/1725 en Richtlijn 2002/58/EG van het Europees Parlement en de Raad (20). Binnen hun respectieve toepassingsgebied zijn laatstgenoemde verordeningen van toepassing op de verwerking van persoonsgegevens in het kader van deze verordening , mede gezien het feit dat persoonsgegevens die verwerkt worden voor statistische doeleinden in het algemeen belang vertrouwelijke statistische gegevens zijn, die onder de statistische geheimhoudingsplicht vallen . Derhalve mogen die gegevens alleen voor statistische doeleinden worden gebruikt en mogen ze nooit worden gebruikt ten behoeve van maatregelen of besluiten ten aanzien van een bepaalde natuurlijke persoon. Bij het verwerken, het delen en het archiveren van persoonsgegevens voor statistische doeleinden overeenkomstig deze verordening moet bij voorkeur gebruik worden gemaakt van geanonimiseerde of gepseudonimiseerde gegevens om overeenstemming met de waarborgen uit hoofde van artikel 89 van Verordening (EU) 2016/679 en artikel 13 van Verordening (EU) 2018/1725 te garanderen. Indien persoonsgegevens worden verwerkt overeenkomstig Verordening (EU) 2016/679 of Verordening (EU) 2018/1725, moeten de beginselen van rechtmatigheid, eerlijkheid, transparantie en nauwkeurigheid, doelbinding, gegevensminimalisering, opslagbeperking, integriteit en vertrouwelijkheid volledig worden toegepast. Evenzo moeten ook de statistische beginselen die worden omschreven in artikel 2 van Verordening (EG) nr. 223/2009 en verder uitgewerkt in de praktijkcode Europese statistieken van toepassing zijn.

(34)

De Europese statistieken over bevolking en huisvesting moeten evolueren om rekening te houden met nieuwe gegevensbehoeften die voortvloeien uit veranderende beleidsprioriteiten, alsook met veranderingen in de demografische, migratie-, sociale of economische situatie in de Unie. De Commissie (Eurostat) moet in voorkomend geval proef- en haalbaarheidsstudies verrichten om de haalbaarheid van de betrokken aanpassingen te beoordelen en rekening houden met aspecten zoals kosten en administratieve lasten voor de lidstaten en de beschikbaarheid van passende gegevensbronnen. Bij de uitwerking van die studies moet de Commissie ervoor zorgen dat deze representatief zijn op het niveau van de Unie en recht doen aan de regionale verscheidenheid. De Commissie moet de resultaten van de studies in samenwerking met de lidstaten evalueren.

(35)

Teneinde rekening te houden met demografische, economische en sociale trends , technologische ontwikkelingen en de noodzaak om tijdig doelgericht beleid uit te werken , moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen tot wijziging van de lijst, de beschrijving, de termijnen en de referentietijden van gedetailleerde onderwerpen die onder Europese statistieken over bevolking en huisvesting vallen; de termijnen en referentietijden in de bijlage bij deze verordening bij te werken en de door de lidstaten op ad-hocbasis te verstrekken informatie te specificeren. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren in overeenstemming met de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven (21). Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(35 bis)

Het feit dat Europese statistieken tot de kern van empirische besluitvorming behoren is ook zichtbaar in het programmerings- en financieringskader voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van Europese statistieken (programma voor de eengemaakte markt) dat is vastgesteld bij Verordening (EU) 2021/690 van het Europees Parlement en de Raad (22). De lidstaten moeten financiële steun kunnen aanvragen bij het programma voor de eengemaakte markt en bij het instrument voor technische ondersteuning dat in het leven is geroepen bij Verordening (EU) 2021/240 van het Europees Parlement en de Raad (23) overeenkomstig de doelstellingen en regels van die instrumenten, met het oog op het aanpassen van hun nationale statistische systemen, het verbeteren van de methodologie en de gegevenskwaliteit van de statistieken alsmede het plannen en uitvoeren van ad-hocgegevensverzamelingen uit hoofde van deze verordening.

(36)

Overeenkomstig Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 (24) , Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 van het Europees Parlement en de Raad (25) en Verordeningen (EG, Euratom) nr. 2988/95 (26), (Euratom, EG) nr. 2185/96 (27) en (EU) 2017/1939 (28) van de Raad moeten de financiële belangen van de Unie worden beschermd door middel van evenredige maatregelen, onder meer maatregelen met betrekking tot preventie, opsporing, correctie en onderzoek van onregelmatigheden, waaronder fraude, met betrekking tot terugvordering van verloren gegane, ten onrechte betaalde of onjuist bestede financiële middelen en, waar passend, met betrekking tot het opleggen van administratieve sancties. Met name heeft het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) overeenkomstig Verordeningen (Euratom, EG) nr. 2185/96 en (EU, Euratom) nr. 883/2013 de bevoegdheid administratieve onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van controles en verificaties ter plaatse, om vast te stellen of er sprake is van fraude, corruptie of andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad. Het Europees Openbaar Ministerie (EOM) is overeenkomstig Verordening (EU) 2017/1939 bevoegd over te gaan tot onderzoek en vervolging van strafbare feiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad als bepaald in Richtlijn (EU) 2017/1371 van het Europees Parlement en de Raad (29). Personen of entiteiten die middelen van de Unie ontvangen, moeten overeenkomstig Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 volledig meewerken aan de bescherming van de financiële belangen van de Unie, de nodige rechten en toegang verlenen aan de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en, ten aanzien van de lidstaten die deelnemen aan nauwere samenwerking op grond van Verordening (EU) 2017/1939, het EOM, alsmede ervoor zorgen dat derden die betrokken zijn bij de uitvoering van financiële middelen van de Unie gelijkwaardige rechten verlenen.

(37)

Om eenvormige voorwaarden te waarborgen voor de uitvoering van deze verordening met betrekking tot de specificatie van de vereisten inzake gegevens en metagegevens, de technische formaten en procedures voor de verstrekking van gegevens en metagegevens, de inhoud en de structuur van kwaliteitsverslagen, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (30).

(38)

Indien voor de uitvoering van deze verordening, of van de overeenkomstig deze verordening vastgestelde gedelegeerde handelingen of uitvoeringshandelingen, grote aanpassingen van het nationale statistische systeem van een lidstaat voor gegevensverstrekking met een periodiciteit van minder dan tien jaar nodig zouden zijn, moet de Commissie, in naar behoren gerechtvaardigde gevallen en voor een beperkte tijd, de betrokken lidstaten afwijkingen kunnen toestaan.

(39)

Daar de doelstelling van deze verordening, namelijk de systematische productie van Europese statistieken over bevolking en huisvesting in de Unie, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt maar om redenen van coherentie en vergelijkbaarheid beter door de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VWEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen▌. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstelling te verwezenlijken.

(40)

Overeenkomstig artikel 42, lid 1, van Verordening (EU) 2018/1725 is de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming geraadpleegd, en op 16 maart 2023 heeft hij een advies uitgebracht.

(41)

Het ESS-comité is geraadpleegd,