EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 10.12.2021

COM(2021) 773 final

2021/0405(NLE)

Voorstel voor een

AANBEVELING VAN DE RAAD

inzake individuele leerrekeningen

{SEC(2021) 417 final} - {SWD(2021) 368 final} - {SWD(2021) 369 final} - {SWD(2021) 370 final}

TOELICHTING

1.ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL

•Motivering en doel van het voorstel

Het succes van de digitale en de groene transitie hangt af van werknemers met de juiste vaardigheden en omdat snel gehandeld moet worden, staan de nationale stelsels voor permanente educatie onder grote druk. Bovendien nopen de demografische veranderingen in Europa ons ertoe ieders potentieel ten volle te benutten om duurzame groei te waarborgen. Ten slotte is het — om van de sociaaleconomische gevolgen van de COVID‑19-pandemie te herstellen — zaak het vaardighedenbeleid te versterken ter ondersteuning — waar nodig — van succesvolle transities naar een andere baan.

De ontwikkeling van vaardigheden vormt een essentieel onderdeel van het antwoord op deze uitdagingen. Vaardigheden vormen een cruciaal onderdeel van de Europese levenswijze, aangezien ze een belangrijke factor zijn van persoonlijk succes op een snel veranderende arbeidsmarkt. Een solide set vaardigheden opent perspectieven, biedt een vangnet in onzekere tijden en bevordert inclusie en opwaartse sociale mobiliteit. In heel Europa nemen echter te weinig mensen deel aan regulier leren zodra ze hun initiële educatie hebben voltooid. Velen kunnen zich niet bij- of omscholen vanwege hun arbeidssituatie of persoonlijke omstandigheden, zoals een gebrek aan financiële middelen, tijd of motivatie om een opleiding te volgen. Tal van factoren dragen ertoe bij dat mensen weinig gemotiveerd zijn om een opleiding te volgen wanneer de mogelijkheden voor financiële steun beperkt zijn: te weinig inzicht in de eigen behoeften aan vaardigheden, een onvoldoende transparant opleidingsaanbod, onzekerheid over de kwaliteit en erkenning van een opleidingsprogramma en het feit dat het opleidingsaanbod onvoldoende op de individuele behoeften is afgestemd 1 .

Het gevolg is dat slechts 10 % van de volwassenen in Europa in een gegeven periode van 4 weken een opleiding volgt 2 en minder dan de helft van alle volwassenen over een periode van 12 maanden aan formele of niet-formele onderwijs- of opleidingsactiviteiten heeft deelgenomen. Bovendien zijn degenen die onderwijs of een opleiding volgen, niet noodzakelijk degenen die er het meest behoefte aan hebben. Werknemers in vaste dienst bijvoorbeeld volgen vaker dan andere volwassenen onderwijs of een opleiding (45 % tegenover 29 %) en sectoren, beroepen en vormen van werkgelegenheid met een hoger aandeel laaggekwalificeerde werknemers staan onderaan in de bijscholingsranglijst 3 . Over het algemeen nemen vrouwen iets meer deel aan volwasseneneducatie dan mannen (38,4 % tegenover 36,4 %). Mannen volgen echter iets vaker dan vrouwen onderwijs of een opleiding om redenen die met hun werk verband houden 4 .

Geschoolde arbeidskrachten zijn ook van cruciaal belang voor de productiviteit, de duurzaamheid en de innovatie van ondernemingen van elke grootte, maar vooral voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s). Dankzij geschoolde arbeidskrachten kunnen ze groeien en bijdragen tot een succesvolle groene en digitale transitie, waarbij hoogwaardige banen worden gecreëerd. Als mensen met de juiste vaardigheden worden uitgerust, kunnen bedrijven ook van geavanceerde technologieën gebruikmaken.

De vaardighedenmismatches en -kloven op de arbeidsmarkt blijven echter bestaan en worden zelfs groter 5 . Ze belemmeren bijvoorbeeld de transitie naar een groenere economie, wat wijst op het belang van investeringen in vaardigheden om de ambitieuze doelstellingen van de Europese Green Deal (onder meer de vermindering van emissies) te verwezenlijken 6 . Ze remmen ook de digitale transitie af: voor meer dan 70 % van de bedrijven is een gebrek aan personeel met adequate digitale vaardigheden een obstakel voor investeringen 7 . Vooral kleine en middelgrote ondernemingen bevinden zich vaak in een nadelige positie ten opzichte van grotere ondernemingen als het gaat om de ondersteuning van de ontwikkeling van de vaardigheden van hun personeel. Werknemers van grote ondernemingen volgen doorgaans vaker een opleiding (55 %) dan werknemers van kleine en middelgrote ondernemingen (42 %). Tot de groep van kleine en middelgrote ondernemingen behoren ook micro-ondernemingen met minder dan 10 werknemers, die doorgaans het minst aan opleidingen deelnemen (36 %) 8 .

De mededeling van de Commissie over een Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht 9 is in juli 2020 op het hoogtepunt van de COVID‑19-pandemie gepubliceerd. De mededeling pleitte voor een revolutie op het gebied van vaardigheden en een paradigmaverschuiving in het vaardighedenbeleid en kondigde in dat verband 12 acties aan. In het kader van een van die acties werd een initiatief inzake individuele leerrekeningen aangekondigd, waarbij mensen opleidingsrechten kunnen opbouwen en bewaren met het oog op opleiding, begeleiding of validatie.

Deze paradigmaverschuiving in het vaardighedenbeleid is ook van invloed op tal van belangrijke initiatieven van de Commissie:

·Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten bevat een ambitieus kerndoel inzake vaardigheden: uiterlijk 2030 moet 60 % van de volwassenen in de werkende leeftijd in de EU jaarlijks een opleiding volgen. De EU-leiders hebben zich met deze doelstelling ingenomen betoond in de Verklaring van Porto van 8 mei 2021 en in de conclusies van de Europese Raad van 25 juni 2021 10 .

·De Europese Green Deal 11 erkent dat vaardigheden cruciaal zijn voor de groene transitie naar een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie. In de mededeling van de Commissie van 14 juni 2021 “Fit for 55” 12 wordt erkend dat de groene transitie alleen kan slagen als de EU over de nodige geschoolde arbeidskrachten beschikt om concurrerend te blijven.

·In haar toespraak over de Staat van de Unie 2021 benadrukt voorzitter von der Leyen het belang van investeringen in digitale vaardigheden en de noodzaak om de EU-leiders daarop te wijzen. De mededeling over Europa’s digitale decennium 13 bevestigt de doelstelling van minstens 80 % van de EU-bevolking met ten minste digitale basisvaardigheden tegen 2030 en stelt het streefcijfer vast van 20 miljoen werkende ICT-specialisten, met een evenwicht tussen vrouwen en mannen, tegen 2030. Het onlangs aangenomen voorstel over het traject naar het digitale decennium 14 biedt een kader om deze doelstellingen te verwezenlijken.

·De mededeling van de Commissie over Een nieuwe industriestrategie voor Europa 15 pleit voor doortastende maatregelen om iedereen de mogelijkheid te geven een leven lang te leren en ervoor te zorgen dat onderwijs en opleiding gelijke tred met de dubbele transitie houden en die dubbele transitie helpen verwezenlijken.

·De faciliteit voor herstel en veerkracht 16 , die deel uitmaakt van Next Generation EU, en het meerjarig financieel kader bieden de lidstaten ongekende financiële middelen van de EU om in vaardigheden te investeren. Alle tot dusver door de Commissie goedgekeurde nationale herstel- en veerkrachtplannen omvatten maatregelen ter bevordering van de bij- en omscholing van volwassenen.

Concreet beveelt dit voorstel aan dat de lidstaten volwassenen in staat stellen aan opleidingen deel te nemen om de deelnamepercentages te verhogen en de vaardighedenkloven te verkleinen door:

a)alle volwassenen in de werkende leeftijd steun bij de toegang tot opleidingen te verlenen, onder meer met het oog op transities naar een andere baan en ongeacht hun arbeidssituatie of beroepsstatus;

b)individuele personen sterker te stimuleren en te motiveren om een opleiding te volgen.

Om deze doelstellingen te verwezenlijken, worden de lidstaten in deze voorgestelde aanbeveling verzocht individuele leerrekeningen op te zetten. Deze omvatten het recht op een leven lang leren, via individuele leerrekeningen als middel om mensen in staat te stellen aan voor de arbeidsmarkt relevante opleidingen deel te nemen, en een faciliterend kader met onder meer begeleidings- en validatiemogelijkheden om de daadwerkelijke deelname aan opleidingen te ondersteunen. Dit sluit aan bij richtsnoer 6 van het Besluit van de Raad van 2021 betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten 22 (“de werkgelegenheidsrichtsnoeren”), dat de versie uit 2020 bevestigt 23 , waarin het belang van toegang tot de arbeidsmarkt en vaardigheden wordt benadrukt en de lidstaten worden opgeroepen “de bepalingen inzake individuele opleidingsrechten te versterken en ervoor zorgen dat die rechten bij de overgang naar een nieuwe baan kunnen worden overgedragen”.

•Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein

Het voorstel is consistent met en vormt een aanvulling op bestaande beleidsinitiatieven van de EU, waarvan het merendeel op het aanbieden van onderwijs en opleidingen voor volwassenen is gericht (“aanbodzijde”), eerder dan op de doelstelling onderwijs en opleidingen voor volwassenen toegankelijk te maken en volwassenen te stimuleren onderwijs en opleidingen te volgen (“vraagzijde”).

Bovendien is het bereik van de bestaande initiatieven vaak beperkt doordat ze specifiek voor bepaalde groepen zijn bestemd en niet voor alle volwassenen in de werkende leeftijd. Zo zijn de lidstaten bij de goedkeuring van de aanbeveling van de Raad uit 2016 tot invoering van bijscholingstrajecten 24 (de meest recente belangrijke rechtshandeling van de EU inzake volwasseneneducatie) overeengekomen om via een strategische en gecoördineerde aanpak leermogelijkheden te bieden voor de 58 miljoen laaggekwalificeerde volwassenen in de EU 25 . Doel is deze volwassenen te helpen hun basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden) aan te scherpen en/of een breder scala aan vaardigheden te ontwikkelen door hogere kwalificaties te verwerven. In het verslag uit 2019 over de uitvoering van de aanbeveling wordt een overzicht gegeven van de nationale beleidsmaatregelen die in het zog van de aanbeveling zijn genomen. Ook wordt benadrukt dat voor de ontwikkeling van de vaardigheden van laaggekwalificeerde volwassenen een systemische aanpak op lange termijn nodig is die vergezeld gaat van passende financiering, outreach en begeleiding, hetgeen vaak niet het geval is. De aanbeveling heeft een beperktere doelgroep en een kleiner bereik dan dit voorstel: de aandacht gaat vooral uit naar laaggeschoolden en er wordt geen financiële steun voor individuele lerenden aanbevolen.

Dit initiatief vormt een aanvulling op een aantal in het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten 26 van maart 2021 vermelde instrumenten waarin de EU en de lidstaten worden opgeroepen het beleid en de investeringen op het gebied van vaardigheden op te schalen:

·Samen met dit voorstel wordt een voorstel van de Commissie voor een aanbeveling van de Raad inzake microcredentials ingediend — een actie in het kader van de vaardighedenagenda en een belangrijk instrument ter verwezenlijking van een Europese onderwijsruimte tegen 2025 27 . Doel is mensen te helpen zich aan de veranderende behoeften van de arbeidsmarkt aan te passen door de kwaliteit, de transparantie en de erkenning van korte opleidingsprogramma’s te bevorderen. Mede dankzij microcredentials kunnen personen bij het gebruik van hun individuele leerrekeningen erop vertrouwen dat de opleidingen kwalitatief hoogwaardig zijn en hun inspanningen worden erkend, onder meer door hun huidige en toekomstige werkgevers. Samen stimuleren deze twee initiatieven volwassenen om een opleiding te volgen: door hen de middelen daartoe te geven en ervoor te zorgen dat hun inspanningen beloond worden.

·Het in november 2020 geïntroduceerde pact voor vaardigheden 28 wil particuliere en publieke belanghebbenden mobiliseren om concrete maatregelen ter bevordering van de bij- en omscholing van mensen op de arbeidsmarkt te nemen en daarbij eventueel partnerschappen te sluiten. Sindsdien heeft de Commissie rondetafelgesprekken op hoog niveau gehouden met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, sociale partners en aanbieders van beroepsonderwijs en -opleiding om grootschalige partnerschappen op te zetten in de 14 industriële ecosystemen van de industriële strategie van de EU. Eind november 2021 waren al vijf van dergelijke partnerschappen opgezet 29 . Ze hebben zich ertoe verbonden de komende jaren 1,5 miljoen mensen bij en om te scholen. Tot dusver hebben al meer dan 500 leden zich bij het pact voor vaardigheden aangesloten, onder meer sectorale bedrijfsorganisaties, grote en kleine ondernemingen, universiteiten, aanbieders van beroepsonderwijs en -opleiding, sociale partners, kamers van koophandel, regionale en lokale overheden en openbare en particuliere diensten voor arbeidsvoorziening.

·De goedkeuring van dit voorstel voor een aanbeveling zal de uitvoering vergemakkelijken van de in maart 2021 aangenomen aanbeveling van de Commissie over doeltreffende actieve steun voor werkgelegenheid (EASE) 30 . De lidstaten zullen worden geholpen “beleidspakketten te ontwikkelen ter ondersteuning van transities van werknemers op de arbeidsmarkt, met name door bij- en omscholingsmogelijkheden en ondersteunende maatregelen te bevorderen”.

2.RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID

•Rechtsgrondslag

De rechtsgrondslag voor de voorgestelde aanbeveling is artikel 292 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) in combinatie met artikel 149 VWEU, omdat dit initiatief voornamelijk tot doel heeft de lidstaten te ondersteunen bij het verwezenlijken van de doelstellingen van het werkgelegenheidsbeleid. Artikel 149 VWEU voorziet in niet-bindende maatregelen op het gebied van de werkgelegenheid die gericht zijn op de verstrekking van vergelijkende analyses en advies en de bevordering van innoverende benaderingswijzen. De aanbeveling zal bijdragen tot de uitvoering van artikel 145 VWEU, waarin wordt bepaald dat de lidstaten en de Unie “streven naar de ontwikkeling van een gecoördineerde strategie voor werkgelegenheid en in het bijzonder voor de bevordering van de scholing, de opleiding en het aanpassingsvermogen van de werknemers en arbeidsmarkten die soepel reageren op economische veranderingen”.

•Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)

Het initiatief zal naar verwachting de nationale inspanningen ondersteunen en stimuleren, maar het zal het subsidiariteitsbeginsel volledig in acht nemen door de lidstaten te laten beslissen over de belangrijkste ontwerpparameters, met name de financieringsbronnen, de hoogte van de opleidingsrechten, de prioritaire doelgroepen (d.w.z. de personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben) en de in aanmerking komende opleidingsmogelijkheden. De lidstaten kunnen maatregelen nemen om de situatie op nationaal niveau te verbeteren, maar een EU-initiatief kan de nationale inspanningen ondersteunen, coördineren en stimuleren door ervaringen uit te wisselen en innovatieve benaderingswijzen te bevorderen. Het kan ook verwachtingen helpen creëren en voor vertrouwen tussen de lidstaten en belanghebbenden zorgen met betrekking tot een toename van publieke en particuliere investeringen in vaardigheden, waarbij duidelijk wordt gemaakt dat alle partijen zullen bijdragen tot en profiteren van een beter geschoolde beroepsbevolking in de EU. Uit de openbare raadpleging is gebleken dat 84 % van de respondenten 31 het met de stelling eens was dat het initiatief ook zou kunnen leiden tot een efficiënter gebruik van EU-middelen voor de ontwikkeling van vaardigheden.

Het initiatief kan de toegang tot opleidingen vergemakkelijken voor het groeiend aantal EU-burgers die in een andere lidstaat wonen, en zo bijdragen tot de arbeidsmobiliteit binnen de EU en de verdere integratie van de eengemaakte markt 32 . Het kan ook bijdragen tot een gelijk speelveld voor bedrijven op de eengemaakte markt door de kwaliteit en de transparantie van opleidingen in de hele EU te verbeteren.

•Evenredigheid

De voorgestelde maatregelen zijn evenredig met de nagestreefde doelstellingen gezien de urgentie van de uitdaging en de ambitie van de lidstaten om de deelname aan volwasseneneducatie tegen 2030 aanzienlijk te verhogen (tot boven het niveau dat redelijkerwijs kan worden verwacht in het basisscenario), de bepalingen inzake individuele opleidingsrechten aan te scherpen en de overdraagbaarheid van die rechten bij transities naar een andere baan te waarborgen.

De aanbeveling om voor individuele rekeningen voor opleidingsrechten te zorgen is evenredig, omdat dergelijke rekeningen de mogelijkheid bieden opleidingsrechten van hun oorspronkelijke financieringsbron los te koppelen en individuele personen volledig autonoom van de rechten kunnen gebruikmaken, wat essentieel is om de overdraagbaarheid van rechten te waarborgen. Dankzij individuele rekeningen kan ook worden teruggevallen op flexibele financieringsmodellen met kostendeling tussen verschillende financiers van opleidingsrechten en op gemoduleerde steun door doelgroepen, waardoor ruimte wordt gecreëerd voor een breed scala aan mogelijke nationale financierings- en uitvoeringsmodellen. De uitvoering van de voorgestelde aanbeveling inzake individuele leerrekeningen en het faciliterende kader kan voortbouwen op voorzieningen in de lidstaten die reeds bestaan of in de nationale plannen voor herstel en veerkracht worden overwogen. Er wordt ruimte gelaten voor gedifferentieerde benaderingen die rekening houden met de economische, financiële en sociale verschillen tussen de lidstaten en de uiteenlopende onderwijs-, opleidings- en arbeidsmarktomstandigheden.

De inhoud van deze voorgestelde aanbeveling gaat dus niet verder dan wat nodig is om de doelstellingen ervan te verwezenlijken.

•Keuze van het instrument

Gezien de doelstelling (steun voor hervormingen in de lidstaten) en de rechtsgrondslag komen alleen niet-bindende instrumenten in aanmerking. Een eerste optie bestaat erin voor te stellen de werkgelegenheidsrichtsnoeren te herzien om de hervormingen van de lidstaten te ondersteunen via het Europees semester en landspecifieke aanbevelingen. De meest recente richtsnoeren van oktober 2021 33 bevestigen de eerdere richtsnoeren van 2020, waarin de lidstaten reeds werden verzocht “de bepalingen inzake individuele opleidingsrechten te versterken en ervoor zorgen dat die rechten bij de overgang naar een nieuwe baan kunnen worden overgedragen, waar nodig door middel van individuele leerrekeningen”. De werkgelegenheidsrichtsnoeren zijn echter van algemene aard en bieden daarom geen richtsnoeren voor de wijze waarop dit moet gebeuren.

Een andere optie is een mededeling of een aanbeveling van de Commissie met richtsnoeren voor de lidstaten om de landspecifieke aanbevelingen uit te voeren. Een dergelijke optie zou politiek echter niet van de lidstaten zelf uitgaan en bijgevolg tekortschieten als prikkel om de vereiste hervormingen uit te voeren.

Het instrument waarnaar de voorkeur uitgaat, is een voorstel voor een aanbeveling van de Raad. Een dergelijk voorstel bevat gezamenlijk overeengekomen aanbevelingen met betrekking tot een concreet instrument dat de lidstaten kan helpen het voor 2030 vastgestelde streefcijfer van de EU inzake de deelname aan opleidingen te halen. Het biedt ook een gemeenschappelijk actiekader dat als basis kan dienen voor een latere analyse van de hervormingen en de geboekte vooruitgang. Hoewel het aan de lidstaten is om te beslissen over ontwerpparameters zoals prioritaire doelgroepen, financiering of in aanmerking komende opleidingsmogelijkheden, biedt het voorstel richtsnoeren om de in de landspecifieke aanbevelingen in het kader van het Europees semester vastgestelde uitdagingen aan te gaan.

Uit de openbare raadpleging is gebleken dat 61 % 34 van de respondenten het eens was met de stelling dat EU-wetgeving waaraan de lidstaten vrijwillig voldoen (zoals een aanbeveling van de Raad), een geschikt instrument is om de doelstellingen van dit initiatief te verwezenlijken.

3.EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING

•Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan

Niet van toepassing.

•Raadpleging van belanghebbenden

Het publiek kon tussen 23 maart en 20 april 2021 online feedback geven over de aanvangseffectbeoordeling. Er werden in totaal 23 reacties ontvangen, waarbij vooral werd beklemtoond dat het zaak is de individuele leerrekeningen in samenwerking met de sociale partners te ontwerpen, voor opleidingen van hoge kwaliteit te zorgen, in begeleiding en informatie te voorzien en voldoende aandacht aan kwetsbare groepen te schenken.

De Commissie heeft tussen 23 april 2021 en 16 juli gedurende 12 weken een openbare raadpleging gehouden. Er werden 216 reacties ontvangen van 78 burgers, 26 overheidsinstanties, 46 ondernemersorganisaties en bedrijven, 26 vakbonden en 40 ngo’s/andere respondenten. De meeste respondenten waren gevestigd in België (35) (waaronder 23 organisaties op EU-niveau) en Italië (24). Daarnaast werden 38 schriftelijke reacties ontvangen.

Uit de openbare raadpleging is gebleken dat het probleem en de potentiële meerwaarde van de EU worden erkend. Er was brede steun voor beleidsmaatregelen om volwassenen te stimuleren te leren, maar er was minder steun voor opleidingen die geen verband houden met het werk. 84 % van de respondenten was het ermee eens dat individuele leerrekeningen de financiële obstakels voor deelname aan opleidingen doeltreffend zouden kunnen aanpakken. 82 % van de respondenten was het ermee eens dat individuele leerrekeningen volwassenen sterker kunnen motiveren een opleiding te volgen. Vergelijkbaar hoge percentages van de respondenten schaarden zich achter loopbaanbegeleiding, mogelijkheden voor de validatie van informeel en niet-formeel leren, een openbaar register van gegarandeerd hoogwaardige opleidingsmogelijkheden, voorlichtingscampagnes op EU- en nationaal niveau en één enkel digitaal platform. Algemeen werd gepleit voor minder complexiteit en bureaucratie en een vlottere toegang voor individuele personen.

Er werden elf gerichte raadpleging en georganiseerd met verschillende groepen belanghebbenden en sociale partners, ook op het hoogste politieke niveau 35 . Tijdens een speciale hoorzitting met de sociale partners 36 hebben de sociale partners zich uitgesproken voor de algemene doelstellingen van het initiatief, maar benadrukt dat individuele leerrekeningen moeten worden beschouwd als “one tool in the toolbox” om de doelstellingen te verwezenlijken.

In zijn advies 37 was het Raadgevend Comité voor de beroepsopleiding (ACVT) het ermee eens dat volwassenen dankzij het initiatief beter gemotiveerd zouden kunnen worden om onderwijs of een opleiding te volgen. Tegelijkertijd stelt het ACVT dat individuele leerrekeningen de bestaande door de overheid gefinancierde en/of door de sociale partners gepromote opleidingen moeten aanvullen en niet vervangen.

De meeste belanghebbenden en sociale partners — en met name die uit lidstaten met goed ontwikkelde opleidingsstelsels, zoals de Noordse landen — benadrukten dat nieuwe initiatieven in de bestaande nationale (of regionale) opleidingsinfrastructuur moeten worden geïntegreerd, waarbij bestaande collectieve overeenkomsten voor opleiding (waarbij gewoonlijk werkgevers, vakbonden en overheden zijn betrokken) moeten worden gerespecteerd. Iedereen was het ermee eens dat een nieuw initiatief rond opleidingsrechten arbeidsmarktgericht moet zijn en dat het effect zou worden versterkt wanneer opleidingsrechten worden gecoördineerd met begeleiding, kwaliteitsborging en geaccrediteerde opleidingen.

Het Europees Parlement wijst in zijn resolutie over de Europese vaardighedenagenda 38 op het potentieel van individuele leerrekeningen, een financieringsmechanisme dat essentieel is voor bij- en omscholing, met name van de meest kwetsbare groepen.

In de conclusies van de Raad van 8 juni 2020 over om- en bijscholing 39 wordt de lidstaten verzocht: “mogelijke modellen te bestuderen voor openbare en particuliere financiering van een leven lang leren en de ontwikkeling van vaardigheden op individueel niveau” en wordt de Commissie verzocht de lidstaten hierbij te ondersteunen.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité 40 stelt in zijn advies van 7 juli 2021 over volwassenenonderwijs dat een leven lang leren een levensstijl voor iedereen en een realiteit op de werkplek moet worden en het verzoekt de Commissie en de lidstaten het streefcijfer van 60 % deelname aan kwaliteitsvol volwassenenonderwijs per jaar te behalen en te verhogen. Het Comité beveelt de lidstaten aan hun beleid, governance en financiering op het gebied van volwasseneneducatie te versterken en ervoor te zorgen dat alle volwassenen gelijke toegang tot een leven lang leren hebben.

Een forum over individuele leerrekeningen trok bijna 800 deelnemers uit 48 landen en de valideringsworkshop voor de studie ter ondersteuning van de effectbeoordeling (met ongeveer 25 deelnemers, voornamelijk ngo’s en overheidsinstanties) heeft bijzondere aandacht geschonken aan de probleemanalyse en de effectbeoordeling.

•Bijeenbrengen en gebruik van expertise

Het initiatief is onder meer gebaseerd op:

·een externe studie ter ondersteuning van de effectbeoordeling;

·aan enquêtes op EU-niveau ontleende gegevens, zoals de arbeidskrachtenenquête, de enquête volwasseneneducatie, de bij- en nascholingsenquête en enquêtes van Eurofound en Cedefop (over de deelname aan en de voorzieningen voor volwasseneneducatie en over obstakels en stimuleringsmaatregelen);

·literatuur met evaluaties van internationale ervaringen;

·verschillende met elkaar samenhangende verslagen en analysen van het onafhankelijk netwerk van deskundigen op het gebied van volwasseneneducatie: landenverslagen over de beschikbare financiële stimuleringsregelingen, een analyse van de beschikbare statistische gegevens en een analyse van de omstandigheden voor het bieden van directe financiële opleidingsstimulansen aan individuele personen;

·gegevens in het kader van raadplegingen over de vaardighedenagenda en het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten en resultaten van rondetafelgesprekken op hoog niveau over het pact voor vaardigheden 41 .

•Effectbeoordeling

De Commissie heeft een effectbeoordeling van de beleidsopties uitgevoerd. Deze werkzaamheden zijn ondersteund door gestructureerd overleg binnen de Commissie via een interdepartementale stuurgroep 42 . De effectbeoordeling is op 29 september 2021 besproken met de Raad voor regelgevingstoetsing (Regulatory Scrutiny Board, RSB). Op 1 oktober 2021 heeft de RSB een positief advies met punten van voorbehoud uitgebracht, waaraan is tegemoetgekomen door het toepassingsgebied van het initiatief, het basisscenario, de beschrijving van de verwachte effecten en de keuze van de voorkeursoptie te verduidelijken 43 .

De beleidsopties verschilden wat betreft de vorm van de opleidingsrechten (opleidingsvouchers of individuele rekeningen), de omvang van de doelgroep en de vrijheid van individuele personen om opleidingsmogelijkheden te kiezen. De voorkeur ging uit naar de beleidsoptie waarbij alle volwassenen in de werkende leeftijd opleidingsrechten in de vorm van individuele rekeningen krijgen, de bedragen op basis van de behoeften aan steun worden gemoduleerd en individuele personen zelf opleidingen kunnen kiezen waarvan de kwaliteit, de relevantie voor de arbeidsmarkt en de erkenning worden gewaarborgd doordat ze in een openbaar register zijn opgenomen. Het is de meest doeltreffende optie om de doelstellingen van het initiatief te verwezenlijken, omdat de tekorten aan steun en de versnippering ervan grondig worden aangepakt en de opleidingen tegelijkertijd op de individuele behoeften worden toegesneden 44 .

Gezien de doelstellingen van het initiatief, de rechtsgrondslag en het subsidiariteitsbeginsel wordt de voorkeur gegeven aan een voorstel voor een aanbeveling van de Raad. Dit wetgevingsinstrument maakt het mogelijk een combinatie van individuele opleidingsrechten en faciliterende randvoorwaarden aan te bevelen en stelt de lidstaten tegelijkertijd in staat de maatregelen in overeenstemming met de nationale omstandigheden uit te voeren.

Voordelen van de voorkeursoptie: Uit scenarioanalysen blijkt dat dankzij de voorkeursoptie de deelname aan opleidingen in 2030 hoger dan het EU-streefcijfer van 60 % zou kunnen zijn en de deelnamekloven tussen lidstaten zouden kunnen worden verkleind. De belangrijkste verwachte effecten zijn hogere lonen voor individuele personen, een hogere productiviteit voor ondernemingen, een hoger bbp en meer sociale cohesie.

Kosten van de voorkeursoptie: Op basis van scenarioanalysen worden de directe jaarlijkse kosten van opleidingsrechten op 17,6 à 24,5 miljard EUR geschat 45 . De extra kosten zijn het gevolg van een groter gebruik van betaald opleidingsverlof, kosten voor de opzet van het initiatief en administratieve kosten, maar de extra kosten zullen naar verwachting beperkt zijn omdat veel lidstaten al over aanzienlijke relevante infrastructuur beschikken. Uit de kosten-batenberekeningen blijkt dat de bovengenoemde voordelen aanzienlijk groter zijn dan de kosten, als het initiatief goed wordt uitgevoerd.

Gevolgen voor ondernemingen (met inbegrip van kmo’s): De ondernemingen zullen naar verwachting profiteren van beter geschoolde en productievere arbeidskrachten en minder tekorten aan vaardigheden, met bijzondere voordelen voor kmo’s waarvan de werknemers momenteel minder aan opleidingen deelnemen.

Gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden: De wijze van financiering wordt aan de lidstaten overgelaten. Uit kosten-batenberekeningen blijkt dat de baten aanzienlijk groter zijn dan de kosten, zodat een adequate financiering en kostendeling tot duurzame overheidsfinanciën kunnen bijdragen.

•Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging

Niet van toepassing.

•Grondrechten

Krachtens artikel 14, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie heeft “iedereen recht op onderwijs en op toegang tot beroepsopleiding en bijscholing”. Dit komt ook tot uiting in de beginselen 1, 4 en 5 van de Europese pijler van sociale rechten. Het initiatief zal naar verwachting een positief effect op de grondrechten hebben doordat lacunes bij de toegang tot permanente opleiding worden verholpen. Dit effect is vrij sterk, aangezien het initiatief betrekking heeft op alle volwassenen in de werkende leeftijd en bovendien specifieke steun biedt aan mensen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben.

4.GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING

Dit initiatief vergt geen extra middelen uit de EU-begroting. De gevolgen voor de nationale begrotingen zullen afhangen van het financieringsmodel dat door de lidstaten wordt gekozen.

5.OVERIGE ELEMENTEN

•Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage

De voorgestelde aanbeveling verzoekt de lidstaten het initiatief samen met de Commissie uit te voeren. Aanbevolen wordt dat de lidstaten de aanbeveling zo spoedig mogelijk uitvoeren en een plan voorleggen met maatregelen die op nationaal niveau moeten worden genomen. De vorderingen bij de uitvoering van de plannen zouden moeten worden besproken in het kader van het multilateraal toezicht op het Europees Semester in het Comité voor de werkgelegenheid, waarbij bijzondere aandacht wordt geschonken aan de door de lidstaten ingevoerde instrumenten en de resultaten (zoals de deelname aan opleidingen en de resultaten op de arbeidsmarkt).

De Commissie wil samen met het Comité voor de werkgelegenheid een monitoringkader met overeengekomen gemeenschappelijke kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren ontwikkelen als basis voor de beoordeling van de uitvoering van deze aanbeveling en voor de evaluatie ervan. Om de rapportageverplichtingen van de lidstaten te stroomlijnen, zal dit kader zoveel mogelijk gebruikmaken van informatie die reeds via andere monitoringkaders is verzameld (bijvoorbeeld voor de faciliteit voor herstel en veerkracht, het Europees Sociaal Fonds Plus en het strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding met het oog op de Europese onderwijsruimte). Doel is dubbel werk bij de monitoring en de rapportage te vermijden.

De Commissie wil de vooruitgang bij de uitvoering van de voorgestelde aanbeveling beoordelen en evalueren in samenwerking met de lidstaten en na raadpleging van de relevante belanghebbenden en zij wil uiterlijk 5 jaar na de datum van goedkeuring ervan verslag bij de Raad uitbrengen.

•Toelichtende stukken (bij richtlijnen)

Niet van toepassing.

•Artikelsgewijze toelichting

(Punten 1 en 2) Innovatief aan dit voorstel is dat aan individuele personen een centrale plaats wordt toegekend bij de ontwikkeling van vaardigheden. Aanbevolen wordt dat de lidstaten beleidsmaatregelen en instrumenten ontwikkelen om alle volwassenen in de werkende leeftijd te ondersteunen bij de toegang tot opleidingen — onder meer voor transities naar een andere baan en ongeacht hun arbeidssituatie of beroepsstatus — en mensen sterker te stimuleren en te motiveren om een opleiding te volgen. Dankzij individuele leerrekeningen en een faciliterend kader met onder meer begeleidings- en validatiemogelijkheden is het mogelijk de effectieve deelname aan dergelijke opleidingen te bevorderen.

(Punt 3) De doelgroep van het initiatief zijn alle volwassenen in de werkende leeftijd die legaal in een lidstaat verblijven, ongeacht hun opleidingsniveau, huidige arbeidssituatie of soort werk, dus met inbegrip van werknemers, zelfstandigen, mensen met atypisch werk, werklozen en personen die niet tot de beroepsbevolking behoren. Daarom wordt in het voorstel aanbevolen in een individuele leerrekening voor elke volwassene in de werkende leeftijd te voorzien in de lidstaat waar hij of zij legaal verblijft.

Voor grensarbeiders en zelfstandigen in de EU die burgers van de EU zijn en in een andere lidstaat werken dan de staat waar ze verblijven, mag echter een uitzondering worden gemaakt. Aangezien individuele leerrekeningen voornamelijk bedoeld zijn om voor de arbeidsmarkt relevante vaardigheden te ontwikkelen, is de verblijfplaats geen geschikt criterium om te bepalen in welke lidstaat voor een individuele leerrekening voor deze groep moet worden gezorgd. Daarom wordt in het voorstel aanbevolen de plaats waar iemand werkt (of als zelfstandige actief is), als criterium te hanteren om te bepalen waar voor een individuele leerrekening voor grensarbeiders moet worden gezorgd. Dit is in overeenstemming met het in artikel 7, lid 2, van Verordening (EG) nr. 492/2011 vastgestelde beginsel van non-discriminatie van onderdanen bij de toegang tot sociale voordelen 46 .

(Punten 5 tot en met 7) Het voorstel beveelt de lidstaten een universele aanpak aan door voor een individuele leerrekening voor iedereen die onder het toepassingsgebied van dit initiatief valt, te zorgen, evenals voor een toereikende jaarlijkse voorziening van individuele opleidingsrechten. Tegelijkertijd verzoekt het voorstel de lidstaten om de financiering aan te passen aan de individuele behoeften. De belanghebbenden hebben zich tijdens de openbare raadpleging achter deze “universele maar gedifferentieerde” aanpak geschaard. Aanbevolen wordt extra opleidingsrechten toe te kennen aan wie het meest behoefte aan bij- en omscholing heeft. Afhankelijk van de nationale context kunnen dit personen zijn met een specifieke vorm van werk (bijvoorbeeld atypisch werk), personen die werken voor bedrijven in sectoren die aanzienlijke gevolgen ondervinden van de digitale of de groene transitie, personen die voor specifieke soorten ondernemingen werken (bijvoorbeeld micro-ondernemingen en kmo’s), personen met specifieke behoeften aan vaardigheden (zoals laaggekwalificeerde personen) of personen die tot specifieke leeftijdsgroepen of kwetsbare groepen behoren. De groepen die extra opleidingsrechten krijgen, kunnen veranderen naarmate de arbeidsmarkt zich ontwikkelt.

(Punten 8 en 9) Individuele leerrekeningen ondersteunen de idee van kostendeling, aangezien ze mogelijk maken dat bijdragen uit verschillende bronnen (bijvoorbeeld van overheidsinstanties en werkgevers) op één enkele rekening worden beheerd. Hierdoor kan de steun gemakkelijker aan de behoeften aan bij- en omscholing worden aangepast (bijvoorbeeld wanneer openbare diensten voor arbeidsvoorziening extra individuele opleidingsrechten voor werklozen financieren) en kunnen werkgevers extra rechten aan hun werknemers verlenen, hetzij vrijwillig, hetzij als resultaat van collectieve arbeidsovereenkomsten.

(Punt 10) Het opbouwen van individuele opleidingsrechten gedurende een bepaalde periode op een persoonlijke rekening stelt personen in staat rechten onafhankelijk van hun arbeidssituatie of beroepsstatus op te slaan, een langere of duurdere opleiding te volgen, een opleiding voor een overgang naar een andere baan te volgen of op nieuwe behoeften aan vaardigheden tijdens crisisperioden en in het kader van de groene en de digitale transitie te reageren. De lidstaten kunnen limieten voor de opbouw van rechten of regels voor het vervallen van rechten vaststellen om individuele personen aan te moedigen gebruik van hun rechten te maken.

(Punt 11) Aanbevolen wordt dat individuele personen opleidingsrechten krijgen waar ze legaal verblijven, behalve grensarbeiders en zelfstandigen die in een andere lidstaat werken dan de lidstaat waar ze verblijven en die zouden moeten ressorteren onder de lidstaat waar ze werken. Aangezien opleidingsrechten buiten het toepassingsgebied vallen van de gemeenschappelijke regels inzake de bescherming van de socialezekerheidsrechten van personen die zich binnen de EU verplaatsen 47 , wordt aanbevolen dat de lidstaten mensen toestaan hun individuele leerrekening en opgebouwde opleidingsrechten te behouden gedurende perioden waarin ze in een andere lidstaat wonen. De betrokkenen kunnen hun rechten zo na hun terugkeer of voor afstandsonderwijs gebruiken conform de regels voor individuele leerrekeningen in hun eigen lidstaat. Tegelijkertijd zouden ze recht hebben op een nieuwe individuele leerrekening in de lidstaat waar ze op dat moment verblijven. Hierdoor wordt grensoverschrijdende mobiliteit vergemakkelijkt en beklemtoond dat eenmaal toegekende opleidingsrechten in het bezit van de betrokkenen blijven. De overdraagbaarheid van opleidingsrechten tussen lidstaten zal — eens voor nationale individuele leerrekeningen is gezorgd — verder worden onderzocht en bij de evaluatie van de uitvoering van deze aanbeveling aan bod komen. De EU kan de discussie over de overdraagbaarheid van individuele opleidingsrechten tussen lidstaten in goede banen leiden.

(Punten 12 tot en met 20) Het is van essentieel belang een faciliterend kader vast te stellen zodat gemakkelijker van opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden kan worden gebruikgemaakt. Er wordt een kader voorgesteld dat onder meer voorziet in loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden, een openbaar nationaal register en één enkel nationaal digitaal portaal dat individuele leerrekeningen ondersteunt door een veilige elektronische authenticatie en verbinding met het register mogelijk te maken. Dankzij het kader zullen mensen worden gemotiveerd een opleiding te volgen, aangezien het voorziet in een selectie betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden. De samenwerking met werkgevers, met name micro-ondernemingen en kmo’s, zal ook van cruciaal belang zijn voor de succesvolle ontwikkeling van het kader.

(Paragraaf 12) Uit de raadplegingen is gebleken dat diensten voor loopbaanbegeleiding als het belangrijkste onderdeel van een faciliterend kader worden aangemerkt. Hoewel de meeste lidstaten over dergelijke diensten beschikken, is de outreach ervan vaak beperkt. Om individuele personen te begeleiden bij de keuze van opleidingsmogelijkheden die het best aan hun behoeften beantwoorden, wordt aanbevolen dat de lidstaten de toegang tot persoonlijke loopbaanbegeleiding voor alle volwassenen verbeteren, evenals de digitale toegang tot begeleidingsdiensten (met name via een gebruikersvriendelijk register van erkende mogelijkheden).

De validatie van eerdere leerervaringen stelt individuele personen in staat te bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden hebben verworven. De recente evaluatie van de aanbeveling van de Raad betreffende de validatie van niet-formeel en informeel leren 48 maakt duidelijk dat aanzienlijke vooruitgang is geboekt, maar stelt ook vast dat er zich nog steeds problemen voordoen en stelt in dat verband oplossingen voor. Het is met name zaak individuele personen steun te verlenen en te zorgen voor meer coördinatie met begeleidingsdiensten en voor valideringsinitiatieven die doeltreffend op de behoeften van kansarme en kwetsbare groepen zijn afgestemd. Het voorstel wil de resterende validatieproblemen aanpakken door de lidstaten aan te bevelen ervoor te zorgen dat individuele leerrekeningen kunnen worden gebruikt om toegang tot validatiemogelijkheden te krijgen en dat dergelijke mogelijkheden — met inbegrip van de persoonlijke of online beoordeling van vaardigheden — beschikbaar en toegankelijk zijn. Het voorstel vormt zo een aanvulling op het voorstel voor een Europese benadering van microcredentials, waarmee de validatie en de erkenning van opleidingsresultaten eveneens kan worden vergemakkelijkt.

(Punten 13 tot en met 17) Een openbaar nationaal register van kwalitatief hoogwaardige en erkende opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden kan mensen sterker motiveren om een opleiding te volgen door de beschikbare mogelijkheden op een gemakkelijk toegankelijke manier te presenteren en de onzekerheid over de kwaliteit en de erkenning van opleidingsresultaten te verminderen. 12 lidstaten beschikken al over soortgelijke registers of werken aan de ontwikkeling ervan. In het voorstel wordt aanbevolen dat alle lidstaten een dergelijk register opstellen en bijhouden, samen met een model voor duurzame governance met transparante regels voor de opname van nieuwe opleidingsmogelijkheden. Alleen in het register opgenomen opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden zouden in aanmerking moeten komen voor financiering via individuele opleidingsrechten. In dit register zouden ook gratis door de lidstaten aangeboden diensten voor loopbaanbegeleiding en validatiemogelijkheden moeten worden opgenomen. De criteria voor de opname van mogelijkheden in de registers moeten op het niveau van de lidstaten worden vastgesteld op basis van transparante kwaliteitseisen en in samenwerking met de sociale partners en relevante belanghebbenden, waarbij van kennis over vaardigheden en Europese competentiekaders wordt gebruikgemaakt 49 . In het register opgenomen korte opleidingscursussen zouden moeten worden ontwikkeld in overeenstemming met de Europese benadering van microcredentials om voor meer transparantie over de kwaliteit en de erkenning van opleidingsresultaten te zorgen. De lidstaten worden aangemoedigd het nationale register op transparante wijze open te stellen voor opleidingsmogelijkheden die door aanbieders in andere landen worden aangeboden, mits deze mogelijkheden van betrouwbare kwaliteit zijn. Uit de raadplegingen is gebleken dat de sociale partners en de relevante belanghebbenden in staat en bereid zijn de governance van dergelijke registers een meerwaarde te verlenen.

(Punt 18) Het voorstel beveelt de lidstaten aan één enkel nationaal digitaal portaal op te zetten en te onderhouden dat gemakkelijk toegankelijk is met behulp van mobiele toestellen (bijvoorbeeld via een digitale app). Doel is de transparantie van de beschikbare opleidings- en ondersteuningsmogelijkheden op nationaal niveau te vergroten en de gebruikers toegang te geven tot hun individuele rekeningen, hun beschikbare individuele opleidingsrechten en het nationale register.

(Punten 19 en 20) Dankzij betaald opleidingsverlof kan de werknemer zijn salaris of vervangingsinkomen behouden gedurende een opleidingsperiode die varieert van enkele dagen tot meerdere maanden. Dergelijke bepalingen bestaan reeds in 24 lidstaten, waarvan 12 het Verdrag betreffende betaald scholings- en vormingsverlof van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) hebben ondertekend 50 . De toegang tot betaald opleidingsverlof wordt echter vaak beperkt door bijzondere kenmerken van de arbeidsverhouding. Door restrictieve criteria en een gebrek aan informatie voor potentiële begunstigden maakt minder dan 1 % van de beroepsbevolking van de bestaande voorzieningen gebruik 51 . De lidstaten wordt daarom ook verzocht voor universeel beschikbare voorzieningen inzake betaald opleidingsverlof te zorgen of bestaande voorzieningen te herzien om ervoor te zorgen dat alle werknemers ervan gebruik kunnen maken, en financiële steun te verlenen aan werkgevers waarvan de werknemers van betaald opleidingsverlof gebruikmaken (met name kmo’s, die voor grotere uitdagingen staan). In het voorstel wordt aanbevolen het verband tussen de voorzieningen inzake betaald opleidingsverlof en andere beschikbare steunmaatregelen te versterken, maar de gedetailleerde regelingen aan de lidstaten over te laten.

(Punt 21) In het voorstel wordt ook aanbevolen dat de lidstaten brede outreachactiviteiten en voorlichtingscampagnes organiseren, met name voor degenen die het verst van de arbeidsmarkt af staan. Dergelijke activiteiten en campagnes zijn van cruciaal belang voor een hogere deelname van volwassenen aan leermogelijkheden, met name onder groepen die weinig op de hoogte zijn van bij- en omscholingsbehoeften en ‑mogelijkheden. Samenwerking tussen overheidsinstanties, sociale partners, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden kan de doeltreffendheid van dergelijke activiteiten vergroten.

(Punt 22) Om de uitvoering van dit initiatief te ondersteunen, wordt aanbevolen dat de lidstaten voor monitoring zorgen om de individuele leerrekeningen en het faciliterende kader voortdurend te verbeteren. Om de doelstellingen van deze aanbeveling zo efficiënt mogelijk te verwezenlijken zouden in een later stadium aanpassingen kunnen worden doorgevoerd met betrekking tot het aantal individuele opleidingsrechten, de definitie van personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben, of de gebruikersvriendelijke integratie van de verschillende onderdelen van het faciliterende kader.

(Punten 23 tot en met 26) Regelingen voor een toereikende en duurzame financiering van individuele leerrekeningen moeten op nationaal niveau worden vastgesteld, in overeenstemming met de nationale omstandigheden en met bijzondere aandacht voor kmo’s. Hoewel de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de aanbeveling bij de lidstaten berust, wordt in het voorstel aanbevolen de combinatie van verschillende publieke en particuliere financieringsbronnen te vergemakkelijken, zodat werkgevers bijvoorbeeld de leerrekeningen vrijwillig kunnen aanvullen. De lidstaten kunnen ook steun ontvangen uit verschillende EU-fondsen, met name de fondsen van het cohesiebeleid — zoals het Europees Sociaal Fonds Plus 52 , het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling 53 en het Fonds voor een rechtvaardige transitie 54  — en de faciliteit voor herstel en veerkracht 55 in het kader van Next Generation EU, indien ze relevante hervormingen en investeringen hebben opgenomen in hun plannen voor herstel en veerkracht. Het instrument voor technische ondersteuning kan voor op maat gesneden expertise zorgen om hervormingen te ontwerpen en uit te voeren ter ondersteuning van het opzetten van individuele leerrekeningen en het faciliterende kader.

(Punt 27) Zoals hierboven is toegelicht, zal de EU-steun vooral worden gebruikt om de ongekende financiële middelen van de EU uit Next Generation EU en het meerjarig financieel kader te benutten waarover de lidstaten kunnen beschikken om de ontwikkeling van vaardigheden te bevorderen. De EU zal de ontwikkeling van vaardigheden ook ondersteunen via relevante initiatieven — bijvoorbeeld het pact voor vaardigheden, de blauwdruk voor sectorale samenwerking op het gebied van vaardigheden, de coalitie voor digitale vaardigheden en banen, het elektronisch platform voor volwassenenonderwijs in Europa (EPALE) en andere passende maatregelen van Erasmus+ — en samenwerkingsprojecten tussen de sociale partners op EU-niveau. De EU kan ook wederzijds leren en de uitwisseling van goede praktijken bij de uitvoering van de aanbeveling ondersteunen. Bij de verdere werkzaamheden met betrekking tot het Europass-platform moet bijzondere aandacht worden geschonken aan het waarborgen van de interoperabiliteit met de nationale digitale portaalsites voor individuele leerrekeningen.

(Punten 28 tot en met 30) De verslaglegging en evaluatie zullen gebaseerd zijn op monitoring in het kader van het multilaterale toezicht in het Comité voor de werkgelegenheid als onderdeel van de cyclus van het Europees semester, op basis van een overeengekomen monitoringkader en monitoringregelingen. Aanbevolen wordt dat de lidstaten uiterlijk 12 maanden na de goedkeuring van de aanbeveling een uitvoeringsplan opstellen. Een eerste evaluatie wordt uiterlijk 5 jaar na de goedkeuring voorgesteld.

2021/0405 (NLE)

Voorstel voor een

AANBEVELING VAN DE RAAD

inzake individuele leerrekeningen

DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 292 in samenhang met artikel 149,

Gezien het voorstel van de Europese Commissie,

Overwegende hetgeen volgt:

(1)Geschoolde arbeidskrachten zijn van cruciaal belang om het duurzame concurrentievermogen van de EU te versterken, een banenrijk herstel na de COVID‑19-pandemie te ondersteunen en voor een sociaal rechtvaardige digitale en groene transitie te zorgen. De mensen moeten gelijke tred met de veranderingen op de arbeidsmarkt houden door hun vaardigheden aan te scherpen. Nieuwe en betere vaardigheden bieden meer mogelijkheden en stellen mensen in staat een actieve rol bij succesvolle overgangen op de arbeidsmarkt te spelen en ten volle aan het maatschappelijk leven deel te nemen tegen de achtergrond van demografische veranderingen. Bovendien kan de bijscholing van volwassenen een krachtig instrument zijn om sociale rechtvaardigheid en inclusie te bevorderen met het oog op een rechtvaardige transitie.

(2)Krachtens artikel 14, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie heeft iedereen recht op onderwijs en op toegang tot beroepsopleiding en bijscholing. Het eerste beginsel van de Europese pijler van sociale rechten 56 bepaalt dat iedereen recht heeft op hoogwaardige en inclusieve voorzieningen voor onderwijs, opleiding en een leven lang leren om de vaardigheden te verwerven en te onderhouden die nodig zijn om ten volle aan het maatschappelijk leven te kunnen deelnemen en overgangen op de arbeidsmarkt met succes te kunnen opvangen. Het vierde beginsel heeft betrekking op actieve ondersteuning bij het vinden van werk: iedereen heeft recht op tijdige en op maat gesneden hulp bij het verbeteren van zijn of haar vooruitzichten om een baan te vinden of zich als zelfstandige te vestigen. Het vijfde beginsel inzake veilige en flexibele werkgelegenheid benadrukt dat werknemers — ongeacht de aard en de duur van hun arbeidsrelatie — recht hebben op een billijke en gelijke behandeling wat betreft arbeidsvoorwaarden, toegang tot sociale bescherming en opleiding.

(3)De Europese Raad heeft zich op 25 juni 2021 — in overeenstemming met de Verklaring van Porto — ingenomen betoond met de EU-kerndoelen van het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten 57 en daarmee steun toegezegd aan het streven ervoor te zorgen dat uiterlijk 2030 ten minste 60 % van alle volwassenen jaarlijks een opleiding volgt. De deelname aan volwasseneneducatie is de afgelopen tien jaar in de EU echter gestagneerd en 21 lidstaten hebben het EU-streefcijfer voor 2020 niet gehaald. Vele volwassenen — bijvoorbeeld volwassenen met een atypische vorm van werk, werknemers van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s), werklozen, inactieven en laaggeschoolden — kunnen al te vaak geen gebruik maken van de mogelijkheden om vaardigheden te ontwikkelen.

(4)De in juli 2020 goedgekeurde Europese vaardighedenagenda 58 pleit voor een revolutie op het gebied van vaardigheden om de ecologische en de digitale transitie aan te grijpen als een kans voor een snel en rechtvaardig herstel. In de agenda wordt onder meer aangekondigd dat de Commissie zal nagaan hoe individuele leerrekeningen kunnen worden gebruikt om de bij- en omscholing van volwassenen in de werkende leeftijd te bevorderen ter aanvulling van andere maatregelen die specifiek gericht zijn op werkgevers en aanbieders van onderwijs en opleidingen.

(5)Zoals uiteengezet in de Europese Green Deal 59 voor klimaatneutraliteit tegen 2050, is het zaak vaardigheden voor de groene transitie te ontwikkelen en de beroepsbevolking bij en om te scholen met het oog op de overgang naar een moderne, hulpbronnenefficiënte en concurrerende economie. De mededeling van de Commissie “Fit for 55” 60 erkent dat de groene transitie alleen kan slagen als de EU over de nodige geschoolde arbeidskrachten beschikt om concurrerend te blijven en verwijst naar de vlaggenschipacties van de vaardighedenagenda om mensen uit te rusten met de vereiste vaardigheden voor de groene en de digitale transitie.

(6)De mededeling over Europa’s digitale decennium 61 bevestigt de doelstelling van minstens 80 % van de EU-bevolking met ten minste digitale basisvaardigheden tegen 2030 en stelt het streefcijfer vast van 20 miljoen werkende ICT-specialisten, met een evenwicht tussen vrouwen en mannen, tegen 2030. Het voorstel van de Commissie over het traject naar het digitale decennium 62 stelt voor een kader vast te stellen om deze doelstellingen te verwezenlijken. Het actieplan voor digitaal onderwijs 2021‑2027 63 benadrukt dat technologische middelen moeten worden ingezet om de toegankelijkheid tot en de flexibiliteit van leermogelijkheden — met inbegrip van bij- en omscholing — te verbeteren.

(7)De mededeling van de Commissie over Een nieuwe industriestrategie voor Europa 64 pleit voor doortastende maatregelen om iedereen de mogelijkheid te geven een leven lang te leren en ervoor te zorgen dat onderwijs en opleiding gelijke tred met de dubbele transitie houden en die dubbele transitie helpen verwezenlijken.

(8)In de conclusies van de Raad van 8 juni 2020 65 worden de lidstaten verzocht “mogelijke modellen te bestuderen voor openbare en particuliere financiering van een leven lang leren en de ontwikkeling van vaardigheden op individueel niveau” en wordt de Commissie verzocht de lidstaten hierbij te ondersteunen.

(9)Onvoldoende financiële steun voor individuele personen is een van de belangrijkste obstakels voor deelname aan leeractiviteiten. Over het geheel genomen zijn de publieke en particuliere investeringen ontoereikend. De meeste opleidingen in de EU die met het werk verband houden, worden door de werkgevers gesponsord. Veel bedrijven — en vooral kmo’s — voorzien echter niet in opleidingen — of de financiering ervan — voor hun werknemers en ook personen met atypisch werk hebben minder vaak of helemaal geen toegang tot door werkgevers gesponsorde opleidingen. Dergelijke ongelijkheden ondermijnen het welzijn en de gezondheid van mensen, tasten het economisch concurrentievermogen aan, resulteren in gemiste kansen en obstakels voor innovatie en kunnen ertoe leiden dat mensen er niet in slagen de overgang naar duurzamere economische activiteiten te maken.

(10)Naast directe kosten vormt tijdsgebrek een belangrijke factor die volwassenen ervan weerhoudt een opleiding te volgen. De meeste lidstaten hebben het Verdrag betreffende betaald scholings- en vormingsverlof van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) ondertekend en in nationaal recht omgezet. In veel lidstaten zijn de betrokkenen echter weinig op de hoogte van opleidingsverlof en maken ze er slechts zeer beperkt gebruik van. Bovendien hebben atypische werknemers vaak geen toegang tot de bestaande voorzieningen en kunnen volwassenen geen onderwijs of een opleiding volgen in perioden van werkloosheid of lage economische activiteit.

(11)Veel volwassenen — vooral laaggeschoolden en degenen die het verst van de arbeidsmarkt af staan — zijn niet gemotiveerd om een opleiding te volgen. Het is mogelijk dat ze niet op de hoogte van hun eigen behoeften aan vaardigheden zijn en niet weten of degelijke en op de arbeidsmarkt erkende ondersteuning en opleiding beschikbaar zijn. Bovendien kan het zijn dat mensen niet gemotiveerd zijn om een opleiding te volgen die is gekozen zonder hen te raadplegen en die niet op hun behoeften is toegesneden.

(12)Er is behoefte aan een nieuwe benadering van bij- en omscholing in de EU. Daarbij is het zaak bestaande instrumenten aan te vullen en gevolg aan politieke toezeggingen te geven door individuele personen het heft in eigen hand te laten nemen en hen op alle vaardighedenniveaus de nodige steun en tools te verlenen om zich bij of om te scholen.

(13)In een advies van augustus 2021 66 over het EU-initiatief inzake individuele leerrekeningen en de versterking van het opleidingsaanbod in Europa stelt het Raadgevend Comité voor de beroepsopleiding dat een dergelijk initiatief de betrokkenheid, de motivatie en de deelname van volwassenen aan onderwijs en opleiding moet bevorderen. De belangrijkste uitdaging bestaat erin vaardigheden en banen beter op elkaar af te stemmen en de toegang tot gediversifieerde kwaliteitsopleidingen te waarborgen door voor een relevanter en meer op maat gesneden aanbod te zorgen.

(14)De bovengenoemde problemen kunnen worden aangepakt door mensen directe financiële steun via opleidingsrechten in het kader van individuele leerrekeningen te verlenen en voor een breed faciliterend kader te zorgen dat toegang biedt tot opleidingen, informatie, begeleiding, betaald opleidingsverlof en de erkenning van opleidingsresultaten.

(15)Op nationaal niveau zou een toereikend opleidingsrecht moeten worden vastgesteld in overeenstemming met ieders opleidingsbehoeften, dat bijvoorbeeld volstaat voor 30 uur erkende opleidingsactiviteiten per jaar voor iedereen en tot 50 uur voor de meest behoeftige personen. Door de financiering aan de behoeften aan te passen kan de efficiëntie van het initiatief worden vergroot. De lidstaten kunnen in extra opleidingsrechten voor de meest behoeftige personen voorzien, afhankelijk van de nationale context en de veranderende arbeidsmarkt. Zo zouden de lidstaten individuele leerrekeningen in strategische sectoren extra kunnen aanvullen 67 om de groene en de digitale transitie te ondersteunen. Naast financiële rechten zijn ook de relevantie, het nut en de erkenning van opleidingen van groot belang. De sociale partners en de betrokken belanghebbenden zouden over deze kwesties moeten worden geraadpleegd.

(16)Individuele leerrekeningen zouden mensen in staat moeten stellen gedurende een bepaalde periode opleidingsrechten op te bouwen en te gebruiken, zodat ze aan langere of duurdere opleidingen kunnen deelnemen of in tijden van economische neergang een opleiding kunnen volgen om aan nieuwe behoeften aan vaardigheden te voldoen. Personen zouden hun individuele opleidingsrechten moeten kunnen bewaren onafhankelijk van hun arbeidssituatie of beroepsstatus en bij loopbaanveranderingen. De lidstaten zouden regels met betrekking tot het verval van rechten moeten vaststellen die lerenden stimuleren ten volle van hun rechten gebruik te maken.

(17)Personen zouden ook vanuit het buitenland van hun individuele opleidingsrechten moeten kunnen gebruikmaken als ze erkende en hoogwaardige opleidingen volgen uit het nationale register van hun leerrekening. De overdraagbaarheid van rechten tussen lidstaten is op langere termijn gewenst en moet nader worden onderzocht.

(18)Om mensen te helpen een geschikt opleidingstraject te vinden — en hen zo sterker te motiveren om te leren — en toegang te krijgen tot loopbaanbegeleiding en validatiemogelijkheden, zouden geüpdatete openbare registers van erkende opleidingen beschikbaar moeten worden gesteld — via één enkele specifieke nationale digitale portaalsite die voor iedereen, met inbegrip van personen met een handicap, toegankelijk is — en op passende wijze aan het Europass-platform worden gekoppeld.

(19)Individuele leerrekeningen zouden gebruikt moeten kunnen worden om toegang te krijgen tot validatie, met inbegrip van mogelijkheden voor het beoordelen van vaardigheden. De recente evaluatie van de aanbeveling van de Raad betreffende de validatie van niet-formeel en informeel leren 68 maakt duidelijk dat aanzienlijke vooruitgang is geboekt, maar stelt ook vast dat er zich nog steeds problemen voordoen en stelt in dat verband oplossingen voor. Het is met name zaak individuele personen op maat gesneden steun te verlenen en te zorgen voor meer coördinatie met begeleidingsdiensten en voor valideringsinitiatieven die doeltreffend op de behoeften van kansarme en kwetsbare groepen zijn afgestemd. De lidstaten zouden het gebruik van microcredentials in voorkomend geval moeten aanmoedigen op basis van vastgestelde behoeften en in overeenstemming met de Europese benadering van microcredentials.

(20)Deze aanbeveling ondersteunt betaald opleidingsverlof. Door op adequate wijze in betaald opleidingsverlof te voorzien overeenkomstig het (door 12 lidstaten geratificeerde 69 ) Verdrag van de IAO betreffende betaald scholings- en vormingsverlof, zouden de werknemers hun salaris of een vervangingsinkomen kunnen behouden tijdens opleidingsperioden die variëren van enkele dagen tot een aantal maanden. De lidstaten zouden moeten worden aangemoedigd met de sociale partners een dialoog aan te gaan over regelingen die werknemers in staat stellen tijdens de werkuren aan opleidingen deel te nemen met behulp van hun individuele leerrekeningen. In dit verband zou rekening moeten worden gehouden met de specifieke situatie van kmo’s en met name micro-ondernemingen.

(21)Bredere outreach- en voorlichtingsactiviteiten en ‑campagnes zijn van cruciaal belang om te zorgen voor hoge percentages volwassenen die van leermogelijkheden gebruikmaken, met name onder groepen die zich weinig bewust zijn van bij- en omscholing, zoals de groepen die het verst van de arbeidsmarkt af staan. Dankzij de samenwerking tussen overheidsinstanties, sociale partners, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden op basis van de consensus dat bij- en omscholing een investeringsmiddel zijn, kunnen outreach- en voorlichtingsactiviteiten meer effect sorteren. Door aandacht aan toegankelijkheid te schenken zou de deelname van volwassenen met een handicap moeten worden vergemakkelijkt.

(22) Monitoring en een voortdurende verbetering van de individuele leerrekeningen en het faciliterende kader zijn van essentieel belang voor de uitvoering. In een later stadium zouden aanpassingen kunnen worden doorgevoerd met betrekking tot het aantal individuele opleidingsrechten, de prioritaire groepen of de gebruikersvriendelijke integratie van de verschillende onderdelen van het faciliterende kader.

(23)Toereikende financiering is een essentieel kenmerk van succesvolle regelingen voor individuele leerrekeningen. Individuele leerrekeningen zouden de kostendeling tussen verschillende financieringsbronnen, zoals overheidsinstanties en werkgevers, moeten vergemakkelijken door verschillende financiers in staat te stellen tot de rekening bij te dragen. Een combinatie van publieke en private financieringsbronnen zou de duurzaamheid van het initiatief in de lidstaten moeten waarborgen, wat van fundamenteel belang is voor het welslagen ervan. Hierdoor kan de steun beter worden gemoduleerd en kunnen de werkgevers de rekeningen van hun werknemers gemakkelijker aanvullen, hetzij op vrijwillige basis, hetzij als resultaat van collectieve arbeidsovereenkomsten.

(24)EU-fondsen — bijvoorbeeld het Europees Sociaal Fonds Plus 70 , het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Fonds voor een rechtvaardige transitie en, in voorkomend geval, de faciliteit voor herstel en veerkracht in het kader van Next Generation EU 71  — en op maat gesneden expertise via het instrument voor technische ondersteuning kunnen de creatie van individuele leerrekeningen en het bijbehorende faciliterende kader ondersteunen. Ook door de Commissie bevorderd wederzijds leren kan het proces ondersteunen.

(25)Deze aanbeveling mag geen afbreuk doen aan de exclusieve bevoegdheid van de lidstaten met betrekking tot de organisatie en de inhoud van hun stelsels voor volwasseneneducatie en ‑opleiding. Ze mag hen er niet van weerhouden geavanceerdere bepalingen inzake volwasseneneducatie en ‑opleiding te handhaven of vast te stellen dan die welke hier worden aanbevolen.

(26)De lidstaten zouden de sociale partners en belanghebbenden — met inbegrip van maatschappelijke organisaties — moeten betrekken bij het ontwerp van hervormingen. Deze aanbeveling mag de autonomie van de sociale partners niet beperken op gebieden waar zij verantwoordelijk zijn voor het opzetten en beheren van opleidingsstelsels.

(27)De in deze aanbeveling beschreven maatregelen mogen niet in de plaats komen van opleidingen waarin werkgevers en openbare en particuliere diensten voor arbeidsvoorziening voorzien, noch van overheidssteun voor onderwijs- en opleidingsinstellingen of andere vormen van steun,

HEEFT DE VOLGENDE AANBEVELING VASTGESTELD:

Doelstellingen

1.Deze aanbeveling beoogt de hervormingen van de lidstaten te ondersteunen om meer volwassenen in staat te stellen aan opleidingen deel te nemen en zo de deelnamepercentages te verhogen en de vaardighedenkloven te verkleinen. Ze draagt zo bij tot de doelstelling van de EU: de bevordering van een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen die gericht is op volledige werkgelegenheid en sociale vooruitgang. Specifiek is het de bedoeling:

a)alle volwassenen in de werkende leeftijd steun bij de toegang tot opleidingen te verlenen, onder meer met het oog op transities naar een andere baan en ongeacht hun arbeidssituatie of beroepsstatus;

b)individuele personen sterker te stimuleren en te motiveren om een opleiding te volgen.

2.Daartoe wordt aanbevolen dat de lidstaten zorgen voor individuele leerrekeningen — als middel om individuele personen in staat te stellen aan voor de arbeidsmarkt relevante opleidingen deel te nemen — en een faciliterend kader met onder meer begeleidings- en validatiemogelijkheden om de effectieve deelname aan dergelijke opleidingen te bevorderen.

Toepassingsgebied

3.Deze aanbeveling heeft betrekking op volwassenen in de werkende leeftijd die legaal in een lidstaat verblijven, ongeacht hun opleidingsniveau en huidige arbeidssituatie of beroepsstatus.  De lidstaten zouden voor een individuele leerrekening moeten zorgen voor iedereen die tot deze groep behoort.

Bij wijze van uitzondering zouden grensarbeiders en zelfstandigen die in een andere lidstaat werken dan waar ze verblijven, een individuele leerrekening moeten krijgen in de lidstaat waar ze werken.

Definities

4.Voor de toepassing van deze aanbeveling wordt verstaan onder:

a)“individueel opleidingsrecht”: het recht op toegang tot een persoonlijk budget waarover iemand kan beschikken om de voor financiering in aanmerking komende directe kosten te dekken van voor de arbeidsmarkt relevante opleidingen, begeleiding en counseling, de beoordeling van vaardigheden of de validatie ervan;

b)“individuele leerrekening”: een vorm van individuele opleidingsrechten. Het gaat om een persoonlijke rekening die individuele personen in staat stelt hun rechten mettertijd op te bouwen en te behouden om ze — wanneer ze dat willen en in overeenstemming met de nationale regels — te gebruiken voor de in aanmerking komende opleidings-, begeleidings- of validatiemogelijkheid die ze het nuttigst achten. De individuele leerrekening verleent iemand volledige eigendom van de rechten, ongeacht de financieringsbron;

c)“overdraagbaarheid” van individuele opleidingsrechten: zodra dergelijke rechten zijn toegekend, blijven ze in het bezit van de betrokkene, ook tijdens transities naar een andere baan, van een baan naar leren, van werk naar werkloosheid en van activiteit naar inactiviteit;

d)“faciliterend kader”: steun die het doeltreffend gebruik van individuele opleidingsrechten bevordert. Het gaat onder meer om loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden, een nationaal register van mogelijkheden die voor financiering via individuele opleidingsrechten in aanmerking komen, één enkel nationaal digitaal portaal voor toegang tot de individuele leerrekening en het nationale register, en betaald opleidingsverlof.

De individuele leerrekening

5.De lidstaten zouden voor een individuele leerrekening voor iedereen die onder het toepassingsgebied van dit initiatief valt, moeten zorgen na raadpleging van de sociale partners en de relevante belanghebbenden.

6.De lidstaten zouden voor een toereikend jaarlijks bedrag voor elke individuele leerrekening moeten zorgen dat gedurende een bepaalde periode kan worden opgebouwd en gebruikt om een meer substantiële opleiding te kunnen volgen.

7.De lidstaten zouden de rekeningen van personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben, met extra individuele opleidingsrechten moeten aanvullen volgens duidelijke en transparante criteria en op basis van nationale of sectorale behoeften, de arbeidssituatie, de contractuele status of het kwalificatieniveau van de betrokkene en eventuele andere relevante omstandigheden, na raadpleging van de sociale partners en relevante belanghebbenden.

8.De lidstaten zouden de werkgevers moeten verzoeken om de individuele leerrekeningen van hun werknemers en andere personen die in hun industriële waardeketen werkzaam zijn — en met name personen die in kmo’s werkzaam zijn — met extra individuele opleidingsrechten aan te vullen.

9.De lidstaten zouden de openbare en particuliere diensten voor arbeidsvoorziening moeten verzoeken om de individuele leerrekeningen van personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben, met extra individuele opleidingsrechten aan te vullen.

10.De lidstaten zouden de voorwaarden waaronder individuele opleidingsrechten kunnen worden opgebouwd en bewaard, moeten vaststellen om een evenwicht te vinden tussen de mogelijkheid voor individuele personen om hun rechten op te bouwen om langere opleidingen te financieren en het streven hen aan te moedigen gedurende hun hele beroepsleven regelmatig van hun rechten gebruik te maken.

11.De lidstaten zouden ervoor moeten zorgen dat op een rekening in een lidstaat opgebouwde individuele opleidingsrechten worden opgeslagen of kunnen worden gebruikt voor in aanmerking komende opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden in die lidstaat, zelfs in perioden waarin de betrokkene in een andere lidstaat woont.

Het faciliterende kader

Aanbevolen wordt dat de lidstaten de individuele leerrekeningen verankeren in een faciliterend kader dat het volgende omvat:

–Loopbaanbegeleiding en validatie

12.De lidstaten zouden ervoor moeten zorgen dat alle houders van een individuele leerrekening — gratis of door van hun individuele opleidingsrechten gebruik te maken — kunnen beschikken over en toegang hebben tot persoonlijke of online diensten voor loopbaanbegeleiding en validatiemogelijkheden 72 , met inbegrip van mogelijkheden voor het beoordelen van vaardigheden.

–Een nationaal register van in aanmerking komende kwalitatief hoogwaardige opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden

13.De lidstaten zouden een openbaar register moeten opstellen en bijhouden van opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden die voor financiering via individuele opleidingsrechten in aanmerking komen en compatibel met het Europese leermodel zijn. In dit register zouden ook gratis door de lidstaten aangeboden diensten voor loopbaanbegeleiding en validatiemogelijkheden moeten worden opgenomen.

14.De lidstaten zouden duidelijke regels moeten vaststellen en bekendmaken voor de opname in het register van verschillende vormen van voor de arbeidsmarkt relevante opleidings-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden, op basis van transparante kwaliteitseisen en kennis over vaardigheden en in samenwerking met de sociale partners en relevante belanghebbenden. Ze zouden deze regels regelmatig moeten evalueren om ervoor te zorgen dat op de behoeften van de arbeidsmarkt wordt ingespeeld.

15.De lidstaten zouden aanbieders van formele en niet-formele leermogelijkheden moeten aanmoedigen hun aanbod op basis van de vastgestelde behoeften te ontwikkelen en uit te breiden, onder meer door in voorkomend geval voor microcredentials op basis van de EU-benadering 73 te zorgen en van nationale en EU-competentiekaders gebruik te maken.

16.De lidstaten zouden de sociale partners en relevante belanghebbenden moeten verzoeken deel te nemen aan het proces waarbij de financieringscriteria voor de in het register opgenomen opleidingen worden vastgesteld.

17.De lidstaten zouden hun nationale register op transparante wijze moeten openstellen voor opleidingsmogelijkheden die door aanbieders in andere landen worden aangeboden.

–Eén enkel nationaal digitaal portaal ter ondersteuning van individuele leerrekeningen

18.De lidstaten zouden individuele personen in staat moeten stellen en moeten ondersteunen om toegang tot hun individuele leerrekening te krijgen en gemakkelijk hun weg in het register te vinden via een veilige elektronische authenticatie op één enkel toegankelijk 74 nationaal digitaal portaal 75 dat gemakkelijk met behulp van mobiele toestellen toegankelijk is en aan het Europass-platform zou moeten worden gekoppeld.

–Betaald opleidingsverlof

19.De lidstaten zouden een dialoog met de sociale partners moeten aangaan over regelingen die werknemers in staat stellen tijdens de werkuren aan opleidingen deel te nemen op basis van hun individuele leerrekeningen.

20.In overeenstemming met het Verdrag betreffende betaald scholings- en vormingsverlof van de IAO zouden de lidstaten voor voorzieningen inzake betaald opleidingsverlof moeten zorgen of de adequaatheid van bestaande voorzieningen moeten evalueren, waarbij het volgende wordt overwogen:

a)het bestrijken ervan van alle soorten arbeidsverhoudingen en de zelfstandigen;

b)financiële en niet-financiële steun voor werkgevers (met name kmo’s) van wie de werknemers gebruikmaken van betaald opleidingsverlof;

c)de noodzaak voor een doeltreffende uitvoering van dergelijke voorzieningen te zorgen.

Outreach en voorlichting

21.De lidstaten zouden samen met sociale partners, maatschappelijke organisaties, regionale en lokale organisaties en andere relevante actoren brede outreach- en voorlichtingsactiviteiten en ‑campagnes moeten organiseren die op de behoeften van potentiële begunstigden van de regeling voor individuele leerrekeningen — met name diegenen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben zoals gedefinieerd op nationaal niveau — zijn toegesneden, om in aanmerking komende individuele personen te informeren over en te motiveren ten aanzien van hun rechten en voordelen met betrekking tot individuele leerrekeningen en het faciliterende kader. Bij de voorlichtingsactiviteiten zou ook bijzondere aandacht moeten worden geschonken aan werknemers van kmo’s.

Monitoring en voortdurende verbetering

22.De lidstaten zouden het functioneren van de individuele leerrekeningen en het faciliterende kader systematisch moeten monitoren en evalueren en — waar nodig om de doelstelling van deze aanbeveling zo efficiënt mogelijk te verwezenlijken — voor aanpassingen moeten zorgen, bijvoorbeeld wat betreft het aantal opleidingsrechten, de definitie van personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben, en de gebruikersvriendelijke integratie van de verschillende onderdelen van het faciliterende kader. De sociale partners en de betrokken belanghebbenden zouden daarbij moeten worden geraadpleegd.

Financiering

23.De lidstaten zouden moeten zorgen voor de toereikende en duurzame financiering van individuele leerrekeningen, rekening houdend met de nationale omstandigheden en met bijzondere aandacht voor kmo’s.

24.De lidstaten zouden de combinatie van verschillende publieke en particuliere financieringsbronnen om bij te dragen aan de individuele opleidingsrechten moeten vergemakkelijken, onder meer als resultaat van onderhandelingen door de sociale partners.

25.De lidstaten zouden moeten zorgen voor toereikende en duurzame financiering voor het faciliterende kader en de bovenvermelde outreach- en voorlichtingsactiviteiten.

26.De lidstaten zouden maximaal en zo efficiënt mogelijk moeten gebruikmaken van EU-fondsen en ‑instrumenten, met name het Europees Sociaal Fonds Plus, het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Fonds voor een rechtvaardige transitie, de faciliteit voor herstel en veerkracht en het instrument voor technische ondersteuning, om:

a)voor in een faciliterend kader verankerde nationale individuele leerrekeningen te zorgen, onder meer door één enkel nationaal digitaal portaal voor de individuele leerrekeningen en ermee samenhangende erkende diensten te ontwikkelen en nationale registers van erkende opleidingen te creëren;

b)de leerrekeningen van wie het meest behoefte aan bij- en omscholing heeft, met extra individuele opleidingsrechten aan te vullen, overeenkomstig de prioriteiten van de EU zoals de groene en de digitale transitie;

c)loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden te ontwikkelen en aan te bieden;

d)outreach- en voorlichtingsactiviteiten te organiseren.

Steun van de Unie

27.De Raad is verheugd dat de Commissie — met behulp van de expertise van het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop), de Europese Stichting voor opleiding (ETF), de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) en de Europese Arbeidsautoriteit (ELA) — voornemens is de uitvoering van deze aanbeveling te ondersteunen:

a)door wederzijds leren tussen de lidstaten te bevorderen om het ontwerp en de uitvoering van passende hervormingen voor de uitvoering van deze aanbeveling te ondersteunen;

b)door de kennisbasis over individuele leerrekeningen en aanverwante thema’s te verruimen en relevante richtsnoeren te ontwikkelen;

c)door na te gaan hoe het Europass-platform verder kan worden ontwikkeld — met name met het oog op interoperabiliteit met de nationale digitale portaalsites voor de individuele leerrekeningen — en door zichtbaarheid te verlenen aan de leer-, loopbaanbegeleidings- en validatiemogelijkheden waarvoor de verschillende nationale individuele opleidingsrechten kunnen worden gebruikt.

Verslaglegging en evaluatie

28.De lidstaten zouden de in deze aanbeveling uiteengezette beginselen zo snel mogelijk moeten toepassen en uiterlijk (12 maanden na de goedkeuring door de Raad) bij de Commissie een plan moeten indienen met de corresponderende maatregelen die op nationaal niveau moeten worden genomen. De voortgang bij de uitvoering van de plannen zou in het kader van het multilaterale toezicht in het Comité voor de werkgelegenheid moeten worden gemonitord als onderdeel van de cyclus van het Europees semester. Het monitoringkader maakt in voorkomend geval gebruik van de informatie die reeds via andere monitoringkaders is verzameld, en voorkomt dubbel werk.

29.Uiterlijk (12 maanden na de goedkeuring door de Raad) zouden de Commissie en het Comité voor de werkgelegenheid gezamenlijk een monitoringkader met overeengekomen gemeenschappelijke kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren moeten vaststellen om de uitvoering van deze aanbeveling en de resultaten ervan te beoordelen, evenals monitoringafspraken om de evaluatie ervan mogelijk te maken. De Commissie zou ervoor moeten zorgen dat het monitoringkader van gegevens van de andere EU-monitoringkaders gebruikmaakt en dat het geen onnodige administratieve lasten meebrengt.

30.De Commissie zou de vooruitgang bij de uitvoering van deze aanbeveling moeten beoordelen en evalueren in samenwerking met de lidstaten en na raadpleging van de sociale partners en relevante belanghebbenden en zij zou uiterlijk 5 jaar na de datum van goedkeuring van deze aanbeveling verslag bij de Raad moeten uitbrengen. Bij de beoordeling van de relevantie van het initiatief zou deze evaluatie ook de overdraagbaarheid van individuele opleidingsrechten tussen lidstaten aan de orde kunnen stellen.

Gedaan te Brussel,

(1)    Zie punt 2.2 van de effectbeoordeling voor een analyse van de negatieve factoren die leiden tot een lage en ongelijke deelname aan opleidingen.

(2)    Arbeidskrachtenenquête 2020, variabele TRNG_LFSE_01 .

(3)     Enquête volwasseneneducatie 2016 , leeftijdsgroep van 25 tot en met 64 jaar, met uitzondering van begeleide opleidingen op de werkplek. Dit is het meest recente jaar waarvoor gegevens over de deelname aan volwasseneneducatie in de afgelopen 12 maanden beschikbaar zijn.

(4)    79 % van het niet-formele leren van mannen hield verband met het werk, tegenover 71 % voor vrouwen. Er zijn geen overeenkomstige gegevens beschikbaar voor formeel leren.

(5)    Volgens de investeringsenquête van de EIB is het percentage werkgevers in de EU dat van mening is dat de moeilijkheden om werknemers met de juiste vaardigheden te vinden een belemmering voor investeringen vormen, gestegen van 66 % in 2016 tot 76 % in 2019, met slechts een kleine daling tot 73 % in het COVID‑19-jaar 2020.

(6)    IAO (2019), Skills for a greener future: A global view based on 32 country studies .

(7)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium ( COM/2021/118 final ).

(8)     Enquête volwasseneneducatie 2016 , leeftijdsgroep van 25 tot en met 64 jaar, met uitzondering van begeleide opleidingen op de werkplek.

(9)    Mededeling van de Commissie over een Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht ( COM(2020) 274 final ).

(10)     De Verklaring van Porto - Consilium (europa.eu) en 2425-06-21-euco-conclusions-en.pdf (europa.eu)

(11)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — De Europese Green Deal ( COM/2019/640 final ).

(12)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — “Fit for 55”: het EU-klimaatstreefdoel voor 2030 bereiken op weg naar klimaatneutraliteit ( COM(2021) 550 final ).

(13)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium ( COM/2021/118 final ).

(14)    Traject naar het digitale decennium ( COM(2021)574 ).

(15)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Actualisering van de nieuwe industriestrategie van 2020: een sterkere eengemaakte markt tot stand brengen voor het herstel van Europa ( COM(2021) 350 final ).

(16)     Verordening (EU) 2021/241 van het Europees Parlement en de Raad van 12 februari 2021 tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit (PB L 57 van 18.2.2021, blz. 17) .

(17)    Zie bijlage 6.3 van de effectbeoordeling voor meer informatie over ongelijkheden bij de deelname aan volwasseneneducatie en bijlage 6.4 voor een overzicht van de landspecifieke aanbevelingen inzake vaardigheden.

(18)    Zie deel 2 van de effectbeoordeling.

(19)    Zie deel 2.3 van de effectbeoordeling.

(20)    De term “arbeidssituatie” omvat alle werkenden, werklozen en personen die niet tot de beroepsbevolking behoren. De term “beroepsstatus” omvat alle werknemers ongeacht hun contractuele status, d.w.z. met inbegrip van zelfstandigen en andere personen met een atypische vorm van werk.

(21)    Zie deel 6.1 van de effectbeoordeling.

(22)     Besluit (EU) 2021/1868 van de Raad betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten (PB L 379 van 26.10.2018, blz. 1).

(23)     Besluit (EU) 2020/1512 van de Raad van 13 oktober 2020 betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten , blz. 22.

(24)     Aanbeveling van de Raad van 19 december 2016 tot invoering van bijscholingstrajecten : nieuwe mogelijkheden voor volwassenen (PB C 484 van 24.12.2016, blz. 1).

(25)    Arbeidskrachtenenquête 2020, variabele edat_lfs_9901 .

(26)    Actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten, ( COM(2021) 102 final ).

(27)    Mededeling van de Commissie: De Europese onderwijsruimte tegen 2025 tot stand brengen ( COM(2020)625 final ).

(28)     Pact voor vaardigheden.

(29)    Het gaat om partnerschappen in de volgende industriële ecosystemen: motorvoertuigen; micro-elektronica; ruimtevaart en defensie; scheepsbouw; en offshore hernieuwbare energie.

(30)    Aanbeveling van de Commissie van 4 maart 2021 over doeltreffende actieve steun voor werkgelegenheid na de COVID‑19-crisis (EASE) ( COM(2021) 1372 final ).

(31)    Variërend van 69 % voor bedrijven tot 93 % voor ngo’s en anderen. Onder respondenten uit lidstaten met een laag deelnamepercentage was de instemming met de stelling 12 procentpunten hoger dan onder respondenten uit lidstaten met een laag deelnamepercentage (respectievelijk 89 % en 77 %).

(32)    Zie Europese Commissie (2020), Annual report on intra-EU labour mobility , voor trends op het gebied van arbeidsmobiliteit in de EU en Dorn and Zweigmüller (2021), Migration and Labor Market Integration in Europe (Journal of Economic Perspectives) voor een bewijsvoering dat een gebrek aan vaardigheden de arbeidsmobiliteit binnen de EU beperkt.

(33)     Besluit (EU) 2020/1512 van de Raad van 13 oktober 2020 betreffende de richtsnoeren voor het werkgelegenheidsbeleid van de lidstaten (PB L 344/22) en Besluit (EU) 2021/1868 van de Raad van 15 oktober 2021 (PB L 379/1).

(34)    Variërend van 49 % voor bedrijven tot 83 % voor ngo’s en andere respondenten.

(35)

   Onder meer een speciale hoorzitting met de sociale partners op hoog politiek niveau, een raadpleging van het Comité voor de werkgelegenheid, een gedachtewisseling met leden van het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, een gedachtewisseling met het Raadgevend Comité voor de beroepsopleiding en de directeuren-generaal voor beroepsopleiding, en gericht overleg met andere groepen belanghebbenden (waaronder de adviesgroep voor het Europees kwalificatiekader, de Europass-adviesgroep, beleidsnetwerken en het Europees netwerk van openbare diensten voor arbeidsvoorziening).

(36)    Hoorzitting met de sociale partners op 15 april 2021.

(37)     ACVT opinion on Individual Learning Accounts

(38)     Resolutie van het Europees Parlement van 11 februari 2021 betreffende de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over de Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht ( 2020/2818(RSP) )

(39)     Conclusies van de Raad van 8 juni 2020 over omscholing en bijscholing als basis voor meer duurzaamheid en inzetbaarheid ter ondersteuning van economisch herstel en sociale cohesie . 

(40)     Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité van 7 juli 2021 over volwassenenonderwijs .

(41)     Pact voor vaardigheden .

(42)    Met inbegrip van de directoraten-generaal CNECT, EAC, ECFIN, ESTAT, GROW, JRC, JUST, LS en REFORM en het SG.

(43)    Zie bijlage 1 van de effectbeoordeling.

(44)    Zie de delen 2.2 en 7 van de effectbeoordeling voor een meer gedetailleerde bespreking van de wijze waarop de in dit voorstel aanbevolen beleidsmaatregelen de obstakels voor deelname uit de weg willen ruimen.

(45)    Deze schattingen zijn ontleend aan de scenarioanalysen in punt 6.1 van de effectbeoordeling. Ze zijn gebaseerd op opleidingsrechten voor 30 uur opleiding voor alle volwassenen in de werkende leeftijd en 50 uur opleiding voor personen die het meest behoefte aan bij- en omscholing hebben. De financiële kosten per begunstigde zijn afhankelijk van de opleidingskosten in de lidstaten, met een EU-gemiddelde van naar schatting 381 EUR voor 30 uur opleiding en 631 EUR voor 50 uur opleiding.

(46)    Verordening (EU) nr. 492/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 5 april 2011 betreffende het vrije verkeer van werknemers binnen de Unie (PB L 141 van 27.5.2011, blz. 1).

(47)    Opleidingsrechten vallen buiten het toepassingsgebied van Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels (PB   L  166 van 30 . 4 . 2004 , blz.  1 ) .

(48)    Europese Commissie (2020), Study supporting the evaluation of the Council Recommendation of 20 December 2012 on the validation of non-formal and informal learning.

(49)    Bijvoorbeeld DigiComp (digitale competenties), LifeComp (persoonlijke en sociale competenties en competenties op het gebied van leren leren), EntreComp (ondernemerschapscompetenties) en GreenComp (duurzaamheidscompetenties).

(50)    Op 1 februari 2020 volgens een voorlopige versie van de geüpdatete databank “Financing Adult Learning” van Cedefop (de update verschijnt binnenkort) (zie bijlage 8.2.). Het Verdrag betreffende betaald scholings- en vormingsverlof van de IAO is voor het laatst door een lidstaat geratificeerd in 1993.

(51)    Cedefop (2012), Training leave. Policies and practice in Europe .

(52)     Verordening (EU) 2021/1057 van het Europees Parlement en de Raad van 24 juni 2021 tot oprichting van het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1296/2013 (PB L 231 van 30.6.2021, blz. 21).

(53)     Verordening (EU) 2021/1058 van het Europees Parlement en de Raad van 24 juni 2021 inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling en het Cohesiefonds (PB L 231 van 30.6.2021, blz. 60).

(54)    Verordening (EU) 2021/1056 van het Europees Parlement en de Raad van 24 juni 2021 tot oprichting van het Fonds voor een rechtvaardige transitie (PB L 231 van 30.6.2021, blz. 1).

(55)     Verordening (EU) 2021/241 van het Europees Parlement en de Raad van 12 februari 2021 tot instelling van de herstel- en veerkrachtfaciliteit (PB L 57 van 18.2.2021, blz. 17).

(56)

    Europese pijler van sociale rechten .

(57)     Conclusies van de Europese Raad , 24‑25 juni 2021. De conclusies sluiten aan bij de Verklaring van Porto van 8 mei 2021.

(58)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Europese vaardighedenagenda voor duurzaam concurrentievermogen, sociale rechtvaardigheid en veerkracht ( COM(2021)274 final ).

(59)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — De Europese Green Deal ( COM/2019/640 final ).

(60)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — “Fit for 55”: het EU-klimaatstreefdoel voor 2030 bereiken op weg naar klimaatneutraliteit ( COM(2021) 550 final ).

(61)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium ( COM/2021/118 final ).

(62)    Voorstel voor een besluit van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van het beleidsprogramma 2030 “Traject naar het digitale decennium” ( COM(2021)574 ).

(63)     Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over het actieplan voor digitaal onderwijs (COM/2018/022 final).

(64)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Actualisering van de nieuwe industriestrategie van 2020: een sterkere eengemaakte markt tot stand brengen voor het herstel van Europa ( COM(2021) 350 final ).

(65)     Conclusies van de Raad van 8 juni 2020 over omscholing en bijscholing als basis voor meer duurzaamheid en inzetbaarheid ter ondersteuning van economisch herstel en sociale cohesie.

(66)     ACVT opinion on Individual Learning Accounts .

(67)    Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Actualisering van de nieuwe industriestrategie van 2020: een sterkere eengemaakte markt tot stand brengen voor het herstel van Europa ( COM(2021) 350 final ). In deze mededeling worden 14 industriële ecosystemen vermeld die voor specifieke steun in aanmerking komen, onder meer om de vaardigheden van hun huidige en toekomstige arbeidskrachten te ontwikkelen.

(68)    Europese Commissie (2020), Study supporting the evaluation of the Council Recommendation of 20 December 2012 on the validation of non-formal and informal learning.

(69)    Op 1 februari 2020 volgens een voorlopige versie van de geüpdatete databank “Financing Adult Learning” van Cedefop (de update verschijnt binnenkort) (zie bijlage 8.2.). Het Verdrag betreffende betaald scholings- en vormingsverlof van de IAO is voor het laatst door een lidstaat geratificeerd in 1993.

(70)     Verordening (EU) 2021/1057 van het Europees Parlement en de Raad van 24 juni 2021 tot oprichting van het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1296/2013 (PB L 231 van 30.6.2021, blz. 21).

(71)     Next Generation EU wil het volledige potentieel van de begroting van de Unie benutten om het herstel van een groener, digitaler en veerkrachtiger Europa te ondersteunen.

(72)    Overeenkomstig de Aanbeveling van de Raad van 20 december 2012 betreffende de validatie van niet-formeel en informeel leren (PB C 398 van 22.12.2012, blz. 5).

(73)    In overeenstemming met de aanbeveling van de Raad inzake microcredentials voor een leven lang leren en inzetbaarheid.

(74)    Overeenkomstig de toegankelijkheidsvoorschriften van Richtlijn (EU) 2019/882 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 betreffende de toegankelijkheidsvoorschriften voor producten en diensten (PB L 151 van 7.6.2019, blz. 70).

(75)    Portalen moeten worden opgezet overeenkomstig de beginselen van de mededeling van de Commissie over een Europees interoperabiliteitskader, COM(2017) 134 final .