8.4.2011   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 94/31

(1)

Krachtens de Toetredingsakte van 2003 mag Letland gedurende een periode van zeven jaar na de datum van toetreding, welke verstrijkt op 30 april 2011, verbodsbepalingen handhaven ten aanzien van de verwerving van landbouwgrond door natuurlijke en rechtspersonen van andere EU-lidstaten die niet in Letland gevestigd of geregistreerd zijn en er ook geen filiaal of bijkantoor hebben. Het betreft een tijdelijke uitzondering op het bij de artikelen 63 tot en met 66 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie gegarandeerde vrije verkeer van kapitaal. Deze overgangsperiode mag slechts eenmaal met maximaal drie jaar worden verlengd.

(2)

Op 6 december 2010 heeft Letland verzocht de overgangsperiode met betrekking tot de verwerving van landbouwgrond met drie jaar te verlengen.

(3)

De hoofdreden voor de overgangsperiode was gelegen in de noodzaak om na de invoering van de eengemaakte markt en de overgang naar het gemeenschappelijk landbouwbeleid in Letland de sociaaleconomische omstandigheden voor landbouwactiviteiten te vrijwaren. Met name werd beoogd tegemoet te komen aan de bezorgdheid die in verband met de mogelijke effecten op de landbouwsector van de liberalisering van de verwerving van landbouwgrond is gerezen ten gevolge van de aanvankelijk grote verschillen in grondprijzen en inkomen in vergelijking met België, Denemarken, Duitsland, Ierland, Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Finland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk (hierna de „EU-15” genoemd). De overgangsperiode was er ook op gericht het proces van privatisering en teruggave van landbouwgrond aan landbouwers te vergemakkelijken. In haar verslag van 16 juli 2008 getiteld „Evaluatie van de overgangsregeling voor de verwerving van agrarisch onroerend goed als vastgesteld in het Toetredingsverdrag van 2003” (hierna de „tussentijdse evaluatie van 2008” genoemd) heeft de Commissie reeds benadrukt dat het van belang was dit proces vóór het einde van de toegestane overgangsperiode te voltooien (1).

(4)

Volgens de gegevens waarover Eurostat beschikt, zijn de prijzen van landbouwgrond in Letland lager dan in de Europese Unie. Een totale convergentie van de verkoopprijzen van landbouwgrond werd niet verwacht en evenmin als een noodzakelijke voorwaarde voor het beëindigen van de overgangsperiode beschouwd. Dat neemt echter niet weg dat de waarneembare prijsverschillen voor landbouwgrond tussen Letland en de EU-15 van zodanige omvang zijn dat zij een vlotte voortgang naar prijsconvergentie in de weg kunnen staan.

(5)

Uit de gegevens van Eurostat blijkt dat er net als voor de prijzen van landbouwgrond ook voor het bbp per hoofd in koopkrachtstandaard nog steeds een kloof tussen Letland en de EU-15 bestaat. Voor de onderdanen van Letland zijn de huidige prijzen van landbouwgrond in Letland dan ook hoog in verhouding tot hun koopkracht.

(6)

Ook het concurrentievermogen van de Letlandse landbouwsector blijft nog altijd achter bij dat van de landbouwsector van de EU-15, een probleem dat nog wordt verergerd door de moeilijke toegang tot financiering en door de hoge rentetarieven die gelden voor zakelijke kredieten voor de aankoop van landbouwgrond (15 % per jaar in 2009 volgens door de Letlandse autoriteiten verstrekte gegevens).

(7)

Volgens door de Letlandse autoriteiten verstrekte gegevens die op het kadaster van Letland zijn gebaseerd, bestond per 1 januari 2010 37,7 % van het totale grondgebied van het land uit landbouwgrond en was 45,8 % van de landoppervlakte met bos bedekt. In 2007 was 62 % van de landbouwgrond in het bezit van landbouwers, terwijl 26,6 % ervan werd gepacht. Hoewel de landbouwgrond in Letland reeds grotendeels in particuliere handen is, zijn het proces van restitutie van eigendomsrechten en de grondhervorming in plattelandsgebieden nog altijd niet voltooid.

(8)

De heersende onduidelijkheid over eigendomsrechten vormt onvermijdelijk een belemmering voor het verrichten van grondtransacties en de consolidatie van landbouwgronden. De versnippering van de landbouwgrond doet op haar beurt verder afbreuk aan het concurrentievermogen en aan de marktgerichtheid van landbouwbedrijven. In dit verband blijkt uit Eurostat-gegevens dat hoewel zich in Letland een geleidelijke consolidatie van de grond aan het voltrekken is en het gemiddelde geëxploiteerde landbouwareaal per landbouwbedrijf er tussen 2001 en 2007 is toegenomen van 10 ha tot 16 ha, dit gemiddelde nog steeds lager ligt dan in andere EU-lidstaten, zoals Denemarken, Duitsland en Zweden, waar het in 2007 respectievelijk 60 ha, 46 ha en 43 ha bedroeg.

(9)

De recente wereldwijde financiële en economische crisis heeft ook voor de economie van Letland negatieve gevolgen gehad. De vraaguitval, gevolgd door een scherpe daling van de aankoopprijzen van landbouwproducten op een moment dat de grondstoffenprijzen zich op het hoge niveau van 2008 handhaafden, resulteerde in een verdere verslechtering van de al ongunstige positie van de Letlandse landbouwers ten opzichte van de landbouwers van de EU-15.

(10)

Volgens de autoriteiten van Letland valt tegen deze achtergrond te verwachten dat de grondprijzen in Letland onder druk zouden komen te staan mochten de beperkingen op 1 mei 2011 worden opgeheven. Bijgevolg dreigen zich bij het verstrijken van de overgangsperiode ernstige verstoringen op de Letlandse markt voor landbouwgrond te zullen voordoen.

(11)

Derhalve moet een verlenging met drie jaar van de in van bijlage VIII, hoofdstuk 3, van de Toetredingsakte van 2003 bedoelde overgangsperiode worden toegestaan.

(12)

Om de markt ten volle op de liberalisering voor te bereiden, blijft het, zelfs in ongunstige economische omstandigheden, van het grootste belang tijdens de overgangsperiode zowel de verbetering van factoren zoals de krediet- en verzekeringsfaciliteiten voor landbouwers, als de afronding van de structurele landbouwhervorming te bevorderen, zoals reeds in de tussentijdse evaluatie van 2008 is benadrukt.

(13)

Aangezien de open eengemaakte markt steeds de hoeksteen van de Europese welvaart is geweest, zou ook de markt voor landbouwgrond in Letland baat kunnen hebben bij een grotere instroom van buitenlands kapitaal. Zoals in de tussentijdse evaluatie van 2008 is benadrukt, zouden buitenlandse investeringen in de landbouwsector bovendien belangrijke langetermijngevolgen hebben voor de verstrekking van kapitaal en knowhow, voor de werking van de grondmarkten en voor de landbouwproductiviteit. Met een geleidelijke versoepeling van de beperkingen op buitenlandse eigendom tijdens de overgangsperiode zou tevens worden bijgedragen tot de voorbereiding van de markt op volledige liberalisering.

(14)

Ter wille van de rechtszekerheid en ter voorkoming van een rechtsvacuüm in de nationale rechtsorde van Letland na het verstrijken van de huidige overgangsperiode dient dit besluit in werking te treden op de dag van de bekendmaking ervan in het Publicatieblad van de Europese Unie,