16.9.2006   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 253/20

(1)

Deze zaak heeft betrekking op de overname door E.ON (Duitsland) van twee dochterondernemingen van het geïntegreerde Hongaarse olie- en gasbedrijf MOL, die actief zijn op het vlak van de groothandelsgasmarkt, de verkoop van en trading in gas, en de gasopslag. MOL beschikt ook over een twee jaar geldige verkoopoptie om haar dochteronderneming voor gastransmissie aan E.ON te verkopen.

(2)

Voorafgaand aan de transactie heeft MOL reeds de bijna alleenzeggenschap verworven over de toegang tot de gasbronnen en de gasinfrastructuur in Hongarije. Het gastransmissienetwerk en alle gasopslaginstallaties in Hongarije zijn in handen van MOL. Voorts bekleedt MOL een bijna monopoliepositie op de groothandelsgasmarkt. MOL heeft thans reeds een sleutelpositie met betrekking tot gasvoorraden (zowel invoer als binnenlandse productie) en gasinfrastructuur. Deze sleutelpositie zal nu door E.ON worden overgenomen.

(3)

De wezenlijke wijziging die is opgetreden naar aanleiding van de voorgestelde transactie is dat E.ON — in tegenstelling tot MOL — sterke marktposities bekleedt in de retaillevering van gas en stroom in Hongarije. Met uitzondering van de activiteiten op het vlak van gastransmissie en -productie van MOL zal door de onderhavige transactie een over de hele toeleveringsketen van gas en elektricteit in Hongarije verticaal geïntegreerd bedrijf tot stand komen.

(4)

Uit het marktonderzoek van de Commissie is gebleken dat de transactie tot gevolg zou hebben dat een ernstig risico ontstaat van uitsluiting van concurrenten op de downstreammarkten voor gas en elektriciteit, omdat de nieuwe onderneming bijna alleenzeggenschap heeft over de in Hongarije beschikbare gasvoorraden (meestal van Russische oorsprong) en een verticaal geïntegreerd bedrijf is op de downstreammarkt voor gas en elektriciteit. Zoals reeds werd vermeld, is E.ON, in tegenstelling tot MOL, stroomafwaarts van de groothandelsgasmarkt actief op het vlak van de retaillevering en distributie van gas en stroom (aangezien E.ON twee van de zes regionale gasdistributiebedrijven en drie van de zes regionale elektriciteitsdistributiebedrijven in handen heeft) en van de stroomopwekking. Dit zou leiden tot een wijziging van de stimulansen van de nieuwe onderneming ten opzichte van haar concurrenten op de downstreammarkt. De nieuwe onderneming zou dus de mogelijkheid en de prikkel hebben om discriminerend op te treden ten aanzien van haar concurrenten op de downstreammarkten in zowel de gas als elektriciteitssectoren.

(5)

Om de tijdens de procedure vastgestelde mededingingsbezwaren weg te nemen, heeft E.ON op 20 oktober 2005 een reeks toezeggingen ingediend. Op 16 november 2005 heeft E.ON herziene toezeggingen ingediend. Op 8 december 2005 werden de definitieve toezeggingen ingediend. De Commissie is van mening dat met deze toezeggingen, die volgend op de markttoets aanzienlijk werden verbeterd in vergelijking met het oorspronkelijke voorstel van E.ON, wordt tegemoet gekomen aan de door derde partijen geformuleerde bezwaren met betrekking tot de noodzaak om te zorgen voor voldoende liquiditeit van gas op de Hongaarse groothandelsgasmarkt tegen prijzen en voorwaarden die derde partijen in staat zullen stellen daadwerkelijk te concurreren met de nieuwe onderneming op de downstream gas- en stroommarkten in Hongarije.

(6)

Derhalve wordt voorgesteld overeenkomstig artikel 8, lid 2, van de concentratieverordening een goedkeuringsbeschikking met voorwaarden en verplichtingen vast te stellen.

(7)

E.ON Ruhrgas International AG (hierna „E.ON” genoemd) maakt deel uit van de E.ON bedrijvengroep, een particuliere energiegroep die zich toespitst op de levering van stroom en gas.

(8)

MOL Hungarian Oil and Gas (hierna „MOL” genoemd) is een geïntegreerd olie- en gasbedrijf, dat hoofdzakelijk actief is in Hongarije op de markten voor aardgas, olie, brandstoffen en chemische producten. MOL is een naamloze vennootschap die aan de beurs van Boedapest staat genoteerd. De Hongaarse staat heeft nog steeds 12 % van het aandelenkapitaal in handen en bezit ook een gouden aandeel.

(9)

Deze zaak heeft betrekking op een concentratie waardoor E.ON zeggenschap verwerft over MOL Földgázellátó Rt. (hierna „MOL WMT” genoemd) en MOL Földgáztároló Rt. (hierna „MOL Storage” genoemd). E.ON zal ook de deelnemingen verwerven van MOL in Panrusgáz Magyar-Orosz Gázipari Rt. (hierna „Panrusgáz” genoemd), een gemeenschappelijke onderneming van OAO Gazprom (Rusland) en MOL.

(10)

Mol Földgázszállító Rt. (hierna „MOL Transmission” genoemd), een andere volle dochteronderneming van MOL, komt in het kader van deze transactie niet in handen van E.ON. MOL verwerft daarentegen een verkoopoptie op basis waarvan MOL kan eisen dat E.ON in de loop van de komende twee jaar een belang van 25 % plus één aandeel of van 75 % min één aandeel in MOL Transmission neemt.

(11)

Ten slotte blijft MOL zeggenschap behouden over haar bedrijfsactiviteiten inzake de exploratie en productie van gas (de upstream gasexploratie en -productie divisie van MOL (hierna „MOL E & P”genoemd)). Als onderdeel van de transactie hebben MOL en MOL WMT evenwel een nieuw contract op lange termijn gesloten voor de levering van door MOL E & P geproduceerd gas (hierna „het leveringscontract” genoemd).

(12)

Rekening houdend met de specifieke kenmerken van de Hongaarse gasmarkten, heeft de Commissie de volgende relevante productmarkten in de gassector kunnen onderscheiden:

(13)

Sinds 1 juli 2004 zijn alle niet-huishoudelijke afnemers in aanmerking komende afnemers geworden die krachtens de Hongaarse wet vrij zijn in de keuze van hun leverancier. Uiterlijk op 1 juli 2007 zullen huishoudelijke afnemers in aanmerking komende afnemers worden.

(14)

De Hongaarse aardgassector wordt gekenmerkt door een hybride model: een gereguleerd marktsegment („markt voor openbare nutsbedrijven”), dat op de vroegere organisatie van Hongaarse gasmarkt is gebaseerd, en een geliberaliseerd marktsegment („open marktsegment”) bestaan naast elkaar. In het gereguleerde marktsegment is de openbare nutsonderneming-groothandelaar (MOL WMT) wettelijk verplicht om de volledige vraag naar aardgas te dekken voor de nutsdoelstellingen van de regionale distributieondernemingen, terwijl de regionale distributieondernemingen verplicht zijn zich uitsluitend bij de openbare nutsonderneming-groothandelaar te bevoorraden voor de vraag naar aardgas van hun met de openbare dienstverlening belaste afnemers (tegen gereguleerde prijzen). De regionale distributieondernemingen hebben als leveranciers van de openbare nutsbedrijven op hun beurt het exclusieve recht en de verplichting om de in hun gebied gevestigde afnemers tegen gereguleerde prijzen te bevoorraden. In aanmerking komende afnemers hebben de keuze tussen een voortzetting van hun bevoorrading in het kader van een overeenkomst van openbare dienstverlening door hun historische gasleverancier (hun regionale distributieonderneming of de openbare nutsonderneming-groothandelaar, MOL WMT, indien de afnemer rechtstreeks door MOL WMT werd bevoorraad) of een beëindiging van hun overeenkomst van openbare dienstverlening, waarna zij voor hun gasbehoeften een beroep kunnen doen op een trader of zelf aardgas kunnen importeren. Naar verwachting zal dit hybride model na juli 2007 verdwijnen.

(15)

Uit het marktonderzoek is gebleken dat er een afzonderlijke productmarkt bestaat voor de levering van gas aan traders in Hongarije. Op deze markt verkopen importeurs/producenten gas aan traders en verkopen traders gas aan elkaar, om het gas door te verkopen op het open marktsegment. Op het gereguleerde marktsegment zijn de regionale distributieondernemingen verplicht gas voor hun behoeften als openbare dienstverlener aan te kopen bij de openbare nutsonderneming-groothandelaar (MOL WMT).

(16)

In deze zaak is uit het onderzoek gebleken dat alle betrokken markten nationaal zijn, met uitzondering van de markten voor de distributie van gas en de levering van gas aan huishoudelijke afnemers, die thans subnationaal zijn (bijvoorbeeld beperkt tot specifieke distributiegebieden binnen Hongarije).

(17)

Rekening houdend met de specifieke kenmerken van de Hongaarse stroommarkten, heeft de Commissie de volgende relevante productmarkten in de elektriciteitssector kunnen onderscheiden:

(18)

De Hongaarse elektriciteitssector wordt eveneens gekenmerkt door een hybride model, dat bestaat uit een gereguleerd en een open segment. Op 1 juli 2004 werden alle niet-huishoudelijke afnemers in aanmerking komende afnemers. Vanaf 1 juli 2007 worden de huishoudelijke afnemers ook in aanmerking komende afnemers. Zoals in de gassector het geval is, hebben in aanmerking komende afnemers het recht om van leverancier te veranderen. Ze zijn hiertoe evenwel niet verplicht en kunnen dus in het kader van een overeenkomst van openbare dienstverlening bij hun respectieve regionale leverancier blijven. In de elektriciteitssector zijn er evenwel meer afnemers die zijn overgegaan naar het open marksegment dan in de gassector. In juni 2005 maakte 32 % van het totale Hongaarse stroomverbruik deel uit van het open segment.

(19)

In deze zaak zijn de meeste betrokken markten nationaal, met uitzondering van de markt voor de stroomdistributie en de retailstroomlevering aan huishoudelijke afnemers, die thans subnationaal zijn (bijvoorbeeld beperkt tot specifieke distributiegebieden binnen Hongarije).

(20)

Door haar vroegere positie als wettelijke monopolist bezit MOL WMT een machtspositie met betrekking tot groothandelslevering van gas aan regionale distributieondernemingen en traders in Hongarije. Hoewel MOL WMT op het gereguleerde marktsegment haar vroegere monopolierechten behoudt, is uit het onderzoek van de Commissie gebleken dat er aanzienlijke toegangsdrempels bestaan tot het open segment van de Hongaarse gasmarkt. De belangrijkste belemmering waarmee nieuwe marktdeelnemers in Hongarije worden geconfronteerd, is de moeilijke toegang tot concurrerende gasbronnen en het gebrek aan liquiditeit van de Hongaarse groothandelsgasmarkt.

(21)

In het bijzonder heeft MOL WMT de controle over de toegang tot de binnenlandse gasbronnen en de concurrerende gasimporten en zal zij deze controle in de toekomst blijven behouden.

(22)

De Hongaarse binnenlandse gasproductie is niet verwaarloosbaar en bedroeg in 2004 ongeveer 3 miljard m3, hetgeen neerkomt op vrijwel 20 % van het totale nationale gasverbruik. Uit het onderzoek is ook gebleken dat het Hongaarse gas kan concurreren met het geïmporteerde gas.

(23)

Hoewel in het kader van de voorgenomen transactie MOL E & P niet wordt overgenomen door E.ON, hebben MOL E & P en MOL WMT als onderdeel van de transactie een contract met een looptijd van tien jaar gesloten over de levering van door MOL E & P geproduceerd binnenlands gas. Krachtens dit leveringscontract worden de door MOL E & P aan MOL WMT te leveren gasvolumes vastgesteld op basis van de productieprognoses van MOL E & P. De Commissie heeft vastgesteld dat geen binnenlands gas meer beschikbaar zal zijn voor derde partijen […], omdat de afgesproken volumes overeenstemmen met de productieprognoses van MOL E & P en de hoeveelheden die beschikbaar zijn voor derde partijen voor de resterende duur van het contract ten hoogste [27 tot 37 %] van de productieprognoses van MOL E & P zullen bedragen.

(24)

Het aandeel van het ingevoerde gas in het totale gasverbruik in Hongarije bedraagt 80 % en zal naar verwachting stijgen omdat de binnenlandse productie afneemt. Er zijn twee entry-punten van waaruit gas kan worden geïmporteerd, een oostelijk entry-punt in Beregovo, nabij de grens met Oekraïne, en een westelijk entry-punt, HAG, nabij de grens met Oostenrijk.

(25)

Uit het onderzoek is gebleken dat alle gas dat in Hongarije wordt geïmporteerd — en de enige concurrerende gasbevoorrading — afkomstig is uit Rusland (dus wordt betrokken bij Gazprom) of uit een GOS-land (in het bijzonder Turkmenistan) met doorvoer door Rusland en Oekraïne (dus via doorvoerpijplijnen die in handen van Gazprom zijn). Naar verwachting zullen vóór 2012 — het jaar waarin de NABUCCO-pijplijn, waardoor gas uit het Midden-Oosten en het gebied rond de Kaspische Zee kan worden aangevoerd, operationeel wordt — geen alternatieve gasbronnen in Hongarije beschikbaar zijn.

(26)

Vóór de liberalisering had MOL een monopolie over de gasimport in Hongarije. Om haar gasbevoorrading veilig te stellen, heeft MOL WMT langdurige leveringsovereenkomsten met een looptijd van […] (tot […]) afgesloten met Panrusgáz, Gaz de France (hierna „GdF” genoemd), E.ON en Bothli-Trade (Bothli-Trade heeft deze overeenkomst toegekend aan EMFESZ, tot nog toe de enige nieuwkomer op de Hongaarse gasmarkt). Het gas dat door MOL WMT bij E.ON en GdF wordt aangekocht en via het westelijk entry-punt wordt ingevoerd, is van oorsprong Russisch gas en is ongeveer [27 tot 37 %] duurder dan het gas dat bij Gazprom via Panrusgáz of bij EMFESZ wordt aangekocht.

(27)

Uit het marktonderzoek is gebleken dat het momenteel moeilijk is voor nieuwkomers om naast de bestaande overeenkomsten die door MOL WMT werden gesloten, toegang te krijgen tot Russisch gas. Het blijkt dat er geen prikkel zou zijn voor Gazprom om voor de export naar Hongarije „meer” gas te verkopen dan de gasleveringen die nodig zijn om het „gastekort” te dekken tussen de toekomstige stijging van de Hongaarse vraag naar gas en de behoeften die reeds zijn gedekt door de bestaande langlopende invoerovereenkomsten die MOL WMT heeft afgesloten.

(28)

Gazprom levert reeds via Panrusgáz, de gemeenschappelijke onderneming van Gazprom en MOL, gasvolumes die de meeste behoeften van Hongarije dekken. De Commissie is van mening dat het niet mogelijk is gas bij Gazprom aan te kopen met het oogmerk om met MOL WMT te concurreren. Ten eerste is er geen prikkel die Gazprom ertoe aanspoort gas tegen een lagere prijs te verkopen aan een andere gastrader, aangezien deze hoeveelheden gewoonweg de volumes zouden verdringen die Gazprom reeds voor de Hongaarse markt verkoopt. Ten tweede zou gas dat door Gazprom tegen een hogere prijs wordt verkocht, in Hongarije niet concurrerend zijn.

(29)

Voorts blijft MOL WMT als gevestigde exploitant aanzienlijke voordelen genieten ten opzichte van kandidaat-nieuwkomers op het vlak van continuïteit van de energievoorziening, transmissie- en opslagkosten van gas, in het bijzonder dankzij haar grote klantenbasis en aanzienlijke verkoopvolumes.

(30)

Daarom bekleedt MOL WMT reeds vóór de transactie een machtspositie op verscheidene Hongaarse groothandelsgasmarkten (gasbevoorrading van regionale distributieondernemingen, gasbevoorrading van traders en gasbevoorrading van elektriciteitscentrales).

(31)

De essentiële wijziging die door de transactie tot stand wordt gebracht, is dat E.ON — in tegenstelling tot MOL — via haar regionale distributieondernemingen actief is op het gebied van de retaillevering aan kleine industriële en commerciële afnemers. De fusie zal bijgevolg leiden tot de oprichting van een verticaal geïntegreerd bedrijf, dat zowel op het gebied van de gasgroothandel als van de gaskleinhandel actief is. Onmiddellijk na de transactie zal de nieuwe onderneming wellicht het vermogen en de prikkel hebben de downstreammarkt voor de gasbevoorrading van kleine industriële en commerciële afnemers voor daadwerkelijke en potentiële concurrentie af te schermen, aangezien de concurrenten van de nieuwe onderneming op haar een beroep zouden moeten doen voor het verkrijgen van hun groothandelsgas.

(32)

Na de fusie zal de nieuwe onderneming in staat zijn de toegang tot gas af te schermen en de kosten van haar concurrenten op verscheidene manieren te verhogen. In het gereguleerde marktsegment, waar de prijzen worden gereguleerd, zou de nieuwe onderneming op grond van andere factoren dan de prijs discriminerend kunnen optreden (zoals door vertragingen bij de bevoorrading, vermindering van de kwaliteit van de dienstverlening, onvoldoende flexibiliteit, gebrek aan bereidheid om opnieuw onderhandelingen te voeren, enz.). In het open marktsegment zou de nieuwe onderneming de groothandelsprijs van gas voor traders rechtstreeks kunnen verhogen en/of op grond van andere factoren dan de prijs discriminerend kunnen optreden.

(33)

Via zijn regionale distributieondernemingen heeft E.ON op de gasbevoorradingsmarkt voor kleine industriële en commerciële afnemers een marktaandeel van ongeveer [15 tot 25 %] in handen. Uit het onderzoek van de Commissie blijkt dat de prikkel van de nieuwe onderneming om de kosten van concurrenten te verhogen én haar optimale afschermingsstrategie waarschijnlijk door het reguleringskader zullen worden beïnvloed.

(34)

Bijgevolg zullen de concurrenten van de nieuwe onderneming waarschijnlijk worden gemarginaliseerd met als resultaat dat de nieuwe onderneming meer marktmacht zal verwerven op de downstreammarkt voor de gasbevoorrading van kleine industriële en commerciële afnemers. Door deze afscherming van de gasbevoorrading zullen nieuwe markttoetredingen wellicht worden afgeremd, omdat potentiële nieuwkomers er niet zullen van uitgegaan dat zij met de nieuwe onderneming gasleveringscontracten zullen kunnen afsluiten tegen de voorwaarden die overeenstemmen met die welke op de verbonden ondernemingen van E.ON van toepassing zijn. De Commissie is dus van mening dat de fusie de mededinging op de markt voor gasbevoorrading van kleine industriële en commerciële afnemers op significante wijze zal belemmeren.

(35)

E.ON heeft thans een marktaandeel van ongeveer [15-25 %] van de gasbevoorradingsmarkt voor huishoudelijke afnemers in Hongarije. Zoals dit op de gasbevoorradingsmarkt voor kleine industriële en commerciële afnemers het geval is, zal de nieuwe onderneming het vermogen en de prikkel hebben om de toegang tot gas af te schermen voor haar downstream concurrenten op de gasbevoorradingsmarkt voor huishoudelijke afnemers, waardoor de concurrentie op significante wijze wordt belemmerd.

(36)

Aangezien de huishoudelijke afnemers in juli 2007, dus slechts achttien maanden na de vaststelling van deze beschikking, in aanmerking komende afnemers zullen worden, is de Commissie in deze zaak van mening dat de belangrijkste mededingingsbeperkende gevolgen van de fusie vanaf deze datum merkbaar zullen worden.

(37)

Naast deze toekomstige mededingingsbeperkende gevolgen zal de fusie waarschijnlijk ook onmiddellijke gevolgen teweeg brengen door i) concurrerende kleinhandelaars op de aangrenzende, maar eng verwante markt van de gasbevoorrading aan kleine industriële en commerciële afnemers (die de waarschijnlijke nieuwkomers zijn op de markt voor de huishoudelijke afnemers) te verzwakken en ii) potentiële nieuwe marktdeelnemers ervan af te brengen hun toetreding tot de markt voor te bereiden (aangezien een markttoetreding ruim van tevoren moet worden voorbereid).

(38)

MOL WMT en de regionale distributieondernemingen waren slechts indirecte concurrenten op de markt voor gasbevoorrading van grote industriële afnemers, omdat MOL WMT op het gereguleerde marktsegment alleen rechtstreeks op het transmissienetwerk aangesloten afnemers, kan bevoorraden. Voorts zijn de regionale distributieondernemingen verplicht zich voor hun gas bij MOL WMT te bevoorraden. Tot nu toe zijn weinige afnemers erin geslaagd op het open marktsegment betere aanbiedingen te verkrijgen van traders zoals EMFESZ, omdat de gereguleerde prijzen vrij laag zijn gebleven.

(39)

Vanaf juli 2007 zullen het hybride model en de prijsregulatie voor grote industriële afnemers worden afgeschaft. Hoewel MOL WMT als gastrader in staat zou zijn geweest om meer grote, op de distributienetwerken aangesloten industriële afnemers als klant te winnen, komt als gevolg van de fusie de samenvoeging tot stand van de aanzienlijke klantenportfolio's van MOL WMT en E.ON (wat E.ON betreft, via de door E.ON gecontroleerde regionale distributieondernemingen (KÖGÁZ, DDGÁZ) en waarschijnlijk via FŐGÁZ, waarover E.ON vertrouwelijke informatie heeft). Bijgevolg zal de nieuwe onderneming — in tegenstelling tot haar huidige concurrent EMFESZ en potentiële toetreders — onmiddellijk toegang krijgen tot een aanzienlijk klantenbestand (een gecombineerd marktaandeel van ongeveer [40-50 %]).

(40)

Daarom is de Commissie van mening dat de fusie door de totstandbrenging van een machtspositie de mededinging op de markt voor gasbevoorrading van grote industriële afnemers op significante wijze zal belemmeren.

(41)

MOL Storage is de enige onderneming die gasopslagdiensten in Hongarije aanbiedt. Toegang tot opslagcapaciteit is van essentieel belang voor elke gasleverancier om actief te kunnen zijn op de groothandels- en retailmarkten voor gas, in het bijzonder om de seizoenschommelingen in de vraag van zijn afnemers te kunnen beheren. De Commissie is van mening dat als gevolg van de fusie de nieuwe onderneming het vermogen en de prikkel zal hebben om — zelfs bij volledig gereguleerde prijzen voor opslagdiensten (zoals vereist in het besluit van het Hongaarse energiebureau ter goedkeuring van de transactie) — haar afschermingsstrategie met betrekking tot de gasbevoorrading te intensiveren door discriminerend op te treden bij het verlenen van toegang tot opslagcapaciteit.

(42)

In het licht van i) de koopoptie van MOL Storage om lege gasvelden van MOL E & P te verwerven en ii) de stimulans voor MOL om MOL Storage te bevoordelen bij de verkoop van de lege gasvelden van MOL E & P wegens haar resterende belang van 25 % in MOL Storage, is het mogelijk dat de nieuwe onderneming ook de controle verwerft over de ontwikkeling van nieuwe opslagcapaciteit in Hongarije.

(43)

MOL Transmission is de eigenaar en beheerder van het hogedrukgasnetwerk in Hongarije. Het minderheidsbelang van 25 % + 1 dat MOL in MOL WMT zou behouden, zet MOL Transmission ertoe aan haar afschermingsstrategie met betrekking tot de gasbevoorrading te intensiveren ten nadele van de downstream concurrenten van E.ON door discriminerend op te treden bij het verlenen van toegang tot het transmissienetwerk.

(44)

In het marktonderzoek van de Commissie zijn ook mededingingsbezwaren vastgesteld met betrekking tot verschillende elektriciteitsmarkten, die het gevolg zijn van de verticale integratie van de activiteiten van MOL WMT op de upstreammarkt van gasbevoorrading aan grote elektriciteitscentrales met de activiteiten van E.ON op de downstreammarkten van elektriciteitsopwekking, groothandelsstroomlevering en retailstroomlevering.

(45)

Terwijl MOL niet actief is op de elektriciteitsmarkten, heeft E.ON in Hongarije sinds 1995 aanzienlijke investeringen in de elektriciteitssector uitgevoerd. De groep is thans als eigenaar van een kleine gasgestookte elektriciteitscentrale in Debrecen (95 MW) actief op het gebied van de stroomopwekking. Voorts heeft de groep drie van de zes regionale stroomdistributieondernemingen en E.ON EK, een bedrijf dat in stroom handelt, in handen, waarmee zij dus ook actief is op gebied van de groothandels- en retailbevoorrading. Voorts controleert E.ON verscheidene bedrijven die betrokken zijn bij de retaillevering van stroom in de buurlanden.

(46)

Vóór de transactie had MOL WMT reeds een machtspositie op de markt voor de gasbevoorrading van grote elektriciteitscentrales. De essentiële wijziging die door de transactie tot stand wordt gebracht, is dat de nieuwe onderneming niet alleen het vermogen heeft, maar thans waarschijnlijk ook de prikkel krijgt om haar sleutelpositie met betrekking tot de gasvoorraden in Hongarije te gebruiken om de downstream stroommarkten van groothandelsstroomlevering aan traders, retailstroomlevering aan middelgrote en grote industriële en commerciële afnemers, retailstroomlevering aan kleine industriële en commerciële afnemers en retailstroomlevering aan huishoudelijke afnemers af te schermen voor haar daadwerkelijke en potentiële concurrenten.

(47)

De totale stroomproductiecapaciteit in Hongarije bedraagt ongeveer 8 000 MW in 2005. De piekbelasting van het land bedroeg in 2004 6 350 MW. De Hongaarse elektriciteitsproductie kan worden opgesplitst tussen nucleaire energie (1 800 MW geïnstalleerde capaciteit) en bruinkool-, gas- en steenkoolcentrales (5 700 MW geïnstalleerde capaciteit). Bijna 40 % van de in Hongarije verbruikte stroom wordt opgewekt door de kerncentrale van Paksi, de resterende 60 % wordt hoofdzakelijk geleverd door elektriciteitscentrales die koolwaterstoffen (bruinkool, gas en steenkool) verbranden en door geïmporteerde stroom. Het grootste deel van de capaciteit van de grote elektriciteitscentrales is in het kader van stroomafnameovereenkomsten op lange termijn gereserveerd voor MVM, de Hongaarse gevestigde en openbare nutsonderneming-groothandelaar. Uit het marktonderzoek is gebleken dat in 2005 de in het kader van de stroomafnameovereenkomsten gereserveerde totale capaciteit 4 000 tot 5 000 MW bedroeg.

(48)

Volgens prognoses zal Hongarije tegen 2020 behoefte hebben aan een substantieel volume nieuwe stroomopwekkingscapaciteit (5 000 MW of 60 % van de huidige geïnstalleerde capaciteit) om de oude elektriciteitscentrales te vervangen en aan de stijgende vraag naar stroom te voldoen. De Hongaarse stroomopwekkingscapaciteit zou derhalve moeten toenemen van 8 000 MW tot ongeveer 10 500 MW.

(49)

Uit het marktonderzoek van de Commissie met betrekking tot de bestaande projecten voor nieuwe elektriciteitscentrales in Hongarije bleek dat gas de belangrijkste brandstof voor deze nieuwe elektriciteitscentrales zal zijn. Volgens de Hongaarse toezichthouder op de energiemarkt zou ongeveer 60 % van de nieuwe productiecapaciteit door gasgestookte centrales worden opgewekt.

(50)

Stroom wordt in Hongarije hoofdzakelijk ingevoerd door elektriciteitstraders met het oog op doorvoer of bevoorrading van middelgrote en grote afnemers. MVM, de openbare nutsonderneming-groothandelaar, was in 2003 goed voor [30 tot 40 %] van de ingevoerde stroom. E.ON was met [10 tot 20 %] van de ingevoerde stroom de op één na grootste invoerder, vóór de andere stroomtraders. Volgens een door de stroomtransmissiebeheerder MAVIR in 2005 uitgevoerde studie zal de Hongaarse stroomimport in de komende tien jaar naar verwachting afnemen, terwijl de totale vraag naar stroom in Hongarije zal blijven stijgen. Het aandeel van de stroomimport in de totale stroombehoefte zou dus dalen, terwijl het aandeel van de binnenlandse productie zou stijgen.

(51)

Vóór de transactie had MOL WMT reeds een machtspositie op de markt voor de gasbevoorrading van grote elektriciteitscentrales. Na de transactie zal de nieuwe onderneming dus het vermogen hebben om de gasleveringsvoorwaarden (prijzen, nominatieregels, take-or-pay-boeten, onderbreekbaarheid, enz.) van de elektriciteitscentrales van haar concurrenten te bepalen en om op verscheidene manieren te discrimineren tegen concurrerende stroomproducenten.

(52)

Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat onmiddellijk na de transactie E.ON waarschijnlijk twee strategieën zal volgen om haar positie op zowel de markt voor stroomopwekking en groothandelsstroomlevering als de markt voor retailstroomlevering in Hongarije te versterken.

(53)

Wat de nieuwe elektriciteitscentrales betreft, zal E.ON waarschijnlijk de gasprijs voor de nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales van haar concurrenten opdrijven met de bedoeling om deze concurrenten ervan te doen afzien nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales te bouwen en om zo haar eigen projecten voor nieuwe elektriciteitscentrales te bevoordelen. In het licht van de sterke interesse van E.ON om haar stroomopwekkingscapaciteit in Hongarije aanzienlijk uit te breiden, zou dit een aantrekkelijke strategie zijn. E.ON zou ook kunnen discrimineren ten aanzien van de nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales die geen stroom leveren aan haar retaildochters op de downstream stroommarkten. Dit is een in economisch opzicht rationele strategie, omdat E.ON hierdoor een zekere mate van controle verwerft over de markt voor elektriciteitsopwekking en groothandelsstroomlevering en een extra concurrentievoordeel krijgt op de retailstroommarkt.

(54)

Wat de bestaande elektriciteitscentrales betreft, zal de nieuwe onderneming waarschijnlijk dezelfde afschermingsstrategieën toepassen met het oog op een beperking van hun vermogen om te concurreren op het open marktsegment voor elektriciteitsopwekking en groothandelsstroomlevering en om deze centrales uiteindelijk ertoe aan te zetten de markt te verlaten. Verscheidene marktspelers hebben er hun bezorgdheid over geuit dat E.ON dan zou trachten hun activa te verwerven.

(55)

In het toekomstige geliberaliseerde reguleringskader dat wordt gekenmerkt door een grotere, op het open marktsegment beschikbare stroomproductiecapaciteit (en door het groter aandeel van E.ON in de stroomopwekking), zullen de hierboven omschreven afschermingsstrategieën nog doeltreffender en bijgevolg schadelijker zijn. Door deze strategieën zou het concurrentievermogen van concurrerende gasgestookte elektriciteitscentrales worden gereduceerd en de ruimte voor de ontwikkeling van een concurrerende groothandelsstroommarkt worden beperkt.

(56)

De strategie van E.ON zou tot gevolg hebben dat onmiddellijk na de transactie een tragere en minder concurrerende ontwikkeling van de nieuwe productiecapaciteit in Hongarije tot stand komt (in vergelijking met een situatie waar de nieuwe elektriciteitscentrales door verschillende marktspelers zou worden gebouwd) en zou uiteindelijk leiden tot hogere groothandelsstroomprijzen. Hierdoor zou dus de daadwerkelijke mededinging op de markt voor stroomopwekking en groothandelsstroomlevering aan traders worden belemmerd.

(57)

E.ON is duidelijk de belangrijkste speler in de retailstroombevoorrading in Hongarije. Het is de enige groep met sterke posities in zowel het gereguleerde segment (met drie van de zes regionale distributieondernemingen) als het open segment (E.ON EK is een van de drie grootste elektriciteitstraders in Hongarije), met een marktaandeel van ongeveer [40 tot 50 %].

(58)

De strategie van E.ON op de markt voor stroomopwekking en groothandelsstroomlevering zou op significante wijze de mededinging belemmeren op alle markten voor de retailstroomlevering. Ten eerste zouden deze effecten worden veroorzaakt door de niet-concurrerende ontwikkeling op het gebied van nieuwe productiecapaciteit en hogere groothandelsprijzen. Ten tweede zou door de waarschijnlijke strategie van de nieuwe onderneming om de gaslevering en de stroomafname van gasgestookte elektriciteitscentrales te koppelen, het vermogen van concurrerende stroomretailers worden beperkt om zich met concurrerende elektriciteit te bevoorraden en zou de reeds sterke marktmacht van de nieuwe onderneming op het gebied van retailstroom nog verder toenemen. Ten slotte is uit het marktonderzoek van de Commissie gebleken dat gecombineerde aanbiedingen (gas en elektriciteit) waarschijnlijk een belangrijke rol in Hongarije zullen spelen. Volgens de Commissie zal E.ON onmiddellijk na de transactie het vermogen en de prikkel hebben om elke andere onderneming die actief is op het gebied van retailstroom, te beletten gecombineerde aanbiedingen te ontwikkelen door de toegang tot gasbronnen af te schermen voor deze concurrenten die deze marketingstrategie willen volgen. Hierdoor wordt de concurrentie op de markten voor de stroomlevering aan kleine industriële en commerciële en huishoudelijke afnemers op significante wijze belemmerd.

(59)

Om de hierboven beschreven mededingingsbezwaren op de gas- en stroommarkten weg te nemen, heeft E.ON op 20 oktober 2005 een pakket toezeggingen ingediend. Op 16 november 2005 heeft E.ON herziene toezeggingen ingediend en op 8 december werd de definitieve versie van de toezeggingen ingediend. De Commissie is van mening dat met deze toezeggingen, die volgend op de markttoets aanzienlijk werden verbeterd in vergelijking met het oorspronkelijke voorstel van de partijen, wordt tegemoet gekomen aan de door derde partijen geformuleerde bezwaren met betrekking tot de noodzaak om te zorgen voor voldoende liquiditeit van gas op de Hongaarse groothandelsgasmarkt tegen prijzen en voorwaarden die derde partijen in staat zullen stellen daadwerkelijk te concurreren met de nieuwe onderneming op de downstream gas- en stroommarkten in Hongarije.

(60)

Ten eerste zal MOL overeenkomstig de toezeggingen, haar resterende participaties van 25 % + 1 aandeel in MOL Storage en MOL WMT afstoten binnen zes maanden na de afsluiting van de transactie. Voorts zal MOL gedurende een periode van tien jaar geen directe of indirecte minderheidsdeelnemingen in MOL WMT en MOL Storage verwerven zolang E.ON een meerderheidsaandeelhouder van deze ondernemingen is.

(61)

Doordat MOL overeenkomstig de toezeggingen haar participaties van 25 % in MOL Storage en MOL WMT zal afstoten, worden de bezwaren weggenomen die werden geuit wegens de structurele banden tussen MOL en E.ON. In de markttoets werd grotendeels gunstig gereageerd op het verbreken van de structurele banden tussen de partijen.

(62)

Ten tweede zal MOL overeenkomstig de toezeggingen de verkoopoptie op een belang van 25 % + 1 aandeel in MOL Transmission niet uitoefenen. Voorts zal MOL gedurende een periode van tien jaar zolang E.ON een meerderheidsaandeelhouder is in MOL WMT en MOL Storage, aan E.ON of aan een van haar filialen geen belang in MOL Transmission verkopen, waardoor E.ON de uitsluitende of gezamenlijke zeggenschap over MOL Transmission zou verwerven.

(63)

Door deze corrigerende maatregel krijgen de bevoegde mededingingsautoriteiten de gelegenheid om de totstandbrenging van een structurele band tussen de nieuwe onderneming en MOL Transmission (in het bijzonder indien de verkoopoptie wordt uitgeoefend) in het kader van de dan geldende marktvoorwaarden te beoordelen.

(64)

E.ON heeft zich ertoe verbonden een gasvrijgaveprogramma in Hongarije ten uitvoer te leggen door middel van business-to-business internetveilingen (tussen bedrijven). Het gasvrijgaveprogramma voorziet in acht jaarlijkse veilingen van 1 miljard m3 gas (in 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 en 2013) en heeft een looptijd van 9 jaar tot juli 2015. Het Hongaarse energiebureau en een trustee zullen toezicht houden op de veilingen en de tenuitvoerlegging van het gasvrijgaveprogramma.

(65)

Voorts heeft E.ON zich ertoe verbonden binnen de zes maanden na de afsluiting van de transactie aan een derde partij (hierna „derde partij” genoemd) de helft van het tussen MOL WMT en MOL E & P gesloten contract toe te wijzen met betrekking tot de levering van binnenlands gas (hierna „leveringscontract” genoemd). Zodra de contracttoewijzing van kracht wordt, zal de derde partij alle in het kader van het leveringscontract geldende rechten en verplichtingen van MOL WMT overnemen voor het aan haar toegewezen gedeelte. De toewijzing treedt in werking bij het begin van het gasjaar 2007 (juli 2007) en blijft geldig voor de volledige looptijd van het leveringscontract, dus tot juli 2015. Het toe te wijzen gedeelte van het leveringscontract vertegenwoordigt in totaal ongeveer 7,6 tot 10 miljard m3 gas en de volumes die in de loop van het eerste jaar zullen worden vrijgemaakt, bedragen 1,2 miljard m3.

(66)

Om adequaat te kunnen beoordelen of de door de partijen voorgestelde toezeggingen op het gebied van gasvrijgave en contractvrijgave geschikt zijn om de tijdens de procedure vastgestelde mededingingsbezwaren weg te nemen, heeft de Commissie bestaande soortgelijke programma's in verschillende Europese landen onderzocht en heeft zij in samenwerking met Hongaarse gas- en elektriciteitsbedrijven een markttoets uitgevoerd.

(67)

De Commissie kwam tot de conclusie dat het gasvrijgaveprogramma en de contractvrijgave die door de partijen worden voorgesteld en waarin de wijzigingen en verbeteringen zijn opgenomen die zijn gesuggereerd door een aantal respondenten (derde partijen) die op de markttoets hebben gereageerd, voldoende zijn om alle mededingingsbezwaren weg te nemen die het gevolg zijn van de transactie. In het bijzonder zal de combinatie van het gasvrijgaveprogramma en de contractvrijgave ervoor zorgen dat alle marktdeelnemers (zowel gasafnemers als traders) zich voor hun gasbehoeften tegen concurrerende en niet-discriminerende voorwaarden kunnen bevoorraden en hierbij voor ten minste een aanzienlijk deel geen beroep hoeven te doen op de fusieonderneming.

(68)

De Commissie is van oordeel dat de totale gasvolumes die zullen worden vrijgegeven, geschikt zijn om voldoende liquiditeit van gas op de Hongaarse groothandelsgasmarkten tot stand te brengen voor de ontwikkeling en een duurzaam behoud van een daadwerkelijke mededinging op de downstream gas- en elektriciteitsmarkten. De totale gashoeveelheden die door middel van beide corrigerende maatregelen zullen worden vrijgegeven, zijn aanzienlijk in vergelijking met andere bestaande gasvrijgaveprogramma's (2 miljard m3 op jaarbasis of tot 14 % van het totale Hongaarse binnenlandse verbruik).

(69)

Door de looptijd van het gasvrijgaveprogramma en de contractvrijgave (tot juli 2015) wordt ervoor gezorgd dat voldoende liquiditeit voor een voldoende lange periode beschikbaar zal zijn, totdat de marktstructuur en de concurrentievoorwaarden zijn gewijzigd. Voorts wordt door het prijsmechanisme — dat voor zowel het gasvrijgaveprogramma als de contractvrijgave is vastgesteld — ervoor gezorgd dat succesvolle bieders gas tegen dezelfde concurrentievoorwaarden als de nieuwe onderneming (of mogelijkerwijs zelfs tegen betere voorwaarden bij het gasvrijgaveprogramma) zullen verwerven. De Commissie is van mening dat dit prijsmechanisme aantrekkelijk is voor derde partijen en goede prikkels zal geven om actief deel te nemen aan de veilingen van het gasvrijgaveprogramma.

(70)

Wat het gasvrijgaveprogramma betreft, is de Commissie van mening dat op grond van de belangrijkste kenmerken van het programma (volumes, looptijd, prijsmechanisme) en de meer technische kenmerken (omvang van de partijen, looptijd van de contracten, flexibiliteitsregels) moet worden vastgesteld dat het door de partijen voorgestelde programma grotendeels in overeenstemming is met de criteria die als het meest relevant worden beschouwd voor de succesvolle tenuitvoerlegging van gasvrijgaveprogramma's. De gedetailleerde regels voor de daadwerkelijke tenuitvoerlegging van de veiling en de gasvrijgavecontracten zullen onder het toezicht van het Hongaarse energiebureau door de partijen worden opgesteld en ter goedkeuring aan de Commissie worden voorgelegd.

(71)

Wat de contractvrijgave betreft, is de Commissie van mening dat de derde partij waaraan de contractvrijgave is toegewezen, een aanzienlijke en duurzame concurrentiekracht op de Hongaarse gasmarkten zal vormen. Deze derde partij zal beschikken over voldoende gasvoorraden op lange termijn om haar positie op de Hongaarse gasmarkten te ontwikkelen en liquiditeit op deze markten tot stand te brengen.

(72)

E.ON heeft zich ertoe verbonden aan gasafnemers en traders die rechtstreeks via het gasvrijgaveprogramma of de contractvrijgave gas aankopen, toegang tot opslagcapaciteit te verlenen tegen gereguleerde prijzen en voorwaarden. In het bijzonder heeft E.ON zich ertoe verbonden aan deze eindgebruikers en groothandelaars toegang te verlenen tot voldoende opslagcapaciteit, zelfs indien zij voor de eerste maal gas aankopen (nieuwe afnemers) of indien zich bij hen een grotere opslagbehoefte voordoet (aangezien in het bestaande reguleringskader alleen de overdracht van opslagcapaciteit aan de nieuwe leverancier wordt gegarandeerd ten belope van het bestaande verbruik van bestaande afnemers).

(73)

De Commissie is van mening dat deze toezegging voldoende is om een daadwerkelijke en niet-discriminerende toegang te verlenen tot de opslagcapaciteiten voor de desbetreffende gashoeveelheden en traders en afnemers in staat zal stellen het verworven gas volgens hun eigen behoeften en de behoeften van hun afnemers te structureren. De toezegging op het gebied van de opslag zal ertoe bijdragen om de gas- en contractvrijgave aantrekkelijk te maken voor derde partijen.

(74)

Wegens de hierboven aangegeven redenen, al dan niet samen genomen, is de Commissie tot de conclusie gekomen dat de door E.ON gedane toezeggingen voldoende zijn om de door deze concentratie veroorzaakte mededingingsbezwaren weg te nemen.

(75)

In de beschikking van de Commissie wordt de aangemelde transactie derhalve overeenkomstig artikel 8, lid 2, van de concentratieverordening verenigbaar verklaard met de gemeenschappelijke markt en de werking van de EER-Overeenkomst.