Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte

SAMENVATTING VAN:

Besluit 94/1/EGKS, EG over de sluiting van de overeenkomst over de Europese Economische Ruimte

Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte

SAMENVATTING

WAT DOET DEZE OVEREENKOMST?

• Door deze overeenkomst werd er een gebied gecreëerd met een vrij verkeer van personen, goederen en kapitaal tussen 31 Europese landen.
• Het doel van de overeenkomst wordt omschreven als „de bevordering van een gestadige en evenwichtige versterking van de handel en de economische betrekkingen” tussen deze landen.
• Het gebied beslaat op dit moment alle 28 EU-landen (1) en drie van de vier landen van de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) – IJsland, Liechtenstein en Noorwegen.

KERNPUNTEN

Toepassingsgebied

• Behalve de vier „vrijheden” (nl. het vrije verkeer van goederen, kapitaal, diensten en personen) en bepaalde aspecten van andere, verwante beleidsgebieden (bijv. onderwijs, onderzoek, sociale zaken, consumentenbescherming, vennootschapsrecht en het milieu), bestrijkt de overeenkomst regels over mededinging en staatssteun.
• De overeenkomst waarborgt voor burgers, werknemers en bedrijven uit de drie EVA-landen gelijke rechten en plichten binnen de interne markt van de EU. EU-burgers, -werknemers en -bedrijven hebben in de drie EVA-landen vergelijkbare rechten en plichten.
• EU-beleidsterreinen die niet onder de overeenkomst vallen, zijn:
  • het gemeenschappelijk beleid ten aanzien van landbouw en visserij (hoewel er in bepalingen wel wordt gesproken over de handel in visserij- en landbouwproducten).
  • douane-unie;
  • handelsbeleid;
  • justitie en binnenlandse zaken (hoewel de drie EVA-landen in de EER deel uitmaken van de Schengen-overeenkomst, die een einde maakte aan de binnenlandse grenscontroles tussen de landen die deze overeenkomst ondertekenden);
  • gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid;
  • directe en indirecte belastingen;
  • economische en monetaire unie.

Gemeenschappelijke organen

Door de overeenkomst werden in het kader van de EER meerdere gemeenschappelijke organen geschapen die grotendeels parallel zijn aan EU-instellingen:

• Het Gemengd Comité van de EER komt regelmatig bijeen en neemt, op basis van consensus, beslissingen over de verwerking van EU-wetgeving in de overeenkomst betreffende de EER. De EU wordt vertegenwoordigd door de Europese Commissie (de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) en andere diensten en afdelingen), en de EVA wordt vertegenwoordigd door de ambassadeurs van de drie EVA-landen.
• De EER-Raad bestaat uit leden van de Raad van de Europese Unie en de Commissie (vertegenwoordigd door de EDEO en de andere diensten en afdelingen) en de ministers van buitenlandse zaken van de drie EVA-landen van de EER. De raad komt tweemaal per jaar bijeen om de strategische koers van de overeenkomst te bepalen en het Gemengd Comité richtsnoeren te geven.
• Het Raadgevend Comité van de EER bestaat uit leden van het Europees Economisch en Sociaal Comité en leden van het Raadgevend Comité van de EVA.
• Het Gemengd Parlementair Comité van de EER bestaat uit leden van het Europees Parlement en leden van de nationale parlementen van de drie EVA-landen. Er vindt in dit comité geen besluitvorming plaats maar het houdt wel toezicht op en bestudeert de voor de EER relevante beleidsontwikkelingen en -beslissingen.

En verder:

• deToezichthoudende Autoriteit van de EVA waarborgt dat IJsland, Liechtenstein en Noorwegen hun verplichtingen krachtens de EVA-overeenkomst naleven; de Europese Commissie vervult een vergelijkbare rol in de EU-landen;
• het EVA-Hof doet uitspraken over zaken die door de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA tegen een EVA-land worden ingediend met betrekking tot de tenuitvoerlegging, toepassing of interpretatie van EER-regels, net zoals het Hof van Justitie van de EU dat voor EU-landen doet.

Hoe wordt EU-wetgeving EER-wetgeving?

• Formeel zijn EVA-landen niet bij het wetgevende proces van de EU betrokken. Zij kunnen echter aan voorbereidende werkzaamheden deelnemen en commentaar geven.
• Als de EU wetgeving aanneemt, beoordelen de drie EVA-landen of de wet relevantie heeft voor de EER. Als alle drie de landen concluderen dat dat het geval is, stelt het Secretariaat van de EVA een ontwerp-beslissing van het Gemengd Comité op voor de wijziging van de EER-overeenkomst.
• De ontwerp-beslissing wordt vervolgens door de Commissie aangenomen, maar als de ontwerp-beslissing aanzienlijke veranderingen behelst, wordt zij voor aanneming naar de Raad gezonden.
• Het Secretariaat van de EVA en de EDEO bepalen dan samen op welk moment de beslissing in het Gemengd Comité van de EER moet worden aangenomen.

Deelname aan EU-programma's en in -agentschappen

• De drie EVA-landen zijn partners bij een groot aantal EU-programma's en -agentschappen. Als er overeenstemming over deelname is, wordt het bewuste programma opgenomen in de EER-overeenkomst en verplichten de landen zich om bij te dragen aan de uitvoeringskosten.

Financiële aspecten

Krachtens de overeenkomst dragen de leden van de EVA bij aan de vermindering van economische en sociale ongelijkheden tussen EER-regio's, waarvan op dit moment 16 landen profiteren. Deze EER-subsidies worden door IJsland, Liechtenstein en Noorwegen gezamenlijk gefinancierd, waarbij elk land naar omvang en vermogen bijdraagt.

Naast deze bijdrage van de drie EVA-landen aan de uitvoeringskosten van EU-programma's betalen zij ook mee aan de administratieve kosten van de Commissie (zoals kantoorruimte, vergaderingen, enz.).

ACHTERGROND

De EER-overeenkomst werd in 1992 getekend door de twaalf toenmalige EU-landen en zes EVA-landen: Oostenrijk, Finland, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zweden en Zwitserland, hoewel Zwitserland later besloot om de overeenkomst af te wijzen. De overeenkomst werd in 1994 van kracht. In 1995 werden drie EVA-landen lid van de EU (Oostenrijk, Finland en Zweden). De overeenkomst is in stappen aangepast bij de toetreding van tien landen tot de EU in 2004, nog eens twee in 2007 en ten slotte van Kroatië in 2013.

Zie voor meer informatie:

• De betrekkingen van de EU met de Europese Economische Ruimte op de website van de Europese Dienst voor extern optreden
• Europese Economische Ruimte op de website van de EVA

BESLUIT

Besluit 94/1/EGKS, EG van de Raad en de Commissie van 13 december 1993 betreffende de sluiting van de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte tussen de Europese Gemeenschappen, hun lidstaten en de Republiek Oostenrijk, de Republiek Finland, de Republiek IJsland, het Vorstendom Liechtenstein, het Koninkrijk Noorwegen, het Koninkrijk Zweden en de Zwitserse Bondsstaat (PB L 1 van 3.1.1994, blz. 1)

Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte — Slotakte — Gemeenschappelijke verklaringen —– Verklaringen van de lidstaten en de EVA-landen —Regelingen — Proces-verbaal van Overeenstemming — Verklaringen van één of meerdere contraherende partijen betreffende de EVA (PB L 1 van 3.1.1994, blz. 3-522)

Achtereenvolgende wijzigingen van de overeenkomst zijn in de oorspronkelijke tekst verwerkt. Deze geconsolideerde versie heeft uitsluitend documentaire waarde.

Laatste bijwerking 24.05.2016

---

(1) Vanaf 1 februari 2020 is het Verenigd Koninkrijk geen EU-lid meer.