Europese datagovernance

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) 2022/868 betreffende Europese datagovernance en tot wijziging van Verordening (EU) 2018/1724 (Datagovernanceverordening)

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

De Datagovernanceverordening (DGA) heeft als doel meer gegevens* beschikbaar te stellen voor hergebruik en om gegevensdeling te faciliteren in domeinen zoals gezondheid, milieu, energie, landbouw, mobiliteit, financiële diensten, industrie, overheidsdiensten en vaardigheden ten gunste van de burgers en bedrijven van de Europese Unie (EU), waardoor banen worden gecreëerd en innovatie wordt gestimuleerd.

KERNPUNTEN

De verordening bevat:

voorwaarden voor het hergebruik van bepaalde beschermde gegevens die in het bezit zijn van openbare lichamen;
regels voor bedrijven die databemiddelingsdiensten verlenen;
een kader voor data-altruïsme (het vrijwillig delen van gegevens zonder vergoeding);
een kader voor het Europees Comité voor gegevensinnovatie (EDIB); en
maatregelen voor het toestaan van de veilige stroom van niet-persoonsgebonden gegevens buiten de EU.

1.
Hergebruik van gegevens die in het bezit zijn van openbare lichamen
Openbare lichamen zijn in het bezit van een groot aantal gegevens die beschermd worden door rechten van derden (waaronder bedrijfsgeheimen, persoonsgegevens of intellectueel eigendom) die niet als open data kunnen worden gebruikt maar die onder specifieke EU- of nationale regelgeving kunnen worden hergebruikt. Indien dergelijk hergebruik is toegestaan, moeten openbare lichamen voldoen aan de voorwaarden voor hergebruik in de DGA. De voorwaarden voor hergebruik moeten met name niet-discriminerend, transparant, evenredig en gerechtvaardigd zijn en openbaar worden gemaakt.
Doorgifte van gegevens aan derde landen
Een hergebruiker die beschermde, niet-persoonsgebonden gegevens aan een derde land wil doorgeven, moet voldoen aan de specifieke regels in de DGA.
Vergoedingen
Vergoedingen voor het hergebruik van gegevens moeten transparant, evenredig, niet-discriminerend en objectief gerechtvaardigd zijn. Openbare lichamen die vergunningen voor hergebruik uitgeven kunnen deze voor een gereduceerde vergoeding of kosteloos ter beschikking stellen, bijvoorbeeld voor kleine en middelgrote ondernemingen, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen.
Centraal informatiepunt
EU-lidstaten moeten ervoor zorgen dat alle relevante informatie met betrekking tot voorwaarden voor het hergebruik en vergoedingen beschikbaar en gemakkelijk toegankelijk is via één centraal informatiepunt zodat gegevens kunnen worden gevonden (“vindbaarheid”). De Europese Commissie zal deze informatie dan verzamelen op data.europa.eu.
2.
Databemiddelingsdiensten
De DGA regelt de aanbieders van databemiddelingsdiensten, die neutrale derden zijn die individuen en bedrijven verbinden die in het bezit zijn van gegevens met anderen die deze gegevens willen gebruiken. De vereisten voor deze diensten hebben tot doel dat deze databemiddelaars zullen functioneren als betrouwbare organisators voor gegevensdeling. Deze benadering biedt een model op basis van de neutraliteit en transparantie van databemiddelaars en geeft tegelijkertijd individuen en bedrijven controle over hun gegevens.
Entiteiten die databemiddelingsdiensten willen verlenen moeten:
- voldoen aan strikte vereisten om neutraliteit te verzekeren en belangenconflicten te vermijden;
- een structurele scheiding van andere geleverde diensten met toegevoegde waarde hebben;
- prijsvoorwaarden hebben die niet afhangen van of een potentiële gegevenshouder* of gegevensgebruiker* gebruikmaakt van andere diensten; en
- zich registreren bij een bevoegde autoriteit.
3.
Data-altruïsme
Data-altruïsme komt voor als individuen of bedrijven hun toestemming of toelating geven om gegevens die zij hebben verzameld beschikbaar te stellen voor gebruik voor het algemeen belang, vrijwillig en zonder vergoeding daarvoor te ontvangen. Deze gegevens hebben een enorme potentie om onderzoek te bevorderen en betere producten en diensten te ontwikkelen, inclusief in de domeinen gezondheid, klimaatactie en mobiliteit. Lidstaten kunnen nationaal beleid ontwikkelen om data-altruïsme aan te moedigen en een entiteit die betrokken is bij data-altruïsme kan worden geregistreerd als een “in de Unie erkende organisatie voor data-altruïsme”. De Commissie houdt op EU-niveau een register van deze organisaties bij.
4.
Europees Comité voor gegevensinnovatie
De Commissie richt het EDIB op die zal bestaan uit vertegenwoordigers van:
- nationale autoriteiten aangewezen onder de DGA;
- het Europees Comité voor gegevensbescherming;
- de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming;
- het Agentschap van de Europese Unie voor cyberbeveiliging;
- de MKB-gezant van de EU; en
- andere specifieke sectoren en organen met specifieke deskundigheid.
De taken van het EDIB omvatten het adviseren en bijstaan van de Commissie bij:
- de ontwikkeling van een consistente praktijk met betrekking tot het behandelen van verzoeken tot hergebruik van gegevens;
- het verbeteren van de interoperabiliteit van gegevens en gegevensdelingsdiensten;
- het ontwikkelen van een consistente praktijk voor bevoegde autoriteiten met betrekking tot het handhaven van vereisten voor databemiddelingsdiensten*.
5.
Internationale gegevensstromen
De DGA introduceert waarborgen om niet-persoonsgebonden gegevens te beschermen tegen onwettige toegang door autoriteiten van derde landen omdat deze gegevens van aanzienlijke economische waarde kunnen zijn.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is van toepassing vanaf 24 september 2023.

ACHTERGROND

De DGA strekt bovendien tot wijziging van Verordening (EU) 2018/1724 betreffende de digitale toegangspoort.

Zie voor meer informatie:

Europese Datagovernanceverordening (Europese Commissie)
Uitleg over de Datagovernanceverordening (Europese Commissie)
Een Europese strategie voor gegevens (Europese Commissie)
Een digitale toekomst voor Europa (Raad van de Europese Unie)
Beheer van gegevens: waarom is de EU-wetgeving over gegevensuitwisseling belangrijk? (Europees Parlement).

KERNBEGRIPPEN

Gegevens. Elke digitale weergave van handelingen, feiten of informatie en elke compilatie van dergelijke handelingen, feiten of informatie, ook in de vorm van geluidsopnames of visuele of audiovisuele opnames.

Gegevenshouder. Een rechtspersoon, met inbegrip van openbare lichamen en internationale organisaties, of een natuurlijk persoon die geen datasubject is met betrekking tot de specifieke gegevens in kwestie, die overeenkomstig het toepasselijke EU- of nationale recht, het recht heeft om toegang te verlenen tot bepaalde persoonsgegevens of niet-persoonsgebonden gegevens of die te delen.

Gegevensgebruiker. Een natuurlijk of rechtspersoon die rechtmatige toegang heeft tot bepaalde persoonsgegevens of niet-persoonsgebonden gegevens en die het recht heeft, onder meer uit hoofde van Verordening (EU) 2016/679 (zie samenvatting) in het geval van persoonsgegevens, om die gegevens voor commerciële of niet-commerciële doeleinden te gebruiken.

Databemiddelingsdienst. Een dienst die is gericht op het tot stand brengen van commerciële relaties met het oog op het delen van gegevens tussen een onbepaald aantal datasubjecten en gegevenshouders enerzijds en gegevensgebruikers anderzijds, door middel van technische, juridische of andere middelen, onder meer voor de uitoefening van de rechten van datasubjecten met betrekking tot persoonsgegevens.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EU) 2022/868 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2022 betreffende Europese datagovernance en tot wijziging van Verordening (EU) 2018/1724 (Datagovernanceverordening) (PB L 152 van 3.6.2022, blz. 1-44)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) 2019/881 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 inzake Enisa (het Agentschap van de Europese Unie voor cyberbeveiliging), en inzake de certificering van de cyberbeveiliging van informatie- en communicatietechnologie en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 526/2013 (de cyberbeveiligingsverordening) (PB L 151 van 7.6.2019, blz. 15-69)

Verordening (EU) 2018/1724 van het Europees Parlement en de Raad van 2 oktober 2018 tot oprichting van één digitale toegangspoort voor informatie, procedures en diensten voor ondersteuning en probleemoplossing en houdende wijziging van Verordening (EU) nr. 1024/2012 (PB L 295 van 21.11.2018, blz. 1-38)

Verordening (EU) 2018/1725 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2018 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens door de instellingen, organen en instanties van de Unie en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 45/2001 en Besluit nr. 1247/2002/EG (PB L 295 van 21.11.2018, blz. 39-98)

Laatste bijwerking 20.07.2022

Top