Auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt

 

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn (EU) 2019/790 inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

De richtlijn heeft drie belangrijke doelstellingen:

• het aanpassen van bepaalde belangrijke uitzonderingen op auteursrechten aan de digitale en grensoverschrijdende omgeving;
• het verbeteren van de licentieverlening en het verzekeren van een ruimere toegang tot content, en
• het verzekeren van de goede werking van de markt voor auteursrechten.

KERNPUNTEN

De richtlijn voorziet in de actualisering, maar niet de vervanging, van de elf richtlijnen die samen de EU-wetgeving inzake auteursrechten vormen. Hiertoe behoren:

• Richtlijn 2001/29/EG betreffende de harmonisatie van het auteursrecht in de informatiemaatschappij, en
• de richtlijnen betreffende:
  • de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (Richtlijn 2004/48/EG);
  • verweesde werken (Richtlijn 2012/28/EU), en
  • het collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten (Richtlijn 2014/26/EU).

Uitzonderingen op de auteursrechten met het oog op ruimere toegang

Met de richtlijn wordt het gemakkelijker om auteursrechtelijk beschermd materiaal te gebruiken voor verschillende doeleinden, hoofdzakelijk in verband met toegang tot kennis, door de invoering van verplichte uitzonderingen op de auteursrechten ter bevordering van:

• tekst- en datamining*;
• digitaal gebruik van werken dat dient voor illustratie bij het onderwijs, en
• het behoud van het cultureel erfgoed.

De richtlijn vergemakkelijkt licentieverlening om ruimere toegang tot content te geven, met name door te voorzien in:

• een nieuw systeem waarmee instellingen voor cultureel erfgoed, zoals bibliotheken, musea en archieven, gemakkelijker werken die niet meer in de handel zijn en die zich in hun collecties bevinden, kunnen digitaliseren en verspreiden, ook online en over de grenzen heen binnen de EU;
• een specifieke regel inzake verruimde collectieve licentieverlening en soortgelijke mechanismen;
• een onderhandelingsmechanisme om geïnteresseerde partijen te helpen een overeenkomst te bereiken voor de beschikbaarstelling van audiovisuele werken op video-on-demandplatforms.

In de richtlijn wordt tevens verduidelijkt dat iedereen zonder beperking kopieën van kunstwerken kan gebruiken en delen in het publieke domein (bijvoorbeeld een foto van een beeld dat niet meer onder het auteursrecht valt), onder bepaalde voorwaarden.

Bescherming van perspublicaties met betrekking tot onlinegebruik

• Er worden nieuwe rechten verleend aan in de EU gevestigde persuitgevers voor het digitale gebruik van hun perspublicaties, hoewel deze rechten uitsluitend gelden voor het gebruik door aanbieders van onlinediensten en niet voor particulier en niet-commercieel gebruik door individuele gebruikers. Deze nieuwe rechten gelden niet voor handelingen op het gebied van hyperlinking en zeer korte fragmenten van perspublicaties.
• De auteurs van werken die verwerkt zijn in een perspublicatie, moeten een passend aandeel krijgen van de inkomsten uit het gebruik ervan.

Gebruik van beschermde content door onlineplatforms voor het delen van content

• Aanbieders van een onlinedienst voor het delen van content moeten toestemming krijgen van de rechthebbenden om door hun gebruikers geüploade werken beschikbaar te stellen voor het publiek, bijvoorbeeld via een licentieovereenkomst. Als er geen licentieovereenkomst wordt gesloten, profiteren de betrokken platforms van een mechanisme ter beperking van de aansprakelijkheid, maar ze moeten „alles in het werk stellen” om ervoor te zorgen dat er geen niet-toegestane content op hun website beschikbaar is. Ze moeten alles in het werk stellen op basis van door de rechthebbenden verstrekte relevante en noodzakelijke informatie.
• Gebruikers mogen content plaatsen voor de specifieke doeleinden van citeren, kritiek, recensie, karikatuur, parodie of pastiche, en kunnen gebruikmaken van klachten- en beroepsmechanismen in geval van geschillen over content die abusievelijk is geblokkeerd of verwijderd van de platforms.

Billijke vergoeding van auteurs en uitvoerende kunstenaars

De EU-landen moeten ervoor zorgen dat het beginsel van passende en evenredige vergoeding wordt toegepast wanneer auteurs en uitvoerende kunstenaars hun rechten voor de exploitatie door een andere partij (bv. een uitgever of een producent) in licentie geven of overdragen.

Transparantie en herroeping

Auteurs en uitvoerende kunstenaars moeten regelmatig, ten minste eenmaal per jaar, actuele, relevante en volledige informatie betreffende de exploitatie van hun werken en uitvoeringen ontvangen. Ze hebben een herroepingsrecht, na verloop van een redelijke termijn, indien het werk of de uitvoering niet wordt gebruikt.

Aanpassing van contracten

De onderhandelingsrechten van auteurs en uitvoerende kunstenaars worden versterkt. Ze hebben het recht van de partij met wie ze een contract voor de exploitatie van rechten hebben gesloten, een aanvullende, passende en billijke vergoeding te vorderen wanneer de oorspronkelijk overeengekomen vergoeding onevenredig laag is in vergelijking met alle daaropvolgende inkomsten die voortvloeien uit de exploitatie van de werken.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De richtlijn is van toepassing sinds 6 juni 2019 en moet vóór 7 juni 2021 in alle EU-landen zijn omgezet in nationale wetgeving.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Auteursrecht (Europese Commissie);
• Digitale eengemaakte markt — informatieblad (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn (EU) 2019/790 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG (PB L 130 van 17.5.2019, blz. 92-125)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij (PB L 167 van 22.6.2001, blz. 10-19)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2001/29/EG werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie heeft slechts informatieve waarde.

Laatste bijwerking 12.07.2019