Op naar een levendige Europese onderzoeksruimte

De mededeling over de Europese onderzoeksruimte (EOR) van september 2014 is het tweede voortgangsverslag van de EOR. Hierin wordt de goede voortgang benadrukt die het EOR-partnerschap (EU-landen, onderzoeksorganisaties en de Europese Commissie) heeft geboekt bij de oprichting van de eengemaakte markt voor onderzoek. Ook worden de uitdagingen genoemd die nog in het verschiet liggen voordat de EOR kan worden voltooid.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement: Europese Onderzoeksruimte - Voortgangsverslag 2014 (COM(2014) 575 final van 15.9.2014).

SAMENVATTING

De mededeling over de Europese onderzoeksruimte (EOR) van september 2014 is het tweede voortgangsverslag van de EOR. Hierin wordt de goede voortgang benadrukt die het EOR-partnerschap (EU-landen, onderzoeksorganisaties en de Europese Commissie) heeft geboekt bij de oprichting van de eengemaakte markt voor onderzoek. Ook worden de uitdagingen genoemd die nog in het verschiet liggen voordat de EOR kan worden voltooid.

WAT DOET DEZE MEDEDELING?

De belangrijkste conclusie in deze mededeling is dat de voorwaarden voor het bereiken van de EOR, waar onderzoekers en wetenschappelijke kennis vrij kunnen circuleren, op Europees niveau beschikbaar zijn. De voltooiing van de EOR is echter een geleidelijk proces; er moeten daarom vooral op nationaal niveau hervormingen worden doorgevoerd om ervoor te zorgen dat de EOR werkt.

Het verslag bevestigt dat de volgende voorwaarden voor de voltooiing van de EOR, die in de EOR-mededeling van 2012 zijn aangekondigd, nu stevig zijn gevestigd:

• EU-landen nemen steeds meer maatregelen om de EOR te ondersteunen en nemen deze over in hun nationale hervormingsprogramma's.
• De EU heeft de EOR opgenomen in het Europees semester (jaarlijkse economische beleidscoördinatie). Het biedt ook aanzienlijke financiering voor EOR-maatregelen, bv. het bevorderen van open werving, open toegang tot publicaties en gegevens en gelijkheid tussen mannen en vrouwen door middel van Horizon 2020.
• Onderzoeksorganisaties zoals organisaties die onderzoek financieren en onderzoek verrichtende instellingen, hebben laten zien dat ze de EOR-agenda sterk ondersteunen.
• Er is een EOR-toezichtssysteem ingesteld dat steeds betere gegevens levert voor de evaluatie van de prestaties op nationaal en institutioneel niveau.

Zwakke punten in onderzoek die aangepakt moeten worden

• Hoewel bijna alle EU-landen nationale onderzoeksstrategieën hebben aangenomen, zijn er nog steeds grote verschillen in de manier waarop onderzoeksfinanciering wordt besteed. Er is ook een gebrek aan afgesproken normen in heel Europa voor internationale intercollegiale toetsingen.
• Er is meer opleiding voor EU-promovendi nodig zodat ze de juiste vaardigheden kunnen verwerven om buiten de academische wereld te werken.
• Hoewel meer EU-landen praktijken van open werving voor functies in de publieke onderzoeksinstellingen hanteren, is het gebruik van open werving tussen landen, onderzoeksinstellingen en niveaus nog steeds ongelijk.
• Meer dan de helft van de EU-landen heeft initiatieven ter ondersteuning van gelijkheid tussen mannen en vrouwen in het onderzoek, maar het tempo van de daadwerkelijke verandering ligt laag.
• EU-landen worden steeds beter in het waarborgen van open toegang tot onderzoeksresultaten (publicaties en gegevens) en het ontwikkelen van nationale strategieën voor kennisoverdracht, maar ze moeten op beide vlakken meer doen.

In de voortgangsverslagen staat dat EU-landen voor medio 2015 een EOR-routekaart moeten ontwikkelen. Deze moet leiden tot initiatieven gericht op de specifieke behoeften van het land.

Toekomstige uitdagingen

Om het potentieel van het Europese open onderzoekssysteem te optimaliseren en innovatie te bevorderen, moet de EOR nieuwe beleidsprioriteiten en onderzoeksontwikkelingen omarmen en duurzame oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen bieden. Toenemende vraag naar integer en verantwoordelijk onderzoek en nieuwe wijzen waarop onderzoek wordt uitgevoerd en gedeeld (d.w.z. open wetenschap) betekenen dat belanghebbenden de sleutel tot het succes vormen.

Laatste bijwerking 13.05.2015