1.   In deze verordening worden de regels vastgelegd voor de totstandbrenging en effectieve werking van het gemeenschappelijk Europees luchtruim teneinde de veiligheidsnormen voor luchtvervoer aan te scherpen, bij te dragen tot de duurzame ontwikkeling van het luchtvervoerssysteem en de algemene prestaties van het systeem voor luchtverkeersbeheer en luchtvaartnavigatiediensten voor het algemene luchtverkeer in Europa te verbeteren, teneinde tegemoet te komen aan de behoeften van alle luchtruimgebruikers. Het gemeenschappelijk Europees luchtruim omvat een samenhangend pan-Europees netwerk, een geleidelijk meer geïntegreerd luchtruim, netwerkbeheer en luchtverkeersbeheersystemen die gebaseerd zijn op veiligheid, efficiëntie, interoperabiliteit en technologische modernisering, ten behoeve van alle luchtruimgebruikers, burgers en het milieu.

2.   De toepassing van deze verordening laat de soevereiniteit van de lidstaten over hun luchtruim, alsmede de behoeften van de lidstaten inzake openbare orde, openbare veiligheid en defensieaangelegenheden, zoals vermeld in artikel 55, onverlet. Deze verordening heeft geen betrekking op militaire operaties en trainingen. Er wordt gecoördineerd met militaire autoriteiten om potentiële gevolgen van de toepassing van deze verordening op militaire activiteiten in kaart te brengen en aan te pakken.

3.   De toepassing van deze verordening laat de rechten en plichten van de lidstaten voortvloeiend uit het Verdrag van Chicago inzake de internationale burgerluchtvaart van 1944 (het “Verdrag van Chicago”) onverlet. In die context heeft deze verordening, op de gebieden waarop zij van toepassing is, tot doel de lidstaten te helpen bij het nakomen van hun verplichtingen op grond van het Verdrag van Chicago, door een basis te verschaffen voor een gemeenschappelijke interpretatie en een uniforme uitvoering van de bepalingen daarvan, en door ervoor te zorgen dat die bepalingen in deze verordening en de uitvoeringsvoorschriften terdege in aanmerking worden genomen.

4.   Deze verordening is van toepassing op het luchtruim in de EUR-regio van de ICAO waar lidstaten verantwoordelijk zijn voor de verlening van luchtverkeersdiensten. De lidstaten kunnen deze verordening ook toepassen op het luchtruim dat in andere ICAO-gebieden onder hun verantwoordelijkheid valt, op voorwaarde dat zij de Commissie en de overige lidstaten daarvan in kennis stellen.

1.   De lidstaten gaan, gezamenlijk of afzonderlijk, over tot aanwijzing of instelling van een of meer organen als nationale toezichthoudende instantie, belast met de taken welke bij deze verordening aan een dergelijke instantie zijn toegekend.

2.   De nationale toezichthoudende instantie oefent haar bevoegdheden op onpartijdige, onafhankelijke en transparante wijze uit en wordt dienovereenkomstig georganiseerd, van personeel voorzien, beheerd en gefinancierd.

3.   Onverminderd lid 1 zijn de nationale toezichthoudende instanties onafhankelijk van welke verleners van luchtvaartnavigatiediensten dan ook wat hun organisatie, hiërarchische structuur en besluitvorming betreft, en zijn ze ofwel juridisch ofwel functioneel gescheiden van verleners van luchtvaartnavigatiediensten. Voorts hebben verleners van luchtvaartnavigatiediensten geen beslissingsbevoegdheid voor de toewijzing van de begrotingsmiddelen van nationale toezichthoudende instanties. Indien deze onafhankelijkheid gewaarborgd is, kan een nationale toezichthoudende instantie deel uitmaken van hetzelfde nationale ministerie of dezelfde nationale bestuursinstantie als een verlener van luchtvaartnavigatiediensten.

4.   Ingeval een nationale toezichthoudende instantie juridisch niet gescheiden is van een verlener van luchtvaartnavigatiediensten, stelt de betrokken lidstaat de Commissie in kennis van de maatregelen die hij heeft getroffen om ervoor te zorgen dat de nationale toezichthoudende instantie aan de vereisten van lid 3 voldoet en staaft de lidstaat hoe de onafhankelijkheid van de instantie wordt gewaarborgd en daadwerkelijk vorm krijgt. Indien de nationale toezichthoudende instantie en de verlener van luchtvaartnavigatiediensten tot dezelfde bestuursinstantie behoren, vraagt noch aanvaardt de nationale toezichthoudende instantie derhalve instructies van een hiërarchisch niveau van die bestuursinstantie dat gezag heeft over de verlener van luchtvaartnavigatiediensten, voor zover het hun taken als bedoeld in artikel 5 en de daarmee verband houdende besluiten betreft.

5.   Een nationale toezichthoudende instantie kan worden samengevoegd met een andere regelgevende instantie, zoals een nationale bevoegde autoriteit of een nationale mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 11 van Verordening (EG) nr. 1/2003 van de Raad (19), mits de besluiten in verband met de aan de nationale toezichthoudende instantie toegewezen taken uit hoofde van deze verordening onafhankelijk van de andere taken van die gezamenlijke autoriteit worden genomen. In dat geval voldoet de gezamenlijke autoriteit aan de onafhankelijkheidsvereisten van dit artikel.

De nationale toezichthoudende instantie wordt in aangelegenheden in verband met de in artikel 5 van deze verordening genoemde taken vertegenwoordigd op een wijze die de onafhankelijkheid van haar besluiten waarborgt.

6.   Onverminderd het nationale recht inzake de indienstneming van ambtenaren zorgen de lidstaten ervoor dat het personeel van hun nationale toezichthoudende instanties, met inbegrip van het tijdelijk personeel, wordt aangenomen door middel van duidelijke en transparante selectieprocedures, die hun onafhankelijkheid verzekeren en ervoor zorgen dat het personeel van nationale toezichthoudende instanties wordt geselecteerd op basis van specifieke kwalificaties, zoals de nodige bekwaamheid en relevante ervaring, of de nodige opleiding krijgt, voor de doeltreffende uitvoering van de in artikel 5 bedoelde taken.

De lidstaten stellen regels vast om belangenconflicten voor het personeel te voorkomen, ook voor personen die besluiten nemen uit hoofde van de in hoofdstuk III van deze verordening opgenomen bevoegdheden, zodat de nationale toezichthoudende instanties de in artikel 5 genoemde taken onafhankelijk kunnen uitvoeren.

7.   Onverminderd artikel 30, lid 3, zien de lidstaten erop toe dat de nationale toezichthoudende instanties over de noodzakelijke financiële middelen en capaciteiten beschikken om de in artikel 5 bedoelde taken doeltreffend en tijdig uit te voeren.

8.   De lidstaten stellen de Commissie in kennis van de namen en adressen van hun nationale toezichthoudende instanties en van eventuele wijzigingen daarvan, alsook van de maatregelen die zijn genomen om aan dit artikel te voldoen.

1.   Een nationale toezichthoudende instantie verricht de taken die haar krachtens deze verordening en krachtens Verordening (EU) 2018/1139 en de op grond daarvan vastgestelde uitvoeringshandelingen worden toegewezen. Een nationale toezichthoudende instantie:

Voor de toepassing van punt a) kan een lidstaat besluiten de beoordeling van en het toezicht op de naleving door de verlener van luchtvaartnavigatiediensten van de in dat punt genoemde eisen toe te vertrouwen aan zijn nationale bevoegde autoriteit, in welk geval de lidstaat ervoor zorgt dat die nationale bevoegde autoriteit over voldoende middelen en deskundigheid beschikt om die taken uit te voeren en de lidstaat de Commissie hiervan in kennis stelt.

2.   Elke nationale toezichthoudende instantie verricht, in samenwerking met de nationale bevoegde autoriteit, en onverminderd artikel 4, lid 5, de nodige toezichtsactiviteiten, waaronder, naargelang het geval, inspecties en audits om na te gaan of de krachtens deze verordening onder haar toezicht vallende entiteiten mogelijk de eisen van deze verordening en de op basis daarvan vastgestelde uitvoeringshandelingen niet hebben nageleefd.

Onverminderd artikel 5, lid 1, tweede alinea, van deze verordening verstrekt de nationale toezichthoudende instantie de nationale bevoegde autoriteit haar beoordeling van de naleving door de verlener van luchtvaartnavigatiediensten van de in punt 7 van bijlage VIII bij Verordening (EU) 2018/1139 genoemde eisen inzake financiële draagkracht, aansprakelijkheid, verzekeringsdekking, eigendom en organisatiestructuur. Die beoordeling omvat zo nodig een aanbeveling tot wijziging, beperking, opschorting of intrekking van het certificaat op grond van artikel 41 van Verordening (EU) 2018/1139.

Indien entiteiten die uit hoofde van deze verordening onder het toezicht van de nationale toezichthoudende instantie staan, andere eisen van deze verordening niet naleven, handhaaft de instantie de nodige corrigerende maatregelen.

De betrokken verleners van luchtvaartnavigatiediensten, luchthavenexploitanten en CIS-verleners voldoen aan alle door de nationale toezichthoudende instanties genomen handhavingsmaatregelen in dat verband.

3.   De lidstaten zorgen ervoor dat in beroep kan worden gegaan tegen de besluiten die nationale toezichthoudende instanties nemen op grond van dit artikel, overeenkomstig nationale wetgeving.

1.   De nationale toezichthoudende instanties wisselen, in het kader van de in artikel 18 bedoelde Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties, informatie uit die relevant is voor andere nationale toezichthoudende instanties, met name informatie in verband met hun werkzaamheden en besluitvorming, beste praktijken en procedures voor de toepassing van deze verordening.

2.   Waar nodig werken de nationale toezichthoudende instanties samen, via werkafspraken, om elkaar wederzijdse bijstand te verlenen bij hun in artikel 5 genoemde taken en de behandeling van onderzoeken en enquêtes.

3.   Indien er grensoverschrijdende luchtvaartnavigatiediensten worden verleend in luchtruim dat onder de verantwoordelijkheid van twee of meer lidstaten valt, zorgen de betrokken lidstaten ervoor dat de nodige overeenkomsten worden gesloten voor het toezicht op die diensten. De betrokken nationale toezichthoudende instanties faciliteren de verlening van die grensoverschrijdende diensten door verleners van luchtvaartnavigatiediensten en kunnen de nodige werkafspraken maken of toezichtsplannen opstellen waarin nader wordt bepaald hoe hun samenwerking wordt vormgegeven.

4.   Indien er grensoverschrijdende luchtvaartnavigatiediensten worden verleend in een luchtruim dat onder de verantwoordelijkheid van een andere lidstaat valt, voorzien de in lid 3 bedoelde overeenkomsten in de wederzijdse erkenning van de uitvoering door elk van de lidstaten of hun instanties van de taken die in deze verordening staan, en van de resultaten daarvan. In die overeenkomsten wordt ook bepaald welke nationale toezichthoudende instantie bevoegd is voor de in artikel 5, lid 1, vermelde taken.

5.   Nationale toezichthoudende instanties kunnen, wanneer dit op grond van het nationale recht is toegestaan, met het oog op regionale samenwerking ook overeenkomsten sluiten inzake de verdeling van de verantwoordelijkheden voor de toezichtstaken.

6.   De Commissie wordt door de betrokken lidstaten in kennis gesteld van de in dit artikel bedoelde overeenkomsten.

1.   Onverminderd de artikelen 8 en 10 en artikel 11, lid 6, van deze verordening, heeft een entiteit die voldoet aan de vereisten van de artikelen 40 en 41 van Verordening (EU) 2018/1139 en van de in respectievelijk de artikelen 43 en 47 van die verordening bedoelde uitvoerings- en gedelegeerde handelingen, het recht om in de Unie onder niet-discriminerende voorwaarden luchtvaartnavigatiediensten voor luchtruimgebruikers te verlenen.

2.   Onverminderd de nationale regelingen die voortvloeien uit artikel 4, lid 5, en onverminderd artikel 5, lid 1, tweede alinea, van deze verordening zijn de nationale toezichthoudende instanties van de lidstaat waarvan de nationale bevoegde autoriteit verantwoordelijk is voor de in artikel 41 van Verordening (EU) 2018/1139 bedoelde certificering, op grond van artikel 62 van die verordening, verantwoordelijk voor de in dit artikel omschreven taken met betrekking tot de beoordeling van de naleving van de in punt 7 van bijlage VIII bij Verordening (EU) 2018/1139 genoemde essentiële eisen inzake financiële draagkracht, aansprakelijkheid, verzekeringsdekking, eigendom en organisatiestructuur.

3.   Onverminderd de nationale regelingen die voortvloeien uit artikel 4, lid 5, en onverminderd artikel 5, lid 1, tweede alinea, van deze verordening geven nationale toezichthoudende instanties uitvoering aan de volgende taken teneinde vast te stellen of een entiteit voldoet aan de in punt 7 van bijlage VIII bij Verordening (EU) 2018/1139 genoemde essentiële eisen inzake financiële draagkracht, aansprakelijkheid, verzekeringsdekking, eigendom en organisatiestructuur en de eisen in de uitvoeringshandelingen als bedoeld in artikel 43 van die verordening:

4.   Niettegenstaande lid 1 van dit artikel en met inachtneming van de voorwaarden van artikel 2, lid 5, van Verordening (EU) 2018/1139 kunnen de lidstaten toestaan dat het leger zonder certificering de in artikel 2, lid 3, punt c), van Verordening (EU) 2018/1139 bedoelde luchtvaartnavigatiediensten verleent in het hele luchtruim, of delen daarvan, waarvoor zij verantwoordelijk zijn, indien het leger deze diensten hoofdzakelijk aanbiedt voor andere vliegtuigbewegingen dan het algemeen luchtverkeer. In dergelijke gevallen stellen de betrokken lidstaten de Commissie en de overige lidstaten van hun besluit in kennis.

1.   De lidstaten zorgen ervoor dat in het luchtruim dat onder hun verantwoordelijkheid valt binnen bepaalde luchtruimblokken op exclusieve basis luchtverkeersdiensten worden verleend. Daartoe wijzen de lidstaten, individueel of collectief, een of meer verleners van luchtverkeersdiensten aan. Onverminderd artikel 11, lid 3, hebben lidstaten de bevoegdheid om zelf verleners van luchtverkeersdiensten aan te wijzen, mits deze verleners van luchtverkeersdiensten voldoen aan de eisen van dit artikel.

2.   Verleners van luchtverkeersdiensten voldoen aan de volgende cumulatieve voorwaarden:

In afwijking van de punten c) en d) kunnen de lidstaten een verlener van luchtverkeersdiensten die zijn hoofdvestiging in een derde land heeft of niet aan de in punt d) vermelde eigendoms- en zeggenschapsvoorwaarden voldoet, aanwijzen voor het verlenen van luchtverkeersdiensten in een beperkt deel van het luchtruim waarvoor die lidstaat verantwoordelijk is, indien dat deel van het luchtruim grenst aan een luchtruim dat onder de verantwoordelijkheid van dat derde land valt.

3.   De aanwijzing van een verlener van luchtverkeersdiensten mag niet worden onderworpen aan voorwaarden die die dienstverlener verplichten om:

indien de toepassing van deze voorwaarde leidt tot een beperking van de vrijheid van dienstverlening of de vrijheid van vestiging die niet gerechtvaardigd wordt door een legitieme doelstelling van algemeen belang, zoals de openbare orde of de openbare veiligheid, en niet evenredig is aan die doelstelling.

4.   Waar relevant specificeren lidstaten de rechten en verplichtingen waaraan de overeenkomstig dit artikel aangewezen verleners van luchtverkeersdiensten voldoen. Die verplichtingen kunnen voorwaarden omvatten voor het tijdig verstrekken van relevante informatie die het mogelijk maakt alle vliegbewegingen te identificeren in het onder hun verantwoordelijkheid vallende luchtruim.

5.   De lidstaten beoordelen de in lid 4 bedoelde rechten en verplichtingen en de naleving van de verplichtingen die voortvloeien uit deze verordening en Verordening (EU) 2018/1139 op gezette tijden, of wanneer zij wijzigingen van belang opmerken in de dienstverlening, en nemen, indien dit nodig wordt geacht, passende besluiten over de aanwijzing van de betrokken verleners van luchtverkeersdiensten, zonder afbreuk te doen aan de continuïteit van de dienstverlening.

6.   Lidstaten stellen de Commissie en de overige lidstaten onverwijld in kennis van alle op basis van dit artikel genomen besluiten over de aanwijzing van een verlener van een luchtverkeersdienst in specifieke luchtruimblokken binnen het luchtruim dat onder hun verantwoordelijkheid valt.

1.   Onverminderd artikel 7, lid 4, van deze verordening kunnen verleners van luchtvaartnavigatiediensten gebruikmaken van de diensten van andere dienstverleners die gecertificeerd zijn of verklaard hebben over de nodige capaciteiten te beschikken overeenkomstig artikel 41 van Verordening (EU) 2018/1139. Een dergelijke samenwerking verloopt overeenkomstig artikel 11 van deze verordening, indien van toepassing.

Voor verleners van luchtverkeersdiensten die zijn aangewezen overeenkomstig artikel 8, en verleners van MET die zijn aangewezen overeenkomstig artikel 10, is voor een dergelijke samenwerking de toestemming van de betrokken lidstaten vereist.

2.   Voor de toepassing van lid 1 leggen verleners van luchtvaartnavigatiediensten hun werkafspraken formeel vast door middel van schriftelijke overeenkomsten of daaraan gelijkwaardige juridische regelingen, waarin de specifieke verplichtingen, met inbegrip van eventuele financiële regelingen die van toepassing zijn, en taken van de verschillende dienstverleners worden vastgelegd. Die overeenkomsten of regelingen worden gemeld aan de betrokken nationale toezichthoudende instantie en nationale bevoegde autoriteit.

1.   De lidstaten kunnen, individueel of gezamenlijk, op basis van exclusiviteit een verlener van MET aanwijzen in het hele luchtruim dat onder hun verantwoordelijk valt, of een deel daarvan, rekening houdend met veiligheidsoverwegingen.

2.   De lidstaten stellen de Commissie en de andere lidstaten onverwijld in kennis van elk op grond van dit artikel genomen besluit.

1.   Onverminderd Richtlijn 2014/24/EU van het Europees Parlement en de Raad (20) en Richtlijn 2014/25/EU van het Europees Parlement en de Raad (21), indien van toepassing, kunnen aangewezen verleners van luchtverkeersdiensten, wanneer lidstaten geen verlener van MET hebben aangewezen overeenkomstig artikel 10, besluiten CNS-, AIS- of ADS-, of MET-diensten aan te besteden onder marktvoorwaarden, eventueel door middel van overheidsopdrachten of andersoortige overeenkomsten indien die richtlijnen niet van toepassing zijn, rekening houdend met specifieke situaties zoals het gebrek aan beschikbare oplossingen op de markt en overwegingen in verband met het algemeen belang.

2.   De lidstaten kunnen toestaan dat luchthavenexploitanten of een groep luchthavenexploitanten luchtverkeersdiensten voor plaatselijke luchtverkeersleiding en/of luchtverkeersdiensten voor naderingsluchtverkeersleiding aanbesteden onder marktvoorwaarden. Daartoe kunnen de lidstaten van de luchthavenexploitanten verlangen dat zij naar behoren kunnen motiveren dat dit de kwaliteit van de dienstverlening ten goede komt ten bate van luchtruimgebruikers, met behoud van het vereiste veiligheidsniveau.

3.   Indien de in lid 2 bedoelde aanbesteding wordt toegestaan, zorgt de betrokken luchthavenexploitant of groep luchthavenexploitanten ervoor dat de technische eisen in de aanbestedingsspecificaties eisen inzake de kwaliteit van de dienstverlening omvatten. De lidstaten wijzen de dienstverlener aan die op basis van de in dit lid bedoelde aanbesteding is geselecteerd.

4.   Indien luchtvaartnavigatiediensten worden aanbesteed onder marktvoorwaarden, worden bij de uitvoering van de aanbestedingsprocedures voor de verlening van luchtvaartnavigatiediensten de beginselen van gelijke behandeling, niet-discriminatie en transparantie in acht genomen, alsook de toepasselijke bepalingen van het Verdrag en, indien van toepassing, de Richtlijnen 2014/24/EU en 2014/25/EU.

5.   De lidstaten nemen alle nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat bij het verlenen van en-routeluchtverkeersdiensten aan de in artikel 36, lid 3, bedoelde eis inzake gescheiden rekeningen wordt voldaan.

Indien de verlener van luchtvaartnavigatiediensten voornemens is deel te nemen aan aanbestedingsprocedures voor de verlening van luchtvaartnavigatiediensten overeenkomstig de leden 1 en 2, neemt de betrokken lidstaat bovendien passende maatregelen om kruissubsidiëring met andere luchtvaartnavigatiediensten te voorkomen.

6.   Een verlener van CNS-, AIS-, ADS- of MET-diensten of luchtverkeersdiensten voor plaatselijke luchtverkeersleiding of voor naderingsluchtverkeersleiding mag alleen worden geselecteerd en, indien van toepassing, aangewezen om diensten te verlenen in een lidstaat na een aanbesteding op grond van lid 1, 2 of 3, mits hij voldoet aan de volgende cumulatieve voorwaarden:

In afwijking van dit lid kan een verlener van wereldwijde satellietdiensten aan wie, vóór de inwerkingtreding van deze verordening, op grond van artikel 41 van Verordening (EU) 2018/1139 een certificaat is afgegeven voor het verlenen van diensten in de Unie, worden geselecteerd voor het verlenen van diensten in de Unie, ook al voldoet hij niet aan de in de punten b) en c) vermelde voorwaarden.

7.   De artikelen 23, 24, 25 en 27 alsmede de in artikel 28 bedoelde uitvoeringsregels met betrekking tot die artikelen zijn niet van toepassing op de verleners van luchtverkeersdiensten die zijn aangewezen op basis van een aanbestedingsprocedure die is verlopen overeenkomstig de leden 2 en 3 van dit artikel. De betrokken verleners van luchtverkeersdiensten verstrekken aan de nationale toezichthoudende instantie gegevens over de prestaties van luchtvaartnavigatiediensten op de in artikel 21, lid 3, punt a), bedoelde kernprestatiegebieden en op veiligheidsgebied. De nationale toezichthoudende instantie verstrekt deze informatie onverwijld aan de Commissie.

8.   Wanneer een luchtverkeersdienst voor naderingsluchtverkeersleiding of plaatselijke luchtverkeersleiding voor het eerst wordt aanbesteed door een bepaalde luchthaven overeenkomstig lid 2 van dit artikel, en wanneer wezenlijke omstandigheden een wijziging van de aanbestedingsspecificaties vereisen, zorgen de lidstaten, onverminderd de Richtlijnen 2014/25/EU of 2014/24/EU, ervoor dat de technische eisen inzake de kwaliteit van de dienstverlening die in de aanbestedingsspecificaties staan voor de specifieke dienst in kwestie worden geverifieerd.

1.   Indien er gemeenschappelijke informatiediensten (CIS) worden verleend, zijn de verspreide gegevens voldoende compleet en kwalitatief om de veilige en beveiligde verlening van diensten voor het beheer van het verkeer van onbemande luchtvaartuigen mogelijk te maken op een manier die gedeeld gebruik van het luchtruim met bemande luchtvaartuigen toelaat.

2.   CIS-verleners voldoen aan de volgende cumulatieve vereisten:

3.   Indien er CIS worden verleend door één CIS-verlener die door de lidstaat is aangewezen voor een specifiek U-spaceluchtruim, wordt de prijs van deze diensten gebaseerd op de vaste en variabele kosten van het verlenen van de dienst in kwestie, en kan deze ook een opslag met een passende risico-rendementsverhouding omvatten. Indien CIS niet worden verleend door één enkele CIS-verlener, worden de individuele CIS kosteloos verleend.

4.   De kosten op basis waarvan de prijs voor de CIS wordt vastgesteld, worden opgenomen in een rekening die gescheiden is van de rekeningen voor alle andere activiteiten van de betrokken dienstverlener, en zijn toegankelijk voor de betrokken nationale toezichthoudende instantie. Die kosten worden openbaar gemaakt, onverminderd artikel 52, lid 3.

5.   De door de CIS-verlener vastgestelde prijs wordt beoordeeld en goedgekeurd door de betrokken nationale toezichthoudende instantie. De prijs van deze diensten wordt openbaar gemaakt.

6.   Verleners van luchtvaartnavigatiediensten stellen op niet-discriminerende basis de gegevens ter beschikking die nodig zijn voor de exploitatie van onbemande luchtvaartuigen in het U-spaceluchtruim, onverminderd de belangen met het oog op nationale veiligheid, openbare orde en defensiebeleid. CIS-verleners en U-spacedienstverleners gebruiken die gegevens uitsluitend voor operationele doeleinden van de door hen verleende diensten.

De prijs voor de toegang tot dergelijke gegevens wordt gebaseerd op de extra kosten van de terbeschikkingstelling van de gegevens en op de kosten van het genereren van de gegevens, indien de laatstgenoemde kosten niet onder artikel 30 vallen en tenzij door de lidstaten ter dekking van die kosten andere financiële middelen worden gebruikt.

1.   Hierbij wordt een onafhankelijke en onpartijdige adviserende prestatiebeoordelingsraad (Performance Review Board — PBR) opgericht. De PBR wordt vertegenwoordigd door zijn voorzitter en ondersteund door een secretariaat.

2.   De rol van de PBR bestaat erin de Commissie bij te staan bij de uitvoering van haar taken in verband met de precieze werking van de prestatie- en de heffingsregeling zoals omschreven in respectievelijk de artikelen 21 tot en met 27 en de artikelen 29 tot en met 32, en uit hoofde van artikel 34 en de in de artikelen 28 en 33 bedoelde uitvoeringshandelingen. De PBR verstrekt daartoe adviezen, aanbevelingen, richtsnoeren en verslagen aan de Commissie, overeenkomstig de door de Commissie vastgestelde prioriteiten.

3.   De PBR verstrekt richtsnoeren ter ondersteuning van de nationale toezichthoudende instanties en assisteert die instanties, op verzoek, bij de uitvoering van de prestatie- en de heffingsregeling.

4.   De door de PBR vastgestelde of verstrekte adviezen, aanbevelingen, verslagen en richtsnoeren zijn niet bindend. De PBR heeft een louter adviserende rol. Hij heeft geen regelgevende functie of andere beslissingsbevoegdheid behalve voor de vaststelling van zijn adviezen, aanbevelingen, richtsnoeren en verslagen.

1.   De PBR bestaat uit zeven leden, onder wie zijn voorzitter. De leden van de PBR zijn onderdanen van de Unie of onderdanen van derde landen waarmee de Unie een overeenkomst heeft gesloten op grond waarvan die landen de relevante regels van het Unierecht inzake luchtverkeersbeheer en de prestatie- en de heffingsregeling toepassen. De ambtstermijn van de leden van de PBR bedraagt 5 jaar en is niet hernieuwbaar.

2.   De leden van de PBR, met inbegrip van de voorzitter, worden benoemd op basis van verdienste, vaardigheden en relevante ervaring voor luchtverkeersbeheer, luchtvaartnavigatiediensten of de economische regulering van netwerkindustrieën, overeenkomstig de selectie- en geschiktheidscriteria in de overeenkomstig artikel 20 vastgestelde uitvoeringshandeling. De benoemingsprocedure voor dergelijke leden waarborgt een evenwichtige samenstelling wat betreft bekwaamheid en deskundigheid, alsook gender en geografische herkomst.

3.   Na een open oproep tot het indienen van blijken van belangstelling stelt de Commissie een lijst op van kandidaat-leden en kandidaat-voorzitters voor de PBR die voldoen aan de in lid 2 genoemde voorwaarden.

De leden en de voorzitter van de PBR worden door de Commissie uit die lijst benoemd, na raadpleging van de lidstaten en een op basis van artikel 20 vastgestelde selectieprocedure.

4.   De Commissie kan een reservelijst opstellen op basis van de in lid 3, eerste alinea, bedoelde lijst.

Een lid dat niet langer in staat is effectief bij te dragen aan de werkzaamheden van de PBR, aftreedt of niet langer voldoet aan de voorwaarden van dit artikel, wordt vervangen door een persoon van de reservelijst, die voor de resterende duur van de ambtstermijn van dat lid wordt benoemd overeenkomstig de in lid 3, tweede alinea, bedoelde procedure.

5.   De Commissie stelt de lidstaten in kennis van de resultaten van de sollicitatieoproepen en van de in de leden 3 en 4 bedoelde lijsten.

1.   Onverminderd artikel 16, lid 6, vragen noch aanvaarden de leden van de PBR instructies van enige regering, instelling, persoon of instantie. De PBR stelt zijn adviezen, aanbevelingen, verslagen en richtsnoeren volledig onafhankelijk vast.

2.   De leden van de PBR zijn onpartijdig en handelen onafhankelijk van elke invloed van buitenaf en in het algemeen belang.

Daartoe tonen zij hun onafhankelijkheid en de afwezigheid van belangenconflicten aan en geldt voor hen een geheimhoudingsplicht, overeenkomstig de regels in de overeenkomstig artikel 20 vastgestelde uitvoeringshandeling.

1.   De PBR besluit bij gewone meerderheid van zijn leden en streeft naar consensus. Elk lid, met inbegrip van de voorzitter, heeft één stem.

2.   De PBR stelt zijn eigen reglement van orde en werkafspraken vast, in overeenstemming met de interne regels van de Commissie voor deskundigengroepen.

3.   De Commissie kan, zonder stemrecht, de vergaderingen van de PBR bijwonen, met uitzondering van de slotberaadslagingen van de PBR voor de vaststelling van adviezen, aanbevelingen, verslagen en richtsnoeren. De betrokken in artikel 49, lid 3, bedoelde belanghebbenden kunnen op ad-hocbasis worden uitgenodigd om, zonder stemrecht, deel te nemen aan de vergaderingen van de PBR, met uitzondering van de slotberaadslagingen van de PBR voor de vaststelling van adviezen, aanbevelingen, verslagen en richtsnoeren.

4.   De PBR werkt op basis van een jaarlijks werkprogramma dat door de PBR wordt opgesteld in lijn met de prioriteiten van de Commissie. Dat werkprogramma is volledig in overeenstemming met de in artikel 13, lid 2, omschreven rol van de PBR en omvat alle activiteiten, binnen het beschikbare budget, die nodig zijn om de Commissie te helpen bij de taken die haar volgens artikel 13, lid 2, zijn toevertrouwd, onder meer zodat de Commissie zich kan houden aan de vastgestelde termijnen voor de uitvoering van haar taken. De PBR stelt het werkprogramma vast na raadpleging van de Commissie. De PBR dient jaarlijks een door de Commissie te publiceren verslag in. Het jaarlijkse werkprogramma en het jaarverslag worden door de Commissie aan de lidstaten verstrekt. Het jaarverslag bestrijkt alle activiteiten van de PBR en bevat informatie over de kosten van de PBR.

5.   De Commissie verleent de PBR toegang tot alle informatie die relevant is voor de uitoefening van zijn adviserende rol.

6.   De Commissie monitort de werking van de PBR en zijn naleving van deze verordening en brengt de lidstaten regelmatig op de hoogte van de voortgang van zijn werkzaamheden.

1.   De Commissie verzorgt het secretariaat van de PBR, met inbegrip van de nodige analytische, administratieve en technische ondersteuning, rekening houdend met de door de PBR aangegeven behoeften.

2.   De belangrijkste taak van het secretariaat is om bij te dragen aan de onafhankelijke uitvoering van de taken van de PBR. Om de inhoud en strekking van de adviezen, aanbevelingen, verslagen en richtsnoeren van de PBR voor te bereiden, ondersteunt het secretariaat de PBR zonder andere instructies te volgen dan die van de PBR, om het orgaan in staat te stellen zijn rol te vervullen. Het secretariaat krijgt voldoende middelen om zijn taken uit te voeren.

1.   Hierbij wordt een Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties opgericht.

2.   De Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties:

3.   De Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties bestaat uit een vertegenwoordiger van de nationale toezichthoudende instantie van elke lidstaat en zijn of haar plaatsvervanger, die beide worden benoemd door de nationale toezichthoudende instantie. De Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties kiest uit zijn leden een voorzitter en een vicevoorzitter. De Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties neemt zijn besluiten bij gewone meerderheid van zijn leden. De Commissie kan, zonder stemrecht, de vergaderingen van de Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties bijwonen. De PBR kan op ad-hocbasis worden uitgenodigd om zonder stemrecht deel te nemen aan deze vergaderingen. Derde landen kunnen op ad-hocbasis worden uitgenodigd om zonder stemrecht deel te nemen aan deze vergaderingen, mits de leden van de Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties daarmee bij consensus instemmen.

4.   Het in artikel 17 bedoelde secretariaat verleent de nodige administratieve en technische ondersteuning aan de Samenwerkingsraad van de nationale toezichthoudende instanties.

1.   Om de prestaties van luchtvaartnavigatiediensten en netwerkbeheer in het gemeenschappelijk Europees luchtruim te verbeteren, wordt een prestatieregeling toegepast voor luchtvaartnavigatiediensten en netwerkbeheer overeenkomstig dit artikel en de artikelen 22 tot en met 28.

2.   Dit artikel en de artikelen 22 tot en met 28 zijn niet van toepassing op terminalluchtvaartnavigatiediensten die worden verleend op luchthavens met minder dan 80 000 IFR-luchtvervoersbewegingen per jaar die zich bevinden op het grondgebied van de lidstaten waarop het Verdrag van toepassing is. Een lidstaat kan echter besluiten dat die artikelen wel van toepassing zijn op dergelijke terminalluchtvaartnavigatiediensten.

3.   De prestatieregeling wordt toegepast tijdens referentieperioden, die minstens drie en hoogstens vijf jaar bedragen. De prestatieregeling omvat:

4.   De in de leden 1 en 3 bedoelde prestatieregeling is gebaseerd op:

De in punt i) genoemde positieve en negatieve financiële prikkels staan in verhouding tot de mate waarin de prestaties afwijken van de doelstelling. Daarbij wordt rekening gehouden met de impact op het netwerk en de mate waarin de verlener van luchtvaartnavigatiediensten redelijkerwijze in staat is om de impact van externe factoren te verzachten. De positieve en negatieve prikkels worden vastgesteld op een niveau dat de kwaliteit van de dienstverlening daadwerkelijk bevordert en mogen geen afbreuk doen aan het vermogen van de verlener van luchtvaartnavigatiediensten om zijn verplichtingen uit hoofde van Verordening (EU) 2018/1139 na te komen, waaronder die inzake financiële draagkracht.

Teneinde de in punt l) bedoelde algemene beginselen op te stellen evalueert de Commissie de bestaande nationale criteria voor de toewijzing van de gemeenschappelijke kosten van en-route- en terminalluchtvaartnavigatiediensten en raadpleegt zij nationale toezichthoudende instanties en belanghebbenden. Uiterlijk twaalf maanden voor de start van elke referentieperiode stelt de Commissie op basis van deze evaluatie de algemene beginselen op of werkt zij deze bij, naargelang het geval.

5.   Bij het vaststellen van de prestatiedoelstellingen in de prestatieplannen, het opstellen en het beoordelen van ontwerpprestatieplannen en de monitoring en benchmarking van de prestaties van de luchtvaartnavigatiediensten en het netwerkbeheer wordt rekening gehouden met de impact van lokale omstandigheden en externe factoren die in voorkomend geval niet redelijkerwijs kunnen worden verzacht door de verlener van luchtvaartnavigatiediensten.

Wanneer wordt beoordeeld of de prestatiedoelstellingen in het ontwerpprestatieplan verenigbaar zijn met de Uniewijde prestatiedoelstellingen, is het niet toegestaan om de impact van lokale omstandigheden waarmee reeds rekening is gehouden bij de vaststelling van Uniewijde prestatiedoelstellingen, overeenkomstig artikel 22, lid 2, punt d), en bij de vaststelling van uitgesplitste waarden uit hoofde van artikel 22, lid 1, vervolgens aan te halen als rechtvaardiging voor het feit dat die prestatiedoelstellingen afwijken van de Uniewijde prestatiedoelstellingen. Wanneer wordt gekeken in hoeverre de prestatiedoelstellingen zijn gehaald, wordt geen rekening gehouden met de impact van lokale omstandigheden die reeds in aanmerking zijn genomen bij de vaststelling van de prestatiedoelstellingen in het ontwerpprestatieplan.

6.   Bij de vaststelling van het niveau van de in lid 3, punt c), iii), bedoelde prestatiedoelstellingen wordt rekening gehouden met lokale omstandigheden, met name de eisen van het lokale milieubeleid.

7.   Voor de toepassing van de bij deze verordening vastgestelde prestatieregeling wordt rekening gehouden met het feit dat de kenmerken van en-routeluchtvaartnavigatiediensten, terminalluchtvaartnavigatiediensten en netwerkfuncties van elkaar verschillen en derhalve dienovereenkomstig moeten worden behandeld, zo nodig ook bij prestatiemetingen.

1.   De Commissie stelt overeenkomstig de leden 2 en 3 van dit artikel uitvoeringshandelingen vast met daarin voor elke referentieperiode Uniewijde prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten op de in artikel 21, lid 3, punt a), genoemde kernprestatiegebieden, en bepaalt daarbij tevens de duur van die periode. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

De Commissie kan samen met die Uniewijde prestatiedoelstellingen uitvoeringshandelingen vaststellen met daarin aanvullende basiswaarden, alarmdrempels, uitgesplitste waarden en benchmarkgroepen. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

2.   De in lid 1 bedoelde Uniewijde prestatiedoelstellingen en de in artikel 21, lid 3, punt c), bedoelde prestatiedoelstellingen voor en-route- en terminalluchtvaartnavigatiediensten die door de lidstaten op nationaal niveau worden vastgesteld, worden bepaald op basis van de volgende essentiële criteria:

3.   Voor de voorbereiding van haar besluiten over Uniewijde prestatiedoelstellingen en, indien deze worden vastgesteld overeenkomstig artikel 22, lid 1, over aanvullende basiswaarden en uitgesplitste waarden of benchmarkgroepen, raadpleegt de Commissie de nationale autoriteiten, Eurocontrol, de netwerkbeheerder en operationele belanghebbenden en vraagt zij hen om de nodige input.

1.   De lidstaten stellen voor elke referentieperiode een ontwerpprestatieplan vast, op grond van dit artikel.

2.   De uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten stellen voor de luchtvaartnavigatiediensten die zij verlenen en, indien van toepassing, uitbesteden aan andere verleners, voor elke referentieperiode bijdragen op voor het ontwerpprestatieplan en dienen deze bijdragen in bij de nationale toezichthoudende instantie.

De nationale toezichthoudende instantie kan verzoeken dat deze bijdragen de vorm van een ontwerpprestatieplan aannemen.

De bijdragen worden na de vaststelling van Uniewijde prestatiedoelstellingen tijdig voorbereid door de uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten zodat de nationale toezichthoudende instantie de in lid 5 van dit artikel vastgestelde termijn kan naleven.

3.   Indien aangewezen overeenkomstig artikel 10 verstrekken ook MET-dienstverleners bijdragen inzake hun kostenbasis aan de nationale toezichthoudende instantie.

4.   De uit hoofde van de leden 2 en 3 van dit artikel opgestelde bijdragen die door de uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten worden verstrekt inzake de toewijzing van de kosten in de prestatieplannen zijn gebaseerd op de in artikel 21, lid 4, punt l), bedoelde algemene beginselen.

5.   De nationale toezichthoudende instantie evalueert de door elke uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verlener van luchtvaartnavigatiediensten verstrekte informatie uit hoofde van de leden 2, 3 en 4 van dit artikel, en keurt deze goed of brengt in voorkomend geval de nodige wijzigingen aan. Vervolgens stelt de nationale toezichthoudende instantie op basis van die informatie, en, in voorkomend geval, de bijdragen van andere nationale autoriteiten, één enkel nationaal ontwerpprestatieplan op. Dat nationale ontwerpprestatieplan wordt door de lidstaat vastgesteld.

Het ontwerpprestatieplan wordt vóór de start van de betrokken referentieperiode door de nationale toezichthoudende instantie opgesteld.

6.   De nationale toezichthoudende instanties zorgen er bij de opstelling van de prestatieplannen voor dat de toewijzing van de kosten in het ontwerpprestatieplan in overeenstemming is met de in artikel 21, lid 4, punt l), bedoelde algemene beginselen.

7.   Teneinde het luchtverkeersbeheer te verbeteren kunnen meerdere lidstaten een gezamenlijk prestatieplan opstellen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten en, in voorkomend geval, terminalluchtvaartnavigatiediensten. Dit plan bestrijkt ten minste de duur van één referentieperiode, bevat ten minste één gezamenlijke prestatiedoelstelling en omvat grensoverschrijdende samenwerking. De grensoverschrijdende samenwerking kan gezamenlijke aanbestedingen omvatten teneinde de interoperabiliteit en de gezamenlijke governance te verbeteren om zo het gebruik van het luchtruim te optimaliseren.

8.   Het in lid 1 bedoelde ontwerpprestatieplan bevat relevante informatie, met name verkeersprognoses en operationele gegevens die worden verstrekt door Eurocontrol en de netwerkbeheerder, of, indien wenselijk en gerechtvaardigd en na raadpleging van de betrokken luchtruimgebruikers en verleners van luchtvaartnavigatiediensten, andere verkeersprognoses.

Voor het opstellen van het ontwerpprestatieplan raadpleegt de nationale toezichthoudende instantie de vertegenwoordigers van luchtruimgebruikers en, in voorkomend geval, militaire autoriteiten, luchthavenexploitanten, luchthavencoördinatoren en de nationale bevoegde autoriteit, zonder afbreuk te doen aan de nationale regelingen uit hoofde van artikel 4, lid 5 van deze verordening. Er wordt gecontroleerd of het plan in overeenstemming is met Verordening (EU) 2018/1139 en de op basis daarvan vastgestelde gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen.

9.   Het ontwerpprestatieplan bevat, in voorkomend geval, prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten op de in artikel 21, lid 3, punt a), bedoelde kernprestatiegebieden, in overeenstemming met de Uniewijde prestatiedoelstellingen, en prestatiedoelstellingen voor terminalluchtvaartnavigatiediensten op de kernprestatiegebieden kostenefficiëntie en capaciteit en, onder de voorwaarden van artikel 21, lid 3, punt c), iii), op het kernprestatiegebied klimaat en milieu. De ontwerpprestatieplannen bevatten een beschrijving van de wijze waarop de in artikel 21, lid 4, punt l), bedoelde algemene beginselen voor de toewijzing van de gemeenschappelijke kosten worden toegepast.

In de ontwerpprestatieplannen wordt rekening gehouden met het Europees ATM-masterplan, met de onderlinge en wederzijdse afhankelijkheid tussen de in artikel 21, lid 3, punt a), genoemde kernprestatiegebieden en met de lokale omstandigheden.

10.   Onverminderd artikel 52, lid 3, worden de vastgestelde ontwerpprestatieplannen openbaar gemaakt.

11.   De vastgestelde ontwerpprestatieplannen worden ingediend bij de Commissie ter beoordeling en goedkeuring overeenkomstig artikel 24.

1.   De Commissie beoordeelt de in artikel 23 bedoelde vastgestelde ontwerpprestatieplannen, met inbegrip van de samenhang van de prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten met Uniewijde prestatiedoelstellingen, overeenkomstig de criteria en voorwaarden die zijn vastgelegd in de in artikel 28, punt b), bedoelde uitvoeringshandelingen, en de toewijzing van gemeenschappelijke kosten tussen en-route- en terminalluchtvaartnavigatiediensten overeenkomstig de in artikel 21, lid 4, punt l), bedoelde algemene beginselen. Bij de beoordeling van de samenhang van de prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten met de Uniewijde prestatiedoelstellingen wordt rekening gehouden met prestatieverbeteringen in de loop van de tijd. De Commissie evalueert de prestatiedoelstellingen voor terminalluchtvaartnavigatiediensten in het licht van de elementen die zijn gespecificeerd in de in artikel 28, punt b), bedoelde uitvoeringshandeling.

2.   Bij de beoordeling van de verenigbaarheid van de prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten met de Uniewijde prestatiedoelstellingen houdt de Commissie terdege rekening met lokale omstandigheden en onderlinge afhankelijkheden tussen de in artikel 21, lid 3, punt a), bedoelde kernprestatiegebieden.

De Commissie kan toestaan dat de prestatiedoelstellingen voor en-routeluchtvaartnavigatiediensten afwijken van de Uniewijde prestatiedoelstellingen op een kernprestatiegebied indien dit noodzakelijk en evenredig wordt geacht om te zorgen voor samenhang van de prestatiedoelstellingen voor die diensten met de Uniewijde prestatiedoelstellingen op andere kernprestatiegebieden.

3.   Indien de Commissie constateert dat het vastgestelde ontwerpprestatieplan voldoet aan de criteria en voorwaarden, bedoeld in artikel 24, lid 1, en vastgelegd in de uitvoeringshandelingen, bedoeld in artikel 28, punt b), gelezen in samenhang met lid 2 van dit artikel, stelt zij een uitvoeringshandeling vast om het goed te keuren. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 2, bedoelde raadplegingsprocedure vastgesteld.

4.   Indien de Commissie constateert dat er twijfels bestaan over de vraag of het ontwerpprestatieplan voldoet aan die criteria en voorwaarden, gelezen in samenhang met lid 2 van dit artikel, stelt zij een grondig onderzoek van dat ontwerpprestatieplan in, en verzoekt zij de betrokken lidstaat zo nodig om extra informatie.

5.   Indien de Commissie na afronding van het grondige onderzoek constateert dat het vastgestelde ontwerpprestatieplan voldoet aan die criteria en voorwaarden, gelezen in samenhang met lid 2 van dit artikel, stelt zij een uitvoeringshandeling vast om het goed te keuren. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 2, bedoelde raadplegingsprocedure vastgesteld.

Indien de Commissie constateert dat het vastgestelde ontwerpprestatieplan niet aan die criteria en voorwaarden voldoet, stelt zij een uitvoeringshandeling vast in de vorm van een besluit, waarbij de betrokken lidstaat wordt verzocht een herzien ontwerpprestatieplan in te dienen dat aan die criteria en voorwaarden voldoet, en waarin, in voorkomend geval, de door die lidstaat te nemen corrigerende maatregelen worden uiteengezet. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

De betrokken lidstaat deelt de Commissie de maatregelen mee die hij krachtens dat besluit heeft genomen, en verstrekt haar informatie waaruit blijkt dat die maatregelen aan dat besluit voldoen.

Indien de Commissie constateert dat die maatregelen volstaan om naleving van haar besluit te waarborgen, stelt zij de betrokken lidstaat daarvan in kennis en stelt zij een uitvoeringshandeling vast om het ontwerpprestatieplan goed te keuren. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 2, bedoelde raadplegingsprocedure vastgesteld.

Indien de Commissie constateert dat die maatregelen ontoereikend zijn om de naleving van het besluit te waarborgen, stelt zij de betrokken lidstaat daarvan in kennis.

De Commissie neemt in voorkomend geval maatregelen om de niet-naleving te verhelpen, onder meer door middel van maatregelen als bedoeld in artikel 258 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

6.   Ontwerpprestatieplannen die door de Commissie overeenkomstig dit artikel zijn goedgekeurd, worden door de betrokken lidstaten vastgesteld als definitieve plannen en worden openbaar gemaakt, onverminderd artikel 52, lid 3.

1.   De nationale toezichthoudende instantie beoordeelt, in samenwerking met de nationale bevoegde autoriteit en onverminderd de nationale regelingen die voortvloeien uit artikel 4, lid 5, of de luchtvaartnavigatiediensten die worden verleend in het luchtruim dat onder hun verantwoordelijkheid valt, beantwoorden aan de prestatiedoelstellingen die zijn opgenomen in de overeenkomstig artikel 24 goedgekeurde prestatieplannen en of die plannen correct zijn uitgevoerd, en geeft uitvoering aan de in artikel 21, lid 4, punt i), bedoelde stimuleringsregelingen.

2.   De nationale toezichthoudende instantie brengt regelmatig verslag uit over de monitoring van de prestaties van luchtvaartnavigatiediensten die worden verleend door de uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten, en stelt die verslagen ter beschikking van de Commissie. De resultaten van die beoordelingen worden openbaar gemaakt onverminderd artikel 52, lid 3.

De uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten verstrekken de nationale toezichthoudende instantie de informatie en gegevens die nodig zijn voor die monitoring. Dit omvat informatie en gegevens met betrekking tot de werkelijke kosten van de verleende en aanbestede diensten en de daarmee verband houdende inkomsten.

3.   Voor zover de verlener van luchtvaartnavigatiediensten over redelijke middelen beschikt om de impact van externe factoren te beperken, eist de nationale toezichthoudende instantie dat de betrokken verleners van luchtvaartnavigatiediensten corrigerende maatregelen nemen wanneer de prestatiedoelstellingen in de prestatieplannen niet worden gehaald of het prestatieplan niet correct wordt uitgevoerd. Die corrigerende maatregelen zijn toereikend om de prestaties te verbeteren, en evenredig, met name rekening houdend met de onderlinge afhankelijkheid met de veiligheid en tussen prestatiegebieden, en met de gevolgen voor het netwerk.

Indien de opgelegde corrigerende maatregelen niet naar behoren worden toegepast, neemt de betrokken lidstaat passende maatregelen en stelt hij de Commissie daarvan in kennis. In geval van aanhoudende ondermaatse prestaties kan de Commissie maatregelen nemen overeenkomstig artikel 34, leden 2 en 3.

4.   De Commissie monitort de prestaties van de verlening van luchtvaartnavigatiediensten en netwerkfuncties op basis van de verslagen van de nationale toezichthoudende instanties en de analyse van de ontvangen gegevens, verricht regelmatig beoordelingen van de algehele verwezenlijking van de Uniewijde prestatiedoelstellingen en legt de resultaten daarvan voor aan het in artikel 48, lid 1, bedoelde comité.

1.   De netwerkbeheerder stelt voor elke referentieperiode via de in artikel 38, lid 11, bedoelde coöperatieve besluitvorming een ontwerpnetwerkprestatieplan op.

Het ontwerpnetwerkprestatieplan wordt vastgesteld na de vaststelling van Uniewijde prestatiedoelstellingen en vóór de start van de betrokken referentieperiode. Het bevat prestatiedoelstellingen voor de in artikel 21, lid 3, punt a), genoemde kernprestatiegebieden.

2.   Het ontwerpnetwerkprestatieplan wordt voor beoordeling en vaststelling bij de Commissie ingediend.

3.   De Commissie beoordeelt het ontwerpnetwerkprestatieplan op basis van de volgende essentiële criteria:

4.   Indien de Commissie constateert dat het ontwerpnetwerkprestatieplan volledig is en aantoont dat de prestaties voldoende zijn verbeterd, keurt zij het ontwerpnetwerkprestatieplan goed als definitief plan. Zo niet verzoekt de Commissie de netwerkbeheerder een herzien ontwerpnetwerkprestatieplan in te dienen.

1.   Wanneer Uniewijde prestatiedoelstellingen tijdens een referentieperiode niet meer adequaat zijn in het licht van aanzienlijk veranderde omstandigheden of veiligheidsoverwegingen, en als het noodzakelijk en evenredig is een of meer doelstellingen te herzien, herziet de Commissie die Uniewijde prestatiedoelstellingen. Op een dergelijk besluit is artikel 22 van toepassing.

Indien de prestatiedoelstellingen in de op grond van artikel 24, lid 6, vastgestelde prestatieplannen na die herziening niet langer met de Uniewijde prestatiedoelstellingen stroken, herzien de nationale toezichthoudende instanties die plannen wat de betrokken prestatiedoelstellingen betreft. De artikelen 23, 24 en 25 zijn van toepassing op de herziening van die plannen. De in artikel 23, lid 8, bedoelde raadpleging kan voor de toepassing van dit lid beperkt blijven tot de prestatiedoelstellingen en de delen van de ontwerpprestatieplannen waarop de herziening direct of indirect betrekking heeft.

Na de in de eerste alinea bedoelde herziening stellen de nationale toezichthoudende instanties nieuwe ontwerpprestatieplannen op, waarop de artikelen 23, 24 en 25 van toepassing zijn. De netwerkbeheerder stelt een nieuw ontwerpnetwerkprestatieplan op, waarop artikel 26 van toepassing is.

2.   Het in lid 1 bedoelde besluit over de herziene Uniewijde prestatiedoelstellingen bevat overgangsbepalingen voor de periode waarna de definitieve herziene prestatieplannen van toepassing worden. Herziene Uniewijde prestatiedoelstellingen en overgangsbepalingen zijn niet met terugwerkende kracht van toepassing.

3.   In geval van een netwerkcrisis, zoals geopolitieke conflicten, gezondheidscrises of een natuurramp, waardoor er geen betrouwbare verkeersprognoses kunnen worden uitgebracht, kunnen de door de Commissie overeenkomstig lid 2 vastgestelde overgangsbepalingen onder meer betrekking hebben op een tijdelijke opschorting of aanpassing van de prestatieregeling totdat de netwerkcrisis voorbij is en er nieuwe betrouwbare prognoses beschikbaar zijn. In een dergelijk geval stelt de Commissie in het in lid 1 bedoelde besluit de desbetreffende voorwaarden vast, met inbegrip van noodzakelijke aanpassingen van toepasselijke heffingen.

4.   De lidstaten kunnen, onder voorbehoud van goedkeuring van de Commissie, tijdens een referentieperiode een of meer prestatiedoelstellingen herzien indien er alarmdrempels worden bereikt of indien wordt aangetoond dat de oorspronkelijke gegevens, veronderstellingen en redeneringen die ten grondslag lagen aan de prestatiedoelstellingen in aanzienlijke en blijvende mate niet meer nauwkeurig zijn ten gevolge van omstandigheden die op het moment van de vaststelling van het prestatieplan niet konden worden voorzien. De Commissie keurt deze herziening goed indien zij concludeert dat de herziening noodzakelijk en evenredig is en dat de herziene prestatiedoelstellingen stroken met de Uniewijde prestatiedoelstellingen.

In een dergelijk geval herzien de lidstaten de prestatieplannen wat de betrokken doelstellingen betreft, volgens de procedures van de artikelen 23 en 24. De in artikel 23, lid 8, bedoelde raadpleging kan, voor de toepassing van dit lid, beperkt blijven tot de prestatiedoelstellingen en de delen van de prestatieplannen waarop de herziening direct of indirect betrekking heeft.

1.   Onverminderd de mogelijkheid voor de lidstaten om het verlenen van de in dit artikel bedoelde luchtvaartnavigatiediensten met overheidsmiddelen te financieren, voor zover dit in overeenstemming is met de mededingingsregels van het Verdrag indien van toepassing, worden er heffingen voor luchtvaartnavigatiediensten vastgesteld, opgelegd aan de luchtruimgebruikers en gehandhaafd.

De bij dit artikel en de artikelen 30, 31 en 32 ingestelde heffingsregeling is in overeenstemming met artikel 15 van het Verdrag van Chicago. Voor en-routeheffingen zijn de bij deze verordening en de in artikel 33 bedoelde uitvoeringshandelingen opgezette heffingsregeling en het heffingssysteem van Eurocontrol voor en-routeheffingen consistent met elkaar.

2.   De artikelen 29 tot en met 36 zijn niet van toepassing op terminalluchtvaartnavigatiediensten die worden verleend op luchthavens met minder dan 80 000 IFR-luchtvervoersbewegingen per jaar die zich bevinden op het grondgebied van de lidstaten waarop het Verdrag van toepassing is. Een lidstaat kan echter besluiten dat dergelijke terminalluchtvaartnavigatiediensten wel onder die artikelen vallen.

3.   Heffingen worden gebaseerd op de kosten van uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten die worden gemaakt voor het leveren van diensten en functies ten gunste van luchtruimgebruikers tijdens vaste referentieperioden, zoals vastgesteld in artikel 21, lid 3. Die kosten mogen een redelijk rendement op activa omvatten.

4.   Heffingen bevorderen de veilige, doelmatige, doeltreffende, daadwerkelijke en duurzame verlening van luchtvaartnavigatiediensten teneinde een hoog niveau van veiligheid en kostenefficiëntie te realiseren, en beperken daarnaast de milieu-impact van de luchtvaart helpen.

5.   Door een uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verlener van luchtvaartnavigatiediensten ontvangen inkomsten uit heffingen die overeenkomstig dit artikel aan luchtruimgebruikers worden opgelegd, mogen niet worden gebruikt voor de financiering van diensten die overeenkomstig artikel 11 onder marktvoorwaarden door die verlener van luchtvaartnavigatiediensten worden verleend, of voor de financiering van andere commerciële activiteiten van die dienstverlener.

6.   De financiële gegevens over bepaalde kosten, werkelijke kosten en daarmee verband houdende inkomsten van aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten worden gerapporteerd aan de nationale toezichthoudende instanties. Om de Commissie in staat te stellen haar taken uit hoofde van deze verordening uit te voeren, rapporteren de nationale toezichthoudende instanties die gegevens aan de Commissie overeenkomstig de uitvoeringsbepalingen die zijn vastgesteld in de in artikel 33 bedoelde uitvoeringshandeling. Financiële gegevens over bepaalde kosten, werkelijke kosten en daarmee verband houdende inkomsten worden ter beschikking gesteld van luchtruimgebruikers en worden bekendgemaakt overeenkomstig artikel 52, lid 3.

1.   De kostenbases voor heffingen op luchtvaartnavigatiediensten bestaan uit de bepaalde kosten, zoals vastgesteld in de overeenkomstig artikel 24, lid 6, vastgestelde prestatieplannen, in verband met de verlening van die diensten in de betrokken en-routeheffingszone en terminalheffingszone.

2.   De in lid 1 bedoelde bepaalde kosten omvatten de kosten van relevante faciliteiten en diensten, kapitaalkosten en de afschrijving van activa, alsmede de kosten van onderhoud, exploitatie, beheer en administratie, waaronder de personeelskosten.

3.   De in lid 1 bedoelde bepaalde kosten omvatten ook de volgende kosten:

4.   De bepaalde kosten omvatten niet de kosten van door de lidstaten overeenkomstig artikel 53 opgelegde sancties.

5.   Kosten die betrekking hebben op zowel en-routeluchtvaartnavigatiediensten als terminalluchtvaartnavigatiediensten worden overeenkomstig de algemene beginselen van artikel 21, lid 4, punt l), verdeeld. Kruissubsidiëring tussen en-routeluchtvaartnavigatiediensten en terminalluchtvaartnavigatiediensten is niet toegestaan. Kruissubsidiëring tussen verschillende luchtvaartnavigatiediensten binnen een van deze twee categorieën wordt alleen toegestaan wanneer dit om objectieve redenen gerechtvaardigd is en zijn op transparantie wijze identificeerbaar overeenkomstig artikel 36, lid 3.

6.   Uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten verstrekken de nationale toezichthoudende instantie nadere informatie over hun kostenbasis. Daartoe worden de kosten uitgesplitst door een onderscheid te maken tussen personeelskosten, andere operationele kosten dan personeelskosten, afschrijvingskosten, kapitaalkosten, uitzonderlijke kosten en kosten als bedoeld in artikel 30, lid 3. Om de Commissie in staat te stellen haar taken uit hoofde van deze verordening uit te voeren, verstrekt de nationale toezichthoudende instantie haar deze informatie overeenkomstig de uitvoeringsbepalingen die zijn vastgelegd in de in artikel 33 bedoelde uitvoeringshandeling.

1.   De eenheidstarieven worden vastgesteld per kalenderjaar en voor elke heffingszone, op basis van de in de prestatieplannen vastgestelde bepaalde kosten en verkeersprognoses en op basis van toepasselijke aanpassingen die voortvloeien uit voorgaande jaren en andere inkomsten, met name overheidsmiddelen, waaronder financiële steun uit steunprogramma’s van de Unie.

2.   Onverminderd artikel 30, lid 5, stellen de lidstaten vóór het begin van een referentieperiode de heffingszones voor luchtvaartnavigatiediensten vast en bepalen zij welke verleners van luchtverkeersdiensten er binnen elke heffingszone vallen. De Commissie stelt een uitvoeringshandeling vast om de voorwaarden te bepalen waaronder de lidstaten gedurende een referentieperiode een nieuwe terminalheffingszone mogen instellen, of een bestaande wijzigen. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde raadplegingsprocedure vastgesteld.

3.   De eenheidstarieven worden vastgesteld door de lidstaten, en de Commissie controleert of ze beantwoorden aan de artikelen 29 en 30 en aan dit artikel.

Indien de Commissie constateert dat een eenheidstarief niet aan deze vereisten voldoet, wordt het eenheidstarief dienovereenkomstig door de betrokken lidstaat geëvalueerd en zo nodig gewijzigd om aan die vereisten te voldoen.

De eenheidstarieven worden bekendgemaakt.

4.   De lidstaten kunnen gemeenschappelijke heffingszones vaststellen en in dergelijke gevallen gemeenschappelijke eenheidstarieven voor die heffingszones bepalen.

1.   Voor het verlenen van luchtvaartnavigatiediensten worden onder niet-discriminerende voorwaarden heffingen opgelegd aan luchtruimgebruikers, rekening houdend met de relatieve productiecapaciteit van de verschillende betrokken typen luchtvaartuigen. Bij het opleggen van heffingen aan de verschillende luchtruimgebruikers voor het gebruik van dezelfde dienst wordt geen onderscheid gemaakt op grond van nationaliteit of categorie van gebruiker.

2.   De en-routeheffing voor luchtvaartnavigatiediensten voor een bepaalde vlucht in een bepaalde en-routeheffingszone wordt berekend op basis van het eenheidstarief dat is vastgesteld voor die en-routeheffingszone en de en-routediensteenheden voor die vlucht.

3.   De terminalheffing voor luchtvaartnavigatiediensten voor een bepaalde vlucht in een bepaalde terminalheffingszone wordt berekend op basis van het eenheidstarief dat is vastgesteld voor die terminalheffingszone en de terminaldiensteenheden voor die vlucht. Voor de berekening van de terminalheffing tellen de nadering en het vertrek van een vlucht als één enkele vlucht.

4.   Bepaalde luchtruimgebruikers of vluchten, met name die welke gebruikmaken van of worden uitgevoerd door lichte luchtvaartuigen en staatsluchtvaartuigen, kunnen worden vrijgesteld van luchtvaartnavigatieheffingen mits de kosten van een dergelijke vrijstelling door andere middelen worden gedekt en niet op andere luchtruimgebruikers worden afgewenteld.

5.   De Commissie voert in overleg met de lidstaten, verleners van luchtverkeersdiensten en luchtruimgebruikers een studie uit naar de bijdrage van de modulering van heffingen aan de verwezenlijking van de doelstellingen van het gemeenschappelijk Europees luchtruim, zoals gedefinieerd in artikel 1, punt 1), van deze verordening, en van Verordening (EU) 2021/1119. In deze studie worden ook de haalbaarheid van die modulering en de gevolgen ervan voor het luchtverkeer, de dienstverlening, de administratieve kosten en de belanghebbenden beoordeeld.

6.   Het resultaat van de in lid 5 van dit artikel bedoelde studie zal voor de Commissie de essentiële informatie opleveren om te bepalen of een uitvoeringshandeling moet worden vastgesteld overeenkomstig artikel 48, lid 3, om de uniforme toepassing van de modulering van en-routeheffingen te waarborgen om luchtruimgebruikers aan te moedigen verbeteringen in de klimaat- en milieuprestaties te ondersteunen, zoals het gebruik van de meest brandstofefficiënte beschikbare routering en een frequenter gebruik van alternatieve schone aandrijftechnologieën, waaronder duurzame alternatieve brandstoffen, met behoud van een optimaal veiligheidsniveau.

7.   De in lid 6 bedoelde modulering bestaat uit financiële voor- of nadelen en is inkomstenneutraal voor de verleners van luchtverkeersdiensten.

8.   Naast de in lid 6 bedoelde modulering van heffingen kunnen de lidstaten de heffingen moduleren om verleners van luchtverkeersdiensten en luchtruimgebruikers aan te moedigen verbeteringen in de kwaliteit van de dienstverlening te ondersteunen, zoals een grotere capaciteit, minder vertragingen en duurzame ontwikkeling.

1.   De Commissie beoordeelt regelmatig de naleving van de artikelen 21 tot en met 27 en de artikelen 29 tot en met 32 en de in de artikelen 28 en 33 bedoelde uitvoeringshandelingen door de lidstaten. Daarbij beoordeelt de Commissie of de lidstaten er overeenkomstig hun plicht tot loyale samenwerking voor zorgen dat de verleners van luchtvaartnavigatiediensten hun verplichtingen uit hoofde van die artikelen nakomen. De Commissie handelt in overleg met het PBR en de nationale toezichthoudende instanties.

2.   Indien de Commissie aanwijzingen heeft van niet-naleving van de in lid 1 bedoelde bepalingen, kan zij een onderzoek instellen. Zij sluit het onderzoek af binnen vier maanden, na de lidstaat en de betrokken nationale toezichthoudende instantie te hebben gehoord.

3.   Onverminderd artikel 52, lid 1, deelt de Commissie de resultaten van het onderzoek met de betrokken lidstaat en, indien passend, de betrokken uit hoofde van de artikelen 8 en 10 aangewezen verleners van luchtvaartnavigatiediensten, en kan zij een advies uitbrengen over de vraag of de artikelen 21 tot en met 27 en de artikelen 29 tot en met 32 en de in de artikelen 28 en 33 bedoelde uitvoeringshandelingen door die lidstaat zijn nageleefd. Zij brengt dat advies ter kennis van de betrokken lidstaat.

1.   De artikelen 21 tot en met 34 zijn niet van toepassing op legers die voornamelijk luchtvaartnavigatiediensten verlenen voor andere bewegingen van luchtvaartuigen dan algemeen luchtverkeer.

De lidstaten kunnen echter besluiten die artikelen toe te passen op legers die voornamelijk luchtvaartnavigatiediensten verlenen voor andere bewegingen van luchtvaartuigen dan algemeen luchtverkeer.

Wanneer de bepalingen van de artikelen 21 tot en met 34 niet van toepassing zijn op legers die luchtvaartnavigatiediensten verlenen, maken de kosten van de bijbehorende diensten geen deel uit van de in artikel 30, lid 1, bedoelde bepaalde kosten.

2.   De artikelen 21 tot en met 34 zijn van toepassing op legers die voornamelijk luchtvaartnavigatiediensten voor algemeen luchtverkeer verlenen wat betreft de diensten die aan algemeen luchtverkeer worden verleend.

1.   Verleners van luchtvaartnavigatiediensten stellen, onafhankelijk van hun eigendoms- of rechtsstructuur, jaarlijks hun rekeningen op en publiceren deze. Deze jaarrekeningen voldoen aan de door de Unie goedgekeurde internationale standaarden voor jaarrekeningen.

Indien deze rekeningen wegens de juridische status van de verlener van luchtvaartnavigatiediensten niet volledig aan de internationale standaarden voor jaarrekeningen kunnen beantwoorden, streeft de betrokken verlener ernaar om zo veel mogelijk aan deze standaarden te voldoen. Verleners van luchtvaartnavigatiediensten publiceren een jaarverslag en worden regelmatig onderworpen aan een onafhankelijke audit van de in dit lid bedoelde rekeningen.

2.   De nationale toezichthoudende instanties hebben recht op inzage in de rekeningen van de verleners van luchtvaartnavigatiediensten die onder hun toezicht staan. De lidstaten kunnen besluiten nationale toezichthoudende instanties van andere lidstaten toegang te verlenen tot deze rekeningen. Indien nodig om de Commissie in staat te stellen haar taken uit hoofde van deze verordening uit te voeren, verstrekken de nationale toezichthoudende instanties deze informatie aan de Commissie.

3.   Verleners van luchtvaartnavigatiediensten voeren in hun interne boekhouding gescheiden rekeningen voor elke luchtvaartnavigatiedienst op dezelfde wijze als verplicht zou zijn indien deze diensten zouden worden uitgevoerd door aparte ondernemingen, teneinde discriminatie, kruissubsidiëring en concurrentieverstoring te vermijden. Een verlener van luchtvaartnavigatiediensten houdt ook afzonderlijke rekeningen bij voor elke activiteit indien hij:

De bepaalde en werkelijke kosten die voortvloeien uit luchtvaartnavigatiediensten worden uitgesplitst in kostencategorieën overeenkomstig artikel 30, lid 6, en worden openbaar gemaakt, met inachtneming van de bescherming van vertrouwelijke informatie, onverminderd artikel 52, lid 3.

4.   De financiële gegevens overeenkomstig artikel 29, lid 6, en andere informatie die relevant is voor de berekening van eenheidstarieven worden gecontroleerd aan de hand van een audit of geverifieerd door de nationale toezichthoudende instantie of een entiteit die onafhankelijk is van de betrokken verlener van luchtvaartnavigatiediensten, en worden goedgekeurd door de nationale toezichthoudende instantie. De conclusies van die audit worden openbaar gemaakt onverminderd artikel 52, lid 3.

1.   De netwerkfuncties voor luchtverkeersbeheer leiden tot het duurzame en efficiënte gebruik van het luchtruim en van schaarse middelen. Ze garanderen ook dat luchtruimgebruikers vanuit milieu- en klimaatoogpunt geoptimaliseerde vliegroutes en profielen kunnen toepassen, en voorzien in een billijke en redelijke toegang tot het luchtruim en tot luchtvaartnavigatiediensten en beperken congestie tot een minimum. De in lid 2 van dit artikel vermelde netwerkfuncties ondersteunen een naadloze toegang tot luchtvaartnavigatiediensten door luchtruimgebruikers en de verwezenlijking van de in artikel 21, lid 3, punt b), bedoelde Uniewijde prestatiedoelstellingen, en zijn gebaseerd zijn op operationele eisen. Bij de uitvoering van die netwerkfuncties worden de bepalingen van artikel 1 in acht genomen, en blijven de soevereiniteit van de lidstaten over hun luchtruim, alsmede hun verantwoordelijkheden ten aanzien van de openbare orde, de openbare veiligheid en defensieaangelegenheden onverlet.

2.   De in lid 1 bedoelde netwerkfuncties zijn de volgende:

3.   De lidstaten en alle relevante operationele belanghebbenden oefenen netwerkfuncties uit met de bijdrage van de netwerkbeheerder zoals vastgelegd in artikel 38, lid 6, en voeren de in artikel 38, lid 10, bedoelde uitvoeringshandeling uit.

4.   De in lid 2 genoemde functies hebben geen betrekking op de vaststelling van bindende maatregelen van algemene aard of op het nemen van politieke beslissingen. Bij de uitvoering ervan vindt coördinatie plaats met civiele en militaire autoriteiten, met name overeenkomstig overeengekomen procedures inzake een flexibel gebruik van het luchtruim. De maatregelen die worden genomen voor de uitoefening van de in lid 2 genoemde functies zijn uitsluitend operationeel of technisch van aard en houden rekening met de specifieke kenmerken van de lidstaten.

5.   Om de eenvormige uitvoering en naleving van de in dit artikel bedoelde bepalingen te waarborgen stelt de Commissie, met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 1 genoemde doelstellingen, volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde regels voor de uitoefening van de netwerkfuncties, met inbegrip van crisisbeheer.

1.   Om de in artikel 37, lid 1, van deze verordening bedoelde doelstellingen te bereiken, ziet de Commissie, met ondersteuning van het Agentschap overeenkomstig Verordening (EU) 2018/1139, erop toe dat de netwerkbeheerder bijdraagt aan de uitoefening van de in artikel 37, lid 2, van deze verordening vermelde netwerkfuncties door de in lid 6 van dit artikel bedoelde taken uit te voeren. De Commissie ziet erop toe dat de taken van de netwerkbeheerder correct worden uitgevoerd.

2.   De Commissie benoemt een onafhankelijk, onpartijdig en bevoegd orgaan om de taken van de netwerkbeheerder uit te voeren.

3.   Daartoe stelt de Commissie een uitvoeringshandeling vast volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure.

Dit aanstellingsbesluit bevat de voorwaarden voor de aanstelling, met inbegrip van de financiering van de netwerkbeheerder.

4.   Om een eenvormige uitvoering en naleving van de in lid 2 bedoelde bepalingen te waarborgen, stelt de Commissie met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 1 genoemde doelstellingen uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde bepalingen betreffende:

Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

5.   De netwerkbeheerder voert zijn taken op onpartijdige en kostenefficiënte wijze uit, is onderworpen aan passende governance en heeft de onafhankelijkheidsplicht. Indien het als netwerkbeheerder benoemde bevoegde orgaan ook regelgevende functies heeft, wordt de organisatorische scheiding van die functies gewaarborgd. Bij de uitoefening van zijn taken houdt de netwerkbeheerder rekening met de behoeften van het gehele ATM-netwerk, onder vrijwaring van de defensievermogens, en betrekt hij ten volle alle operationele belanghebbenden.

6.   Bij de toepassing van de in lid 3 van dit artikel bedoelde uitvoeringshandeling draagt de netwerkbeheerder binnen de grenzen van artikel 37, lid 4, bij tot de uitvoering van de netwerkfuncties door middel van de volgende taken:

7.   De netwerkbeheerder draagt bij aan de uitoefening van de netwerkfuncties via ondersteunende maatregelen die gericht zijn op de veilige en efficiënte planning en werking van de belanghebbenden binnen het netwerk onder normale en crisisomstandigheden van het netwerk en via maatregelen die gericht zijn op de voortdurende verbetering van de netwerkactiviteiten in het gemeenschappelijk Europees luchtruim en op de algemene prestaties van het netwerk, met name wat betreft de uitvoering van de prestatieregeling, onder meer met betrekking tot het klimaat en het milieu. De maatregelen van de netwerkbeheerder houden rekening met de noodzaak om de luchthavens volledig te integreren in het netwerk en hebben tot doel de naleving van de prestatieplannen en prestatiedoelstellingen van de aangewezen verleners van luchtverkeersdiensten te waarborgen.

8.   De netwerkbeheerder werkt nauw samen met de Commissie om mogelijk te maken dat de in artikel 21 bedoelde prestatiedoelstellingen voldoende worden weerspiegeld in de algehele capaciteitsplanning, alsook in de capaciteit die door individuele verleners van luchtverkeersdiensten moet worden geleverd en die tussen de netwerkbeheerder en die verleners van luchtverkeersdiensten in het NOP is overeengekomen.

9.   De netwerkbeheerder:

10.   Om een eenvormige uitvoering van de in de leden 6 tot en met 9 van dit artikel bedoelde bepalingen te waarborgen stelt de Commissie, met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 1 genoemde doelstellingen, uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde regels voor de uitvoering van de taken van de netwerkbeheerder, zoals vastgelegd in die leden.

Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

11.   Bij de uitoefening van zijn taken neemt de netwerkbeheerder maatregelen via coöperatieve besluitvorming. Partijen bij de coöperatieve besluitvorming handelen zo veel mogelijk met het oog op verbetering van de werking en de prestaties van het netwerk, onder meer wat betreft de verwezenlijking van de Uniewijde prestatiedoelstellingen in het kernprestatiegebied klimaat en milieu. De coöperatieve besluitvorming bevordert de belangen van het netwerk, rekening houdend met essentiële veiligheids- en defensiebelangen en andere lokale of regionale omstandigheden, zoals geografische, topografische en meteorologische omstandigheden.

De lidstaten worden volledig betrokken bij beslissingen van strategisch belang, met name bij de vormgeving van het netwerkstrategieplan.

12.   De in lid 11 bedoelde coöperatieve besluitvorming is met name gebaseerd op een raadplegingsproces van operationele belanghebbenden, luchthavenslotcoördinatoren, lidstaten en, in voorkomend geval, het Agentschap en de Commissie, op werkregelingen en operationele processen en op afwikkelingsmechanismen waarbij de netwerkbeheerraad indien nodig wordt betrokken.

Indien deze besluitvorming de soevereiniteit van een lidstaat over zijn luchtruim betreft, is de instemming van die betrokken lidstaat vereist.

13.   Om een eenvormige uitvoering en naleving van de in de leden 11 en 12 bedoelde voorschriften te waarborgen, stelt de Commissie met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 1 genoemde doelstellingen, uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde bepalingen betreffende de coöperatieve besluitvorming, onder meer met betrekking tot:

Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

14.   Er wordt een netwerkbeheerraad opgericht om te zorgen voor een passende governance van de uitoefening van de netwerkfuncties.

De netwerkbeheerraad heeft de volgende taken:

De goedkeuring door de Commissie van het NSP geschiedt in de vorm van een uitvoeringshandeling. Die uitvoeringshandeling wordt volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

De netwerkbeheerraad telt stemgerechtigde en niet-stemgerechtigde leden. Hij is samengesteld uit vertegenwoordigers van de operationele belanghebbenden, van de Commissie, van de netwerkbeheerder en van Eurocontrol.

15.   Om een eenvormige uitvoering en naleving van de in lid 14 van dit artikel bedoelde bepalingen te waarborgen, stelt de Commissie met het oog op de verwezenlijking van de in artikel 1 genoemde doelstellingen uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde regels met betrekking tot de netwerkbeheerraad, met name voor:

Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

16.   Onverminderd artikel 37, lid 2, punt a), van deze verordening en de artikelen 44 en 46 van Verordening (EU) 2018/1139 en de op grond daarvan vastgestelde gedelegeerde en uitvoeringshandelingen, zijn de lidstaten volledig bevoegd voor de ontwikkeling, goedkeuring en vaststelling van de routes en luchtruimstructuren voor het luchtruim dat onder hun verantwoordelijkheid valt. Daarbij houden de lidstaten rekening met de behoeften van het luchtverkeer, met seizoensgebondenheid en de complexiteit van het luchtverkeer en van de prestatieplannen. Alvorens een besluit te nemen over deze aspecten, houden de lidstaten naar behoren rekening met de behoeften van de betrokken luchtruimgebruikers of met groepen die dergelijke luchtruimgebruikers vertegenwoordigen, en met de militaire autoriteiten, naargelang het geval.

1.   De financiële rekeningen van de netwerkbeheerder worden jaarlijks opgesteld en gepubliceerd. Die rekeningen voldoen aan de door de Unie goedgekeurde internationale boekhoudnormen. Indien deze rekeningen wegens de juridische status van de netwerkbeheerder niet volledig aan de internationale boekhoudnormen kunnen beantwoorden, streeft de netwerkbeheerder ernaar om zo veel mogelijk aan deze normen te voldoen.

2.   De netwerkbeheerder publiceert een jaarverslag over zijn activiteiten en ondergaat regelmatig een onafhankelijke audit.

1.   Voor algemeen luchtverkeer worden door alle verleners van luchtvaartnavigatiediensten, luchtruimgebruikers, luchthavens en de netwerkbeheerder, mede op grensoverschrijdende en Uniewijde basis, relevante operationele gegevens in een interoperabel formaat en in real time beschikbaar gesteld, zulks op transparante en niet-discriminerende basis en onverminderd de belangen inzake nationale veiligheid, openbare orde en defensiebeleid. Deze terbeschikkingstelling komt ten goede aan verleners van luchtvaartnavigatiediensten die houder zijn van een certificaat of een verklaring, entiteiten met bewezen belangstelling voor de verlening van luchtvaartnavigatiediensten, militaire entiteiten die belast zijn met veiligheids- en defensieactiviteiten, militaire verleners van luchtvaartnavigatiediensten, luchtruimgebruikers en luchthavens, alsook aan de netwerkbeheerder. De gegevens mogen uitsluitend voor operationele doeleinden worden gebruikt.

2.   De prijzen voor de in lid 1 bedoelde dienst zijn gebaseerd op algemene beginselen en gemeenschappelijke prijsstellingsregels die in de in lid 4 bedoelde uitvoeringshandeling worden vastgesteld.

3.   Toegang tot relevante operationele gegevens zoals bedoeld in lid 1 van dit artikel, wordt kosteloos verleend aan de autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor veiligheidstoezicht, toezicht op de prestaties en op het netwerk, beveiliging, openbare orde en defensie, met inbegrip van het Agentschap, overeenkomstig Verordening (EU) 2018/1139.

4.   De Commissie stelt uitvoeringshandelingen vast met gedetailleerde eisen voor het beschikbaar stellen van en de toegang tot gegevens overeenkomstig de leden 1 en 3 van dit artikel, met inbegrip van de specifieke operationele gegevens in kwestie, de algemene beginselen en gemeenschappelijke prijsstellingsregels voor de vaststelling van de prijzen als bedoeld in lid 2 van dit artikel en de eisen voor de identificatie van entiteiten met bewezen belangstelling voor de verlening van luchtvaartnavigatiediensten. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

1.   Rekening houdend met de kenmerken en de aard van de militaire activiteiten in elke lidstaat, evenals met de organisatie van de militaire aangelegenheden die onder hun verantwoordelijkheid vallen, zorgen de lidstaten voor de toepassing in het gemeenschappelijk Europees luchtruim van het concept van het flexibel gebruik van het luchtruim, opdat het luchtruimbeheer en het luchtverkeersbeheer binnen het kader van het gemeenschappelijk vervoersbeleid en, waar passend, in samenhang met het Europees ATM-masterplan worden bevorderd.

2.   De lidstaten brengen jaarlijks verslag uit aan de Commissie over de toepassing, in het kader van het gemeenschappelijk vervoersbeleid, van het concept van het flexibel gebruik van het luchtruim op het luchtruim dat onder hun verantwoordelijkheid valt.

3.   Wanneer er, in het bijzonder in het licht van de door de lidstaten ingediende verslagen, behoefte bestaat aan uniforme voorwaarden voor de toepassing van het concept van het flexibel gebruik van het luchtruim in het gemeenschappelijk Europees luchtruim, stelt de Commissie, binnen de grenzen van het gemeenschappelijke vervoersbeleid en onverminderd artikel 1, lid 2, uitvoeringshandelingen vast waarin dergelijke uniforme voorwaarden worden vastgelegd. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

4.   Indien de toepassing van dit artikel aanzienlijke operationele moeilijkheden oplevert die afbreuk doen aan de bescherming van essentiële belangen op het gebied van het veiligheids- of het defensiebeleid, kunnen de lidstaten die toepassing tijdelijk opschorten, mits zij de Commissie en de andere lidstaten daarvan onverwijld in kennis stellen. Na de instelling van een tijdelijke opschorting kunnen voor het luchtruim dat onder de verantwoordelijkheid van de betrokken lidstaat valt, aanpassingen van de krachtens lid 3 vastgestelde regels worden uitgewerkt. Zodra die operationele moeilijkheden zich niet langer voordoen, worden de tijdelijke opschorting en de eventuele aanpassingen opgeheven.

1.   De Commissie kan op basis van de behoeften aan synchronisatie onder de belanghebbenden gemeenschappelijke projecten opzetten voor de uitvoering van de in het Europees ATM-masterplan geïdentificeerde essentiële operationele wijzigingen die gevolgen hebben voor het hele netwerk en die voldoende uitgewerkt zijn voor implementatie met het oog op de opbouw van interoperabele capaciteit in alle lidstaten teneinde de prestaties van het gemeenschappelijk Europees luchtruim te verbeteren.

2.   De Commissie kan ook governancemechanismen vaststellen voor gemeenschappelijke projecten en de uitvoering daarvan. Alle relevante civiele en militaire belanghebbenden worden zo veel mogelijk betrokken bij deze mechanismen, en krijgen daarbij zo mogelijk en naargelang het geval een leidende rol toebedeeld.

3.   Gemeenschappelijke projecten kunnen in aanmerking komen voor financiering van de Unie binnen het meerjarig financieel kader. Hiertoe voert de Commissie, onverminderd de bevoegdheid van de lidstaten om te beslissen over het gebruik van hun eigen financiële middelen, een onafhankelijke kosten-batenanalyse uit en pleegt ze overeenkomstig artikel 49 passend overleg met de lidstaten en relevante betrokken belanghebbenden, waarbij de prioritering en alle passende wijzen van financiering onder de loep worden genomen.

4.   De Commissie stelt uitvoeringshandelingen vast tot vaststelling van de in de leden 1 en 2 van dit artikel bedoelde gemeenschappelijke projecten en governancemechanismen. Die uitvoeringshandelingen worden volgens de in artikel 48, lid 3, bedoelde onderzoeksprocedure vastgesteld.

1.   De Commissie wordt bijgestaan door het Single Sky Comité (“het comité”), bestaande uit twee vertegenwoordigers van elke lidstaat en voorgezeten door de Commissie. Het comité verzekert dat de belangen van alle categorieën gebruikers op passende wijze in acht worden genomen. Het comité is een comité in de zin van Verordening (EU) nr. 182/2011.

2.   Wanneer naar dit lid wordt verwezen, is artikel 4 van Verordening (EU) nr. 182/2011 van toepassing.

3.   Wanneer naar dit lid wordt verwezen, is artikel 5 van Verordening (EU) nr. 182/2011 van toepassing.

4.   Indien door het comité geen advies wordt uitgebracht, neemt de Commissie de ontwerpuitvoeringshandeling niet aan en is artikel 5, lid 4, derde alinea, van Verordening (EU) nr. 182/2011 van toepassing.

1.   De lidstaten, de nationale toezichthoudende instanties, de PBR en de netwerkbeheerder, alsmede het Agentschap met betrekking tot zijn taken uit hoofde van artikel 21, leden 3 en 4, en artikel 38, lid 1, zetten raadplegingsmechanismen op voor passende raadpleging van belanghebbenden.

2.   De Commissie zet op Unieniveau een mechanisme op om de relevante belanghebbenden te raadplegen over kwesties die verband houden met de uitvoering van deze verordening.

Het specifieke Comité voor de sectorale dialoog, dat is opgericht bij Besluit 98/500/EG, wordt bij de raadpleging betrokken. Wanneer raadpleging met betrekking tot militaire aspecten vereist is, raadpleegt de Commissie, met het oog op de toepassing van lid 3, punt e), van dit artikel naast de lidstaten ook het Europees Defensieagentschap en de nationale militaire autoriteiten.

3.   Voor de toepassing van de leden 1 en 2 worden ten minste de volgende operationele en niet-operationele belanghebbenden geraadpleegd, voor zover relevant:

1.   Noch de nationale toezichthoudende instanties, die handelen overeenkomstig hun nationale wetgeving, noch de nationale bevoegde autoriteiten, noch de Commissie, noch de PBR, noch de netwerkbeheerder, noch het Agentschap maken vertrouwelijke informatie bekend, in het bijzonder informatie over verleners van luchtvaartnavigatiediensten, hun zakenrelaties of hun kosten- en inkomstencomponenten.

2.   Lid 1 laat het recht van openbaarmaking door nationale toezichthoudende instanties en de Commissie onverlet indien dit noodzakelijk is voor de uitvoering van hun taak. In dat geval is de openbaarmaking evenredig en houdt rekening met de gewettigde belangen van verleners van luchtvaartnavigatiediensten, luchtruimgebruikers, luchthavens of andere relevante belanghebbenden inzake de bescherming van hun commercieel gevoelige informatie.

3.   Informatie en gegevens die krachtens artikel 12, lid 4, artikel 23, lid 10, artikel 24, lid 6, artikel 25, lid 2, of artikel 36, lid 3 of 4, toegankelijk zijn gemaakt, of die krachtens artikel 29, lid 6, zijn gerapporteerd, met name wat de bepaalde kosten en de werkelijke kosten van aangewezen verleners van luchtverkeersdiensten betreft, worden openbaar gemaakt, onverminderd de bescherming van de openbare veiligheid, defensie en militaire aangelegenheden of de commerciële belangen van een natuurlijke of rechtspersoon, met inbegrip van intellectuele eigendom, tenzij openbaarmaking een hoger openbaar belang dient.

1.   De Commissie voert na het einde van de vijfde referentieperiode en uiterlijk drie jaar na het einde van die referentieperiode een evaluatie uit om de juridische, sociale, economische en milieugevolgen van deze verordening en de meerwaarde ervan op zowel nationaal als EU-niveau te beoordelen. Indien dit voor dit doel gerechtvaardigd is, kan de Commissie de lidstaten, met inbegrip van militaire autoriteiten, om informatie verzoeken die relevant is voor de toepassing van deze verordening.

2.   De Commissie dient haar bevindingen in bij het Europees Parlement en de Raad. De resultaten van de in lid 1 bedoelde evaluatie worden openbaar gemaakt.

1.   Artikel 4, lid 2, van Verordening (EG) nr. 549/2004 en artikel 12, lid 3, van Verordening (EG) nr. 550/2004 blijven van toepassing tot en met 2 december 2026.

2.   Het uit hoofde van artikel 11, lid 2, van Verordening (EG) nr. 549/2004 aangewezen prestatiebeoordelingsorgaan blijft zijn taken uitoefenen tot en met 2 juni 2025.

3.   Artikel 11 van Verordening (EG) nr. 549/2004, met uitzondering van lid 2 van dat artikel, en artikel 15 van Verordening (EG) nr. 550/2004, en de op basis daarvan vastgestelde uitvoeringshandelingen, blijven van toepassing met het oog op de uitvoering van de prestatie- en de heffingsregeling voor de derde en de vierde referentieperiode.

4.   Uitvoeringsbesluit (EU) 2019/709 van de Commissie (23) blijft van toepassing tot het einde van de vierde referentieperiode of totdat er een uitvoeringshandeling is vastgesteld overeenkomstig artikel 38, lid 3, van deze verordening, indien dat eerder is.

5.   Artikel 9 van Verordening (EG) nr. 549/2004 blijft van toepassing tot en met 2 december 2026.