31.7.2009   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

L 200/31

(1)

De Europese economie ondervindt grote moeilijkheden ten gevolge van de financiële crisis. Er moeten buitengewone en onmiddellijke inspanningen worden geleverd om deze ernstige en ergste economische situatie ooit het hoofd te bieden. Om het vertrouwen van de marktspelers te herstellen moeten er onverwijld maatregelen worden getroffen om de economie te herstellen.

(2)

Tegelijk is het duidelijk dat de Europese economie met het oog op haar sterkte en duurzaamheid op lange termijn hervormd moet worden om tegemoet te komen aan de behoeften inzake energiezekerheid en de noodzaak de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De toenemende zorgen omtrent de continuïteit van de gasvoorziening ondersteunen deze conclusie.

(3)

Daarom heeft de Europese Raad van 11 en 12 december 2008 in zijn conclusies zijn goedkeuring gehecht aan het Europees economisch herstelplan (Herstelplan), ingediend door de Commissie op 26 november 2008, dat aangeeft hoe de lidstaten en de Europese Unie hun beleid kunnen coördineren en de Europese economie nieuwe stimulansen kunnen geven, die toegespitst zijn op de doelstellingen van de Gemeenschap op lange termijn.

(4)

Een belangrijk onderdeel van het herstelplan is het voorstel om de communautaire uitgaven in bepaalde strategische sectoren te verhogen en aldus het gebrek aan vertrouwen bij de investeerders aan te pakken en ondersteuning te bieden bij het uitstippelen van de weg naar een sterkere economie voor de toekomst. De Raad heeft de Commissie gevraagd om, rekening houdend met een passend geografisch evenwicht, een lijst met concrete projecten te presenteren, teneinde de investeringen voor de ontwikkeling van, in het bijzonder, infrastructuurprojecten te versterken.

(5)

Voor een doeltreffende herstelplan is het van vitaal belang om maatregelen te financieren die snel een antwoord kunnen bieden op zowel de economische crisis als de dringende energiebehoeften van de Gemeenschap. Dit speciale programma, ingesteld bij deze verordening, mag echter geenszins een precedent vormen voor de toekomstige medefinancieringspercentages op het gebied van infrastructuurinvesteringen.

(6)

Om een tastbare en substantiële impact te hebben, moeten deze investeringen worden geconcentreerd op een beperkt aantal specifieke sectoren, waarin de actie duidelijk bijdraagt tot de doelstellingen van continuïteit van de energievoorziening en vermindering van de broeikasgasemissies; er grote, rijpe projecten bestaan, die in staat zijn om aanzienlijke bedragen aan financiële bijstand efficiënt en effectief aan te wenden en aanzienlijke bedragen aan investeringen uit andere bronnen, met inbegrip van de Europese Investeringsbank, te katalyseren; en actie op Europees niveau een meerwaarde vertegenwoordigt. De sectoren gas- en elektriciteitsinfrastructuur, offshore windenergie en koolstofafvang en -opslag voldoen aan die criteria. De keuze van die sectoren weerspiegelt de bijzondere omstandigheden van het herstelplan en mag geen afbreuk doen aan de hoge prioriteit die gehecht wordt aan energie-efficiëntie en de bevordering van energie uit hernieuwbare bronnen, die in het herstelplan aan bod zijn gekomen.

(7)

Indien het niet mogelijk zou blijken alle middelen voor eind 2010 vast te leggen, heeft de Commissie verklaard voornemens te zijn om zonodig in haar verslag van 2010 over de toepassing van deze verordening maatregelen voor te stellen die het mogelijk maken met dit herstelplan strokende projecten te financieren, zoals projecten op het gebied van energie-efficiëntie en energie uit hernieuwbare bronnen.

(8)

Wat de gas- en elektriciteitsinfrastructuur betreft, zijn bepaalde uitdagingen de laatste jaren ontstaan. De recente gascrisissen (de winters van 2006 en 2009) en de stijging van de olieprijzen tot medio 2008 hebben aangetoond hoe kwetsbaar Europa is. De inheemse energiebronnen — gas en olie — nemen zodanig af dat Europa voor zijn energievoorziening steeds afhankelijker wordt van invoer. In deze context zal de energie-infrastructuur een cruciale rol spelen.

(9)

De huidige economische en financiële crisis brengt echter de uitvoering van energie-infrastructuurprojecten in het gedrang. De uitvoering van een aantal belangrijke projecten — waaronder projecten van communautair belang — kan aanzienlijke vertraging oplopen door de schaarste aan middelen. Een spoedeisend optreden om investeringen in energie-infrastructuur te ondersteunen is dan ook aangewezen. Gezien de tijd die nodig is om dergelijke projecten te plannen en uit te voeren, is het belangrijk dat de Gemeenschap onmiddellijk investeert in dergelijke infrastructuur, met name om de ontwikkeling van projecten van bijzonder belang voor de energiezekerheid in de Gemeenschap te versnellen. Dit zal onontbeerlijk zijn om de continuïteit van de energievoorziening tegen concurrerende prijzen in de Gemeenschap te verzekeren wanneer de economie opnieuw aantrekt en de mondiale energiebehoefte weer toeneemt.

(10)

Uit de energie-infrastructuurprojecten moeten die projecten worden geselecteerd die van belang zijn voor de werking van de interne energiemarkt en voor de continuïteit van de energievoorziening, en die ook bijdragen tot het herstel van de economie.

(11)

Wat betreft koolstofafvang en -opslag en offshore windenergie in het bijzonder bouwt deze verordening voort op het Europees strategisch plan voor energietechnologie, door de Commissie ingediend op 22 november 2007, waarin werd opgeroepen tot een gezamenlijk strategisch plan voor energieonderzoek en -innovatie in overeenstemming met de energiebeleidsdoelstellingen van de EU, en tot een toezegging voor het opstarten van zes Europese industriële initiatieven. De Europese Raad van 16 oktober 2008 heeft in zijn conclusies de Commissie opgeroepen om de tenuitvoerlegging van het Europees strategisch plan voor energietechnologie aanzienlijk te versnellen. Het programma initieert de financiering van projecten voor koolstofafvang en -opslag en offshore windenergie, zonder vooruit te lopen op de toekomstige creatie van de zes industriële initiatieven voor energiedemonstratieprojecten, als geschetst in het Europees strategisch plan voor energietechnologie.

(12)

Om een onmiddellijk effect te hebben op de economische crisis is het van essentieel belang dat deze verordening een lijst bevat van de projecten die onmiddellijk financiële steun kunnen ontvangen, op voorwaarde dat zij voldoen aan de criteria inzake efficiëntie en effectiviteit en binnen de grenzen van de toegewezen financiële middelen.

(13)

Projecten inzake gas- en elektriciteitsinfrastructuur dienen in een lijst te worden opgenomen volgens de mate waarin zij bijdragen tot de doelstellingen van continuïteit en diversificatie van de voorziening zoals bepaald in de recente tweede strategische toetsing van het energiebeleid van de Commissie van 13 november 2008 en onderschreven door het Europees Parlement in zijn resolutie van 3 februari 2009 en door de Raad in zijn conclusies van 19 februari 2009. De projecten dienen te worden geselecteerd op grond van het feit dat zij aan de in die toetsing vastgestelde prioriteiten voldoen, een redelijke graad van rijpheid hebben bereikt en bijdragen tot continuïteit en diversificatie van energiebronnen en van de energievoorziening, optimalisering van de netcapaciteit en de integratie van de interne energiemarkt, met name wat het grensoverschrijdende gedeelte betreft, netontwikkeling ter verbetering van de economische en sociale samenhang door ontsluiting van de minst begunstigde en eilanden in de Gemeenschap, de aansluiting van hernieuwbare energiebronnen, de veiligheid, betrouwbaarheid en interoperabiliteit van de gekoppelde netten, en de solidariteit tussen de lidstaten. De uitvoering van die projecten zal inspanningen vergen van de nationale, regionale en plaatselijke autoriteiten om de administratieve procedures en vergunningen sneller af te wikkelen. Als snellere afwikkeling uitblijft, zal de steun voor veel projecten niet binnen het voorgenomen tijdsbestek kunnen worden toegekend.

(14)

Projecten voor offshore windenergie dienen in de lijst te zijn opgenomen omdat zij, aan de hand van informatie die is verkregen van belanghebbenden in het kader van het Europees technologieplatform voor windenergie, uit industriële en andere bronnen, als goedgekeurd en uitvoeringsklaar te beschouwen zijn, innovatief geacht worden, maar toch op gevestigde concepten berusten, in staat geacht worden om met een financiële stimulans sneller te kunnen worden uitgevoerd, geacht worden een grensoverschrijdende betekenis te hebben, als grootschalig te beschouwen zijn en geacht worden te kunnen aantonen hoe de resultaten van technologische vooruitgang effectief zullen worden verspreid in het licht van de doelstellingen en de structuren van het Europees strategisch plan voor energietechnologie. De financiële bijstand moet vooral gaan naar projecten die in staat zijn om in 2009 en 2010 een wezenlijke vooruitgang in de projectontwikkeling te boeken.

(15)

Wat koolstofafvang en -opslag betreft moet de lijst in belangrijke mate worden opgesteld aan de hand van de informatie die van belanghebbenden wordt verkregen in het kader van het forum voor fossiele brandstoffen, het platform voor nulemissietechnologie voor met fossiele brandstoffen gestookte centrales en uit andere bronnen. De financiële bijstand moet vooral gaan naar projecten die in staat zijn om in 2009 en 2010 een wezenlijke vooruitgang in de projectontwikkeling te boeken. De projectrijpheid moet worden beoordeeld op basis van het bestaan van een rijp en uitvoerbaar concept voor de desbetreffende industriële installatie, inclusief de koolstofafvangcomponent, het bestaan van een rijp en uitvoerbaar project voor het vervoer en de opslag van CO2, en de uitgesproken bereidheid van de lokale autoriteiten om het project te ondersteunen. De projecten moeten ook kunnen aantonen hoe de resultaten van de technologische vooruitgang effectief zullen worden verspreid en hoe zij de verwezenlijking van de in het Europees strategisch plan voor energietechnologie bepaalde doelstellingen zullen versnellen.

(16)

Uit de in aanmerking komende voorstellen zal een selectie moeten worden gemaakt. Zulke selectie moet er onder meer voor zorgen dat niet meer dan één voorstel voor koolstofafvang en -opslag per lidstaat wordt ondersteund, opdat allerlei uiteenlopende omstandigheden van geologische opslag worden onderzocht en het aanmoedigen van economisch herstel in heel Europa als doelstelling wordt ondersteund.

(17)

De communautaire financiering mag de mededinging noch de werking van de interne markt nodeloos verstoren, in het bijzonder wat betreft de regels inzake toegang voor derden of eventuele uitzonderingen daarop. Bijkomende nationale middelen bovenop de communautaire financiering moeten voldoen aan de voorschriften inzake staatssteun. De communautaire financiële bijstand moet, ongeacht de vorm, worden verstrekt in overeenstemming met Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (3) (het „Financieel Reglement”) en Verordening (EG, Euratom) nr. 2342/2002 van de Commissie van 23 december 2002 tot vaststelling van uitvoeringsvoorschriften van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (4), behalve in de gevallen waarin de bepalingen van de onderhavige verordening uitdrukkelijk van die voorschriften afwijken.

(18)

Gezien de dringende noodzaak om de economische crisis en de urgente energiebehoeften van de Gemeenschap aan te pakken, bevat deze verordening reeds gedetailleerde voorschriften, met betrekking tot de voorwaarden voor financiële steun, waaronder een lijst van in aanmerking komende projecten. Bovendien vergt de dringende behoefte aan stimulerend beleid dat alle juridische verbintenissen tot uitvoering van de vastleggingen in de begrotingen van 2009 en 2010 vóór het einde van 2010 worden aangegaan.

(19)

Bij de uitvoering van in het kader van deze verordening gefinancierde acties moeten de financiële belangen van de Gemeenschap worden beschermd aan de hand van preventieve maatregelen tegen fraude, corruptie en andere illegale activiteiten, via effectieve controles en door onterecht betaalde bedragen terug te vorderen en, wanneer onregelmatigheden aan het licht komen, door effectieve, evenredige en ontradende straffen op te leggen, overeenkomstig Verordening (EG, Euratom) nr. 2988/95 van de Raad van 18 december 1995 betreffende de bescherming van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen (5), Verordening (Euratom, EG) nr. 2185/96 van de Raad van 11 november 1996 betreffende de controles en verificaties ter plaatse die door de Commissie worden uitgevoerd ter bescherming van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen tegen fraudes en andere onregelmatigheden (6) en Verordening (EG) nr. 1073/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 25 mei 1999 betreffende onderzoeken door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) (7).

(20)

Rekening houdend met de aard van de thema's van de subprogramma's moet de Commissie door verschillende comités worden bijgestaan voor de selectie van de voor financiering in aanmerking komende voorstellen en voor het bepalen van het financieringsbedrag dat uit hoofde van elk subprogramma wordt toegekend.

(21)

De voor de uitvoering van deze verordening vereiste maatregelen dienen te worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (8).

(22)

Aangezien de doelstellingen van deze verordening, namelijk het economisch herstel binnen de Gemeenschap bevorderen, kunnen voorzien in de vereiste energiezekerheid en de uitstoot van broeikasgassen verminderen door de uitgaven in bepaalde strategische sectoren te verhogen, niet op toereikende wijze door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, en derhalve, gezien het toepassingsgebied van deze verordening en de aard van de geselecteerde sectoren en projecten, beter op het niveau van de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt, kan de Gemeenschap maatregelen treffen overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel zoals neergelegd in artikel 5 van het Verdrag. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan wat nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(23)

Wegens de dringende behoefte om de economische crisis en de toenemende energiebehoeften van de Gemeenschap aan te pakken, dient deze verordening onmiddellijk na haar bekendmaking in werking te treden,

a)

gas- en elektriciteitsinfrastructuur;

b)

offshore windenergie, en

c)

koolstofafvang en -opslag.

i)

alle hoogspanningslijnen, met uitzondering van de lijnen van distributienetten, en onderzeese verbindingen, mits deze infrastructuur wordt gebruikt voor interregionale of internationale elektriciteitstransmissie of voor interregionale of internationale elektriciteitsverbindingen;

ii)

hogedrukgaspijpleidingen, met uitzondering van leidingen van distributienetten;

iii)

de met de in punt ii) bedoelde hogedrukgaspijpleidingen verbonden ondergrondse opslaginstallaties;

iv)

installaties voor de ontvangst, opslag en hervergassing van vloeibaar aardgas (LNG), en

v)

alle apparatuur en installaties die voor de goede werking van de in de punten i), ii), iii) of iv) bedoelde infrastructuur essentieel zijn, met inbegrip van de beveiligings-, controle- en regelsystemen;

a)

gas- en elektriciteitinfrastructuurprojecten: 2 365 000 000 EUR;

b)

offshore windenergieprojecten: 565 000 000 EUR;

c)

projecten voor koolstofafvang en -opslag: 1 050 000 000 EUR.

a)

continuïteit en diversificatie van de energiebronnen, aanvoerroutes en de voorziening;

b)

de optimalisering van de capaciteit van het energienetwerk en integratie van de interne markt voor energie, met name wat het grensoverschrijdende gedeelte betreft;

c)

de netontwikkeling ter verbetering van de economische en sociale samenhang door ontsluiting van de minst begunstigde regio's en eilanden in de Gemeenschap;

d)

de aansluiting en integratie van hernieuwbare energiebronnen, en

e)

de veiligheid, betrouwbaarheid en interoperabiliteit van de gekoppelde energienetten, waaronder indien nodig de mogelijkheid tot het gebruik van gasstromen in meerdere richtingen.

a)

door één of meer lidstaten die gezamenlijk optreden;

b)

met de instemming van alle lidstaten die rechtstreeks bij het project in kwestie betrokken zijn:

a)

de degelijkheid en de technische geschiktheid van de voorgestelde aanpak;

b)

de degelijkheid van het financiële pakket voor de volledige investeringsfase van de actie.

a)

de rijpheid, omschreven als het bereiken van de investeringsfase, en het verrichten van aanzienlijke kapitaaluitgaven vóór eind 2010;

b)

de mate waarin een gebrek aan toegang tot financiële middelen de uitvoering van de actie vertraagt;

c)

de mate waarin de EEPR-bijstand openbare en particuliere financiering zal stimuleren;

d)

sociaaleconomische effecten;

e)

milieueffecten;

f)

de bijdrage tot de continuïteit en interoperabiliteit van het energienet, alsmede tot de optimalisering van de capaciteit ervan;

g)

de bijdrage tot de verbetering van de kwaliteit, veiligheid en zekerheid van de dienst;

h)

de bijdrage tot de totstandbrenging van een goed geïntegreerde energiemarkt.

a)

de degelijkheid en de technische geschiktheid van de voorgestelde aanpak;

b)

de degelijkheid van het financiële pakket voor de volledige investeringsfase van het project.

a)

de rijpheid, omschreven als het bereiken van de investeringsfase, en het verrichten van aanzienlijke kapitaaluitgaven vóór eind 2010;

b)

de mate waarin een gebrek aan toegang tot financiële middelen de uitvoering van de actie vertraagt;

c)

de mate waarin het project de schaal van reeds in aanbouw zijnde of geplande installaties en infrastructuurvoorzieningen verbetert of verhoogt;

d)

de mate waarin het project de bouw van installaties en infrastructuur op volledige grootte en op industriële schaal omvat en waarin met name het volgende aan bod komt:

e)

de innovatieve kenmerken van het project en de mate waarin het aantoonbaar zal bijdragen tot de uitvoering van die kenmerken;

f)

het effect van het project en de bijdrage ervan tot het communautaire netwerk voor offshore windenergie, met inbegrip van het herhalingspotentieel ervan;

g)

de aangetoonde bereidheid van de begunstigden om de resultaten van de door het project geboekte technologische vooruitgang ter beschikking te stellen van andere Europese exploitanten, op een wijze die strookt met het Gemeenschapsrecht en in het bijzonder met de doelstellingen en structuren van het Europees strategisch plan voor energietechnologie.

a)

de projecten tonen aan dat zij de mogelijkheid bieden om ten minste 80 % van de CO2 af te vangen in industriële installaties en om die CO2 te transporteren en veilig ondergronds in geologische lagen op te slaan;

b)

voor elektriciteitsinstallaties wordt de CO2-afvang gedemonstreerd op een installatie met een elektrische productie van ten minste 300 MW of equivalent;

c)

de projectontwikkelaars leggen een bindende verklaring af dat zij de generieke kennis die de vrucht is van de demonstratie-installatie ter beschikking stellen van de gehele sector en aan de Commissie om bij te dragen aan het Europees strategisch plan voor energietechnologie.

a)

de degelijkheid en de technische geschiktheid van de voorgestelde aanpak;

b)

de rijpheid, omschreven als het bereiken van de investeringsfase, inclusief het verkennen en ontwikkelen van opslagmogelijkheden en het verrichten van aanzienlijke investeringuitgaven voor het project vóór eind 2010;

c)

de degelijkheid van het financiële pakket voor de volledige investeringsfase van het project;

d)

de vermelding van alle vergunningen die noodzakelijk zijn voor de totstandbrenging en de werking van het project op de voorgestelde site(s) en het bestaan van een strategie voor het verkrijgen van die vergunningen.

a)

de mate waarin een gebrek aan toegang tot financiële middelen de uitvoering van de actie vertraagt;

b)

de gevraagde financiering per ton CO2-vermindering tijdens de eerste vijf jaar van het project;

c)

de complexiteit van het project en het niveau van innovatie van de gehele installatie, inclusief andere begeleidende onderzoeksactiviteiten en de aangetoonde bereidheid van de begunstigden om de resultaten van de door het project geboekte technologische vooruitgang beschikbaar te stellen voor andere Europese exploitanten, op een wijze die strookt met het Gemeenschapsrecht en met name de doelstellingen en structuren van het Europees strategisch plan voor energietechnologie;

d)

de degelijkheid en de geschiktheid van het managementplan, met betrekking tot de wetenschappelijke, technologische en technische informatie en gegevens, zodat aangetoond wordt dat er via het voorgestelde concept voor kan worden gezorgd dat het project tegen 31 december 2015 operationeel is.

a)

voor gas- en elektriciteitsinfrastructuurprojecten, het bij artikel 15 van Verordening (EG) nr. 680/2007 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2007 tot vaststelling van de algemene regels voor het verlenen van financiële bijstand van de Gemeenschap op het gebied van de trans-Europese netwerken voor vervoer en energie (9) ingestelde comité;

b)

voor offshore windenergieprojecten, het bij artikel 8 van Beschikking 2006/971/EG van de Raad van 19 december 2006 betreffende het specifieke programma Samenwerking tot uitvoering van het zevende kaderprogramma van de Europese Gemeenschap voor activiteiten op het gebied van onderzoek, technologische ontwikkeling en demonstratie (2007-2013) (10) ingestelde comité;

c)

voor projecten voor koolstofafvang en -opslag, het bij artikel 8 van Beschikking 2006/971/EG ingestelde comité;